مرداد ماه سال 92 وزیر پیشنهادی دولت یازدهم برای تصدی وزارت راه و شهرسازی با ارائه برنامه های خود از مجلس شورای اسلامی رای اعتماد گرفت. اینکه در تدوین این برنامه به چه میزان از نظرات متخصصین بخش استفاده گردیده مورد بحث ما نیست اما در اینکه در خصوص برخی از موضوعات مطروحه در برنامه اعلامی شخص وزیر محترم راه و شهرسازی صاحب ایده و نظر بوده اند شکی نیست. در این بین موضوع "استقرار نظام مستقل تنظیم مقررات ریلی به منظور حمایت از سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی جهت دسترسی مطمئن به شبکه، تنظیم رژیم حقوقی مسوولیت‌ها و قیمت‌گذاری منصفانه خدمات" که در برنامه ایشان قید گردیده بدلیل سابقه حضور ایشان به عنوان عضو شورای رقابت و تحصیلات دانشگاهی وزیر محترم که دکترای اقتصاد می باشند از این دست موارد می باشد. پس می توان چنین فرض کرد که ایشان با اعتقاد بر اهمیت و نقش تشکیل چنین نهادی در بسترسازی رونق خصوصی سازی در حمل و نقل ریلی کشور این موضوع را جزو برنامه های اصلی خود اعلام کرده اند. اینک 15 ماه از آن زمان گذشته و هنوز اقدامی که نشان از شروع حرکتی جدی در این حوزه باشد به چشم نمی خورد اما وزیر محترم به کرات و در مناسبت های مختلف در باب اهمیت و نقش بخش خصوصی در توسعه حمل و نقل ریلی گفته اند. اینکه بخش خصوصی را به عنوان شریک تجاری خود می دانیم و اینکه باید حمایت های عملی در این راستا از فعالین بخش خصوصی صورت گیرد. البته ایشان با انتخاب تیم مدیریتی حمل و نقل ریلی که راس آن از افراد فرهیخته و معتقد به امر خصوصی سازی می باشند در شروع کارنشان دادند که در این مسیر بسیار مصمم هستند. وزیر محترم قطعا می دانند که صرفا اعتقاد قلبی برای بهبود فضای کسب و کار ریلی کافی نبوده و بدلیل نبود ساختارهای تکمیلی از جمله نهاد تنظیم مقررات نمی توان ازاصلاح و بهبود امور اطمینان داشت همانطور که در این سالها چنین نشده ولذا لازم است چنین نهادی مستقل وظیفه تنظیم مقررات و داوری در موارد مورد اختلاف را برع

1. سخنی با وزیرمحترم راه و شھرسازی
تشکیل نھاد مستقل تنظیم مقررات ریلی , ضرورتی فراموش شده
ورای ѧ س ش ѧ ود از مجل ѧ ای خ ѧ ھ ھ ѧ ھ برنام ѧ ا ارائ ѧ مرداد ماه سال 92 وزیر پیشنھادی دولت یازدھم برای تصدی وزارت راه و شھرسازی ب
ت ѧ ا نیس ѧ ث م ѧ اسلامی رای اعتماد گرفت. اینکھ در تدوین این برنامھ بھ چھ میزان از نظرات متخصصین بخش استفاده گردیده مورد بح
اما در اینکھ در خصوص برخی از موضوعات مطروحھ در برنامھ اعلامی شخص وزیر محترم راه و شھرسازی صاحب ایده و نظر
رمایھگذاری ѧѧ ت از س ѧѧ ور حمای ѧѧ ھ منظ ѧѧ ی ب ѧѧ ررات ریل ѧѧ یم مق ѧѧ تقل تنظ ѧѧ ام مس ѧѧ تقرار نظ ѧѧ وع "اس ѧѧ ین موض ѧѧ ن ب ѧѧ ت. در ای ѧѧ کی نیس ѧѧ د ش ѧѧ وده ان ѧѧ ب
ھ ѧ ھ در برنام ѧ دمات" ک ѧ فانھ خ ѧ ذاری منص ѧ وولیتھا و قیمتگ ѧ وقی مس ѧ م حق ѧ یم رژی ѧ بکھ، تنظ ѧ ھ ش ѧ بخشخصوصی جھت دسترسی مطمئن ب
اد ѧ رای اقتص ѧ ھ دکت ѧ رم ک ѧ ر محت ѧ گاھی وزی ѧ یلات دانش ѧ ایشان قید گردیده بدلیل سابقھ حضور ایشان بھ عنوان عضو شورای رقابت و تحص
ادی در ѧ ین نھ ѧ کیل چن ѧ ش تش ѧ ت و نق ѧ ر اھمی ѧ اد ب ѧ ا اعتق ѧ ان ب ѧ ھ ایش ѧ رد ک ѧ می باشند از این دست موارد می باشد. پس می توان چنین فرض ک
ک ѧ د. این ѧ رده ان ѧ لام ک ѧ ود اع ѧ لی خ ѧ ای اص ѧ بسترسازی رونق خصوصی سازی در حمل و نقل ریلی کشور این موضوع را جزو برنامھ ھ
ھ ѧ رم ب ѧ ر محت ѧ 15 ماه از آن زمان گذشتھ و ھنوز اقدامی کھ نشان از شروع حرکتی جدی در این حوزه باشد بھ چشم نمی خورد اما وزی
ی ѧ ش خصوص ѧ ھ بخ ѧ کرات و در مناسبت ھای مختلف در باب اھمیت و نقش بخش خصوصی در توسعھ حمل و نقل ریلی گفتھ اند. اینک
را بھ عنوان شریک تجاری خود می دانیم و اینکھ باید حمایت ھای عملی در این راستا از فعالین بخش خصوصی صورت گیرد. البتھ
روع ѧ ند در ش ѧ ی باش ѧ ازی م ѧ ی س ѧ ر خصوص ѧ ھ ام ѧ د ب ѧ ھ و معتق ѧ راد فرھیخت ѧ ایشان با انتخاب تیم مدیریتی حمل و نقل ریلی کھ راس آن از اف
ار ѧ کارنشان دادند کھ در این مسیر بسیار مصمم ھستند. وزیر محترم قطعا می دانند کھ صرفا اعتقاد قلبی برای بھبود فضای کسب و ک
تѧ ان داش ѧ ور اطمین ѧ ود ام ѧ لاح و بھب ѧ وان ازاص ѧ ی ت ѧ ررات نم ѧ یم مق ѧ اد تنظ ѧ ھ نھ ѧ ی از جمل ѧ اختارھای تکمیل ѧ ود س ѧ دلیل نب ѧ وده و ب ѧ افی نب ѧ ریلی ک
تلاف را ѧ ورد اخ ѧ وارد م ѧ ررات و داوری در م ѧ یم مق ѧ ھ تنظ ѧ تقل وظیف ѧ ھمانطور کھ در این سالھا چنین نشده ولذا لازم است چنین نھادی مس
برعھده گرفتھ تا بھ نوعی حقوق ارکان سھ گانھ شامل دولت , بخش خصوصی و مردم در این بین رعایت گردد.
وص ѧ ایی در خص ѧ ھ اروپ ѧ 2001/14 اتحادی /EC تورالعمل ѧ ھ دس ѧ ور ب ѧ ارج از کش ѧ ی در خ ѧ مھم ترین سابقھ تشکیل نھاد تنظیم مقررات ریل
یم ѧ اد تنظ ѧ اد نھ ѧ ایی در ایج ѧ ورھای اروپ ѧ زام کش ѧ ر ال ѧ ی ب ѧ ذکور مبن ѧ تورالعمل م ѧ اده 30 دس ѧ ایی و م ѧ ای اروپ ѧ ن ھ ѧ اختاری راه آھ ѧ لاحات س ѧ اص
ررات ѧ یم مق ѧ ر تنظ ѧ ھ دفت ѧ وان ب ѧ ی ت ѧ م م ѧ ورھا ھ ѧ باز می گردد. از دیگر نھادھای مشابھ در سایر کش (Regulatory Body) مقررات ریلی
Surface Transportation اѧ ی آمریک ѧ ررات ریل ѧ یم مق ѧ اد تنط ѧ و نھ The Office of Rail Regulation (ORR) تان ѧ ی انگلس ѧ ریل
اشاره نمود. Board
در داخل کشور شورای رقابت برابرماده 59 مجموعھ قوانین ومقررات اجرایي فصل نھم اصل 44 قانون اساسي- تسھیل رقابت و منع
انحصار کھ اعلام می دارد "شورای رقابت می تواند در حوزه کالا یا خدمتی خاص که بازار آن مصداق انحصـار طبیعـی
است، پیشنھاد تشکیل نھاد تنظـیم کننـده بخشـی را بـرای تصـویب بـه ھیـأت وزیـران ارائـه و قسـمتی از وظـایف و
اختیارات تنظیمی خود در حوزه مزبور را به نھاد تنظیم کننده بخشی واگذار نماید" متولی تشکیل نھاد مذکور می باشد.
در این راستا حرکت ھای مستقل دیگری نیز آغاز گردید کھ نمونھ موفق آن ایجاد سازمان تنظیم مقررات وارتباطات رادیویی می باشد
1382 مجلس شوراي اسلامي /9/ کھ با استناد بھ ماده 7 قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فنآوري اطلاعات مصوب 19
ایف و ѧ اي وظ ѧ ور ایف ѧ ھ منظ ѧ ویي، ب ѧ ات رادی ѧ ل ارتباط ѧ ات و اداره ك ѧ از تجمیع معاونت امور مخابراتي وزارت ارتباطات و فنآوري اطلاع
ات ѧ آوري اطلاع ѧ ات و فن ѧ اختیارات حاكمیتي، نظارتي و اجرایي در بخش تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویي وابستھ بھ وزارت ارتباط
الا ѧ ابراتي و ب ѧ تاسیس شده است. این سازمان یك نھاد مستقل قانونگذار و نظارتي است كھ نقش آن رقابتي كردن بازار ارائھ خدمات مخ
رفتن كیفیت خدمات آنھاست.
ا ѧ ردد ام ѧ ور گ ѧ ریفاتی تص ѧ ھمانطور کھ ملاحظھ می گردد برخلاف آنچھ ممکن است در ظاھرنقش چنین نھادھایی بھ نوعی لوکس و تش
ادی , ѧ ای اقتص ѧ ش ھ ѧ ذیری بخ ѧ ت پ ѧ اء رقاب ѧ ار و ارتق ѧ ب و ک ѧ ای کس ѧ ھیل فض ѧ ررات در تس ѧ یم مق ѧ اد تنظ ѧ بھ جھت نقش و ضرورت تشکیل نھ
مراجع قانون گذاری در مقاطع مختلف در قوانین موضوعھ این مھم را مد نظر قرار داده اند.
ی در ѧ ش خصوص ѧ ت بخ ѧ ھ فعالی ѧ ک دھ ѧ ی ی ѧ ذرد و ط ѧ ی گ ѧ ور م ѧ ی کش ѧ بکھ ریل ѧ حال کھ قریب بھ ده سال از ابلاغ قانون دسترسی آزاد بھ ش
ود ѧ ده و وج ѧ خص گردی ѧ ی مش ѧ ی و خصوص ѧ وزه دولت ѧ ر دو ح ѧ ش در ھ ѧ ای بخ ѧ عف ھ ѧ ا و ض ѧ وت ھ ѧ عرصھ حمل و نقل بار و مسافر ریلی ق
یم ѧ اد تنظ ѧ کیل نھ ѧ وع تش ѧ ذا موض ѧ د ل ѧ ی باش ѧ ی م ѧ ش ریل ѧ عھ بخ ѧ ات توس ѧ ان ازالزام ѧ ائف ذینفع ѧ ا و وظ ѧ نھادی برای تنظیم مقررات , مسولیت ھ

2. رورت ѧ ر ض ѧ ز ب ѧ ود نی ѧ ھ خ ѧ مقررات ریلی خواست اصلی فعالین بخش خصوصی از دولت می باشد واز وزیرمحترم راه و شھرسازی ک
ھ ѧ وری ک ѧ ایجاد چنین نھادی تاکید داشتھ اند انتظارمی رود این مھم را بھ سرانجام رسانده تا تاکیدی باشد براین گفتھ ریاست محترم جمھ
یکی ازیادگاری ھای دولت یازدھم در بخش ریلی خواھد بود.
مجید بابایی
کارشناس حمل و نقل ریلی
1393/08/21