Dund hut in angi mongol hool lekts 7

Хичээлийн сэдэв: Монгол үндэсний шар идээ Хичээлийн агуулга: 1.Амьтны гаралтай тосон идээ 2.Ургамлын гаралтай тосон идээ Хичээлийн зорилго: Монгол үндэсний шар идээний нэр төрөл, хүнс тэжээлийн ач холбогдлын талаар мэдлэг олж авах Шар буюу тосон идээ нь тос, түүний үндсэн бүрэлдэхүүн хэсгүүдээс зонхилон бүрдэж, уураг, нүүрс ус, эрдэс, усыг зохих хэмжээгээр агуулдаг. Тос ба усгүйгээр уураг, нүүрс ус, эрдэс хүний бие махбодид шимэгдэн шингэх, улмаар шинэ төрлийн амь нэгдлүүд бий болж бүтээгдэн, илч, эрчим /энерги/ үүсэх нөхцөлгүй. Шар буюу тосон идээг гарал үүслээр нь амьтны ба ургамлын гаралтай гэж ерөнхий хоёр төрөлд ангилан авч үздэг. ,[object Object],Таван хошуу мал нь 2 төрлийн тосон идээ-ашиг шим өгдөг нь сүүний тосон идээ ба өөх тосон идээ юм. Өөх. Мал амьтад тэдгээрийн дотроос онцгойлон манай бэлчээрийн монгол мал нь Их гэзрын эрс тэс, хуурай уур амьсгалтай байгалийн хатуу ширүүн нөхцлийг тэсвэрлэн туулж, амьдрахын тулд их хэмжээний “Өөх” буюу “Хүч-тарга” –ыг зун, намрын богино хугацаанд хуримтлуулдаг. “Хүч тарга” гэдэг нь нэгдүгээрт мал амьтны арьсны доор булчин махан дээр болон гэдэс, дотор эрхтэн хийгээд “Нөөцлөгч” тусгай эрхтэн болох хонины сүүл, ямааны сэмж, тэмээний бөх зэрэгт хуримтлагддаг өөх, хоёрдугаарт булчингуудын хооронд болон тэдгээрийн эд, эсийн завсар орон зайд үүсэж бий болон нөөцлөгдөх өөхлөг судал, бөмбөлөг, тостой төстэй бодис, хайлмал тосонцор, тосны идэвхитэй хүчлүүдийн хэмжээ, чанараар илэрхийлэгдэнэ. Өөх нь гарал үүслийн хувьд өөр өөрийн гэсэн өвөрмөц онцгой бүтэцтэй бөгөөд түүний чанар, шинж шим тэжээлийн түвшин нь чухам тосны ямар хүчлүүдээс бүрдэж байгаатай холбоотой. Амьтны гаралтай өөх тосноос үхэр, хонь, ямааны өөх тос тасалгааны температурт царцуу /хатуу/ байдалтай байдаг. Энэ шинж нь триглицеридын бүрэлдэхүүнд нь дээд молекулт ханасан тосон хүчил /стеарины, пальмитины/ -үүд зонхилдогтой холбоотой. Үхрийн өөхөн тос: Үнэр амт нь энэ төрлийн тосны шинжийг илэрхийлж байх нь гаднын дагалдах үнэр амтгүй байвал зохино. 15-20°С-ийн температурт нягт, царцуу бие байдалтай, цайвар шараас, шар өнгөтэй байна. Хайлах температур 42-52°С, царцах температур нь 34-38°С, шингэц нь 80-94% байна. Чийг 0.2 - 0.3% -иас дээшгүй байвал зохино. Хонины тос: Дээд зэргийнх нь цагаанаас цайвар шар, 1 дүгээр зэргийнх нь шаравтар өнгөтэй байна. Үнэр, амт, нь тухайн төрлийн тосны шинж байдлыг илэрхийлнэ. Өөхөн тосны хадгалалт. Бүрэлдэ-хүүндээ ханасан тосон хүчил их агуулдаг учраас үхэр, хонины өөхөн тос хадгалалтад тэсвэртэй. Өөх тосыг тохиромжгүй нөхцөлд хадгалбал төрөл бүрийн процесс явагдаж чанарт нь муу нөлөө үзүүлдэг. Агаарны хүчилтөрөгчийн нөлөөгөөр өөх тос исэлдэж хуршина. Өөх тосны исэлдэлтийг удаашруулах, зогсоох, хадгалалтад тэсвэртэй болгох зорилгоор төрөл бүрийн тогтонгишуулагчуудыг хэрэглэдэг. ,[object Object],Ургамлаас тос ялган ашиглах талаар монголчуудын гэх ур ухааны уламжлал гэж үзэх мэдээ сэлт ховор байдаг. Харин Өвөрмонголчуудын дунд гүйлс, самар зэрэг тост үрээс тос гарган ялгаж ашигладаг ур-ухаан, арга уламжлагдан өнөөг хүртэл хөгжиж байна. Тост ургамлыг баруун ба ар халхын монголчууд сайтар мэдэж хоол, хүнсээ арвитган баяжуулах зорилгоор амьдрал ахуйдаа өргөн ашигладаг байсан. Ургамлын тосон идээ нь шинэ цаг үед гадаад орнуудаас манайд нэвтэрч өнөөдөр өдөр тутмын хэрэглээ болсон. Манайд наранцэцэг, шар буурцаг зэрэг олон төрөл зүйлийн ургамлын тос амьдрал ахуйд өргөн хэрэгцээний хүнсний зүйл болон дэлгэрч цөцгийн ба өөхөн тосны хэрэглээг зах зээлээс шахан түрж байгаа юм. Хот хөдөө орон нутгийн иргэд ялгалгүй гадаад орнуудын үйлдвэрлэсэн ургамлын сайн чанартай тосыг өргөн хэрэглэдэг. Ургамлын тос нь үл орлогдох буюу хүний бие махбодид нийлэгжиж үүсдэггүй ханаагүй олон холбоот тосны линол, линолен хэмээх хүчлүүдээр нэн баялаг учир эрүүл мэндэд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Ургамлын гаралтай шар идээний хэрэглээ ингэж өсч байгаа нь манай хүн амын эрүүлжилтэд илт сайнаар нөлөөлж, улмаар хоолны зохистой зөв хэрэглээ, хооллох соёлд гарч буй нааштай шинэчлэлт, алхам юм. Ургамлын тосны үндсэн түүхий эд нь наранцэцэг, шар буурцаг, газрын самар ургамлын үр юм. Эдгээр ургамлын үрийн цөмөнд тос хуримтлагдсан байдаг. Ургамлын тос гарган авах технологи нь тослог үрийн механик болон элдэв хольцыг ялган машинаар цэвэрлэнэ. Ургамлын тос гарган авах аргыг шахах, нэвчүүлэх гэж ангилдаг. Шахах арга. Тослог үрийн механик хүчний үйлчилгээгээр ажилладаг шахагч машинаар шахаж, тос гарган авдаг аргыг шахах арга гэнэ. Шахах аргыг халуун, хүйтэн гэж 2 ангилдаг. Хүйтнээр шахах арга нь халуун ажиллагааг урьдчилан хийхгүйгээр хэмхдэсийг шууд шахна. Энэ аргаар гарган авсан тос саруул тунгалаг байх ба төрөлх үнэр, амтаа хэвээр хадгална. Шахах үед уураг, салст бодисууд, тосонд орж булингар үүсгэх тул энэ аргаар гарган авсан тос хадгалалтад тэсвэр муутай байна. Тосны гарцыг нэмэгдүүлэхийн тулд шахахын өмнө халуун ажиллагаа хийдэг. Энэ ажиллагааны мөн чанар хэмхдэс доторх усны хэмжээг 10-12% хүртэл багасгаж уураар чийглэн 80-90°С хүртэл халааж, дараа нь 115-125°С –л дунджаар 5% орчим чийгтэй болтол хатаана. Халуун аргаар шахаж гарган авсан тос маш тунгалаг байх бөгөөд тосонд уураг салст бодисууд бараг ордоггүй. Нэвчүүлэх арга. Үрийн цөмөөс тосыг бүрэн ялгаруулдагаараа нэвчүүлэх арга дэвшилттэйд тооцогдоно. Энэ зорилгод бензинийг нэвчүүлэгч уусгагч болгож хэрэглэдэг. Бензин нь тосыг сайтар уусгахаас гадна нам температурт буцалдаг, тосноос амархан дэгдэж ялгардаг онцлог шинжтэй бөгөөд будагч болон давирхай агуулсан нэгдлийг уусгадаггүй. Няцалсан түүхий эдийг тусгай аппаратад бензинд хийж, тосыг бензинээр уусгаж ялгаж авна. Бензинээс тосыг ялгахдаа эхлээд уураар, дараа нь усны уураар үйлчлүүлнэ. Энэ үед тосноос бензин бараг бүрэн ангижирна. Гаргаж авсан ургамлын тосонд төрөл бүрийн механик хольц агуулагдахаас гадна чөлөөт тосон хүчил, исэлдүүлэгч болисууд байна. Эдгээр бодис тосыг өвөрмөц өнгө, үнэр, амттай болгоно. Ургамлын тосны хадгалалт: Ургамлын тосны чанарт температур, агаарын харьцангуй чийг, хүчилтөрөгч, байгалийн гэрэл нөлөөлнө. Ургамлын тосыг 75%-иас дээшгүй агаарын харьцангуй чийгтэй, 4-6°С-ийн температуртай байранд 1.5-2 жил хадгалахад гэмтэл учрахгүй.

Dund hut in angi mongol hool lekts 7

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Dund hut in angi mongol hool lekts 7

Similar to Dund hut in angi mongol hool lekts 7 (20)

More from Lha Bolorerdene

More from Lha Bolorerdene (20)

Dund hut in angi mongol hool lekts 7