Vroegmiddeleeuws Maalte onder The Loop: Een nieuwe blik op het grootschalig archeologisch onderzoek van de 7de- tot 9de-eeuwse nederzetting in Sint-Denijs-Westrem, door Ewoud Deschepper (Archeo The Loop). Presentatie over dit syntheseonderzoek, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek op 22 januari 2021.

1. Vroegmiddeleeuws Maalte onder The Loop
Een nieuwe blik op het grootschalig archeologisch onderzoek van de 7de- tot 9de-eeuwse nederzetting in Sint-Denijs-Westrem (Gent, Oost-Vlaanderen)
Johan Hoorne, Ewoud Deschepper, Nele Heynssens & Dries Tys
i.s.m. Maarten Berkers, Koen Deforce, Koen De Groote, Roland Dreesen, Anton Ervynck, Kristof Haneca, An Lentacker, Sibrecht Reniere, Gunter Stoops, Annelies Storme & Geert Vermeiren

2. The Loop
Historisch centrum Gent

4. Gefaseerde herontwikkeling

5. finaal neolithicum
vroege-midden bronstijd
late bronstijd
ijzertijd
Romeinse periode
vroege middeleeuwen
volle middeleeuwen
The Loop: stand van zaken 2014

8. vroegmiddeleeuwse
nederzetting
volmiddeleeuwse
nederzetting

9. Leie

10. Vroegmiddeleeuwse nederzetting
Bewoond tussen ca. 600-850 n. Chr.
• Negen hoofdgebouwen
• Twee grote bijgebouwen
• Veertien spiekers
• Negentien waterputten
• Grachtensysteem
• Kuilen, depressies, en losse paalsporen

11. TRADITIE - CONTINUÏTEIT
Bouwtraditie
Waterputconstructie
Erfinrichting
Landschap
Nederzettingssysteem

12. Bouwtradities

13. Waterputconstructie

14. Erven
Tien erven
Ruimtelijke scheiding
Volgen elkaar op in de tijd
Bijna allemaal éénfasig

15. Erfinrichting: “ruimtelijke ordening”

16. Annelies
Annelies Storme & Koen Deforce
Landschapsevolutie: < pollenanalyse

17. Kristof Haneca
Chronologie en fasering: < dendrochronologie

18. B: Kristof Haneca

19. Gerritsen 2003
Zwervende erven – domestic cycle

25. Interpretatie
• Continue bewoning door eenzelfde familiegroep
• Sociaal-cultureel ingebed in een ruimer regionaal network
• Peasants in de socio-economische zin
• Juridische status?
• Kerkelijk, koninklijk en allodiaal grondbezit bestaat naast elkaar in de regio
• Sint-Pietersabdij als belangrijkste grootgrondbezitter vanaf 8ste eeuw
• Laatmiddeleeuwse bronnen: 120 ha lalant te Maalte  afhankelijke boeren, vroegmiddeleeuwse oorsprong

26. EEN GEDAANTEWISSELING (?)
De ‘grachtfase’, ca. 730/750-800

27. Grachtensysteem
• Aanleg samen met erf
• Omgracht gebied ca. 100 x 55 m
• Open langs noorden (ca. 60 m)
• Annex langs zuiden

29. Uitdrukkingen van sociaal prestige
© Dieter Jehs

31. Interpretatie
• Kortlevende uitdrukking van sociaal prestige (± 50 jaar)
• Wel binnen een peasant-kader: bouwwijze, materiële cultuur, … verandert niet
Met name de gracht impliceert een relatief groot sociaal kapitaal (mankracht)
Verband met grootgrondbezitter (Sint-Pietersabdij) lijkt essentieel
De andere elementen van sociaal prestige zijn misschien bottom-up te verklaren

32. vroegmiddeleeuwse nederzetting
ca. 600-850
volmiddeleeuwse nederzetting
ca. 875-1200
volmiddeleeuwse nederzetting
10de eeuw - ?

33. Conclusies
• Van versnipperde data naar geïntegreerd geheel
• Doorgedreven interdisciplinair onderzoek
• Groot belang voor kennis van en onderzoek naar de vroegmiddeleeuwse rurale samenleving
The Loop:
• Familiegroep van peasants
• Belang van traditie en continuïteit
• Ingebed in ruimer regionaal netwerk
Anderzijds:
• Enclosure wijst op relatief abrupt ingrijpen in landschap, met sociale impact voor bewoners
• Complexe sociale situatie

34. Output
• Rapportage
• Wetenschappelijke publicaties (archeologisch luik in review)
• Corona-proof tentoonstelling in de Zwarte Doos en bibliotheek De Krook (Gent)
• Lezingen (o.a. Gentlezing, te bekijken via Facebookpagina “Bibliotheek De Krook”)
• Studiedag: de vroege middeleeuwen in het Gentse (tot nader order uitgesteld)