3. İsimlerin önüne gelerek onları niteleyen ya da işaret, sayı
belirsizlik ve soru yönlerinden belirten kelimelere sıfat denir
"Güzel kitapları hemen alırım.“
Bu nedenle bir sözcük yalnız başına sıfat olamaz. Yukarıdaki
örnekte görüldüğü gibi mutlaka bir isimle kullanılır.
4.
5. Varlıkların yapısal özelliklerini ortaya koyan
sıfatlardır.
Niteleme sıfatları isimlerin nasıl olduğunu bildirir
ve isme sorulan "nasıl" sorusuna cevap verir.
“Pişmiş tavukları yiyelim."
6. Varlıkların diğer varlıklarla ilgileri sonucunda
aldığı özellikleri belirten sıfatlardır.
Belirtme sıfatları varlıkların geçici
özelliklerini belirtir.
Belirtme sıfatları kendi arasında dört gruba
ayrılır.
7.
8. Varlıkların bulunduğu yerleri gösteren
sıfatlara işaret sıfatı denir.
Bu sıfatlar, söyleyen kişinin, sözünü ettiği
nesneye uzaklığına göre değişir.
"Bu elmayı ben aldım."
cümlesinde yakındaki elmayı,
"Şu elmayı verir misin?«
cümlesinde biraz uzaktaki
elmayı,
"O elmayı getirir misin?«
cümlesinde çok uzakta olan
elmayı,
9. İsimlerin sayısal özelliklerini bildiren sıfatlara
sayı sıfatı denir.
Sayı sıfatları kendi içinde dörde ayrılır:
1. Asıl Sayı Sıfatı
2. Sıra Sayı Sıfatı
3. Üleştirme Sayı Sıfatı
4. Kesir Sayı Sıfatı
10. İsimlerin sayılarını kesin olarak belirten
sıfatlara asıl sayı sıfatı denir.
"Üç arkadaş geziye çıktık."
"İzmir'de on gün kalacaktık."
"Bu çantayı ancak iki kişi taşıyabilir."
11. Varlıkların sırasını bildiren sıfatlara sıra sayı
sıfatı denir.
Sıra sayı sıfatları isimlere gelen "-ıncı, -inci"
ekleri ile yapılır.
"Biz beşinci katta oturuyoruz."
"Buradaki birinci günüm iyi geçmişti."
12. İsimlerin eşit paylara ayrılmış olduğunu
belirten sıfatlara üleştirme sayı sıfatı denir.
Bu sıfatlar isimlere getirilen "-ar, -er" eki ile
oluşturulur.
"Öğrencilere ikişer kitap verildi."
"Her komşuda yarımşar saat kaldık."
13. : İsimleri kesirli olarak belirten sıfatlardır.
"Bu işte yüzde yirmi kâr var."
"Yarım kilo kıyma yeter."
14. İsimlerin sayı bakımından belirsizliklerini
ifade eden sıfatlara belgisiz sıfat denir.
Bazı işlerde acele edilmeli.
Birkaç arkadaş dışarıda bekliyor.
Hiçbir emek boşa gitmez.
Bütün öğrencileri bahçeye çıkarmışlar.
Her konuda bilgi sahibi olamayız.
15. İsimlerin niteliğini, herhangi bir özelliğini
soru yolu ile bildiren sıfatlardır.
“Nasıl şiirleri beğenirsiniz?”
“Kaçar gün kaldın şehirlerde?”
“Hangi konuyu işleyeceğiz?”
“Kaç soru çözmeli günde?”
16. Sıfat olan sözcüğün anlamında küçültme ya
da daralma, "-cik,-ce, (-ı)msı, (-ı)mtırak"
ekleri ile yapılır.
Bu eklerin getirilmesi ile oluşan sıfatlara
küçültme sıfatları denir.
"Küçük bir evleri vardı."
"Küçücük evleri vardı."
17. Sıfatlarda pekiştirme, yani anlamın
kuvvetlendirilmesi iki şeklide yapılır:
Sıfat olan sözcüğün ünlüye kadarki ilk hecesi
alınır, daha sonra "m, p, r, s" harflerinden uygun
olanı getirilir. En son da sıfat olan sözcük tekrar
yazılır.
İsterseniz "temiz" sözcüğü üzerinde bu
anlatılarımızı uygulayalım:
Te - r - temiz = tertemiz
"Çocuklar bembeyaz elbiseler giymişlerdi."
18. Sıfatlarda derecelendirme "pek, çok, daha,
en..." gibi sözcüklerle yapılır.
"Kardeşin onlardan daha akıllı biri."
"En güzel kitap buydu."
"Çok güzel çiçekleri vardı."
19.
20.
21. www. edebiyatogretmeni.com.tr
Ergin, Muharrem. Üniversiteler İçin Türk Dili.
İstanbul: Bayrak Yayım, 2009.
Sıfat Dil Derneği. Erişim: 1 Kasım 2011
