Utaa presentation

1. Амьсгалын замын өвчлөлд агаарын
бохирдол нөлөөлөх нь

2. Агуулга
• Оршил
• Агаарын бохирдол гэж юу вэ? Түүний шалтгаан
• Агаарын бохирдлоос үүдсэн өвчний дарамт
• Сэргийлэх арга зам
• Монгол улсын засгийн газраас авч хэрэгжүүлсэн
төсөл хөтөлбөрүүд
• Дэлхий томоохон хотууд, тэдгээрийн утаатай
тэмцсэн арга туршлага
• Ашигласан материал

3. Оршил
• Нийгэмд тулгамдаж буй эрүүл мэндийн томоохон
асуудлуудын нэг нь агаарын бохирдол. Энэ хүчин зүйл
хүний эрүүл мэнд, хөгжилд сөргөөр нөлөөлөөд
зогсохгүй амьгалын замын халдвар үүсгэж, цаашлаад
амь насанд аюул занал учруулж байна.
• Өргөн уудам газар нутагтай, хагас нүүдлийн соёл
иргэншилтэй Монгол Улс агаарын бохирдолд
өртөхгүй мэт сэтгэгдэл төрөх боловч Улаанбаатар хот
нь Зүүн Ази, Номхон далайн бүс нутгийн хамгийн их
агаарын бохирдолд өртсөн хот юм.

5. Агаарын бохирдол гэж юу вэ?
Түүний шалтгаан
Агаар мандлын дээд давхаргад азоны
хомсдол бий болох

7. Эрүүл мэнд гэж юу вэ?
• Дэлхийн
эрүүл
мэндийн
байгууллагын
тодорхойлолт

8. • Томас Майккэвн
– Эрүүл мэндийн тодорхойлолт
– Анагаах ухааны үүрэг
• Рэнэ Дубс
– Эрүүл мэндийн тодорхойлолт

9. Агаарын бохирдлоос үүдсэн
өвчний дарамт
• Шаталтаас үүдэлтэй агаарын
бохирдолын эрүүл мэндэд үзүүлэх
нөлөөг РМ2.5 гэсэн үндсэн үзүүлэлтээр
тодорхойлдог.
• РМ2.5 гэдэг нь уушгины гүнд нэвтэрч
ордог 2.5 микроноос бага диаметртэй
тоосонцорууд юм.

12. • Амьсгалын зам
• Зүрх судас
• Төв мэдрэлийн
систем
• Харшил
• Удамшил
• Төрөлхийн
гажиг
• Хавдар

13. ХЧААЖ- хөдөлмөрийн чадвараа алдсан амьдралын жилүүд
DALY- disability adjusted life years
YLL- years of life lost
Өвчин Нас баралт ХЧААЖ
DALY
Алдсан жил
YLL
5хүртэлх насны
хүүхэд
Амьсгалын доод
замын халдвар
болох хатгалгаа
435 37290 2
Насанд хүрэгсэд
Зүрхний ишеми 2151 47903 1
Цус харвалт 1493 34321 3
Уушигны архаг
бөглөрөлт
453 17739 17
Цагаан мөгөөрсөн
хоолой, бронхит,
уушигны хорт
хавдар
233 5826 18
Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлоос үүдэлтэй өвчлөл 2015он

14. Хүн амын өвчлөлийн тэргүүлэх 5
шалтгаан

16. Нялхсын эндэгдлийн тэргүүлэх 5
шалтгаан

17. Хүн амын нас баралтын эхний 5
шалтгаан

18. Сэргийлэх арга зам
• Хог, хаягдал бүтээгдэхүүнийг шатаахгүй байх
• Гэрийн дотоод орчны агаарын чанарыг
сайжруулах
• Автозамын хажуугаар бага насны хүүхдээ
дагуулж явахаас зайлсхийх
• Чийрэгжүүлэлт, биеийн дархлааг дэмжих,
эсэргүүцлийг сайжруулахад анхаарах
• Гараа тогтмол савандаж угааж хэвших
• Ногоон байгууламжийн хэмжээг нэмэгдүүлэх

19. Английн Ланкастерийн туршилтын байшин, моднууд
B.A.Maher, et al. 2013. “Impact of roadside tree lines on indoor concentrations of
traffic-derived particulate matter”. Environmental Science & Technology

20. Монгол улсын засгийн газраас авч
хэрэгжүүлсэн төсөл хөтөлбөрүүд
• 2007 онд “Утаагүй зуух” төсөл
• 2012 онд “УБ Цэвэр агаар” төсөл
• “Гэр хорооллын дахин төлөвлөлт” хөтөлбөр
• “Шөнийн тарифыг 0-глэх хөтөлбөр”
• “Сайжруулсан зуух” хөтөлбөр
• 2010 онд “УБ хотын агаарын бохирдлыг
бууруулах хяналтын чадавхийг бэхжүүлэх”
төсөл
• Автомашины моторын хэмжээнэс хамаарч
авах татвар

21. 1. Утаагүй зуух төсөл
• 2007 онд Монгол улсын Засгийн газар,
Мянганы сорилтын сантай хамтарч утааны
эсрэг төсөл хэрэгжүүлсэн нь Утаагүй зуух төсөл
байсан юм. Гэвч энэхүү төсөл хэрэгжихэд маш
олон хүндрэлтэй талууд байсны нэг нь зууханд
ямар стандарт тогтоох вэ гэдэг байлаа. Ингэж
стандарт тогтоох гэж явсаар 2012 онд уг
төсөлын зуух гар дээр ирсэн юм. Тиймээс
төсөл эхэлсэн оныг 2012 он гэж үздэг.

22. • Энэхүү төсөл нь 3 үе шаттай хэрэгжиж
байгаа бөгөөд эхний хоёр шатны дараах
байдлаар 120,0 мянган өрхөд уг зуухийг
тараагаад байгаа юм. Уг төслийн хүрээнд
агаарын бохирдол 20% буурсан хэмээн
Засгийн газар, засгийн газрын
хэрэгжүүлэгч агентлаг орчны
шинжилгээний газраас мэдэгдсэн хэдий
ч Улаанбаатар хот улам л утаатай болоод
байгаа билээ.

23. • Утаагүй зуух төсөлийн хүрээнд
- МСС-аас 47,5 сая ам.доллар
- Дэлхийн Банкнаас 45+15 сая
ам.долларын санхүүлжилт орж ирсэн байдаг.
• Энэхүү төслийн хүрээнд маш олон хардалт
сэрдэлт, мөнгө угаах, завших гэх мэт
хэргүүд удаа дараа гарч, олны хэл амны бай
болж байсан юм. Гэсэн хэдий ч төсөл
хэрэгжсээр байгаа хэдий ч бодит амьдралд
гарсан үр өгөөж үл мэдэгдэхүйц байгаа юм.

24. 2. Гэр хорооллын дахин төлөвлөлт
• Энэхүү төсөл нь 2013 оноос эхэлсэн ба
Улаанбаатар хотын 7 дүүрэг 42 хороонд 38
компани шалгаран хэрэгжиж байгаа төсөл юм.
Энэхүү төсөл нь Иргэн, Төр, гүйцэтгэгч компани
гэсэн 3 этгээдийн хооронд хийгдсэн гэрээний
үндсэн дээр хэрэгжиж байгаа ба гол зорилго нь
агаарын бохирдолд хамгийн их нөлөөлж буй гэр
хорооллыг бууруулах, хөрсний бохирдлыг
багасгах, иргэдийн аюулгүй тухтай амьдрах
орчинг бүрдүүлэхэд оршино хэмээн төслийн
удирдагч, зохион байгуулагч нар үзэж байгаа
юм.

25. • Нийслэлийн гэр хорооллын хөгжлийн
газараас мэдээлсэнээр 2014 онд 588
айлын орон сууц, 2015 онд 1656 айлын
орон сууц, 2016 онд 318 айлын орон
сууцыг ашиглалтанд оруулж 2668 өрхийг
байр орон сууцаар хангаж, мөн
нүүрстөрөгчийн дутуу ислийг 105,6
тонноор, тоосонцорыг 2,92 тонноор,
хүхэрлэг хийг 10,4 тонноор бууруулсан
хэмээн мэдэгдээд байна.

26. • Энэхүү төслийн хүрээнд:
- зураг төслийн ажилд 8,433.1 сая төгрөг
- инженерийн барилга угсралтанд 80,659.7
сая төгрөг
- автозамын зураг төсөлд 2,083.8 сая
төгрөг
- барилга угсралтын ажилд 3,053.6 сая
төгрөг
- дэд бүтэц, цэцэрлэг, сургуулийн
барилгын ажилд 1 тэрбум төгрөгийг төсөвлөсөн
байдаг байна.

27. 3. Шөнийн тарифийг тэглэсэн.
• Эрчим хүчний тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.4,
Агаарын тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1.3 дахь
заалт, Засгийн газрын 2015 оны 11 дүгээр сарын 30-ны
өдрийн 469 дүгээр тогтоолын дагуу 2017 оны 01-р сарын
01-нээс эхлэн цахилгааны шөнийн үнийн тарифийг
чөлөөлж 0 төгрөг болгосон юм. Шөнийн цаг гэдэг нь
оройн 21 цагаас өглөөний 06 цаг хүртэлх хугацаа орж
байгаам байна. Мөн энэхүү хөнгөлөлтийг эдлэхийн тулд
2 тарифт тоолуур хэрэглэдэг байх шаардлагатай аж.
Энэхүү хөнгөлөлтийг 109,059 хүн эдлэж байгаа бөгөөд
судлаачидын үзэж байгаагаар энэхүү хөнгөлөлт
хэрэгжснээр 30 гаруй тэрбумын зардал гарна гэж үзэж
байгаа аж.

28. Утаанаас салсан түүх 1

29. Утаанаас салсан түүх 2

30. Ашигласан материал
• Эрүүл мэндийн хөгжлийн төв- Эрүүл мэндийн
үзүүлэлт 2014 он
• Хүүхдийн эрүүл мэндэд агаарын бохирдлын
үзүүлэх нөлөө, шийдвэрлэх арга зам 2016 он
• Эрүүл мэндийн социологи- В.И.Кокэрхам

31. Анхаарал хандуулсанд
баярлалаа!