โครงงานคอมพิวเตอร์

1. ไม้ประดับมีพิษ….
นางสาววนัชพร ใจชุ่ม เลขที่ 2
นางสาวภัทราวดี ดอนลาดลี เลขที่26
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6/6
คิดสักนิดก่อนจะปลูก

2. บ้านเป็นหนึ่งในปัจจัยสี่ที่มีความสาคัญกับการดารงชีวิต
ทุกคนอยากมีบ้านที่สวย น่าอยู่ และร่มรื่น ไม้ประดับ
ที่สวยมีส่วนที่ทาให้บ้านน่าดู และสวยงาม แต่ใครจะคิดว่า
ไม้ประดับที่สวยงามนั้นมีหลายชนิดที่มีพิษตั้งแต่ก่อเกิดพิษเล็กๆ
น้อยๆ จนถึงกับทาให้เสียชีวิตได้ ซึ่งความเป็นพิษจะขึ้นกับ
ปริมาณที่สัมผัสหรือรับประทานเข้าไปและความทนทาน
ต่อสารพิษของแต่ละบุคคล ซึ่งเด็กจะมีโอกาสเกิดพิษ
ได้มากกว่าผู้ใหญ่ เนื่องจากความรู้เท่าไม่ถึงการณ์

3. นอกจากนี้ขนาดของสารพิษที่ก่อให้เกิดความเป็นพิษในเด็กก็มีค่าต่ากว่าใน
ผู้ใหญ่ สาเหตุความเป็นพิษที่เกิดขึ้นในเด็ก เนื่องจากไม้ประดับมีดอกและ
ผลสีสวยดึงดูดใจให้ลิ้มลอง ส่วนในผู้ใหญ่มักเกิดจากการรับประทานหรือ
สัมผัสกับพืชที่ไม่รู้จักชื่อ หรือการใช้สมุนไพรที่ไม่ถูกวิธี
หรือเกินขนาดที่ควร ฉะนั้นพวกเราทุกคนควรจะต้อง
เรียนรู้ และศึกษาอย่างถ่องแท้ถึงชนิดและลักษณะของ
ไม้ประดับมีพิษ วิธีการป้องกันและรักษาขั้นเบื้องต้น
เพื่อจะช่วยป้องกันการเกิดความเสียหาย และการสูญเสียที่จะเกิดขึ้น

4. ไม้ประดับวงศ์ต่างๆ ที่อาจจะก่อให้เกิดพิษได้ ได้แก่
Agavaceae Amaryllidaceae Apocynaceae Araceae Begoniaceae
Euphorbiaceae Liliaceae Meliaceae Solanaceae Verbenaceae

5. พืชวงศ์ Agavaceae

6. เป็นพืชที่มีใบและทรงต้นที่สวย นามาปลูกในสวนกัน
อย่างแพร่หลาย ส่วนใบมีสารแคลเซียมออกซาเลท
ซึ่งจะทาให้ปากและลาคอเกิดการระคายเคืองได้
ถ้ารับประทานเข้าไป นอกจากนี้ขอบใบจะมี
หนามแหลมถ้าสัมผัสถูกจะเป็นอันตรายต่อผิวหนังได้

7. ตัวอย่างพืชได้แก่
ป่านศรนารายณ์ (Agave americana L.)

8. พระรามแผลงศร (A. americana L. var. marginata)

9. พืชวงศ์ Amaryllidaceae

10. พืชวงศ์นี้มีสารพิษกลุ่มแอลคาลอยด์
เช่น lycorine, crinamine, criridine,
narciclasine เป็นต้น พบได้ใน
ส่วนหัวของพืช สารพิษเหล่านี้
ถ้ารับประทานเข้าไปจะออกฤทธิ์
กระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง
และมีผลระคายเคืองเยื่อบุกระเพาะอาหาร
ทาให้มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย

11. ตัวอย่างพืชได้แก่ พลับพลึงดอกแดง (Crinum amabile),
พลับพลึงดอกขาว (C. asiaticum)

12. การรักษา
ไม่แนะนาการทาให้อาเจียนเพราะคนไข้
จะมีอาการอาเจียนอยู่แล้ว ควรจะล้างท้อง
และใช้ถ่าน (activated charcoal)
ในการดูดพิษแอลคาลอยด์ และควรให้
เกลือแร่ป้องกันการสูญเสียน้า และแร่ธาตุ

13. พืชวงศ์ Apocynaceae

14. พืชวงศ์นี้จะมีสารกลุ่มคาร์ดิแอคกลัยโคไซด์ ซึ่งมีผลกระตุ้น
การเต้นของหัวใจ พืชกลุ่มนี้จะมีพิษเมื่อรับประทานเกินขนาด
ส่วนใหญ่จะเกิดพิษกับเด็ก เนื่องจากรับประทานผลหรือดอก
ของพืชพิษเหล่านี้ ซึ่งมักจะมีสีสวย จะทาให้เกิดการระคาย
เคืองต่อเยื่อบุปาก และกระเพาะอาหาร เกิดอาการอาเจียน
ท้องเดิน ปวดศีรษะและปวดท้อง

15. หลังจากสารพิษถูกดูดซึมเข้าเส้นเลือด จะไปกระตุ้นหัวใจ
ทาให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นและเต้นผิดปกติ อาการดังกล่าว
อาจอยู่ได้นานถึง 2-3 อาทิตย์ สารพิษนี้พบได้ใน
ทุกส่วนของพืช โดยเฉพาะในส่วนเมล็ด

16. ตัวอย่างพืช ได้แก่ ชวนชม (Adenium obesum), บานบุรีสีเหลือง
(Allamanda cathartica), ยี่โถ (Nerium indicum), ราเพย
(Thevetia peruviana), พญาสัตบรรณ (Alstonia scholaris)

17. พืชวงศ์ Araceae

18. เป็นพืชพิษที่มีน้ายางใส และแคลเซียมออกซาเลท ซึ่งถ้าสัมผัส
ทาให้ผิวหนังอักเสบ และถ้ารับประทานเข้าไปจะทาให้ปาก
และลิ้นพอง น้าลายไหล ลิ้น เพดานปาก และหน้าบวมอย่าง
เห็นได้ชัด บางครั้งอาจมีอาการอาเจียนร่วมด้วย

19. ตัวอย่างพืช ได้แก่ ใบ้สามสี (Aglaonema costatum), กระดาด
(Alocasiaindica), กระดาดแดง (A. indicavar.metallica),
กระดาดดา (A. macrorhiza), บอนสี (Caladium bicolor), สาวน้อย
ประแป้ง (Dieffenbachia sequine), พลูฉีก (Monstera deliciosa)

20. การรักษา
ในกรณีที่สัมผัสกับน้ายางให้ล้างด้วยน้าและสบู่แล้วทาด้วยคาลาไมด์
และรับประทานยาแก้แพ้ ควรประคบบริเวณที่มีอาการด้วยน้าเย็นจัด
ประมาณครึ่งชั่วโมง ถ้ายางเข้าตา
ควรล้างตาทันทีด้วยน้ายาล้างตา
หยอดตาด้วยยาหยอดตาที่มีตัวยา
เป็นสเตียรอยด์ แล้วรีบนาส่งโรงพยาบาล

21. กรณีเพียงแต่เคี้ยวไม่ได้กลืนพืชลงไป รักษาโดยการใช้น้าชะล้างปากและคอ
เพื่อบรรเทาอาการปวดร้อนไหม้ที่ลิ้นและเยื่อบุช่องปาก รับประทานยาลดกรด
ครั้งละ 2 ช้อนโต๊ะทุกๆ 2 ชั่วโมง รับประทานยาแก้ปวดและยาแก้อักเสบ
อาการจะอยู่เพียง 2-3 วันก็สามารถรับประทานอาหารอ่อนๆ ได้แต่ถ้าผู้ป่วย
กลืนพืชพิษเข้าไปไม่ควรทาให้อาเจียน เพราะจะทาให้สารพิษสัมผัสเยื่อบุปาก
และคออีกครั้ง ควรส่งโรงพยาบาลโดยเร็ว เพื่อล้างท้อง และให้การรักษา

22. พืชวงศ์ Begoniaceae

23. เป็นไม้ประดับต่างถิ่นที่นาเข้ามา ใบและดอกมีสีสวยงาม
แต่มีสารพิษ คือแคลเซียมออกซาเลท ซึ่งถ้ารับประทาน
เข้าไปจะระคายเคืองปากและลาคอ

24. ตัวอย่างพืช ได้แก่
เบโกเนีย (Begonia semperflorencultorum)

25. พืชวงศ์ Euphorbiaceae

26. เป็นพืชที่มีน้ายางขาว ซึ่งมีสารพิษกลุ่ม phorbol ถ้าสัมผัสถูก
จะมีอาการคัน ผิวหนังอักเสบ ถ้ารับประทานเข้าไปจะระคายเคือง
ต่อระบบทางเดินอาหาร ทาให้คลื่นไส้ อาเจียน และถ่ายท้อง
อย่างรุนแรง

27. ตัวอย่างพืช ได้แก่ สลัดได (Euphorbia antiquorum),
ส้มเช้า (E. ligularia), โป๊ยเซียน (E. milii),
คริสต์มาส (E. pulcherrima),พญาไร้ใบ (E. tirucalli),
สามเหลี่ยมญี่ปุ่น (E. trigona)

28. หรือกลุ่มพืชที่มีน้ายางใส และโปรตีนที่เป็นพิษ ถ้ารับประทาน
เข้าไปจะมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย อาจถ่ายเป็นเลือด
ความดันโลหิตต่า
ตัวอย่างพืช ได้แก่
ฝิ่นต้น (J. multifida)

29. ปัตตาเวีย
(Jatropha integerrima)

30. หนุมานนั่งแท่น (J. podagrica)

31. การรักษา
ในกรณีที่สัมผัสกับน้ายางใสให้ล้างด้วยน้าและสบู่ แต่ถ้าถูกน้า
ยางขาวซึ่งล้างด้วยน้าและสบู่ไม่ออกให้ล้างหรือเช็ดด้วแอลกอฮอล์
แล้วทาด้วยคาลาไมด์ และรับประทานยาแก้แพ้ ควรประคบ
บริเวณที่มีอาการด้วยน้าเย็นจัดประมาณครึ่งชั่วโมง

32. ถ้ายางเข้าตาควรล้างตาทันทีด้วยน้ายาล้างตา หยอดตาด้วยยา
หยอดตาที่มีตัวยาเป็นสเตียรอยด์ แล้วรีบนาส่งโรงพยาบาล
กรณีกลืนกินพืชพิษ ทาให้คนไข้อาเจียนและรับประทานยา
เคลือบกระเพาะอาหารและลาไส้ และรีบส่งผู้ป่วยไป
โรงพยาบาลโดยเร็วที่สุดเพื่อล้างท้อง หรือให้รับประทานยา
ถ่ายเพื่อลดการดูดซึมสารพิษ

33. พืชวงศ์ Liliaceae

34. พืชวงศ์นี้นิยมตัดดอกเป็นไม้ประดับ ได้แก่ ดอกลิลลี่
แต่ประเทศไทยจะมีต้นดองดึง ซึ่งดอกมีสีสวยงาม แต่ส่วนของเมล็ด
และเหง้าจะมีสารโคชิซีน ซึ่งเป็นสารพิษ ทาให้เกิดอาการคลื่นไส้
อาเจียน ท้องเดิน อาจถ่ายเป็นน้า และมีเลือดปน ไตอาจจะถูทาลาย
กล้ามเนื้อเปลี้ย และระบบประสาทส่วนกลางเป็นอัมพาตทาให้ตายได้

35. การรักษา
ไม่แนะนาการทาให้อาเจียนเพราะคนไข้จะมีอาการอาเจียนอยู่แล้ว
ควรจะล้างท้อง และใช้ถ่าน (activated charcoal) ในการดูดพิษ
แอลคาลอยด์ และควรให้เกลือแร่ป้องกันการสูญเสียน้า และแร่ธาตุ

36. ตัวอย่างพืช ได้แก่ ต้นดองดึง (Gloriosa superba)

37. ลิลลี่

38. พืชวงศ์ Meliaceae

39. พืชวงศ์นี้เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก-กลาง นิยมปลูกในสวนสาธารณะ
และหมู่บ้าน เนื่องจากมีทรงต้นและใบที่สวย ตัวอย่างเช่น สะเดา
(Azadirachta indica var. siamensis)และเลี่ยน
(Meliaa zedarach) เมล็ดสะเดามีสาร azadirachtins
ซึ่งเป็นยาฆ่าแมลง ส่วนเมล็ดเลี่ยนมีสารพิษ(meliatoxin)ที่มีฤทธิ์
ต่อระบบประสาทส่วนกลาง ซึ่งอาจจะทาให้ชัก กล้ามเนื้อเกิดอาการเกร็ง
กระตุก คนไข้อาจเสียชีวิตเนื่องจากระบบหายใจล้มเหลว

40. ตัวอย่างพืช เช่น สะเดา
(Azadirachta indica var. siamensis)

41. เลี่ยน
(Meliaa zedarach)

42. พืชวงศ์ Solanaceae

43. พืชวงศ์นี้มีดอกที่สวย แต่ใบและเมล็ดจะมีสารพิษ
กลุ่มแอลคาลอยด์ ถ้าเป็นลาโพงจะมีสารพิษ
กลุ่มโทรเปนแอลคาลอยด์ ถ้ารับประทานเข้าไป
จะทาให้ปากแห้ง คอแห้ง ลาไส้คลายตัว และ
มีผลต่อระบบประสาททาให้เกิดประสาทหลอนได้
ที่เรียกว่า “บ้าลาโพง”

44. แต่ถ้าเป็นราตรี (Cestrum nocturnum)
จะมีสารพิษ solanine
ซึ่งถ้ารับประทานเข้าไป
จะระคายเคืองต่อทางเดินอาหาร
เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน
และท้องเดิน

45. การรักษา
ในกรณีที่รับประทานเข้าไปควรส่ง
โรงพยาบาลโดยเร็ว เพื่อล้างท้อง
ขัดขวางการดูดซึมสารกลุ่มโทรเปนแอลคาลอยด์
หรือให้ผงถ่านแล้วให้ยาถ่าย และใช้เครื่องช่วยหายใจ ถ้าจาเป็น

46. ตัวอย่างพืช ได้แก่ เพทูเนีย

47. พืชวงศ์ Verbenaceae

48. ต้นเทียนหยด (Duranta repens)
เป็นพืชที่มีดอกและผลที่มีสีสวย
ดึงดูดใจ ส่วนผลมีสารกลุ่มซาโปนิน
ถ้ารับประทานจะระคายเคืองต่อ
กระเพาะและถูกดูดซึม
ทาให้เม็ดเลือดแตกได้

49. ส่วนผลของผกากรอง (Lantana camara)
มีสารพิษกลุ่มไตรเทอร์ปีน
ถ้ารับประทานจะทาให้อ่อนเพลีย
กล้ามเนื้อไม่ประสานกัน มึนงง
อาเจียน ม่านตาขยาย ตัวเขียว
ท้องเดิน หมดสติ และตายในที่สุด

50. การรักษา
ทาให้พิษลดลงหรือได้รับการดูดซึมน้อยที่สุด ได้แก่ การทาให้อาเจียน
และให้สารหล่อลื่น เช่น นม หรือไข่ขาว ขณะพักฟื้นให้ทานอาหารอ่อนๆ
ให้น้าเกลือ ในกรณีมีการสูญเสียน้าและเกลือแร่มาก
จะเห็นได้ว่าไม้ประดับที่เป็นพิษที่ได้กล่าวมาข้างต้นยังเป็นไม้พิษที่มีปัญหา
ในประเทศไทย จึงเป็นความจาเป็นอย่างยิ่งที่นักภูมิทัศน์ต้องพิจารณาถึงพิษ
ของไม้ประดับด้วย มิใช่พิจารณาเพียงแต่ความสวยงามของพืชเท่านั้น
ทั้งนี้จะได้เป็นการลดความเสี่ยงจากไม้ประดับที่เป็นพิษได้

51. เอกสารอ้างอิง
• นพมาศ สุนทรเจริญนนท์. พืชพิษ (Poisonous Plants). ใน รุ่งระวี เต็มศิริฤกษ์กุล และคณะ
(บรรณาธิการ).สมุนไพร: ยาไทยที่ควรรู้. กรุงเทพมหานคร: บริษัทอมรินทร์พริ้นติ๊งแอนด์พับลิชชิ่ง จากัด
(มหาชน), 2542.
• ส่วนพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สานักวิชาการป่าไม้ กรมป่าไม้. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์. ฉบับ
แก้ไขเพิ่มเติม. กรุงเทพมหานคร: บริษัทประชาชน จากัด, 2544.
• Benezra C, Ducombs G, Sell Y, et al. Plant Contact Dermatitis. Philadephia: C.V. Mosby
Company, 1985.
• Bruneton J. Toxic Plants: Dangerous to Humans and Animals. Paris: Lavoisier Publising
Inc., 1999.
• Hart NK, Lamberton JA, Sioumis AA, et al. Triterpenes of toxic and non-toxic taxa of
Lantana camara. Experientia 1976; 32: 412-3.

52. • Hiraoka N, Tashimo K, Kinoshita C, Hirooka M. Genotype and alkaloid contents of Datura
metel varieties. Biol Pharm Bull 1996; 19(8): 1086-9.
• Lampe KF, Fagerstrom R. Plant Toxicology & Dermatitis. Baltimore: William & Wilkins
Company, 1968.
• Mendis S. Colchicine cardiotoxicity following ingestion of Gloriosa superba tubers. Postgrad
Med J 1989; 65(768): 752-5.
• Morton J. Plants Poisonous to People in Florida and Other Warm Areas. 3rd ed. Miami:
Hallmark Press, 1995.
• Nagaratnam N, De Silva DP, De Silva N. Colchicine poisoning follow ingestion of Gloriosa
superba tubers. Trop Geogr Med 1973; 25(1): 15-7.
• Sharma OP, Makkar HPS, Dawra RK.A review of the noxious plant Lantanacamara. Toxicon
1988; 26: 975-87.
• Walter WG, Khanna PN. Chemistry of the aroids I Dieffenbachia seguine, amoena, and
picta. Econ Bot 1972; 26(4): 364-72.