2. Ալեքսանդր Սպենդիարյանի տուն-թանգարան, հիմնադրվել
է 1963 թվականին՝ Անտոն Քոչինյանի նոյեմբերի 21-ի N 491
որոշմամբ, Նալբանդյան 23 (այժմ՝ 21) հասցեում, այն տանը,
որտեղ Ալեքսանդր Սպենդիարյանն ապրել է կյանքի վերջին
տարիներին՝ 1926-1928 թթ.։
3. 1959 թվականին Մարինա և Տատյանա
Սպենդիարովաները,
այցելելով Հայաստան և տեսնելով հայ
ժողովրդի ջերմ սերը կոմպոզիտորի
ստեղծագործությունների նկատմամբ,
ցանկություն են հայտնում հոր երևանյան
բնակարանը վերածել տուն-
թանգարանի։ 1962 թ. Մարինան
խնդրագրով դիմում է ՀԽՍՀ
նախարարների խորհրդին։ Հիմնադրվում
է տուն-թանգարանը, ստեղծվում
թանգարանի աշխատանքային
կոլեկտիվը՝ կոմպոզիտոր Վլադիլեն
Բալյանիղեկավարությամբ։
Տուն-թանգարանը բացվում
է 1967 թվականին։ Հայաստանում
առաջին երաժշտական հուշային
թանգարանն է։
4. Տուն-թանգարանի հավաքածուն սկզբում կազմում էր 400 միավոր, որը ոչ
միայն Մարինա Սպենդիարովայի նվիրատվությունն էր, այլև Եղիշե
Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանում պահպանվող
կոմպոզիտորի արխիվի զգալի մասը։ Հետագայում ֆոնդերը համալրվեցին և
ներկայումս ֆոնդային հավաքածուն կազմում է 1345 թանգարանային
առարկա։ Դրանք Սպենդիարյանի անձնական իրերն են, ձեռագիր ու
տպագիր նոտաներ, նամակներ, փաստաթղթեր, լուսանկարներ, մամուլ ու
գրքեր։
Տուն-թանգարանի մշտական ցուցադրության մեջ տեղ են գտել յուրօրինակ
այնպիսի թանգարանային առարկաներ, ինչպիսիք են կոմպոզիտորի ձեռքով
պատրաստված «Սպենդիարաֆոն» կոչված երաժշտական գործիքը
և «Ալմաստ» օպերայի երևանյան առաջին բեմադրության (1933 թ.) միակ
պահպանված ազդագիրը։ Հուշասենյակը վերականգնված է այնպես, ինչպես
կոմպոզիտորի կենդանության օրոք, որը աչքի է ընկնում համեստ
կահավորմամբ։
2011 թվականին պետական աջակցությամբ վերանորոգված տուն-
թանգարանը 2012 թվականի դեկտեմբերի 3-ին նոր ցուցադրությամբ իր
դռները բացեց արվեստասեր հասարակության առաջ[1]։
5.
6. Միջոցառումներ
Ամեն տարի` կոմպոզիտորի ծննդյան օրը, նրա շիրիմի մոտ
անցկացվող հիշատակի միջոցառումները իրենց շուրջն են
համախմբում Սպենդիարյանի արվեստի սիրահարներին։
Ավանդական դարձած «Պատանի սպենդիարյանականների
երդման արարողությունը» կոմպոզիտորի անունը
հավերժացնող երկու մշակութային օջախների՝ տուն-
թանգարանի և երաժշտական դպրոցի միջև
համագործակցության հրաշալի օրինակ է։