ой судлал 5

2.  Оросын эрдэмтэн Б.А.Ивашкевич энэ
зууны эхээр Хятадын зүүн хойт хэсэгт
судалгаа хийсний дүнд ойн хэвшинжийг
ялгах нь ургах орчны нөхцөл, түүний
дотроос хамгийн гол хүчин зүйл нь газрын
гадаргуугийн хэлбэр/рельеф/юм гэсэн
дүгнэлт хийжээ.

3.  Б.А.Ивашкевич судалгаа хийсэн газар
нутгийн ойг уулын ба голын хөндий ой
гэсэн 2бүлэгт ангилсан бөгөөд ингэж
ялгаад зогсохгүй хөдлөл зүйн явцаар
ангиласан.

4.  Үндсэн /основные/
 Түр зуурын /временные/
 Орлож ургасан/приозводные/

5.  Б.П.Колесников ой үүсэн бүрэлдэх явцад
дараах 4 төрлийн өөрчлөлт гарна гэж үзжээ.
1. Цухуйц үүсэж мод өмхөрч унах хүртэл,
наснаас хамаарч өөрчлөгдөлт
2. Янз бүрийн хугацаагаар өөр мод орлон ургаж
өөрчлөгдөх
3. Голын усны горим өөрчлөгдсөнөөс болж
татмын ой богино хугацаанд өөрчлөгдөнө.
4.Газар зүйн ландшафт өөрчлөгдөхөд ой мод
удаан хугацааны турш гүнзгий өөрчлөгдөх

6.  Ой үүсгэгч зонхилогч мод нь бусад
оролцогч мод, доод ташингын ургамлын
харилцаа, биологийн шинжийг
тодорхойлно гэсэн дүгнэлтэд хүрч, газрын
гадаргуугийн хэлбэр болон зонхилох
модны шинжийг онцлон үзнэ.

7. Иймээс 1 ойн хэв шинжид нэгтгэн
оруулахдаа дараа үзүүлэлтийг харгалзана.
1. Сэргэн ургалтын болон насны нэг эгнээнд
багтах
2. Ойн ургах орчин нөхцөл нэг ижил байх
3. Модлог үүлдрийн төрөл ижил байх
4. Ургамал орчны харилцан нөлөөллөөр
ижил байх ойг нэг хэв шинжид оруулна.

8.  Манай орны зарим хэв шинжийг 1946 онд
А.А.Днатов, 1953 онд П.Б.Биппер нар анх
тоймлан тодорхойлсон бөгөөд одоо
мөрдөж байгаа үндсэн хэв шинжийг анх
1956-1957 тогтоосон.

9.  Хар модон ой их чулуулгийн нимгэн
хуримтлал үнсэжсэн хөрсөнд гол төлөв
уулын дээд тагаар тархан ургадаг.

10.  Алаг өвст хар модон ой
 Үет алаг өвст хар модон ой
 Алирст хар модон ой
 Алир хушт хар модон ой
 Үет ургамалт хар модон ой
 Холимог үет өвст хушт хар модон ой
 Сөөгөн хуст хар модон ой

11.  Хушин ой манай улсын ойн фондын ойгоор
хучигдмал талбайн 7,4% буюу 1034,6
мянган, га талбайг эзлэн Хэнтий хангайн
нуруу, Хөвсгөл орчмын уулсаар нэлээд их
хэмжээний дэвсгэр нутгийг эзлэн ургадаг.
хушин ой ихэвчлэн ойн бүсийн дунд ба
дээд хэсгээр хөвдлөг хучаастай газруудаар
тархжээ.

12.  Алирст хар модтой хушин ой
 Алирст хушин ой
 Олон өвст хустай хушин ой
 Бадаант хушин ой
 Тэрэлжит хушин ой
 Сургарт хушин ой
 Нэрст хушин ой
 Алаг өвст хушин ой

13.  Нарсан ой манай улсын ойн фондын
ойгоор хучигдмал талбайн 5% буюу 691,9
мянган га талбайг эзлэн ургадаг бөгөөд
эдийн засгийн ач холбогдолтой гол
модонд тооцогддог.
 Нарсан ой Хэнтий нурууны хойт хэсэг,
Сэлэнгэ Орхон, Ерөө, Энгийн голуудын сав
орчмоор голчлон ургадаг. Нарсан ой
ихэвчлэн үнсжсэн элсэрхэг хөрсөнд
ургадаг.

14.  Алаг өвст нарсан ой
 Алирст нарсан ой
 Тэрэлжит нарсан ой
 Үет өвст нарсан ой
 Уулын нарсан ой
 Элст манханы нарсан ой

15.  П.Б.Биппер манай орны том жижиг голуудын
уужим ам хөндийгөөр үет-алаг өвст улиасан
ой ургадаг болохыг тодорхойлжээ. Хөрс нь
нэлээд сэвсгэрдүү, элсэнцэр бүтэцтэй. Бага
зэрэг үнсжсэн байна. Улиасууд ганц нэгээр
буюу хэсэг бүлгээр ургадаг. ойн өтгөрөл 0,6,
нэг га-д 230шоометр нөөцтэй голчлон 3-4-р
бонитетын ангийн мод ургадаг. өвслөг
бүрхүүлээр өтгөн ихэвлэн үет холимог өвсүүд
ургадаг. үндэсний салаа хожуулын зулзгаар
идэвхтэй сэргэн ургаж байдаг байна.

17.  Монгол орны ойн ургамалжил нь босоо
бүсшилт тод илэрсэн, хангалттай өргөн
өндрийн бүслүүр үүсгэдэг. Ойн
ургамалжилын өндрийн бүслүүрт ойн хэв
шинжийн бүх олон янзын байдал,
тэдгээрийн орон зайн тархалтын үндсэн
зүй тогтол илэрдэг.

18.  Ойн ургамалжилтийн бүслүүр нь уулын
тодорхой өндрийн хил хязгаарт, уур
амьсгалын ижил нөхцөлд оршиж,
ургамалжилтын нэг хэв шинжид хамаарах
ургамалжлын зурвас хэсгийг хэлнэ.
 Ойн ургамалжлын бүслүүр нь ойн хэв
шинжийн өндрийн бүслүүрийн цогц
нэгдэлтэй тохирно.

19.  Ойн хэв шинжийн өндрийн бүслүүрийн
цогц /ӨБЦ/ нь тодорхой хэмжээний дулаан
ба чийг хангамжтай байдаг ба тэдгээр нь
ой үүсгэгч эдификатор ба бололцоот
бүтээмжийг тодорхойлж байдаг.

20.  ӨБЦ-ийн ургамал бүлгэмдлийн агуулга нь
эдификатор ба дагуул синузийн
хоорондын ямар нэг харьцаа, дагуул синуз
ургамлын амьдралын хэлбэрийн өвөрмөц
цуглуулбар сукцессийн тодорхой
чиглэлээр илэрхийлэгдсэн бүлгэмдлийн
амьдралын хэлбэр буюу ценоморфоор
тодорхойлогдоно.

21.  ӨБЦ нь хөрс үүсвэрийн үйл явцын
зонхилох нэг хэв шинжтэй байдаг.
 Уулын бэлээс орой хүртэл тодорхой зүй
тогтолтойгоор бие биенээ сэлгэж байгаа
өндрийн бүслүүрийн цогцийн нэгдлийг
ӨБЦ-ийн спектр гэж нэрлэдэг.

22.  Ой үүсгэгч эдификатор модны бүрэлдэхүүн
 Ой хэв шинжийн цувралтыг тодорхойлогч
дагуу ташингын экологи-ценозын
бүрэлдэхүүн
 Ойн сэргэн ургалтын сукцесс
 Хөрс үүсвэрийн орчин үеийн үндсэн үйл
явц