Onderwerpen: Off spec bunkerolie - bestuurs- en civielrechtelijke aspecten Belading en arboregelgeving

1. Deltalinqs
Erik Dans Carel van Lynden
Advocaat Advocaat en partner
Overheid & Onderneming Shipping & Offshore
Masterclass off spec bunkerolie

2. Agenda
1. Off spec bunkerolie – bestuursrechtelijke aspecten
2. Off spec bunkerolie – civielrechtelijke aspecten
3. Belading en Arboregelgeving

3. 1. Off spec bunkerolie – bestuursrechtelijke aspecten
Sector ligt onder een vergrootglas:
• Schandalen uit het verleden
• Zo maar wat uitspraken uit een verslag van een vergadering in de Tweede Kamer:
 “Er wordt jaarlijks mogelijk 500 miljoen euro verdiend aan oliezwendel”
 “Er zijn aanwijzingen dat chemisch afval dat eigenlijk tegen hoge prijzen moet worden
verwerkt, in de stookolie verdwijnt”
 “Het is geen sector waar nooit boetes vallen: 20% tot 50% van de sector is de afgelopen vijf
jaar in aanraking geweest met Justitie”
3

4. Achtergrond
Gevolg: ILT en OM treden streng op:
• Off spec bunkerolie die wordt gedebunkered: verdacht, want waarschijnlijk een afvalstof
• Bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving
• Uitspraak Rechtbank Middelburg 17 oktober 2011: off spec bunkerolie is afval
• Geen duidelijkheid, maar “off spec bunkerolie is afval” leek heersende leer
• Totdat: Belgian Shell-arrest: geen afval (Hof van Justitie EU 12 december 2013)
4

5. Afvalstof?
Definitie “afvalstof” (artikel 1.1 lid 1 Wet milieubeheer):
“alle stoffen, preparaten of voorwerpen, waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te
ontdoen of zich moet ontdoen”
Herkomst: Europese afvalstoffenrichtlijn
Gevolg kwalificatie als afvalstof: strenge eisen
• Alleen afgeven aan afvalinzamelaar/afvalverwerker
• Registratieverplichtingen
• EVOA van toepassing
5

6. Jurisprudentie “afvalstof”
Uitgangspunt: begrip “afvalstof” ruim uitleggen in het belang van de bescherming van mens en
milieu
Omstandigheden van het geval van belang:
• Van nut of tot last?
• Waarde van de stof
• Voor hergebruik geschikt?
• Bewerking nodig?
• Maatschappelijke opvattingen
• Rechtbank Middelburg: partij bunkerolie niet geschikt voor dit schip  afvalstof
6

7. Belgian Shell-arrest
Casus:
• Onbedoelde vermenging diesel (ULSD) met restantlading oplosmiddel (MTBE)
• Te laag vlampunt
• Ongeschikt voor verkoop aan de pomp
• Belgische klant geeft partij terug aan Shell
• Shell vervoert naar Nederland
• OM: “illegale overbrenging van afval”
7

8. Belgian Shell-arrest – oordeel Hof van Justitie
2 momenten onderscheiden
1. Teruggave door klant aan Shell
• Partij voldoet niet aan de overeenkomst?
• Retourneren met oog op terugbetaling aankoopprijs?
•  geen afvalstof
Van belang:
• Risico voor milieu klein
• Olie heeft aanzienlijke waarde
8

9. Belgian Shell-arrest – oordeel Hof van Justitie
2 momenten onderscheiden
2. Na retournering aan Shell
• “Ware intentie”
• Partij teruggenomen met het oog op bewerking door menging en terugbrengen op de markt
• Geen afvalstof mits:
1. Hergebruik niet alleen mogelijk, maar zeker
2. Geen van de erkende procedés voor nuttige toepassing is nodig
9

10. Handelingen van nuttige toepassing
R 1 Hoofdgebruik als brandstof of als ander middel voor energieopwekking
R 2 Terugwinning/regeneratie van oplosmiddelen
R 3 Recycling/terugwinning van organische stoffen die niet als oplosmiddel worden gebruikt (met inbegrip van compostering en andere
biologische omzettingsprocessen)
R 4 Recycling/terugwinning van metalen en metaalverbindingen
R 5 Recycling/terugwinning van andere anorganische materialen
R 6 Regeneratie van zuren of basen
R 7 Terugwinning van bestanddelen die worden gebruikt om vervuiling tegen te gaan
R 8 Terugwinning van bestanddelen uit katalysatoren
R 9 Herraffinage van olie en ander hergebruik van olie
R 10 Uitrijden voor landbouwkundige of ecologische verbetering
R 11 Gebruik van afvalstoffen die bij een van de onder R 1 tot en met R 10 genoemde handelingen vrijkomen
R 12 Uitwisseling van afvalstoffen voor een van de onder R 1 tot en met R 11 genoemde handelingen
R 13 Opslag van afvalstoffen bestemd voor een van de onder R 1 tot en met R 12 genoemde handelingen (met uitsluiting van tijdelijke opslag
voorafgaande aan inzameling op de plaats van productie)
10

11. Freja Crux-zaak
Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State volgt Hof van Justitie (uitspraak 2 april
2014):
• Koper (Stena Weco) wil off spec partij retourneren aan leverancier (Cocket)
• Afdeling: geen afvalstof
Niet relevant:
• In overeenstemming met handelsnorm (ISO 8271)?
• Geschikt om zonder bewerking op de markt te brengen?
11

12. Vuistregels – afgifte door ontevreden klant
1. Ontevreden klant mag bunkerolie tegen terugbetaling aankoopprijs retourneren
‒ Niet relevant of partij aan ISO-norm voldoet
‒ Niet relevant of bewerking nodig
Naar onze mening is evenmin relevant:
‒ Oorzaak off spec (onbedoelde vermenging of andere oorzaak), mits te goeder trouw
‒ Waarde van de partij
‒ Beoogde wijze van bewerking
12

13. Vuistregels – verwerking door leverancier
2. Oorspronkelijke leverancier mag partij terugnemen met oogmerk om die weer op de markt te
brengen. Geen afvalstof, mits:
i. Onbedoeld off spec geraakt
ii. Hergebruik als scheepsbrandstof is zeker
iii. Zonder dat één van de aangewezen procedés van nuttige toepassing noodzakelijk is
3. Lage waarde is indicatie voor kwalificatie als afvalstof
4. Bewuste wegmenging  afvalstof
• Ook bij ernstige onzorgvuldigheid?
• Ook bij menging met een hele kleine partij?
5. Bovenstaande regels ook relevant bij doorverkoop aan een derde (i.p.v. leverancier)
13

14. Onduidelijkheid blijft?
• Belgian Shell-arrest biedt (weer) mogelijkheden voor debunkering
• Risico op handhaving blijft. Wat dan?
Bestuursrechtelijke procedure: het “besluit” centraal
• Handhavingsbesluit (last onder dwangsom/last onder bestuursdwang/bestuurlijke boete)
• Ander besluit (bijv.: goedkeuring EVOA-kennisgeving)
• Bestuurlijk rechtsoordeel?
14

15. Bestuursrechtelijke procedure
Bezwaar bij bevoegd gezag (Staatssecretaris)
Beroep bij Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State
 1 á 2 jaar voordat duidelijkheid
Spoedprocedure (voorlopige voorziening) mogelijk, maar:
- Spoedeisend belang (louter financieel belang)
- Voorlopige voorziening te verstrekkend?
15

16. Schadevergoeding?
Staat aansprakelijk indien partij toch geen afvalstof blijkt?
• Bestuursrechter vernietigt besluit: onrechtmatigheid en schuld staan vast
• Staat is aansprakelijk voor de schade die daardoor is ontstaan
Geen besluit, maar onjuiste aanwijzingen toezichthouder:
• Onrechtmatige aanwijzingen?
Toch blijft er onduidelijkheid, met name als oorzaak onduidelijk is  zwarte lijst van stoffen biedt
uitkomst?
16

17. 2. Off spec bunkerolie – civielrechtelijke aspecten
Vooropmerkingen:
• “off spec” is een contractueel criterium. Niet-voldoen daaraan 
milieurechtelijke/bestuursrechtelijke/ strafrechtelijke consequenties?
• Van redelijkheid en billijkheid  zwart-wit?
• “zich ontdoen” – reden?
• schip in droogdok of reparaties
• hoog- in plaats van laagzwavelig
• teruglevering na charter
• dispuut over kwaliteit
17

18. “Off spec”
“Afvalstof” en gevaar voor milieu en mens
Gevaarlijke stof?
Hoe off spec is off spec?
• Aluminium 80 ppm (ISO8217/2005 of 2010)?
• Aluminium 81 ppm (ISO8217/2005)?
• reproducibility en repeatability
• zwavel 1,06?
• andere geringe afwijkingen
18

19. Doelwit overheid
Tweeledig:
• bestuursrechtelijke aanwijzing
• “beslag” op verdachte partij goederen
• verbod bepaalde handelingen te verrichten
• gebod bepaalde handelingen te verrichten
• strafrechtelijke handhaving
• dus gericht tegen de goederen èn tegen een natuurlijk- of rechtspersoon
19

20. Keten: houder - eigenaar
Tot wie richt de overheid zich
• houder (vervoerder, opslaghouder)
• juridisch eigenaar
• bewerker
• koper, verkoper, handelaar
Overheid kent achterliggende verhoudingen niet, dus houder eerste target
20

21. Contractuele verhoudingen
Bunkers in schip
• “schip” is houder
• mogelijk is de reder ook de eigenaar van de bunkers
• rompbevrachting?
• tijdbevrachting?
Bunkers in terminal
• opslaghouder is houder
• opslaghouder is zeker niet de eigenaar
21

22. Gevolg handhaving
Bunkers aan boord
• schip kan niet varen
• bunkers kunnen niet teruggenomen worden door leverancier
• bunkers mogen alleen door een gecertificeerd bedrijf worden gelost
• debunkering van elders gebunkerde bunkers praktisch onmogelijk
• blenden aan boord niet toegestaan
• enorme kostenpost voor vervoerder of leverancier (Freja Crux > 1 miljoen Euro)
Bunkers in terminal
• bunkers geïmmobiliseerd, mogelijk een hele tank
• terminal mag er niets mee doen
22

23. Wat te doen?
“Overtreder” kan zich niet op contractuele bedingen beroepen  in eerste instantie aansprakelijk
Wat moet er gebeuren?
• algemene plicht tot schadebeperking (i.v.m. “eigen schuld”)
• andere partijen in de gelegenheid stellen maatregelen te nemen
• aansprakelijk stellingen
• administratief beroep?
• kort geding voor de burgerlijke rechter?
23

24. Regres
Aangesprokene zal regres willen nemen op contractuele wederpartij.
Bunkers in schip
• eigenaar  romp/tijdbevrachter
•  leverancier (modaliteit levering/wat is afgesproken over bemonstering  risico
•  barge, voorleverancier, handelaar
Bunkers in terminal
•  klant
24

25. Bunkers in schip
• eigenaar exploiteert zelf als vervoerder
• rompbevrachter is jegens eigenaar aansprakelijk
• tijdbevrachter is jegens eigenaar of rompbevrachter aansprakelijk
• leverancier is jegens het schip aansprakelijk wanneer vast staat dat de bunkers
• voorleverancier kan jegens leverancier aansprakelijk zijn
• terminal of bunkerbarge kan jegens leverancier aansprakelijk zijn.
Vraag is waar de bunkers off spec zijn geraakt.
Shell-zaak geen dispuut; Freja Crux dispuut tussen leverancier en tijdbevrachter over kwaliteit
(DCPD en styreen); tijdbevrachter diende actie te nemen.
Wat is off-spec?
25

26. Leveringsmodaliteit
Waren de bunkers al off spec bij levering. Wanneer vindt levering plaats? Contractsvrijheid.
Modaliteiten:
• ex landtank
• ex barge
• DDP landtank
• aan de flens manifold zeeschip alleen voor Sox en Nox
• risico-overgang bepalend
26

27. Frisol/Glencore
Glencore Odfjell ISO 8217 2005
< 80 mg/kg Al Si
samples from land tanks binding (OK)
Frisol “Courage” samples at loading sea vessel (> content Si)
samples taken on board (> content Si)
“Ice River”
27

28. Bunkers op terminal
Wanneer zijn de bunkers off spec geraakt?
• op de terminal door bijvoorbeeld vermenging in een leiding of tank, dan probleem terminal
• anders probleem opslaggever/klant terminal (VOTOB-condities)
• terminal heeft retentierecht, maar…
• mogelijk uitgebreidere schade doordat hele tank onder “beslag” ligt
28

29. Conclusies regres
• voorkomen is beter dan genezen: mijdt voorlopig Nederland?
• blenden aan boord?
• fact finding: wat is er aan de hand?
• geen overhaaste maatregelen
• alle bekende partijen erin betrekken
• schade beperken
• niet stilzitten
• overheid aansprakelijk houden!
29

30. 3. Belading en Arboregelgeving
Gezondheidsrisico’s werknemers bij belading van tankschepen
Gevaren vanwege gevaarlijke stoffen die via de ventilatieroosters vrijkomen
Recent incident
30

31. Arbo-verplichtingen
Arbeidsomstandighedenbesluit:
Zorgplicht: doeltreffende bescherming van de gezondheid en veiligheid werknemer
1. Risico-inventarisatie en –evaluatie
2. Doeltreffende maatregelen ter voorkoming of beperking van de blootstelling
3. Preventieve maatregelen ter voorkoming van ongewilde gebeurtenissen
Aanvullend op verplichtingen i.h.k.v. Europees Verdrag inzake het internationale vervoer van
gevaarlijke goederen over de binnenwateren (ADN)
31

32. Risico-inventarisatie en -evaluatie
1. Risico-inventarisatie en -evaluatie: beoordeling aard, mate en duur van de blootstelling (ook
indien niet daadwerkelijk met de gevaarlijke stoffen wordt gewerkt)
• Welke gevaarlijke stoffen?
• Wat zijn de gevaren?
• In welke situatie kan blootstelling zich voordoen?
• Vaststellen blootstellingniveau
• Wettelijke grenswaarde
• Schriftelijke vastlegging!
32

33. Doeltreffende maatregelen ter voorkoming of
beperking
• Voorlichting en onderricht
• Nadruk ligt op: oplossingen aan de bron
• Lagere snelheid belading, zodat minder uitstoot?
• Dek ontruimen bij belading?
• Per schip kaartje met daarop locatie ontluchtingskanalen?
• Daarnaast: persoonlijke beschermingsmiddelen
• Meten concentratie
• Adembescherming
33

34. Handhaving
Handelen in strijd met arbo-verplichtingen:
• Eis tot naleving
• Stillegging van het werk
• Bestuurlijke boete
34

35. Vragen?
Erik Dans Carel van Lynden
T: +31 88 253 5323 T: +31 88 253 5409
M: +31 6 46 61 01 38 M: +31 6 51 52 31 56
E: edans@akd.nl E: cvanlynden@akd.nl
35