november 2017

1. Compliance en de Wet Bibob
Mr.drs. Thomas Sanders
Advocaat handhavingsrecht
Promovendus Universiteit Leiden

2. Bibob
Agenda
1. Wat is de Wet Bibob?
2. Waarom die voor u relevant?
3. Wanneer kunt u geconfronteerd worden met een
Bibob toets?
4. Wat houdt de Bibob toets in?
5. Tips & tricks

3. 1. Wat is de Wet Bibob?
Wet
Bevordering
Integriteits-
Beoordelingen
Openbaar
Bestuur
3

4. 1. Wat is de Wet Bibob?
Doel
Doel van de Wet Bibob is dat de overheid niet (per ongeluk, of bewust) criminele
activiteiten faciliteert via het verlenen van:
1. Vergunningen
2. Ontheffingen
3. Subsidies
Of door het door de overheid gunnen of aangaan van:
1. Aanbestedingen
2. Vastgoedtransacties
4

5. 2. Waarom is dit voor u relevant?
- U bent een ‘upstanding citizen’ en u vertegenwoordigt een gerenommeerd bedrijf.
Waarom zou u zich toch zorgen moeten maken?
- Niet alleen maar onderwereld – ook witte boorden criminaliteit is doelwit van de
Wet Bibob
- Herhaalde milieuovertredingen;
- Herhaalde fiscale overtredingen of Wft overtredingen;
- Schikkingen met het OM;
- Deze kunnen er allemaal toe leiden dat de overheid weigert om een aangevraagde
subsidie te verlenen, een vergunning te verlenen of een transactie aan te gaan.
5

6. 2. Waarom is dit voor u relevant?
6

7. 2. Waarom is dit voor u relevant?
7

8. 8
2. Waarom is dit voor u relevant?
- De Wet Bibob is overal en de werkingssfeer wordt alsmaar uitgebreid.
- De gevolgen kunnen heel groot zijn.
- Ook voor de werknemer in privé. Bibob verdenkingen die zijn ontstaan bij één
werkgever kunnen ook blijven kleven aan een persoon die naar een andere
werkgever overstapt.

9. 3. De Wet Bibob – wanneer toets?
Vergunningen
 Alle gemeentelijke vergunningen
 De Drank- en Horecawetvergunningen
 Omgevingsvergunning voor bouwactiviteiten (‘bouwvergunning’)
 Omgevingsvergunning milieu (‘milieuvergunning’)
 Huisvestingsvergunningen (onttrekking, splitsing)
 Exportvergunningen (wapens, strategische goederen)
Subsidies
Alle subsidies
9

10. 3. De Wet Bibob – wanneer toets?
Aanbestedingen
Bouw, ICT en milieu
Vastgoedtransacties met de overheid als partij
Koop en verkoop van onroerende zaken
Huur en verhuur
Het verlenen van een gebruikersrecht
10

11. 4. De Wet Bibob - wat houdt de Bibob toets in?
Weigeringsgronden
De overheid kan weigeren om mee te werken indien: (Artikel 3, lid 1, Wet Bibob)
Ernstig gevaar bestaat dat de vergunning mede zal worden gebruikt voor:
a) benutten van uit strafbare feiten verkregen voordeel (a-grond – ‘witwassen’)
b) plegen van strafbare feiten (b-grond)
11

12. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
A grond – Witwassen
“U gaat de vergunning gebruiken om zwart geld
wit te wassen”
=
De vergunning maakt een bedrijf mogelijk
waarmee u zwart geld als inkomsten kunt
presenteren en daarmee het zwarte geld kunt
witwassen
=
“Dus gaan wij u geen vergunning geven”
12

13. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
Ernstig gevaar voor witwassen als:
- 1. Ernstig vermoeden of bewijs dat strafbare feiten zijn gepleegd
- 2. Door iemand die in relatie staat tot aanvrager
- 3. Met een groot voordeel… “er moet iets te witwassen zijn”
- Hoe groter het voordeel - hoe groter het gevaar….
- ECLI:NL:RVS:2012:BW5294, ECLI:NL:RVS:2011:BR2279, ECLI:NL:RVS:2015:818
13

14. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
Gevaar is beperkter als:
Voordeel is ontnomen = als crimineel geld weg is, dan valt
er niets te witwassen
- ABRS 26 augustus 2015, ECLI:NL:RVS:2015:2721
(beslag OM)
Tijdsverloop = minder gevaar voor witwassen
- ABRS 1 februari 2017, ECLI:NL:RVS:2017:223
14

15. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
B grond – strafbare feiten
“U gaat de vergunning gebruiken om nieuwe strafbare feiten te plegen”
=
“U bent niet (meer te vertrouwen)”
=
“Dus gaan wij u geen vergunning geven”
15

16. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
B grond
Ernstig gevaar voor het plegen van strafbare feiten als:
- 1. Ernstig vermoeden of bewijs dat strafbare feiten zijn gepleegd
- 2. Door iemand die in relatie staat tot aanvrager
- 3. “Bij activiteiten die overeenkomen of samenhangen met activiteiten vergunning”
Kan de vergunning het plegen van strafbare feiten faciliteren?
- ABRS 10 mei 2017, ECLI:NL:RVS:2017:1218
- Rb. Limburg 5 juli 2013, ECLI:NL:RBLIM:2013:4123
16

17. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
Gevaar is beperkter als:
Ernst van de strafbare feiten beperkt is
- ABRS 8 maart 2017, ECLI:NL:RVS:2017:608
Tijdsverloop
- ABRS 11 februari 2015, ECLI,NL,RVS:2015:333
17

18. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
Zowel A-grond als B-grond vereist:
 ‘het ernstige vermoeden dat strafbare feiten zijn gepleegd’
 ‘door iemand die in relatie staat tot aanvrager’
18

19. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
De ernst van het ‘vermoeden’ nader beschouwd
Niet alleen veroordelingen – maar ook vermoedens zijn voldoende.
- Strafrechtelijke veroordeling niet vereist, ook vermoedens
ABRS 27 maart 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BZ7505
ABRS 24 februari 2016, ECLI:NL:RVS:2016:486
- Strafbare feiten moeten wel aannemelijk zijn
ABRS 20 juli 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BR2279
19

20. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
“In relatie staan tot”….
- a) handelingen van de aanvrager (onder a);
- b) handelingen van derden met wie de aanvrager een zakelijk
samenwerkingsverband heeft (onder b en c).
20

21. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
Zakelijk samenwerkingsverband
- Is niet gedefinieerd in de wet
- Bedoeling van wetgever is om
schijnconstructies te voorkomen
- Ook (rechts)personen zonder formele
banden
- Ook voormalige werknemers zijn daarbij
een indicatie
21

22. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
Zakelijk samenwerkingsverband
1. Zakelijke relatie
2. Gericht op samenwerking
3. Met een zeker duurzaam en structureel karakter
Alle omstandigheden in onderlinge samenhang bezien ABRvS 10 mei 2017,
ECLI:NL:RVS:2017:1218.
22

23. 4. De Wet Bibob - Wat houdt de Bibob toets in?
Het Bibob advies
- Bestuursorgaan krijgt geen inzage in broninformatie – maar uittreksels.
- Bestuursorgaan mag zich in beginsel op advies baseren, maar wel vergewisplicht
(artikel 3:9 Awb).
- Is het advies en onderzoek op zorgvuldige wijze tot stand gekomen?
- Kunnen de feiten in het advies de conclusies dragen?
- ABRS 1 juni 2016, ECLI:NL:RVS:2016:1525
23

24. 5. Tips & tricks
1. Vergeet niet de wet Bibob!
- Schikken met het OM lijkt soms aantrekkelijk – maar kan veel leed veroorzaken bij
vergunningaanvragen;
- Bestuurlijke sancties (dwangsommen, bestuursdwang) – tellen ook mee. Laat
sancties niet opstapelen vanuit kostentechnische afwegingen;
2. Voorkomen is beter dan genezen – eenmaal een negatief Bibob advies is
uitgebracht is het vechten tegen de bierkaai
3. Doorbreken van zakelijke samenwerkingsverband soms pijnlijk, maar
noodzakelijk
24

25. Wij houden liever geen afstand
Koffie?