Хувийн эрх зүйн хүрээнд гэрээг тайлбарлах хэрэглээ, онцлог www.advocate.mn

1. Бэлтгэсэн: Л.Номинцэцэг
Э.Шүрэнцэцэг
2023-06-02
ХУВИЙН ЭРХ ЗҮЙН ХҮРЭЭНД ГЭРЭЭГ
ТАЙЛБАРЛАХ ХЭРЭГЛЭЭ, ОНЦЛОГ

2. АГУУЛГА
1. ГЭРЭЭГ ТАЙЛБАРЛАХ
2. ГЭРЭЭГ ТАЙЛБАРЛАХ ХЭРЭГЛЭЭ, АЧ ХОЛБОГДОЛ
3. ГЭРЭЭГ ТАЙЛБАРЛАХ ЖУРАМ
4. ГЭРЭЭГ ТАЙЛБАРЛАХ ЗАРЧИМ
5. ГЭРЭЭГ ТАЙЛБАРЛАХДАА АНХААРАХ ЗҮЙЛ

3. ГЭРЭЭГ ТАЙЛБАРЛАХ
• Нэг бүрчилсэн үг хэллэгийн- хэлний тайлбар
• Үг хэллэгийн харилцан уялдаа холбоо-
дүрмийн тайлбар
• Тухай гэрээний агуулга, үр хэллэгт
илэрхийлсэн байдал- системчилсэн тайлбар
Эрх зүйн ач холбогдол
бүхий утга санааг
илэрхийлэхийг хэлнэ
ИХТ §198
Гэрээг бодитой хэрэгжүүлэх шатанд
эсхүл гэрээний үүрэгтэй холбоотой
маргаан үүсэх зэрэгт гэрээний
агуулгыг тайлбарлах шаардлага
үүсдэг.
Гэрээг зөв танин мэдэж,
тайлбарласнаар иргэний эрх зүйн
харилцаанд оролцогчдын эрх ашиг
сонирхолыг хамгаалах, эрх тэгш
байдлыг хангах, иргэний хэргийг
шүүхээр хянан шийдвэрлэхэд хуулийн
хэм хэмжээг зөв хэрэглэхэд чухал ач
холбогдолтой.

4. ГЭРЭЭГ ТАЙЛБАРЛАХ ЖУРАМ
Гэрээг тайлбарлахдаа түүний
үгийн шууд утгыг анхаарна.
/§198.1/
Гэрээний аль нэг нөхцлийн утга
нь ойлгомжгүй бол түүний
агуулгыг бусад нөхцөл болон
гэрээний ерөнхий агуулгатай
харьцуулах замаар тодорхойлно.
/§198.2/
Гэрээний зарим үг хэллэгийг нутгийн онцлогоос
шалтгаалан өөр өөр агуулгаар тайлбарлаж
болохоор байвал гэрээ байгуулсан талуудын
оршин суугаа газарт хэрэглэж заншсан агуулгаар,
талууд нь өөр өөр газар оршин суудаг бол гэрээ
байгуулах саналыг хүлээн зөвшөөрсөн талын
оршин суугаа газарт хэрэглэж заншсан агуулгаар
тайлбарлана. /§198.3/
Хоорондоо зөрчилтэй буюу олон
утга санааг агуулсан үг хэллэг
байвал гэрээний агуулгад илүү
тохирсон утга санаагаар
тайлбарлана. /§198.4/
Холимог гэрээний агуулгыг
тайлбарлахдаа гэрээний
гүйцэтгэлд илүү төсөөтэй тухайн
төрлийн гэрээг зохицуулсан
хуулийн хэм хэмжээг анхаарна.
/§198.5/
хуулийн 198.1-198.5-д заасан журмаар гэрээний агуулгыг
тодорхойлох боломжгүй бол
гэрээний зорилгыг харгалзан талуудын
нэгдмэл санааг тодруулах бөгөөд үүний тулд
гэрээ байгуулахаас өмнө хийсэн хэлэлцээ,
харилцан илгээсэн баримт бичиг, талуудын
хооронд тогтсон практик, ажил хэргийн
хүрээнд тогтсон заншил зэрэг нөхцөл
байдлыг харгалзан үзнэ. /§198.6/
их §198

5. ГЭРЭЭГ ТАЙЛБАРЛАХ ЗАРЧИМ
• Талуудын байгуулсан гэрээний агуулгыг илэрхийлсэн үгийн
гэрээний нөхцөл байдлаар бус харин тухайн үг нь ямар утга
илэрхийлж байгааг хэл шинжлэлийн талаас тайлбарлах.
ҮГИЙН УТГААР
ТАЙЛБАРЛАХ
• Гэрээ байгуулахаас өмнө хийсэн хэлэлцээ, харилцан илгээсэн
баримт бичиг, тэрчлэн талуудын хооронд тогтсон практик болон
ажил хэргийн хүрээнд тогтсон заншил;
• Өмнө хийж байсан хамтын ажил хэрэг, урьдчилсан яриа хэлэлцээ,
худалдааны зарлал болон талуудын хожим харьцаа гэх мэт.
ХҮСЭЛ ЗОРИГИЙН
ИЛЭРХИЙЛЭЛ БОЛОН
ГЭРЭЭНД ЗААСНААС БУСАД
НӨХЦӨЛ БАЙДАЛ
• Маш тодорхой, ойлгомжтой мэт санагдах зарим зохицуулалт нь
огт хүсээгүй утга агуулгатай байж болох;
• Гэрээ байгуулах үе дэх талуудын ашиг сонирхол, гэрээ
байгуулснаар хүрэхийг хүссэн зорилго нь гэрээний тодорхой үг
хэллэгүүд эрх зүйн ямар утга агуулгатайг тайлбарлах.
ГЭРЭЭНИЙ ЗОРИЛГО

6. ГЭРЭЭГ НЭМЭЛТ БАЙДЛААР ТАЙЛБАРЛАХ
Гэрээг зохицуулж
буй зохицуулалтын
цоорхойг бөглөх
зорилготой
Зохицуулалтын цоорхой
Гэрээ байгуулах үеэр талуудын эдийн засгийн
болон эрх зүйн харилцаа түүний зохицуулалт
давамгайлж, зайлшгүй зохицуулах шаардлага
зарим тодорхой асуудал огт дурдагдаагүй байх
Эцсийн байдлаар зохицуулах
Талууд гэрээний аль нэг нөхцлийн талаар
зориуд эцсийн зохицуулалт хийсэн нь тодорхой
тогтоогдвол гэрээг нэмэлт байдлаар
тайлбарлах шаардлагагүй
Талуудын хүслийг таамаглах
Ямар нэгэн тохиолдлыг зохицуулаагүй, энэ
тухай санаагүй өнгөрсөн бол талууд эрх, ашиг
сонирхлоо шударга ёсны зарчимд үндэслэн
хэрхэн тохиролцож болох байсныг харгалзан
үзэх
Нэмэлт тайлбарын эх сурвалж нь “гэрээнд
нээлттэй үлдсэн асуудлыг шударга ёс болон
уг харилцаанд нийтээр дагаж мөрдөх зан
заншлын хэм хэмжээнд үндэслэн
зохицуулалт хийх” юм
Нэмэлт тайлбарт цоорхойг олж тогтоосон үе
чухал бус, харин гэрээ байгуулах цаг мөч чухал ач
холбогдолтой.
Урьдчилан харах бололцоогүй эерэг болон сөрөг
талууд бий болвол ихэвчлэн талуудад аль алинд
нь адил тэнцүү байхаар тайлбарлана.
ИХТ §198

7. ЗАРИМ ГЭРЭЭГ ТАЙЛБАРЛАХАД АНХААРАХ ЗҮЙЛ
Холимог гэрээ
Стандарт нөхцөлтэй
гэрээ
Талууд нь өөр өөр газар
оршин суудаг бол
Гэрээний гүйцэтгэлтэй илүү төстэй тухай төрлийн гэрээг
зохицуулсан хуулийн хэм хэмжээг анхаарах
Стандарт нөхцөлөөр байгуулсан гэрээг хүлээн авагч талд
ашигтайгаар тайлбарлах
Гэрээний зарим үг, хэллэгийг нутгийн онцлогоос шалтгаалан өөр
өөрөөр тайлбарлаж байвал, гэрээ байгуулсан талуудын оршин
суугаа газарт хэрэглэж заншсан агуулгаар, талууд өөр өөр газарт
оршин суугаа бол гэрээний саналыг хүлээн зөвшөөрсөн талын
оршин суугаа газарт хэрэглэж заншсан агуулгаар тайлбарлах

8. Ашигласан материал
1. Иргэний хууль /2002 он/
2. Иргэний хуулийн тайлбар /2010 он/
3. Ж.Оюунтунгалаг, Иргэний эрх зүй 1, Ерөнхий анги 2020 он
4. Гэрээний эрх зүй 1 /гарын авлага 2007 он/