1. OVERHEID – JEUGDCULTUUR
VVJ | Vereniging Vlaamse Jeugddiensten vzw |
Ossenmarkt 3 | 2000 Antwerpen
T 03 821 06 06 | F 03 821 06 09 | E info@vvj.be |
W www.vvj.be

2. jeugdcultuur
• Underground vs Mainstream
→Underground is de subcultuur waarin idealistische of
kunstzinnige uitingen zich al dan niet bewust afzetten
tegen de uitingen voor het grote publiek
→Mainstream (heersende stroming) is een term waarmee
men activiteiten (bijvoorbeeld kunst- en
muziekstromingen) aanduidt die voor een grote massa
mensen interessant zijn en die ook overduidelijk aanwezig
zijn in de maatschappij

3. jeugdcultuur
• Underground vs Mainstream
→ Jongerencultuur ontstaat meestal als
underground - binnen de peergroup
→Indien succes: mainstream (rage, commercie)
• Jongerencultuur wordt “ontdekt”
→Reactie: jongeren keren zich af van commercie en
zoeken iets nieuws
→Constant in beweging
• Gevaar: achternalopen

4. Overheid – jeugdcultuur
• 3 cases
• Overheid en jongerencultuur
→Skaten
→Graffiti
→Urban Culture

5. Skaten
• Jaren 50 – eerste skateboards
→Surfers die op land gingen surfen
• Sidewalk surfing, lokaal verschijnsel, vooral California

6. Skaten
• 1963 tot 1965
→Skaten voor de eerste keer een rage
→Vooral Freestyle (te vergelijken met iceskating) en
slalom
→Mainstream
→Korte duur

7. Skaten
• Jaren 70 - tweede skaterage
→Frank Nasworthy ontwikkeld nieuw soort wielen
→Zephyr team (1975) zet skatewereld op zijn kop
(streetstyle en pool)

8. Skating
• Jaren 70
→Alan Gelfand (bijnaam Ollie) ontwikkeld nieuwe
stijl van skaten
→ Rodney Mullen werkt stijl verder uit
→ eerste professionele skaters
→ blijft underground cultuur

9. Overheid – jeugdcultuur
• Ook in België
→Vooral op straat
→Geen infrastructuur
→ Verbod op skaten op
openbare weg
→Skaters komen samen
op pleintjes en
afgelegen terrein

10. Skaten
• Jaren 80
→Blijft underground cultuur met linken naar Hip
hop en punk cultuur
→Jongeren maken zelf rampen
→Eerste commerciële bedrijven in België die
rampen bouwen en promoten
→Eerste commerciële initiatieven (skatehal)

11. Skaten
• Jaren 80
→Overheid weet niet goed wat te doen met skaters
• Burgemeesters verbieden skaten op het openbaar
domein
• Sportdiensten krijgen geen vat op skaten = geen
georganiseerde sportclub
• Eerste initiatieven van jeugddiensten
→skaten = jongerencultuur
• Eerste rampen worden geplaatst maar voldoen niet
altijd aan de noden

12. Skaten

13. Skaten
• Jaren 90 tot nu
→ Skaten is mainstream maar met rebels imago
• commercie: reclame, mode, muziek eigen stijl
• Jongerencultuur
→ Skateparken en rampen in veel dorpen
→Skatebeleid soms met strakke regels
• Skaten mag in het skatepark, niet op ander openbaar
domein
→Privé-initiatieven zijn moeilijk
→Ook BMX, inline, steps

14. Skaten

15. Graffiti
• Jaren 60 en 70
→ NY jongeren nemen gewoonte over van
straatbendes om naam overal te schrijven
→ Metrotreinen worden speelterrein

16. Graffiti
• Jaren 70 en 80
→Graffiti duikt op in Europa via de Punk en de Hip
Hop – Underground

17. Graffiti
• Graffiti wordt ervaren als overlast
→Grootsteden hebben het moeilijk
• Veel verkrotting en leegstand
→Geen beleid ivm graffiti
→In Brussel (Neerpede) en Antwerpen (Frans
Halsplein) komen eind jaren 80 eerste
gedoogzones
• Jongeren nemen zelf initiatieven
→Enorme weerstand tegen graffiti

18. Graffiti
• Jaren 90
→Jeugddiensten organiseren eerste projecten op
vraag van jongeren
• Ligt gevoelig bij overheden
→Steden beginnen eerste stappen te zetten in het
ontwikkelen van een beleid (Brugge 1996)
• Meersporenbeleid:
→preventie, repressie, curatief, creatiefbeleid

19. Graffiti
• 2000 tot nu
• Graffiti op hoger niveau
→Graffitiwriters maken overstap naar kunst
→Grote projecten: jams
→Eerste internationale jam: Meeting of Styles in
Antwerpen - 70 writers uit heel Europa die 4
dagen een heel plein aanpakken
• Met geld en steun van de overheid (jeugddienst)

20. Graffiti
• Meeting of styles

21. Graffiti
• Conflict underground en mainstream
→Underground – illegale writers
• Doen niet mee aan legale projecten
• Spuiten vooral op treinen
• Kwantiteit - zoveel mogelijk pieces zetten
→Mainstream – legale writers
• Kiezen voor kunstprojecten
• Schilderen ook op doek
• Kwaliteit – vernieuwing

22. Graffiti
• Meerdere steden en gemeentes hebben
meersporenbeleid
→Vooral nadruk op repressie en preventie
→Ook opkuisbeleid
→Projecten en betaalde opdrachten
→Niet beperkt tot jeugddiensten
• Dikwijls ook preventiediensten

23. Urban
Culture

24. Urban Culture*
“'urban culture' als een toonaangevende
jongerencultuur, die typerend zou zijn voor de
hedendaagse, door diaspora en
interculturaliteit gekenmerkte grootstedelijke
samenleving.
(…) als kunstenaar, muzikant, producer,
ontwerper, radiomaker, journalist, … een
bijdrage leveren aan grootstedelijke cultuur”
* Siebe Thissen (2005) WAT IS 'URBAN CULTURE' ? ( My Adidas )
http://www.siebethissen.net/Kunst_en_Theorie/2005_Wat_is_Urban_Culture_(My_Adidas).htm

25. Urban Culture en Troef!
• Troef! = wedstrijd
• Talentvolle jongeren krijgen de kans om hun
project voor Antwerpse kinderen en/of
jongeren te realiseren.
• De winnende projecten krijgen gedurende een
jaar financiële, logistieke en inhoudelijke
ondersteuning.
• Start 2009 - 2010 – nog geen wedstrijd

26. Urban Dance
• Sihame – Let’s go Urban - meer dan dans!
→Uitbouwen dansproject tot professionele organisatie
• Coach voor andere jongeren
• Workshops
• Eigen producties - eigen dansgroep
→Missie: professionalisering van Urban Dance
• Samenwerking Night of The Proms, Vlaamse Opera,…
• Nu: erkend als jeugdwerk
• Bereik: 800 jongeren

27. Let’s go urban
http://www.deredactie.be/permalink/1.1228239

28. Troef!
Troef!
→Vertrekt vanuit jongeren zelf
→Zowel mainstream als underground
→ jongeren worden ondersteund maar moeten het
zelf realiseren
→ Groot budget (15.000 tot 25.000 euro per Troef!)
→Proces met de jongeren
→Opvolging na 1 jaar

30. Weten wat er leeft en zicht hebben op
waar jongeren mee bezig zijn.
Overheidssteun kan emanciperen en
verbreden (sociale mix tot stand
brengen, educatie voorzien) of
bevoogden en betuttelen (alles aan
banden leggen en reguleren om
risico’s te vermijden).

31. • Wat met jongeren die de weg niet vinden?
• Wat met jongeren die een andere smaak
hebben?
ALTERNATIEF AMUSEMENT VIRIEL CULTUREEL CORRECT
rock, grunge, alternatieve hitparademuziek, house, dance, techno, house, folk, wereldmuziek, jazz,
gitaarmuziek, punk, schlagers gabber blues, kleinkunst, klassieke
hardcore, heavy metal muziek, rock
Studio Brussel, VPRO Fun X radio commerciële TV openbare omroep
Commerciële TV
cultfilms, psychologisch, buitenlandse soaps, gevechtsfilms, science duiding, politieke films,
sociale en politieke films Nederlandse series, fiction, avonturenfilm, Man bijt hond, cultfilms
dateprogramma’s sportprogramma’s
zoeken sterk naar lezen lifestyle- en tv- sterk gericht op eigen lezen De Standaard, De
authenticiteit. Vinden ze in bladen. leeftijdsgenoten. Morgen,…
subculturen, in alternatieve Vrije tijd is plezier. Gelijklopend smaakpatroon
muzieklabels,… Openheid als hun ouders
voor de muziek van de
ouders.

32. • Met projectmiddelen kan je jongeren 1 jaar gek laten doen
met wat centen, maar na een jaar hebben ze niks meer?
(duurzaamheid)
• Een vrij te gebruiken polyvalente ruimte = het summum van
ondersteuning van jeugdcultuur? (ruimte)
• Grenzen verkennen in een undergroundscene, moet ook
kunnen in een overheidscontext? (legaal – illegaal)
• Vanaf 10 jongeren bezig zijn met iets experimenteels
ondersteun ik het als jeugddienst? (kwaliteit – kwantiteit)
• Als je als jeugddienst iets hoort, ben je te laat. Tenminste, als
je hip wilt zijn?