AKD

1. AKD Waterschapsmiddag 2018
mr. Robin Janssen
@rjanssenr
Actualiteiten waterrecht

2. Agenda
1. Taak van het waterschap
2. Toetsingskader watervergunning
3. Kaderrichtlijn water
4. Projectplannen

3. Taak van het waterschap
• Artikel 1 Waterschapswet:
• de waterstaatkundige verzorging van een
bepaald gebied
• zorg voor het watersysteem en de zorg voor het
zuiveren van afvalwater
• Brak oppervlaktewater op Tholen en Sint-Philipsland.
Waterschap schiet agrariërs te hulp door de
watergangen actief door te spoelen met zoetwater
• Deze voorziening wordt gefinancierd middels een
belastingverordening. Een agrariër in het gebied
komt op tegen de belastingaanslag
3

4. Taak van het waterschap
Gerechtshof 's-Hertogenbosch 14 december 2017 (ECLI:NL:GHSHE:20178:5578)
• “Een waterschap is een openbaar lichaam met een gesloten doel, hetgeen betekent dat zijn
publieke taken zijn beperkt tot die taken die in overeenstemming met wet- en regelgeving zijn
opgedragen.”
• “Het Hof stelt voorop dat de verordenende bevoegdheid van het Waterschap in het algemeen en die
tot het heffen van belastingen in het bijzonder uitsluitend kan strekken ter behartiging van de taak
die het Waterschap ontleent aan de wet.”
• “Naar het oordeel van het Hof laat […] geen andere conclusie toe dan dat het Waterschap de
bevoegdheid tot het heffen van onderwerpelijke gebruiksretributie niet heeft gebruikt ter
behartiging van de taak die het Waterschap ontleent aan de wet, maar in het kader van een
privaatrechtelijke dienstverlening. Door aldus haar publiekrechtelijke bevoegdheid tot het heffen van
de onderwerpelijke gebruiksretributie aan te wenden heeft het Waterschap haar bevoegdheid tot het
heffen van de gebruiksretributie gebruikt voor een ander doel dan waarvoor deze bevoegdheid is
gegeven.”
4

5. Toetsingskader watervergunning
• Artikel 6.21 Waterwet:
• “Een vergunning wordt geweigerd, voor zover verlening daarvan niet
verenigbaar is met de doelstellingen in artikel 2.1 of de belangen,
bedoeld in artikel 6.11.”
• Artikel 2.1, eerste lid Waterwet:
1. De toepassing van deze wet is gericht op:
a. voorkoming en waar nodig beperking van overstromingen,
wateroverlast en waterschaarste, in samenhang met
b. bescherming en verbetering van de chemische en ecologische
kwaliteit van watersystemen en
c. vervulling van maatschappelijke functies door watersystemen.
5

6. Toetsingskader watervergunning
• ABRvS 2 mei 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BW4559
• “Niet in geschil is dat er geen waterstaatkundige bezwaren bestaan tegen verlening van een
vergunning voor het maken van de steiger. Ingevolge artikel 6.21 van de Waterwet was het college
daarom gehouden vergunning te verlenen. Het college heeft niet de ruimte om meer belangen te
betrekken in zijn besluitvorming dan die welke voortvloeien uit artikel 2.1, eerste lid, van de Waterwet.”
• ABRvS 14 augustus 2013, ECLI:NL:RVS:2013:759
• “De rechtbank heeft, onder verwijzing naar artikel 6.21 van de Waterwet terecht overwogen dat de bij de
besluitvorming te verrichten belangenafweging slechts betrekking op waterstaatkundige belangen
kan hebben.”
• Waterschap als functioneel bestuur
6

7. Toetsingskader watervergunning
- Nakoming van overeenkomst (ECLI:NL:RVS:2015:2154)
- Belang opstalhouder (ECLI:NL:RVS:2012:BW4559 en ECLI:NL:RVS:2013:750)
- Strijd met Flora- en faunawetgeving (ECLI:NL:RVS:2015:2159)
- Realiseerbaarheid achterliggend doel activiteit (ECLI:NL:RVS:2013:2056)
- Privaatrechtelijke belemmering (ECLI:NL:RVS:2017:302)
- Planologische belangen (ECLI:NL:RVS:2014:2357)
- Vernatting naastgelegen perceel door regenwater na ophoging
(ECLI:NL:RBLIM:2014:6167)
7
• Belangen die door het waterschapsbestuur niet kunnen worden meegewogen:

8. Toetsingskader watervergunning
8
• Artikel 2.1, eerste lid Waterwet:
1. De toepassing van deze wet is gericht op:
c. vervulling van maatschappelijke functies door watersystemen.

9. Toetsingskader watervergunning
9
• ABRvS 25 juni 2014, ECLI:NL:RVS:2014:2357
(Windmolenpark Oosterschelde)
De bezoekers van het themapark kunnen vanaf het
themapark met een rondvaartboot een tocht op de
Oosterschelde maken. Dit is een vorm van recreatie
binnen het watersysteem en raakt de vervulling
van een maatschappelijke functie door een
watersysteem. Derhalve is de veiligheid van de boot
en de mensen daarop een belang op grond waarvan
de vergunning met toepassing van artikel 6.21 van
de Waterwet zou kunnen worden geweigerd.
• Toch een brede(re) kijk?

10. Toetsingskader watervergunning
10
• Kritiek op rechtspraak, die blijft spreken van “slechts
waterstaatkundige belangen” als weigeringsgrond
• Toch nog steeds: Rb Noord-Holland 1 februari 2018
(ECLI:NL:RBNNE:2018:370)
“De rechtbank overweegt voorts dat bij het verlenen van een
watervergunning […] alleen rekening mag worden gehouden met
waterstaatkundige belangen. Dit betekent dat met de inwerkingtreding
van de Waterwet bij de besluitvorming door verweerder alleen nog
met waterstaatkundige belangen rekening kan worden gehouden.
Dit brengt met zich dat het niet verlenen van een watervergunning om
andere redenen (van niet-waterstaatkundige aard) niet valt te
herleiden tot die doelstellingen en geen reden kan zijn de
aangevraagde watervergunning te weigeren.”

11. Toetsingskader watervergunning
11
Overlap verschillende toetsingskaders?
ABRvS 17 oktober 2018: (ECLI:NL:RVS:2018:3353)
Appellant betoogt dat de aanvraag niet aan de Beleidslijn kust
had mogen toetsen. Het paviljoen is in het bestemmingsplan
positief bestemd.
“Dit betoog faalt. De vaststelling van een bestemmingsplan kent een eigen,
op de Wet ruimtelijke ordening gebaseerd toetsingskader, dat verschilt van
het toetsingskader dat in artikel 2.1 van de Waterwet is voorgeschreven voor
het verlenen van watervergunningen.
De omstandigheid dat de minister geen opmerkingen heeft gemaakt over de
bestemming die een jaarrond exploitatie van het paviljoen toestaat, doet niet
af aan de zelfstandige beoordeling van de minister van de
vergunningaanvraag in het kader van de Waterwet op grond van de daarvoor
geldende toetsingscriteria.

12. Toetsingskader watervergunning
12
• Rb. gaat zeer indringend na of voldoende aan 2.1-
doelstellingen is beoordeeld. Rb. Den Haag 19 januari 2018
ECLI:NL:RBDHA:2017:12968)
• Weliswaar is het lozen van stoffen niet toegestaan, maar uit
fotomateriaal blijkt dat ook binnenvaartschepen van derden aan de
buispalen aanmeren.
• Binnenvaartschepen zijn vanwege mogelijke lekkages of lozingen een
potentiële bron van verontreiniging.
• De enkele aanwezigheid van de buispalen brengt een groter risico op
vervuiling van het oppervlaktewater met zich, waardoor de veiligheid
van het drinkwater in het gedrang kan komen.
• Hoewel verweerder niet alle calamiteiten kan uitsluiten, ligt het wel op
zijn weg om het risico daarop zo gering mogelijk te houden, gelet op
het grote belang dat gemoeid is met schoon drinkwater.

13. Toetsingskader watervergunning
13
• Artikel 6.20 Waterwet:
• “Aan een vergunning kunnen voorschriften en beperkingen worden verbonden.”
• Breder bereik dan slechts weigeringsgronden uit de Waterwet
• PG: “de bevoegdheid om voorschriften of beperkingen aan een vergunning te verbinden ook kan worden
aangewend ter bescherming van belangen van derden; zij is niet beperkt tot de belangen van het
waterbeheer.”
• Voorbeeld: Rb. Limburg 18 mei 2016 (ECLI:NL:RBLIM:2016:4149)
• Muggenoverlast: geen weigeringsgrond, wel reden voor vergunningvoorschriften

14. Toetsingskader watervergunning
14
Kortom:
• Watervergunning uitsluitend weigeren wegens onverenigbaarheid
met doelstellingen van artikel 2.1 lid 1 Wtw (“waterstaatkundige
belangen”)
• Onderdeel daarvan is ook de vervulling van maatschappelijke
functies door watersystemen, waaronder recreatie.
• Andere belangen kunnen zich wél vertalen in
vergunningvoorschriften (art. 6.20 Wtw)
Omgevingswet zal toetsingskaders gelijktrekken: einde ‘brede kijk’ bij
vergunningvoorschriften!

15. Kaderrichtlijn Water
• Doel: schoon en gezond grond- en
oppervlaktewater in alle EU-landen
• Per stroomgebied een beheersysteem;
watersystemen stoppen niet bij landsgrenzen
• Integratie van waterbeleid: waarborgen tegen
verontreinigingen in buurlanden
• O.a. programmatische aanpakken
15

16. Kaderrichtlijn Water
• Maar ook: concrete kwaliteitseisen
• Artikel 4, lid 1:
… leggen lidstaten maatregelen ten
uitvoer ter voorkoming van
achteruitgang de toestand van alle
oppervlaktewaterlichamen
… beschermen, verbeteren en
herstellen de lidstaten alle
oppervlaktewateren
16

17. Kaderrichtlijn Water
• HvJ EU 1 juli 2015, ECLI:EU:C:2015:433 (Wezer)
• Milieudoelstellingen KRW (artikel 4, lid 1), formuleren niet slechts in programmatische bewoordingen
eenvoudige doelstellingen van beheerplanning, maar sorteert rechtsgevolgen in iedere fase van de
procedure die door de richtlijn wordt voorgeschreven.
• De voorkoming van achteruitgang van de toestand van waterlichamen heeft een dwingend karakter.
• Lidstaten zijn in beginsel verplicht goedkeuring te weigeren indien een project kan leiden tot een
achteruitgang van de toestand van een oppervlaktewaterlichaam.
• Alleen goedkeuring indien dit zich verdraagt met de uitzonderingen in de KRW (artikel 4, lid 6 en 7).
• ‘Achteruitgang’ moet ruim worden geïnterpreteerd; iedere achteruitgang in principe verboden.
17

18. Kaderrichtlijn Water
• HvJ EU 4 mei 2016, ECLI:EU:C:2016:322 (Commissie/Oostenrijk)
18
• Behoudens indien een afwijking wordt
toegestaan moet iedere achteruitgang van
de toestand van een oppervlaktewaterlichaam
worden voorkomen.
• Uitzondering: o.a. hoger openbaar belang
• Beoordelingsruimte voor lidstaten
• In dit geval: opwekking van hernieuwbare
energie

19. 19

20. Kaderrichtlijn Water
20
ABRvS 25 oktober 2017 (ECLI:NL:RVS:2017:2904)
• Stelling appellant: “elk bestuursorgaan dat toestemming
verleent voor een project waarop de KRW van toepassing is
moet ten volle toetsen of aan die richtlijn wordt voldaan.”
• RvS:
• Niet elk bestuursorgaan moet KRW toepassen
• “Vaststaat dat voor het project een vergunning op grond van
de Waterwet nodig is. Die vergunning kan worden
geweigerd als blijkt dat niet wordt voldaan aan de KRW.
Daarmee voldoet Nederland aan haar Unierechtelijke
verplichtingen.”

21. Kaderrichtlijn Water
• Implementatie in Nederland: projecten worden indirect (via waterplannen) aan KRW
getoetst
• Rechtbank Rotterdam, 17 maart 2017 (ECLI:NL:RBROT:2017:2000)
“De rechtbank deelt niet het standpunt van eisers dat slechts een systeem waarin het
bevoegde bestuursorgaan rechtstreeks toetst aan de milieudoelen gesteld bij en
krachtens de KRW in overeenstemming kan zijn met de Unierechtelijke eisen van
implementatie.”
• Focus op wat feitelijk gebeurt: normen uit Waterwet, Waterbesluit, Bkmw, waterplan,
waterbeheerplan
“Niet valt in te zien dat dit systeem een effectieve doorwerking van het Unierecht niet
kan waarborgen.”
21

22. Kaderrichtlijn Water
• Hoger beroep: ABRvS 13 juni 2018 (ECLI:NL:RVS:2018:1949)
• Aan de orde is de vraag of de vergunde verkleining van het totale oppervlak van de
Rotteboezem een achteruitgang van het kwaliteitselement ‘overige waterflora’ betekent.
• Het Wezer-arrest en de KRW geven geen eenheid voor de feitelijke vaststelling van
achteruitgang als een kwaliteitselement zich in de laagste klasse bevindt. Het is daarom
aan de nationale autoriteit om dit vast te stellen.
• …dat de ecologische achteruitgang door de afname van het ecologisch relevant areaal
met 0,16% niet meetbaar is en derhalve feitelijk niet vast te stellen.
• …geen grond voor het oordeel dat de hantering van de 1%-regel in het toetsingskader
waterkwaliteit niet de volledige toepassing van de KRW verzekert.
22

23. Kaderrichtlijn Water
• Uitspraken van Rb. Rotterdam en RvS
leggen verantwoordelijkheid voor
naleving KRW-verplichtingen bij
vergunningverleners
• Wat doet u?
23

24. Projectplannen
• Artikel 5.4 lid 1 en 2 Waterwet
• De aanleg of wijziging van een waterstaatswerk door of
vanwege de beheerder geschiedt overeenkomstig een daartoe
door hem vast te stellen projectplan.
• Het plan bevat ten minste een beschrijving van het betrokken
werk en de wijze waarop dat zal worden uitgevoerd, alsmede
een beschrijving van de te treffen voorzieningen, gericht op
het ongedaan maken of beperken van de nadelige gevolgen van
de uitvoering van het werk
• Artikel 5.7 lid 1 Waterwet
• Het projectplan behoeft de goedkeuring van gedeputeerde
staten van de provincie op wier grondgebied het wordt
uitgevoerd. De goedkeuring kan slechts worden onthouden
wegens strijd met het recht of het algemeen belang.
24

25. Projectplannen
25
• Projectplan op aanvraag i.v.m. wateroverlastnormen in de zin
van art. 2.8 Wtw?
• Appellant verzoekt waterschapsbestuur om een projectplan
vast te stellen waarmee aan deze normen wordt voldaan.
• ABRvS 21 februari 2018 (ECLI:NL:RVS:2018:582)
• “Appellant heeft niet aannemelijk gemaakt dat niet aan de
wateroverlastnormen wordt voldaan. Voor het vaststellen
van een projectplan om aan deze normen te voldoen
bestaat dan ook geen aanleiding.”
• Maar wat als appellant gelijk had?

26. Projectplannen
• Belangrijk om de gemaakte keuzes in
het projectplan uit te leggen
• “Gelet op het voorgaande is de Afdeling
van oordeel dat het dagelijks bestuur
het projectplan in redelijkheid heeft
kunnen vaststellen.”
26
ABRvS 12 juli 2017 (ECLI:NL:RVS:2017:1870)

27. Wij houden liever geen afstand…
Rjanssen@akd.nl