1. Лекцийн товч агуулга №2
• Модны химийн бүрэлдэхүүн
• Модны хандлагдах бодисууд
• Модны эгэл эрдэс бүрэлдэхүүн

2. Модны химийн бүрэлдэхүүн
Мод, бут нэр төрлөөр харилцан адилгүй
боловч
ихэнхдээ
целлюлоз, гемицеллюлоз, лигнин гурваас
модны эс, эдийн 90-95% бүрэлддэг. Үлдэх
5-10%-ийг ус, шим уусгагчаар хандлагдах
шим бодис эзэлдэг.

3. Модыг бүрдүүлэгч химийн чухал нэгдлүүд
I. Бүх төрлийн нүүрс-ус
1. Целлюлоз
А. Пентозанууд – Ксилан, Арабан
2. Гемицеллюлоз Б. Гексозанууд
• Маннан
• Глюкан
• Галактан В. Уроны хүчлүүд - Глюкуроны
хүчил
• Галактуроны хүчил
II. Лигнин

4. Модны хандлагдах бодисуудад
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Дэгдэмхий тос, давирхай, хүчлүүд
Ургамлын тос
Байгалийн будагт бодис
Таннид (идээлгийн буюу аргаах бодис )
Уусамтгай полисахарид
Эрдэс давс
Азот агуулсан шим нэгдлүүд
Фитостерол, давирхайлаг шим бодисууд

5. Модны эгэл эрдэс бүрэлдэхүүн
49.5%
С
44.2%
О
Мод
100%
1.2%
N
6.3%
Н

6. Модны иш мөчирт зарим язгуур махбодын
тархсан байдал
Иш %
Модны төрөл
Мөчир %
С
Н
О
N
С
Хуш
50.6
6.23
42.4
1.12
Бургас
51.7
6.19
41.0
Улиангар
50.3
6.32
Гацуур
51.3
6.11
Нарс
-
-
Н
О
N
51 6.3
40
1
0.98
54 6.5
37
1.4
42.3
0.98
51 6.2
41
1
41.5
0.94
52 6.0
40
1.1
52 6.1
41
0.5

7. Модны 4%-ийг эзлэх эсийн шүүсэнд их
хэмжээтэй эрдэс бодис агуулагддаг. Эрдсийн
агуулагдах хэмжээ ялангуяа нахиа, нэг наст
найлзуур ургах үед хамгийн ихээр нэмэгдэж,
намар, өвөл, хавар буурдаг. Модны эрдэс
бодисын 10-25% нь усанд сайн уусах потош,
сода гэх мэт давс байна. Модны эрдсийн ихэнх
хэсэг буюу 75-90% нь үл уусах чанартай бөгөөд
эс, эдийн ханыг бэхжүүлэх, дамжуулах цорго,
сувгийг хэлбэржүүлэхэд чухал тулгуур эдийг
бүрдүүлэх, ус давсны солилцоог ханган
сайжруулах хч холбогдолтой.

8. Модны дулаан ялгаруулах чанар
•
•
•
•
•
Нүргэс -5047 ккал
Хус -4968 ккал
Улиангар -4953 ккал
Нарс -4907-4952ккал
Гацуур -4857ккал