Labo vzw staat voor leren, ageren, bewegen en organiseren. Ze ijveren voor sociale verandering. Je krijgt uitgelegd hoe je bottom-up thema's verpakt en ombuigt tot straffe campagnes. Heel wat good practices komen aan bod zodat jij zelf aan de slag kan.

1. De vorm = de boodschap
Over het creatief verpakken van een
radicaal ander verhaal

2. LABO vzw?
• LABO =
• Beweging voor Kritisch Burgerschap
• Leren, Ageren, Bewegen en Organiseren
• Vormingswerk én sociale actie
“Burger zijn draait niet om leven in een samenleving, maar over het
transformeren van die samenleving.” – Augusto Boal

3. “The universe is made of stories, not of atoms”

4. Framing & de strijd om het verhaal

5. Zoek de verschillen

6. De uitdaging: re-frame!
• Reframing is het proces waarbij het oude frame (of: kader) vervangen
wordt door een nieuw door (1) het frame te verbreden (lens
uitzoomen); (2) het frame te versmallen (lens inzoomen) of (3) het
frame complete te verleggen naar een heel andere ‘scène’.
• Een frame is vaak bewust gekozen en niet los te zien van de belangen
van wie het frame gebruikt.

7. Framing & macht: wie kiest het kader?

8. Een recente case: de Catalaanse
onafhankelijkheidbeweging

10. Meme’s (een zijsprongetje voor handige
communicators)
• Een meme is een culturele betekenisdrager of een “stuk cultureel
DNA dat evolueert terwijl het van persoon tot persoon verspreid
wordt”
• Hebben de neiging zich viraal te verspreiden en onbewust culturele
betekenis over te dragen
• Kunnen systeembevestigend of ‘frame verleggend’ zijn
• Helpen ons om betekenis te geven/interpreteren in een wereld met
teveel prikkels
• Etymologie: komt van het Griekse ‘mimema’ (iets geïmiteerd)

11. Online activisme: what’s in a meme

12. Whose side are you on?
STATUS QUO FRAMES/MEMES
(Systeembevestigend)
• “de hardwerkende Vlaming”
• “illegalen” (bvb. “illegale
bootvluchtelingen in
internationale wateren”
• “Pepe the frog memes” (alt
right)
SOCIAL CHANGE FRAMES/MEMES
(Systeembevragend)
• “Brood en Rozen”
• Donderdag Veggiedag
• Black Lives Matter
• #MeToo

13. De rol van sociale actie in re-framing
Een goed bedachte, creatieve actie kan…
• … wat “de norm” lijkt toch bevragen (van ‘!’ => ‘?’)
• … het onzichtbare zichtbaar maken
• … het abstracte concreet maken
• … het ondenkbare realiseren (zelfs al is het maar voor even)
• … een beeld schetsen van de toekomst (prefiguratie)
• … tonen dat verzet mogelijk is (zonder garantie op succes)
=> de ogen van het publiek bijsturen en zo de focus van het verhaal
verleggen

14. Gekoppelde doelstellingen
• “onzichtbare zichtbaar maken” => agenda setting, informeren
Bvb.: “die-in” die aandacht vestigt op slachtoffers van Belgische wapens
• “de norm bevragen” => sensibiliseren, overtuigen
Bvb.: “Bestorming Gravensteen” => is onze Europees migratiebeleid de
enige mogelijkheid?; “Showing Up for Racial Justice” (groep witte mensen
die werkt rond anti-racisme in VS); Dagen Zonder Vlees
• “alternatief creëren” => mobiliseren, aanzetten tot actie
Bvb.: Hutsepotbos, burgers hebben bomen geplant waar normaal nieuw
industrieterrein zou komen.
• “tonen dat verzet mogelijk is” => mobiliseren, aanzetten tot actie
Bvb.: Human Chain rond Maximiliaanpark en ‘bestorming Gravensteen’
(kritiek op migratiebeleid Theo Francken)

15. Hoe doe je dat?
• Aandacht voor het ‘doelwit’: wie moet iets veranderen?
• Aandacht voor het publiek: wie wil je bereiken met het verhaal van je
actie?
• Aandacht voor je achterban?
• Aandacht voor de boodschap
• Aandacht voor de vorm (actievorm, tactiek)
• Aandacht voor je (langere termijn) doel!

17. “Antwoorden bevragen eerder
dan vragen beantwoorden”
(Margareth Ledwith)
** werken op het kruispunt van activisme & kritische pedagogie **

18. “Information is giving out.
Communication is getting through.”
(Sidney J. Harris)

19. Action speaks louder than words!
(Want de revolutie zal niet getweet worden)

30. Sfeerbeelden LABO Acties

31. Opgepast: Geen geslaagde actietactiek
zonder doordachte strategie!

32. Radicale verbeeldingskracht
Alice laughed. “There’s no use trying,” she said. “One can’t believe
impossible things.”
“I dare say you haven’t had much practice,” said the queen. “When I
was your age, I always did it for half an hour a day. Why, sometimes
I’ve believed as many as six impossible things before breakfast.”
– Alice in Wonderland

33. Zes onmogelijke stappen te nemen voor het onbijt
(of voor je lunch of avondmaal)
Stel jezelf de vraag…
(1) Welk maatschappelijk dominant narratief ergert jou mateloos
(identificeren)
(2) Welke assumpties liggen aan de basis van dat verhaal?
(deconstructie)
(3) Welk verhaal kunnen we tegenover het dominante verhaal plaatsen
(4) Waar is het verhaal zichtbaar/tastbaar in de reële wereld? Wat zijn
de zwakke plekken en waar kunnen we interveniëren?
(5) Welke actie kan een verschuiving van het verhaal mooi
symboliseren of tot leven brengen?
(6) Verzamel mensen rond je idee en… JUST DO IT!

34. Aan de slag!
ACTIEGALLERIJ
• Bekijk de verschillende actievormen die we hiernaast ophangen. Kies
er eentje uit die jou aanspreekt. Let niet op de concrete boodschap
maar wel op de vorm.
• Deel in kleine groepjes: Welke actie spreekt jou aan? Waarom?
• Wat is de kracht van de actie? Hoe kan ze tot de verbeelding spreken?
• Welk verhaal of welke boodschap zou jij met een actie als deze willen
verbinden?
• Hoe kunnen mensen deelnemen/bijdragen? Hou je rekening met
verschillende instapniveaus en vormen van engagement?

35. Volgende stappen?
• We hebben een aanbod aan langere vormingen, met o.a.:
• Framing & Strategische Communicatie voor sociale bewegingen
• Van verontwaardiging tot sociale actie
• Kritisch Burgerschap Versterken
• Theater van de Onderdrukten, verbindingswerk en ‘popular education’
BOEKEN of MEER WETEN via INFO@LABOVZW.BE
• Zin om zelf mee creatieve acties uit te werken? Versterk onze
actiewerkgroep! Contact via ACTIE@LABOVZW.BE
• Op de hoogte blijven kan via onze nieuwsbrief (1 keer per 2 maand) en
sociale media: facebook, twitter, youtube, instagram…