BÀI GIẢNG SẢN LƯỢNG RỪNG_10430112092019

1. 1
BảoHuy
12/1/2011
SẢNLƯỢNGRỪNG

2. 2
BỘGIÁODỤCVÀĐÀOTẠO
TRƯỜNGĐẠIHỌCTÂYNGUYÊN
PGS.TS.BẢOHUY
SẢNLƯỢNGRỪNG
ForestGrowthandYieldModelling
Năm2011

3. 3
MỤCLỤC
1Mởđầu..................................................................................................5
2SửdụngcôngnghệLasertrongđiềutrarừng.................................6
2.1SửdụngmáyđocâyLaserCriterionRD1000..................................................6
2.2SửdụngđocâyLaserACE3D........................................................................10
3Cấpnăngsuấtrừng...........................................................................13
3.1Chỉtiêuphânchiacấpnăngsuấtvàthuthậpsốliệu.......................................14
3.2Lậpbiểucấpnăngsuất.....................................................................................16
3.3Sửdụngbiểucấpnăngsuất.............................................................................23
4Môhìnhhóaquátrìnhsinhtrưởngcâyrừng.................................24
4.1Mụcđíchthiếtlậpmôhìnhsinhtrưởngvàsảnphẩmcâybìnhquâncủalâm
phần24
4.2Thuthậpdữliệuđểlậpmôhìnhsinhtrưởng,sảnphẩmcâybìnhquânlâm
phần24
4.3Môhìnhhóaquátrìnhsinhtrưởng,sảnphẩmcâybìnhquânlâmphần..........27
5Môhìnhmậtđộrừng........................................................................37
5.1Vaitròcủamậtđộrừng(N)vàcơsởmôhìnhhóamậtđộtốiưu(Nopt).........37
5.2Môhìnhhóamậtđộtốiưu...............................................................................40
6Sinhtrưởngtrữsảnlượnglâmphần...............................................44
7Biểusảnlượngrừng–Phầnmềmquảnlýsảnlượng....................45
7.1Lậpbiểusảnlượng...........................................................................................45
7.2Kiểmtrabiểusảnlượng...................................................................................49
7.3Sửdụngbiểusảnlượng....................................................................................50
7.4Xâydựngphầnmềmquảnlýsảnlượngrừng..................................................53
8Tàiliệuthamkhảo.............................................................................54

4. 4
DANHSÁCHCÁCBẢNGBIỂU
Bảng2.1:Sốliệuđođườngkínhởvịtrí1/10Hđểlậpbiểuthểtíchcâyđứng...........9
Bảng2.2:Tínhthểtíchcâyquađườngkínhở1/10HtrongExcel..............................9
Bảng2.3:Biểuthểtíchcâyđứng...............................................................................10
Bảng3.1:Biểuthuthậpsốliệuchiềucaotầngtrộiđểlậpbiểucấpnăngsuất.........16
Bảng3.2:GiátrịHoitheocấpnăngsuấtởtuổiAo..................................................19
Bảng3.3:GiátrịHoitheocấpnăngsuấttạiAo=11rừngtếch................................19
Bảng3.4:Biểucấpnăngsuấtloài............................................................................20
Bảng3.5:Thamsốaitheocấpnăngsuấtrừngtếch..................................................20
Bảng3.6:BiểucấpnăngsuấtrừngtếchởTâyNguyên............................................21
Bảng4.1:Biểuthuthậpsốliệugiảitíchcâybìnhquânlâmphần............................26
Bảng4.2:Cácchỉtiêucâybìnhquânlâmphần........................................................28
Bảng4.3:Sinhtrưởng,tăngtrưởngthểtíchbìnhquâncâytếch...............................30
Bảng5.1:Mậtđộtốiưuvàsinhtrưởngbìnhquânlâmphầnrừngtếchtheocấpnăng
suất,tuổi...................................................................................................................42
Bảng7.1:Biểusảnlượngtốiưurừngtếch–CấpnăngsuấtI...................................47
Bảng7.2:Biểusảnlượngtốiưurừngtếch–CấpnăngsuấtII.................................47
Bảng7.3:Biểusảnlượngtốiưurừngtếch–CấpnăngsuấtIII................................48
Bảng7.4:Kiểmtrabiểusảnlượng............................................................................49
DANHSÁCHCÁCHÌNH
Hình3.1:MôhìnhHo/Avàđámmâyđiểmrừngtếch.............................................18
Hình3.2:Môhình3cấpnăngsuấtrừngtếchởTâyNguyên...................................21
Hình3.3:Kiểmtrađườnggiớihạncấptrênvàdướivớiđámmâyđiểm.................22
Hình3.4:KiểmnghiệmsựthayđổiHo/Acủacáclâmphần...................................23
Hình4.1:QuanhệZvvàΔvvàtuổiđạtnăngsuấttốiđavàtuổithànhthụcsốlượng
...................................................................................................................32
Hình4.2:BiếnđổiDbqtheoA,NvàHo...................................................................34
Hình4.3:BiếnđổiHgtheoA,NvàHo....................................................................35
Hình4.4:BiếnđổiVbqtheoA,N,Ho.......................................................................36
Hình5.1:BiếnđổiStopttheoHovàA.......................................................................41
Hình7.1:Tiếntrìnhlậpvàsửdụngbiểusảnlượng..................................................52
Hình7.2:Sơđồthuậttoánlậpphầnmềmquảnlýsảnlượngrừng...........................53

5. 5
1Mởđầu
Sảnlượngrừnglàmộtkhoahọcquảnlýrừngvớimụcđíchcungcấpcácgiảipháp
nângcaonăngsuấtvàsảnlượngrừng.Đồngthờikhoahọcsảnlượngcũngcungcấp
nhưngcơsởkhoahọcđểdựbáosảnlượng,làmcơsởchoviệclựachọnmôhìnhtrồng
rừng,dựtoánhiệuquảkinhtếtrongđầutưtrồngvàpháttriểnrừng.
Nghiêncứusảnlượngrừngbaogồmcácnộidungchínhsau:
i.Phânchiacấpnăngsuấtrừng:Bảnchấtcủanólàphânchiacấpđất,
hạngđấttrongtrồngrừng,nhưngcáchtiếpcậncủanódựavàohiệuquả
củasinhtrưởngrừngđểphâncấp.Việcphânchiacấpnăngsuấtrừng
làmcơsởchoviệcđánhgiásinhtrưởng,sảnlượngrừngphùhợpvớicác
điềukiệnkhácnhaucảvềsinhtháilẫnxãhội
ii.Nghiêncứuquyluậtsinhtrưởngcủacâyrừng:Câyrừnglàmộtbộphận
củalâmphần,đểcóđượcthôngtinvềsinhtrưởnglâmphầnthìsinh
trưởngcáthểlànhântốcơbản.Đồngthờinghiêncứusinhtrưởngcâycá
thểcũnggiúpchoviệcpháthiệnquyluậtvàcácgiaiđoạnpháttriểncủa
câyrừngđểđềrabiệnpháplâmsinhthíchhợp
iii.Môhìnhmậtđộtốiưu:Trongquảnlýrừng,biệnpháptácđộngcóhiệu
quảnhấtcảvềsảnlượngvàkinhtếlàđiềuchỉnhmậtđộđểđạtđược
năngsuấttốiưuvàphùhợpvớimụctiêukinhdoanh.Dođónghiêncứu
môhìnhmậtđộtốiưulàmộtnộidungcơbảntrongnghiêncứusản
lượngrừng,đồngthờimôhìnhmậtđộtốiưusẽlàhướngdẫnchocác
biệnpháptỉathưarừnghợplý.
iv.Nghiêncứuquyluậtsinhtrưởnglâmphần:Đểdựbáosảnlượng,các
nhântốđiềutralâmphầncầnđượcnghiêncứutrongmốiquanhệvới
sinhtrưởngcâyrừngvàcácnhântốlâmphầnkhácvàbiếnđổitheothời
gian.Đâylàcơsởđểdựbáonăngsuất,sảnlượngcủalâmphần
v.Lậpbiểusảnlượngrừng:Đâylàmộtbiểutổnghợpquátrìnhsinh
trưởng,pháttriểncủarừng.Biểusảnlượnglàcơsởđểquảnlý,giámsát
vàkinhdoanhrừnglâudài.Thôngquamôhìnhhóavàvớicôngnghệtin
học,cácbiểusảnlượngcóthểđượclậptrìnhđểtruycậpnhanhchóng
cácthôngtin,dựbáosảnlượngcóđộchínhxáccao.

6. 6
Khoahọcsảnlượngrừngcómốiquanhệvàdựavàocáctiếnbộcủacáclĩnhvựckhoa
họckhácnhư:
✓Khoahọcđiềutrarừng:Cáctiếnbộvềcôngnghệ,thiếtbịvàphương
phápluậnđiềutrarừngsẽgiúpchoviệcnghiêncứusảnlượngrừngđạt
độtincậycaohơnvàhiệuqủahơn.VídụnhưngàynaycôngnghệLaser
đãđượcsửdụngtrongcácthiếtbịđiềutrarừng,giúpchoviệcđiềutra
nhanhvàchínhxáchơn,đồngthời.
✓Khoahọcvềthốngkêvàtinhọc:Nghiêncứusảnlượngrừngchủyếulà
sửdụngphươngphápmôhìnhhóa,dovậythốngkêxácsuấtlànền
móngchocôngviệcnày.Đồngthờivớithốngkê,tinhọcpháttriểnđã
hỗtrợchoviệcxửlýnhanhchóngmộtnguồndữliệulớn,pháthiệncác
môhìnhcóđộtincâycaovàtạoracáccơsởdữliệu,biểusảnlượngtự
độnggiúpchoquảnlýrừngcóhiệuquảcao.
2SửdụngcôngnghệLasertrongđiềutrarừng
2.1SửdụngmáyđocâyLaserCriterionRD1000
CôngnghệLaserđãđượcđưavàođểchếtạocácthiếtbịđiềutra,đođạcrừng.Với
côngnghệnàyngườitacóthểđođạcgiántiếpcácnhântốđiềutratừxanhưkhoảng
cách,độdốc,tổngtiếtdiệnngang,hoặckhôngcầnchặthạcâynhằmđođếmcácchỉ
tiêutrêntừngphânđoạnđểxácđịnhthểtíchcâyrừng,…CôngnghệLaserthựcsựđã
đónggópquantrọngtrongđiềutrarừng,làmchocộngviệcnàycóđộtincâycaohơn
vàhiệuquảvềthờigian,kinhphí.Mộttrongnhưngthiếtbịđocâyđanăngdùngcông
nghệLaserlàmáyCriterionRD1000–LaserTechnology.Máynàycóthểđogián
tiếpcácchỉtiêu:Độdốc,đườngkính,tổngtiếtdiệnngang,đườngkínhởđộcaobất
kỳtrênthâncây,chiềucaocây,chiềucaocâyởmộtvịtríđườngkínhxácđịnhtrước,
bấtkỳtrênthâncây.Dụngcụnàycóưuđiểmlàđođạcđượccácchỉtiêugiántiếp,mà
trướcđâyphảigiảitíchthâncâymớilàmđược.Vớidụngcụnày,thứnhấtnghiêncứu
khôngảnhhưởngđếncâyrừngvìkhôngchặthạcây,thứhaigiảmthờigianđiềutravà
cóthểthuthậpđượcnhiềusốliệu.
✓ThaotáccàiđặtvàsửdụngtổngquátmáyCriterionRD1000
-ThayPin:DùngTuavit
-Tắtmở:GiữnútPower2giây
-Mởvàtắtđèn:ẤnnútPower

7. 7
-Thayđổiđơnvịđo:HUD–Sys–FWDvàUp/Downđểchuyểntừhệ
métsangfeet
-Sửdụngốngkínhkhuyếnđại:
Magnifier:Thayđổichếđộphóngđại:
Mode/Sys>FWDvàUp/Downđể
ON/OFF.BấmchìmEdit,sauđó
Up/Downđểthayđổihệsốphóngđại
Hainútquantrọngđểđođạc:
-TriggerButton(Nútphíatrước):Nút
bấm(Còsúng):Ấnnhanh:Đểxácđịnh
phạmvi,vàxácđịnhgiátrị.Giữchìm
nút:Mởchếđộcảmứngđểđolường
trạngtháiđộng,độnghiêng
-ScaleAdjust(Nútphíasau):Chỉnhsửamứcđộ,tỷlệ,mởrộngthuhẹp
phạmvingắm.Ấnnhanh:Tăngphạmvịtừngnấc.Ấnchìm:Tăngliên
tụcbềrộngphạmviđo
✓Đo%độdốc:
-Côngthứcđo:PercentSlope(%độdốc)=(Tanx)x100
-MởchếđộMode>XuấthiệnSysvàPrcnttrênLCD
-NgắmdọctheochiềudốcvàgiữnútTriggerđểsửdụngchếđộcảmứng
-ThảnútTriggersẽđọcđược%độdốc:VídụP18(dốc18%)
✓Đođườngkính:
Theo2kiểuSolidhoặcGap:GiữnútHUDđểchuyểnđổichếđộđo:1)Solid
BarScale:Đođặc,theobềrộngđườngkính,sửdụngđểđoBAtốthơn.2)Gap
BarScale:Đotừngoàivào,sửdụngđođườngkínhcâytốthơn
✓Đotổngtiếtdiệnnganglâmphần:BA(BasalArea)
-Khôngsửdụngkínhphóngđạitrongtrườnghợpnày
-VàochếđộMode–MànhìnhxuấthiệnBAF(BasalAreaFunction).
VàoEdit,sauđóup/downđểchọngiátrịBAcơsở.Thườnglấy=1.0
-GiữchìmnúiTriggervàquayvòngđếmsốcâycógiátrịBAcơsở,tổng
lạisẽlàtổngBAcủalâmphần.KhiquayngắmtạiDBH
-GiữnútTriggertrênđấtdốcđểbộphậncảmứngtựđiềuchỉnhđồrộng
thanhbarthíchhợpvớiBAcơsở.
✓Đođườngkínhtạichiềucaobấtkỳtrênthâncâyvàchiềucaocây

8. 8
Đểđođượcrõnêndùngốngkínhphóngđại
-VàochếđộModeđểxuấthiệnchếđộđođườngkính:DIAMETER,HD
nhấpnháyđểđềnghịnhậpkhoảngcáchngang(HorizontalDistance).
Editvànhậpkhoảngcáchngang(m)–Enter
-Lấyđộdốccơsở:GiữchìmnútTrigger,ngắmtạisátgỗcây,thảnútđể
xácđịnhđộdốccơsở
-Đođạc:Ngắmvàothâncây:
oĐochiềucaocâyvàchiềucaodướicành:GiữchìmnútTrigger,
ngắmđếnngọncâyhoặcvịtríphâncành.Đọcđượcchiềucaocả
câyhoặcchiềucaodướicành
oĐođườngkínhởvịtrícóchiềucaoxácđịnh:
GiữchìmnútTriggerđểlấyđộcaotrênthâncâymuốnđođường
kính.
ĐiềuchỉnhnútScaleAdjustđểxácđịnhđườngkính(Lưuýnên
dùngchếđộGap:HUDđểđổitừSOLIDsangGAP)
✓Đochiềucaoứngvớiđườngkínhchotrước
Đểđođượcrõnêndùngkínhphóngđại
-VàochếđộModeđểxuấthiệnchếđộHT/DIAMETER,HDnhấpngáy
đềnghịnhậpkhoảngcáchngang.Editvànhậpkhoảngcách(m)/Enter
-Lấyđộdốccơsở:GiữchìmnútTrigger,ngắmtạisátgỗcây,thảnútđể
xácđịnhđộ.
-SauđóDIAMnhấpnháyđềnghịnhậpđườngkínhcầnxácđịnhđộcao.
Edit,chỉnhđườngkínhvàEnter
-DichuyểnmáydọcthâncâyvàgiữchìmTriggerđểvừakhítđường
kính,đọcđượcđộcaoứngvớiđườngkínhcàiđặt.ThảnútTriggermáy
sẽhiệnchiềucaoứngvớiđườngkínhchotrước.
✓ỨngdụngmáyCriterionRD1000tronglậpnhanhbiểuthểtíchcây
đứng:
1)Đođếmcácchỉtiêuđườngkínhởvịtrí1/10chiềucaocây

9. 9
Bảng2.1:Sốliệuđođườngkínhởvịtrí1/10Hđểlậpbiểuthểtíchcâyđứng
SttLoàiD1.3(cm)H(m)Doi(cm)
0.00.10.20.30.40.50.60.70.80.9
1Longnão19.314.522.318.415.313.513.012.812.612.511.510.9
2HoàngTùng49.421.357.148.042.839.532.030.529.122.019.119.0
3HoàngTùng50.018.068.046.642.138.036.132.824.626.322.915.1
4Còng15.815.720.014.414.013.011.510.88.07.66.06.4
5Taingheo30.522.038.130.229.027.026.125.219.715.813.312.0
6Longnão10.112.511.49.98.67.16.45.54.54.13.02.0
7Longtrấp17.110.025.015.912.911.111.79.68.58.07.47.2
8HoàngTùng59.016.070.955.549.644.140.137.131.324.829.413.9
9Longtíchum18.011.014.019.012.511.810.911.18.57.56.83.8
10Longtíchum20.116.025.820.019.018.718.613.911.811.010.07.6
11HoàngTùng41.720.049.636.332.126.622.222.822.415.316.315.0
12Longtaingheo23.013.029.423.022.723.520.517.617.817.015.511.2
13Trâm11.811.012.311.59.39.18.77.66.76.66.34.6
…………..
2)NhậpdữliệuvàobảngtínhExcelvàtínhtoánthểtíchcâyđứng(V)và
phươngtrìnhV=f(D,H),lậpbiểuthểtíchcâyđứng2nhântố
Bảng2.2:Tínhthểtíchcâyquađườngkínhở1/10HtrongExcel
SttLoàiD1.3
(cm)
H
(m)
Doi
(cm)
0.00.10.20.30.40.50.60.70.80.9V(m3)
1Longnão19.314.522.318.415.313.513.012.812.612.511.510.90.212427
2HoàngTùng49.421.357.148.042.839.532.030.529.122.019.119.01.871456
3HoàngTùng50.018.068.046.642.138.036.132.824.626.322.915.11.683493
4Còng15.815.720.014.414.013.011.510.88.07.66.06.40.147751
5Taingheo30.522.038.130.229.027.026.125.219.715.813.312.00.935817
6Longnão10.112.511.49.98.67.16.45.54.54.13.02.00.039752
7Longtrấp17.110.025.015.912.911.111.79.68.58.07.47.20.101195
8HoàngTùng59.016.070.955.549.644.140.137.131.324.829.413.91.937849
9Longtíchum18.011.014.019.012.511.810.911.18.57.56.83.80.100270
10Longtíchum20.116.025.820.019.018.718.613.911.811.010.07.60.297707
11HoàngTùng41.720.049.636.332.126.622.222.822.415.316.315.01.004410
12
Longtai
ngheo23.013.029.423.022.723.520.517.617.817.015.511.20.375609

10. 10
Bảng2.3:Biểuthểtíchcâyđứng
Phươngtrìnhthểtích:V=f(D,H):ChạytrongStatgaphics
ln(V)=a+b1*ln(D)+b2*ln(H)
R-squared=0.9987
Thamsố
a=-9.820460
b1=2.061620
b2=0.824242
D1.3(cm)
H(m)
2468………22242628……..
60.0038670.0068470.0095650.012124
80.0123910.0173080.021939
100.0274180.034755
120.0399280.050612
140.069546
16
18
200.333994
220.406514
240.4863860.522550
260.5736500.6163020.658334
280.6683430.7180360.767006
…..
2.2SửdụngđocâyLaserACE3D
MáyđocâyLaserACE3DdocôngtyMDL(MeasurementDevicesLtd(MDL)sản
xuất,sửdụngtialaserđểđolườngcácthôngsốliênquanđếnđođạcmăặtđất,đocây
rừngvàcóthểlưugiữsốliệudướidạngômẫuvàkếtnốivớimáytínhthôngqua
Bluetoothđểchuyểndữliệu.
Cáctínhnăngđođạcchínhcủamáycholâmnghiệp:
-Đocựlyngang,gócđứngvàgócbằng:Phụcvụchođođạcnhanhtrong
trắcđịa
-Đocây:Đokhoảngcáchđếncây,đườngkínhbấtkỳ,chiềucaovàthể
tíchcâyđứng,dướicành,đườngkínhtáncây

11. 11
-Đoômẫucủalâmphần:Có
thểlậpthànhômẫutạimột
điểmđo,từđóđotấtcảcác
chỉtiêucủacâyrừngtrongô
mẫuởmộtvịtríđứngvàlưu
sốliệuômẫutrongmáyđể
chuyểnvàomáytính.
i)Vậnhànhmáy:
-Mởmáy:BấnnútFIREmàu
đỏ
-Tắtmắybấmđồngthờihainúttrònvàvuônggiữ5giâyđểtắtmáy
ii)Đođạc:
a)Đocựlyngang,gócđứngvàgócbằng:
-RangefInder:NgắmvàođốitượngvàbấmnútFIRE
-Cóđược3thôngsố:SD:Cựlyngang,VA:GócđứngvàHA:Gócbằng
(SovớiE:Đông,W:Tây,sovớigócnàodothiếtlậptrongphầnSetUp)
b)Đođườngkínhcây,chiềucaođếnvịtríđo,khoảngcách:
-TreeDiameter:BấmnútFIRE
-ChọntreeScope:Tứclàchọnphạmvigiữahaitrongsố5vạch0,1,2,3,
4đểvừalọtđườngkínhcây.
-Tiếnlùiđểđườngkínhtạivịtríngắmvừalọtvào2vạch(scope)đãcài
đặt,bấmnútFire.
-Cóđược3thôngsố:Diameter:Đườngkínhcâytạivịtríngắm;VD:
Chiềucaotừgốcđếnđườngkínhđo;HD:Khoảngcáctừvịtríđođến
cây.
c)Đochiềucao,đườngkính,thểtíchgỗ,thểtíchcâyđứng:
-Length/Lean/Vol.bấmFire
-Tapering%:Mặcđịnhlà0%:Cónghĩathểtíchđượctínhlàhìnhviêntrụ
theomộtđườngkínhđovàchiềudài;Ngoàiracóthểđặttaperingkhác
nếubiếtrõđộthoncủacây.
-BấmFiresẽvàocácmenyconbaogồmcáccáchđo:
oSinglePoint(Đo1điểm):Fire,sẽcóhailựachọn:
▪Stadia:NIL:Đểđochiềucaovàcựlyngang:Ngắmvàovị
trícầnđo,bấmFiresẽcóthôngsố:i)LogHeight:Chiều
MáyđocâyLaserAce3D

12. 12
caocây(chưakểchiềucaotừgốcđếnmắtngườiđo);ii)
HD:Cựlyngang.
▪Đođườngkính,chiềucaovàcựlyngang:ChọnScope
khácnhau:Bấmnúttamgiácđểchọnscopethíchhợpvới
đườngkínhđo.BấmFire.Đặtsốhiệuô,sốhiệucây.Sau
đólùivàtiếnđểchođườngkínhcâyvừalọtscope,bấm
fire.Cócácthôngsố:i)LogDiameter:Đườngkínhtạivị
tríđo;ii)LogHeight:Chiềucaotạivịtríđo(chưatínhđộ
caogốc);iii)LogVolume:Thểtíchcâyhìnhtrụtừvịtríđo
đếnđộcaomắt.
oTwoPoint:Đohaiđiểm:Fire,sẽcóhailựachọn:
▪Stadia:NIL:Đểđochiềucaovàgócnghiêngcủacây:
Ngắmvàogốcvàngọn,bấmFiresẽcóthôngsố:i)Tree
Lenght:Chiềudài;ii)Lean:Gócnghiêngcây.
▪Đođườngkính,chiềucaovàthểtích:ChọnScopekhác
nhau:Bấmnúttamgiácđểchọnscopethíchhợpvới
đườngkínhđo.BấmFire.Đặtsốhiệuô,sốhiệucây.Sau
đólùivàtiếnđểchođườngkínhgốccâyvừalọtscope,
bấmfirevàngắmlênngọnbấmfire.Cócácthôngsố:i)
LogLength:Chiềucao,chiềudài;ii)LogDiameter:
Đườngkínhgốc;iii)LogVolume:Thểtíchcâyhìnhtrụtừ
vịtrítừgốcđếnđộcaocâyđo.
oThreePoint:Đobađiểm:Fire,sẽcóhailựachọn:
▪Stadia:NIL:Đểđochiềucaovàcựlyngang:Ngắmvào3
điểm:Giữa,gốcvàngọn,bấmFiresẽcóthôngsố:i)Tree
HT:Chiềucao;ii)ND:Cựlyngang.
▪Đođườngkính,chiềucaovàthểtích:ChọnScopekhác
nhau:Bấmnúttamgiácđểchọnscopethíchhợpvới
đườngkínhđo.BấmFire.Đặtsốhiệuô,sốhiệucây.Sau
đólùivàtiếnđểchođườngkínhgiữacâyvừalọtscope,
bấmfirevàsauđóbấmgốcvàngọn.Cócácthôngsố:i)
LogHT:Chiềucao,chiềudàicây;ii)LogDia.:Đường
kínhgiữa;iii)LogVolume:Thểtíchcâytừvịtrítừgốc

13. 13
đếnngọn,theonguyênlýthểtíchcâytheođườngkính
giữa.
d)Đườngkínhtáncây:
-CanopySpread:Fire
-Bấmlầnlươthaiméptáncây
-Kếtquảchođộrộngcủađườngkínhtán.
Máysẽlưucáccâyđotheoôtiêuchuẩn,sốthứtựcây,cácchỉtiêuđođạc.Sốliệunày
cóthểchuyểnvàomáytínhquakếtnốiBluetooth.
Lưuýkhisửdụngmáy,cầnvàophầncàiđặtđểthiếtlậpđơnvịđo,chiềucaocủamáy
(tầmmắt),…
3Cấpnăngsuấtrừng
Thôngthườngmộtloàicâyrừngđượctrồngtrêncácđiềukiệnlậpđịa,hoàncảnhkhác
nhau;ngaycảtrongmộtđịaphươngcũngcónhữngđiềukiệnkhácnhaunhưnơidốc
hoặckhôngdốc,độcaokhácnhau;vàđiềukiệnnàycònkhácbiệthơnnữakhinó
đượctrồngtrênnhiềuvùngsinhtháikhácnhau;dovậynăngsuấtvàsảnlượngsẽkhác
nhau.Trongkhoahọcsảnlượngvàlậpbiểu,điềuđầutiênlàphânloạiđốitượng
tươngđốiđồngnhấtđểdựbáosảnlượng.
Năngsuấtvàsảnlượngrừngtrồngbịchiphốinhiềuyếutốkhácnhaunhư:Nguồngốc
xuấtxứ,nguồngiốngcâytrồng,đấtđai,địahình,độcao,khíhậu,thờitiết,...vàsự
chămsóc,nuôidưỡng,tỉathưa....Córấtnhiềunhântốtácđộngnhưvậy,dođókhông
thểtạothànhcáctổhợpđồngnhấtcácnhântốsinhthái,nhântácđểdựbáosảnlượng;
dovậytrongkhoahọcsảnlượngthườngdựavàokếtquảsảnlượngđểphânloại,có
nghĩalàphânloạicácđốitượngthànhcácloại,đơnvịtươngđốiđồngnhấtvềnăng
suấtrừng,trêncơsởđólậpbiểusảnlượngchotừngloại.Côngviệcphânloạiđối
tượngtheonăngsuấtđượcgọilàlậpbiểucấpnăngsuấtrừng.
Dovậymụcđíchcủalậpbiểucấpnăngsuấtlàphânloạiđốitượnglậpbiểusảnlượng
thànhcácđơnvịtươngđốiđồngnhấtvềnăngsuất;côngviệcnàycầnđượctiếnhành
ởbướcđầutiên.
Vấnđềphânchiacấpnăngsuất(cấpđất)phụcvụdựđoánsảnlượngrừngphùhợpvới
từngđiềukiệnlậpđịađãđượcnhiềutácgiảquantâm,xâydựngchocácloàicây,kiểu
rừngkhácnhauởViệtNam:ViênNgọcHùng(1985)vàNguyễnNgọcLung(1989)

14. 14
lầnđầutiênsửdụnghàmSchumachermôphỏngsinhtrưởngchiềucaoThông3lá
LâmĐồngvàdùngphươngphápAffillđểphânchiacấpđấtchokiểurừngnày;Trịnh
ĐứcHuy(1988)đãsửdụnghàmGompertzmôphỏngsinhtrưởngchiềucaobìnhquân
cộngrừngtrồngBồĐềvùngTrungtâmẩmbắcViệtNamvàdùngphươngphápAffill
đểxácđịnhcácđườngcongchiềucaochỉthịcho5cấpđấtphânchia;VũVănNhâm
(1988)đãsửdụnghàmKorfmôtảsinhtrưởngchiềucaotrộirừngThôngđuôingựa
làmcơsởphânchiacấpđất;BảoHuy(1993,1998)đãđưaraphươngphápthayđổi
đồngthời2thamsốavàbtronghàmSchumacherkhixácđịnhcácđườngcongsinh
trưởngchiềucaochỉthịchocáccấpnăngsuấtrừngBằngLăngvàrừngTếchởTây
Nguyên;VũTiếnHinh(1995)đãtổngkếtđầyđủcácbướctiếnhànhphânchiacấpđất
nóichung,baogồm:Lựachọnchỉtiêuphânchiacấpđất,ảnhhưởngkiểusinhtrưởng
đếnviệcphânchiacấpđất,cácphươngphápphânchiacácđườngcongchỉthịcấpđất,
kiểmnghiệmbiểucấpđất,xácđịnhcấpđấtngoàithựctế.
3.1Chỉtiêuphânchiacấpnăngsuấtvàthuthậpsốliệu
Năngsuấtrừngbiểuhiệnđầyđủnhấtthôngquatăngtrưởngvềtrữlượngcủalâm
phần(ZM),tuynhiênxácđịnhZMtrongthựctếlàkhókhăn;trongkhiđócácloạichiều
caobìnhquânlâmphầnlạicóquanhệchặtchẽvớităngtrưởngvàphảnảnhtốtnăng
suấtcủarừngtrồngtrongtừnggiaiđoạnsinhtrưởng.
Cóhailoạichiềucaobìnhquânlâmphầnđượcsửdụngđểlàmchỉtiêuphâncấpnăng
suấttrongtừngđiềukiệnquảnlýrừngcụthể:
-Chiềucaobìnhquântươngứngvớicâycótiếtdiệnngangtrungbình(Hg):
HgđượctínhthôngquaDglàđườngkínhứngvớicâycótiếtdiệnngang
bìnhquântronglâmphần.Hgthườngđượcsửdụngđểlậpbiểucấpnăng
suấttrongđiềukiệnrừngcáckhurừngtrồngtươngđốiđồngnhấtvềmậtđộ,
chămsócvàkhôngtỉathưa
-Chiềucaobìnhquântầngtrội(Ho):Holàchiềucaobìnhquâncủatầngcây
trội,thườngđượctínhbìnhquântừchiềucaocủakhoảng20%sốcâycao
nhất.Hophảnảnhkháchquannăngsuấtrừngvàkhôngchịuảnhhưởngcủa
tỉathưatầngdưới,hoặcmậtđộ,dovậythườngđượcsửdụngtronglậpbiểu
cấpnăngsuấttrongtrườnghợprừngcótỉathưahoặccảkhikhôngtỉathưa.
ThuthậpsốliệuđểlậpbiểucấpnăngsuấttheoHonhưsau:

15. 15
-Ởmỗiđiềukiệnlậpđịavàtuổikhácnhautiếnhànhlậpđiểmđođếmchiều
caoHo,vàlặplại3lần.Lậpđịabaogồmcácyếutố:Loạiđất,vịtríđịa
hình,khíhậu,độdốc,....
-Sốđiểmđođếm=SốđiềukiệnlậpđịaxSốtuổix3lầnlặplại.Vídụcây
trồngở3điềukiệnkhácnhau,rảiở10tuổi,với3lầnlặp,thìsẽcó90điểm
đođếm.
-Tạimỗiđiểmđocao20%câycaonhất(Ho)trên0.1ha(Khôngphảilậpô
mẫu).Vídụtrênhacó500cây,thìsốcâycầnđocaoHo=0.1x500x20%=
10cây.Việcxácđịnhcâycaonhấtthôngquamụctrắc,vàđocaocâybằng
cácdụngcụđocaovớiđộchínhxác0.1m
-Đồngthờighichépcácchỉtiêulâmphần,sinhthái,nhântácliênquan
-Đểthuthậpsốliệulậpbiểucấpnăngsuấtcầnchuẩnbị:
oThướcđocao:MáyđocaoSunntohoặcBlumbleisshoặcLaser;nếu
câyởtuổinhỏcóthểdùngsàocóvạchđến0.1m
oThướcđođườngkính:nênsửdụngthướcđochuvisuyrađường
kính,hoặckẹpkính
oLýlịchrừngtrồngđểbiếttuổi,mậtđộtrồng,quátrìnhtỉathưa,chăm
sóc,...

16. 16
Bảng3.1:Biểuthuthậpsốliệuchiềucaotầngtrộiđểlậpbiểucấpnăngsuất
Sốthứtựđiểm:..........................Loài:..............................Tuổi(năm)(A):........
Môtảcácnhântốlâmphần,sinhthái:
ĐấtđaiĐịahình,khíhậu
LoạiđấtĐộdốc
MàusắcđấtĐộcaos/vbiển(m)
Nhậnxétvềđộtốtxấu
củađất
Vịtríđịahình(Bằng,
chân,sườn,đỉnh)
Hướngphơi
pHđấtP(mm/năm)
%kếtvon,đánổiTbìnhquânnăm
Lâmphần
Mậtđộtrồng/haĐộtànche(1/10)
Mậtđộhiệntại/haNhậnxéttìnhhìnhsinh
trưởng
Thảmthựcbì(Loàicây
chính,%chephủmặt
đất)
Nhântác
SốlầntỉathưaMôtảchếđộchămsóc
(bónphân,làmcỏ,bảo
vệlửa,...) Sốcâyđãtỉathưa/ha
Đo20%câycaonhất(Ho)trên0.1ha:
D1.3(cm)Ho(m)D1.3(cm)Ho(m)
3.2Lậpbiểucấpnăngsuất
TừsốliệuđiềutraHotheocácđiềukiện,tuổikhácnhauvàlặplại;tiếnhànhlậpbiểu
cấpnăngsuấtdựatrênquanhệHo/A.
Cácbướctiếnhành:

17. 17
i.TínhchiềucaobìnhquânHochomỗiđiểmđiềutra,tạođượcbộdữ
liệuHotheotuổi(A)
SttđiểmđiềutraHobìnhquân(m)Tuổi(A)
1
2
.
n
ii.MôhìnhhóamốiquanhệHo/Atheodạnghàmsinhtrưởngthích
hợp:
Câymọcnhanh,chukỳngắncóthểlàdạngđườngthẳng,câymọctươngđốichậm,
chukỳtườngđốidàithìhàmmôphỏngcóthểlàdạngđườngcong.Môhìnhhóacó
thểbằngcácphầnmềmExcel,SPSS,StatgraphicsPlus.Chọnhàmthíchhợpvớihệsố
xácđịnhR2
caonhấtvàđườnglýthuyếtđiquatrungtâmđámmâyđiểmHo/A.
CácdạnghàmcóthểdùngmôphỏngquanhệHo/A:
Dạnghàmđườngcong:Hàmmũ:Ho=a.Ab
HàmSchumacher:𝐻𝑜=𝑎.exp⁡(−𝑏.𝐴−𝑚
)
Vídụminhhọa,lậpmôhìnhHo/AcủarừngtếchtheohàmSchumacher,với120ôtiêu
chuẩn1000m2
,tiếnhànhtínhtoánHotheotuổi,lậpmôhìnhHo/Adạnghàm
SchumachertrongStatgraphics.Kếtquảchothấymôhìnhnàyrấtphùhợp,đường
congnắnđiquatrungtâmđámmâyđiểmsốliệuHo/Athựctế
EstimationResults
Asymptotic95.0%
AsymptoticConfidenceInterval
ParameterEstimateStandardErrorLowerUpper
a29.55372.276125.04634.0614
b4.911310.6198683.68376.13893
m0.7925760.09475510.6049180.980234
AnalysisofVariance
SourceSumofSquaresDfMeanSquare
Model23756.437918.79
Residual359.3881173.07169
Total24115.8120
Total(Corr.)2642.88119
R-Squared=86.4016percent
R-Squared(adjustedford.f.)=86.1692percent
StandardErrorofEst.=1.75262
Meanabsoluteerror=1.35575
Durbin-Watsonstatistic=1.44464
Lag1residualautocorrelation=0.274138
N=120
Ho=29.5537*exp(-4.91131*A-0.792576)(3.1)

18. 18
Hình3.1:MôhìnhHo/Avàđámmâyđiểmrừngtếch
iii.Phâncấpnăngsuất:
Xácđịnhsốcấpnăngsuất:TùytheobiếnđộngvềđiềukiệnlậpđịathôngquaHomà
phânchiasốcấp,thôngthườngphânchiathành3–5cấp.
ChọnmộttuổiAocơsởđểxétbiếnđộngHo:Tuổinàynênchọnlàtuổicósốliệu
quansátnhiều,làthờiđiểmmàcáclâmphầnkhácnhauđãcósựphânhóachiềucao
Horõrệt(quansáttrênbiểuđồđámmâyđiểmHo/A,đámmâyrẽquạtrõ)
TínhtoánHoichomỗicấpnăngsuấtiởtuổikhảosát(Ao):TuổiAolàtuổicósốliệu
thuthậpnhiềuvàHotươngđốiổnđịnh,tạiAochiaphạmvibiếnđộngHotheosốcấp
đểcócựlyHomỗicấp(K):
𝐾=⁡
𝐻𝑜max−⁡𝐻𝑜⁡𝑚𝑖𝑛
𝑆ố⁡𝑐ấ𝑝
(3.2)
PlotofFittedModel
01020304050
A
0
5
10
15
20
25
30
Ho

19. 19
TừđâytínhđượcHoichotừngcấpnăngsuấtitạiAokhảosát
Bảng3.2:GiátrịHoitheocấpnăngsuấtởtuổiAo
(Vídụchiathành3cấp)
CấpnăngsuấtHoitạituổiAo
GiớihạnHomax
CấpnăngsuấtIHomax–½K
GiớihạnHomax-K
CấpnăngsuấtIIHomax–3/2K=Homin+3/2K
GiớihạnHomin+K
CấpnăngsuấtIIIHomin+½K
GiớihạnHomin
Vídụđốivớirừngtếch,chọnAo=11,cóHobiếnđộngtừ10–17m,chiathành3cấp
vớicựlyK=(17–10)/3=2.3m.TínhđượccácHoigiớihạn,giữacấptạiAo=11
Bảng3.3:GiátrịHoitheocấpnăngsuấttạiAo=11rừngtếch
CấpnăngsuấtHoi(m)tạituổiAo=11
Giớihạn17.0
CấpnăngsuấtI15.8
Giớihạn14.7
CấpnăngsuấtII13.5
Giớihạn12.3
CấpnăngsuấtIII11.2
Giớihạn10.0
TínhtoánmôhìnhHoi/Achomỗicấpnăngsuất:TừmôhìnhHo/Achungđãlậpở
trên,sửdụngphươngphápAffillđểxácđịnhcácthamsốcủamôhìnhchotừngcấp:
VídụHo/AcóquanhệdạnghàmScumacher:𝐻𝑜=𝑎.exp⁡(−𝑏.𝐴−𝑚
),sửdụng
phươngphápAffillcốđịnhthamsốbvàm;vàthayđổithamsốa,tạothànhcácaicho
từngcấpnăngsuất.Xácđịnhđượcaikhiphươngtrìnhđiquatọađộđiểm(Hoi,Ao):
PhươngtrìnhđườngcongHo/Agiữacấpvàgiớihạncấpđiquatọađộ(Hoi,Ao),từ
đócó:
𝐻𝑜𝑖=𝑎𝑖.exp⁡(−𝑏𝐴𝑜−𝑚
)
suyra𝑎𝑖=⁡𝐻𝑜𝑖.exp⁡(𝑏.𝐴𝑜−𝑚
)(3.3)

20. 20
CóphươngtrìnhHo/Agiữacấpvàgiớihạncấp:𝐻𝑜𝑖=𝑎𝑖.exp⁡(−𝑏𝐴𝑜−𝑚
),từmôhình
Hoi/Achotrungbìnhvàgiớihạncáccấp,lậpđượcbiểucấpnăngsuất
Bảng3.4:Biểucấpnăngsuấtloài.......
Cấpnăng
suất
Ho(m)theotuổi(A)(năm)
123...n
GH
I
GH
II
GH
III
GH
VídụđốivớirừngtếchvớimôhìnhchunglàHo=29.5537*exp(-4.91131*A-0.792576
)
vàcácgiátrịHoitạiAo=11,tínhđượcthamsốaitheocấpnăngsuất.Từđâycóđược
môhìnhchotừngcấpnăngsuấtvàgiớihạncấp:
Ho=ai*exp(-4.911*A-0.793
)vớiaitheobảngsau
Bảng3.5:Thamsốaitheocấpnăngsuấtrừngtếch
Cấpnăngsuấtai
Giớihạn35.425
CấpnăngsuấtI32.994
Giớihạn30.563
CấpnăngsuấtII28.131
Giớihạn25.700
CấpnăngsuấtIII23.269
Giớihạn20.838
TừcácmôhìnhHoi/Aởcáccấplậpđượcbiểucấpnăngsuấtrừngtếch

21. 21
Bảng3.6:BiểucấpnăngsuấtrừngtếchởTâyNguyên
Cấpnăng
suất
Ho(m)theotuổi(A)(năm)
5101520253035404550
Giớihạn9.016.019.922.424.225.426.427.227.928.4
CấpnăngsuấtI8.414.918.620.922.523.724.625.325.926.4
Giớihạn7.813.817.219.320.821.922.823.524.024.5
CấpnăngsuấtII7.112.715.817.819.220.221.021.622.122.6
Giớihạn6.511.614.516.317.518.419.219.720.220.6
CấpnăngsuấtIII5.910.513.114.715.916.717.417.918.318.7
Giớihạn5.39.411.713.214.215.015.516.016.416.7
Hình3.2:Môhình3cấpnăngsuấtrừngtếchởTâyNguyên
iv.Kiểmnghiệmbiểucấpnăngsuất:
Biểucấpnăngsuấtcầnđượckiểmnghiệmvới2điềukiện:
-Hệthốngphâncấpbảođảmđạidiệntoànbộcácđiềukiệnnghiêncứu:Có
nghĩalàmhệthốngđườngphâncấpbaophủtoànbộdữliệuthựctế.Vẽ
đườngHo/AgiớihạntrêncủacấpIvàvàgiớihạndướicủacấpIII,nếu
chúngbaophủtoànbộđámmâyđiểmthìbảođảmđượcđiềukiệnnày.
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
5101520253035404550
Ho(m)
A(năm)
Giớihạn
CấpnăngsuấtI
Giớihạn
CấpnăngsuấtII
Giớihạn
CấpnăngsuấtIII
Giớihạn

22. 22
Đốivớivídụrừngtếch,đườnggiớihạntrêncấpIvàdướicấpIIIphảibaophủtoànbộ
đámmâyđiểmHo/A,chứngtỏnóđạidiệnchotoànbộcácđiềukiệncủarừngtếchở
TâyNguyên.
Hình3.3:Kiểmtrađườnggiớihạncấptrênvàdướivớiđámmâyđiểm
-Mứcđộthíchứngcủabiểucấpnăngsuất:Mộtbiểuphâncấpnăngsuất
thíchứngkhitrongquátrìnhsinhtrưởng,mộtlâmphầnsẽcóđườngsinh
trưởngHo/Aluônởtrongphạmvicủacấpđó,khôngcóhiệntượngthayđổi
cấpnăngsuất.
Vídụđốivớirừngtếch,sửdụngsốliệugiảitíchcâybìnhquântầngtrộiở10lâm
phần:NamNung,KonTum,KrôngAna,ĐứcLập,CưM’Gar,BuônJaVằmvàEa
Kmat(trongđóEaKmatcó4lâmphầngiảitích)khôngthamgialậpbiểu,vẽtấtcả
cácđườngthựcnghiệmlênbiểuđồphânchiacấpnăngsuất.Từđồthịchothấysinh
trưởngHoởcáclâmphầnđasốcócùnghướngvớihệthốngđườngcongchỉthịcấp
năngsuất.Chỉcó1lâmphầncóđườngthựcnghiệmcắtđườnggiớihạnkhivượtqua
tuổi7.Nhưvậybiểulậpđượcchấpnhận,độchínhxácbiểucàngcaonếusửdụngxác
địnhcấpnăngsuấtcáclâmphầncótuổitrên7.
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
01020304050
Ho(m)
A(năm)
Ho
GHtrêncấpI
GHdướicấpIII

23. 23
Hình3.4:KiểmnghiệmsựthayđổiHo/Acủacáclâmphần
3.3Sửdụngbiểucấpnăngsuất
ĐểsửdụngbiểucấpnăngsuấttheomôhìnhHo/A,tiếnhành:
-Cấpnăngsuấtđượcxácđịnhthôngquachiềucaobìnhquântầngtrội,do
vậycầnđocaocáccâytrội.Sốlượngđocaokhoảng20%sốcâycaonhất
trên01ha(Ho)
-TínhchiềucaobìnhquântrộiHo,vàứngvớituổicủalâmphần,travàobiểu
cấpnăngsuấtsẽxácđịnhđượccấpnăngsuất.Trườnghợpchưatrồngrừng
nhưngmuốndựtínhsảnlượng,thìcóthểxácđịnhcấpnăngsuấtthôngqua
cáckhurừngtrồngtrongkhuvựccócùngđiềukiệnlậpđịa.
Nhưvậyviệcxácđịnhcấpnăngsuấtchỉcầnđocaomộtsốcâycaonhấttronglôrừng
trồng,tuynhiênnếusửdụngcácdụngcụđocao,thìcầnphảiđotínhcẩnthậnđểbảo
đảmkhôngbịsailệchsovớithựctế.
0
5
10
15
20
25
30
57911131517192123252729
Ho(m)
A(nàm)
N.Nung
K.Tum
K.Ana
Â.Láûp
C.Mgar
B.J.Vàòm
EKmat4
EKmat5
EKmat6
EKmat7
GH1
GH2
GH3
GH4

24. 24
4Môhìnhhóaquátrìnhsinhtrưởngcâyrừng
4.1Mụcđíchthiếtlậpmôhìnhsinhtrưởngvàsảnphẩmcâybìnhquâncủa
lâmphần
Sinhtrưởng,năngsuất,sảnphẩmcủalâmphầnlàtổnghợpsinhtrưởng,năngsuất,sản
phẩmcủacáccâyrừng.Đốivớilâmphầnrừngtrồngđềutuổi,thìcácđườngcong
phânbốsốcâytheođườngkính,chiềucao,thểtíchởtừngthờiđiểmtiệmcậnvới
phânbốchuẩn;dođócóthểsửdụnggiátrịsinhtrưởng,sảnphẩmcủacâybìnhquân
lâmphầnnhưđườngkính(Dbq),chiềucaobìnhquân(Hbq),thểtíchbìnhquân(Vbq),
thểtíchsảnphẩm(Vsp)đểsuyracholâmphần.
Môhìnhsinhtrưởng,sảnphẩmcâybìnhquânlâmphần(Dbq,Hbq,Vbq,Vsp)được
thiếtlậpquanhệvớituổi(A)vàcácnhântốảnhhưởngđếnsinhtrưởnglàmậtđộ
(N/ha)vàcấpnăngsuất,biểuthịquaHo
Thiếtlậpmôhìnhsinhtrưởngvàsảnphẩmcâybìnhquânlâmphầnlàmộtcấuphần
quantrọngtronglậpbiểusảnlượng.Đồngthờithôngquađócũngpháthiệncácquy
luậtsinhtrưởngcủacâyrừnglàmcơsởxáclậpcácbiệnpháplâmsinh.
Phươngpháplậpmôhìnhsinhtrưởngcầnphảiápdụngmôhìnhhóađểpháthiệnquy
luật,dovậythốngkêvàtinhọclàquantrọngđểxâydựngcácmôhìnhnày.
4.2Thuthậpdữliệuđểlậpmôhìnhsinhtrưởng,sảnphẩmcâybìnhquân
lâmphần
Việcthuthậpsốliệucầntiếnhànhtheotuầntự:
-Xácđịnhsốlượngđiểmđiềutracâybìnhquânlâmphần:Điềutracâybình
quânlâmphầncầntiếnhànhtrêncáccấpnăngsuấtđãphânchia,rảitheo
tuổitrongsuốtchukỳkinhdoanhvàđượclặplại.Vídụcó3cấpnăngsuất,
chukỳkinhdoanhlà15nămvàlặplại3lần;thìtổngsốđiểmgiảitíchcây
bìnhquânlà:3x15x3=135điểm.
-Xácđịnhnăngsuấtcủalâmphầnđiềutra:Đocao20%câycaonhấttrên0.1
ha,tínhđượcHobìnhquân(Hobq),travàobiểuHotươngứngvớiA,xác
địnhđượccấpnăngsuấtlâmphần.
-Xácđịnhcâybìnhquânlâmphần:Đođếmhệthốngtheohàngkhoảng20%
sốcâytrên0.1ha(ncây).MỗicâyđođườngkínhD1.3.Tínhđườngkính
bìnhquânlâmphần(Dg)làđườngkínhứngvớicâycótiếtdiệnngangbình
quân(gbq):

25. 25
𝑔𝑏𝑞=⁡
∑𝑔𝑖
𝑛
=⁡
𝜋/4∑𝐷𝑖2
𝑛
(4.1)
𝐷𝑔=2√
𝑔𝑏𝑞
𝜋
=⁡√
∑𝐷𝑖2
𝑛
(4.2)
-Giảitíchcâybìnhquânlâmphần:Tạimỗiđiểmgiảitích3–5cây,câygiải
tíchlàcâycóđườngkínhxấpxỉDgđãxácđịnh.Nhưvậytổngsốcâygiải
tíchsẽvàokhoảng135điểmx3-5cây=405–675cây.Chặthạcâyvàthu
thậpcácchỉtiêucâygiảitíchởmỗiđiểm,trướckhichặthạmôtảlâmphần
vàđobánkínhtántheo4hướng(Rt).Cácchỉtiêuthuthậpbaogồm:D1.3,L
(chiềudài);đườngkínhDoi(chiathâncâylàm5–10phầnbằngnhau),đo
đườngkínhlầnlượtsátgốc(Doo),ở1/10LlàDo1,ở2/10LlàDo2,...cho
đến9/10LlàDo9,cácchỉtiêuDoidùngđểtínhchínhxácthểtíchcâybình
quân(Vbq);xácđịnhvịtríđườngkínhđầunhỏchosảnphẩm(Dn),vídụ
đườngkínhđầunhỏlà6cmthìsẽchothươngphẩm,đochiềudàitừgốcchặt
đếnDncóLn,đâylàcơsởđểtínhthểtíchsảnphẩmcủacâybìnhquân
(Vsp).NếuápdụngthiếtbiLaserthìkhôngcầnphảichặthạcâymàvẫncó
thểđođếmtấtcảcácchỉtiêunóitrên,dovậyrấttiếtkiệmnguồnlựcvà
khôngtácđộngđếnrừng.
Đểlậpbiểucấpnăngsuấtcầnchuẩnbị:
-Thướcđocao:MáyđocaoSunntohoặcBlumbleiss,nếucâyởtuổinhỏcó
thểdùngsàocóvạchđến0.1m
-Thướcđođườngkính:nênsửdụngthướcđochuvisuyrađườngkính,hoặc
kẹpkính
-Lýlịchrừngtrồngđểbiếttuổi,mậtđộtrồng,quátrìnhtỉathưa,chămsóc,...
-Biểucấpnăngsuấtđãlập
-Cưaxănghoặccưatayđểchặthạcâytiêuchuẩn
-NếucóthểđượcnêndùngthiếtbiLaserđểgiảmcôngđođếmcũngnhư
chặthạcâyrừnglàmảnhhưởngđếntàinguyên.

26. 26
Bảng4.1:Biểuthuthậpsốliệugiảitíchcâybìnhquânlâmphần
Sốthứtựđiểm:..........................
Cácchỉtiêulâmphần
LoàiDg(cm)
A(năm)N(cây/ha)
Ho(m)Mậtđộtrồng/ha
CấpnăngsuấtThảmthựcbì(Loàicây
chính,%chephủmặt
đất)
Độtànche(1/10)Nhậnxéttìnhhìnhsinh
trưởng
Môtảcácnhântốlâmphần,sinhthái:
ĐấtđaiĐịahình,khíhậu
LoạiđấtĐộdốc
MàusắcđấtĐộcaos/vbiển
Nhậnxétvềđộtốtcấu
củađất
Vịtríđịahình(Bằng,
chân,sườn,đỉnh)
Hướngphơi
pHđấtP(mm/năm)
%kếtvon,đánổiTbìnhquânnăm
Nhântác
SốlầntỉathưaMôtảchếđộchămsóc
(bónphân,làmcỏ,bảo
vệlửa,...) Sốcâyđãtỉathưa/ha

27. 27
Đocâygiảitíchbìnhquânlâmphần
ChỉtiêuCây1Cây2Cây3
Rtbắc(m)
Rtđông(m)
Rtnam(m)
Rttây(m)
D1.3(cm)
L(m)
D00(cm)
D01(cm)
D02(cm)
D03(cm)
D04(cm)
D05(cm)
D06(cm)
D07(cm)
D08(cm)
D09(cm)
Dn(cm)
Ln(m)
4.3Môhìnhhóaquátrìnhsinhtrưởng,sảnphẩmcâybìnhquânlâmphần
Từsốliệugiảitíchcâybìnhquânlâmphầnởmỗiđiểm,tậphợpđểtínhcácgiátrị
bìnhquânchotừngđiểm.Từđólậpcácmôhìnhsinhtrường,sảnphẩmcủacâybình
quân.Môhìnhhóasinhtrưởnglàmôphỏngquátrìnhsinhtrưởngcủacâybìnhquân
lâmphần,thôngquapháthiệnquátrìnhnàysẽgiúpchoviệcxácđịnhcácthờiđiểm
tácđộnglâmsinhphùhợpvàchukỳkinhdoanhhợplýnhằmnângcaosảnlượng
rừng;đồngthờimôhìnhsinhtrưởngcâybìnhquânlàcơsởđểdựbáosinhtrưởng,sản
lượngcủacảlâmphầnđềutuổi.Trêncơsởđóxácđịnhmốiquanhệgiữacáclượng
tăngtrưởngthườngxuyênvàbìnhquân,từđâysẽtìmđượctuổinăngsuấttốiđavà
thànhthụcsốlượng.

28. 28
i.Tínhtoáncácchỉtiêubìnhquân
-Dg,H:Bìnhquâncủacáccâygiảitíchcủamỗiđiểm
-Ho:Giátrịchiềucaobìnhquântrộiởmỗiđiểmxácđịnhqua20%câycaonhất
-St:Diệntíchtánbìnhquâncủacáccâygiảitíchởmỗiđiểm,diệntíchtánmỗi
câyđượctínhquabánkínhtánđo4hướng(Rti)
-Vbq:làthểtíchbìnhquâncủacáccâybìnhquânlâmphầnởmỗiđiểm.Thểtích
củamỗicâybìnhquânlâmphầnđượctínhtheocôngthứcchiacâylàm5-10
phânđoạnbằngnhau.Vídụchiathâncâythành5phânđoạn,mỗiđoạncó
chiềudàilàL/5:(Trongcáccôngthứcsauđườngkínhđãđượcquyvềmvàthể
tíchđượctínhlàm3
)
𝑉𝑏𝑞=⁡
𝜋𝐿
80
{(𝐷00+𝐷01)2
+⁡(𝐷01+𝐷02)2
+(𝐷02+𝐷03)2
+(𝐷03+𝐷04)2
+(𝐷04+0)2}(4.3)
-Vsp:Làthểtíchsảnphẩmcủacâybìnhquânứngvớimộtđườngkínhđầunhỏ
chotrước,cáchtính:
𝑉𝑠𝑝=⁡
𝜋𝐿𝑛
16
(𝐷𝑜𝑜+𝐷𝑛)2
(4.4)
-A,N,Cấpnăngsuất:Làchỉtiêutuổi,mậtđộ,cấpnăngsuấttạiđiểmđiềutra.
-Nopt:Làmậtđộcâytốiưuứngvớicâybìnhquânlâmphần.Noptđượctính
thôngquaStbìnhquân:
𝑁𝑜𝑝𝑡=⁡
10.000
𝑆𝑡
(4.5)
Bảng4.2:Cácchỉtiêucâybìnhquânlâmphần
Cácchỉtiêu
bìnhquân
Điểm1Điểm2...Điểmn
Dg(cm)
Hg(m)
Ho(m)
St(m2)
Vbq(m3)
Vsp(m3)
A(năm)
N(cây/ha)
Cấpnăng
suất

29. 29
ii.Môhìnhhóasinhtrưởngcủacâybìnhquânlâmphần
MôhìnhsinhtrưởngcâybìnhquânthườngxácđịnhtheocácnhântốD,HvàV,
Trongđómôhìnhsinhtrưởngthểtích(V)làquantrọngnhất,vìthôngquamôhình
giúpxácđịnhquátrìnhsinhtrưởngtoàndiệncủacâyrừng.Môhìnhnàythườngđược
môphỏngtốtbằnghàmSchumacher.
Vídụtrêncơsở120cặpsốliệusinhtrưởngthểtích(V)theotuổi(A)củacâytếchở
TâyNguyên,sửdụnghàmSchumacher(V=a.exp(-bA-m
)môtảquyluậtsinhtrưởng
thểtíchbìnhquânlâmphần.Vớithamsốmđượcdòtìmtốiưu,kếtquảthuđược
phươngtrìnhcótổhợpthamsốcóhệsốtươngquancaonhấtvàsaisốbénhất:
ln(V)=3.465-10.689A-0.3
(4.6)
Hay:V=31.980Exp(-10.689A-0.3
)(4.7)
Với:N=120r=-0.917Fr=619.60<0.01Sy/x=0.399
MôhìnhSchumachermôtảrấttốtquyluậtsinhtrưởngthểtíchcâytếch.Từmôhình
nàydễdàngxácđịnhquátrìnhsinhtrưởngthểtíchbìnhquânlâmphần.Từhàmnày,
suydiễnđượccáchàmtăngtrưởngtươngứnglàmcơsởxácđịnhcácthờiđiểmquan
trọngcủacâytếch:
Hàmtăngtrưởngthườngxuyênhàngnămvàtuổiđạtnăngsuấttốiđa:
Tuổiđạtnăngsuất(A1)đượcxácđịnhtrêncơsởlượngtăngtăngtrưởngthườngxuyên
(Zv)đạtcựcđại.VớihàmZvđượcxácđịnhquahàmsinhtrưởng:
Zv=V’={31.980Exp(-10.689A-0.3
)}’(4.8)
ĐạohàmbậcnhấtZvchotriệttiêutìmđượcA1:
Zv’=0A1=(bm/(1+m))1/m
(4.9)
SuyraA1=20năm
Trongtrườnghợpmụctiêuđiềuchếrừngtrồngtếchlàgỗnhỏđếngỗvừa,cóthểlấy
tuổiđạtnăngsuấttốiđalàmcơsởxácđịnhchukỳkinhdoanh,vìởthờiđiểmnày
rừngđạtđượcnăngsuấtthườngxuyêncaonhất.Nhưvậychukỳkinhdoanhtếchtheo
mụctiêugỗnhỏ-vừanênlấylàthờiđiểmthểtíchđạtnăngsuấttốiđahoặcsauđómột

30. 30
cấptuổi:Từ20đến25nămlàhợplý.Nếukinhdoanhgỗlớn,thìtuổiA1=20nămlà
thờiđiểmcầntỉathưamạnhđểthúcđẩysinhtrưởngđườngkínhvàchiềucaocâyrừng
đểđạtđượcsảnphẩmcaovànhanhhơn.
Hàmtăngtrưởngbìnhquânvàtuổithànhthụcsốlượng:
Tuổithànhthụcsốlượng(A2)đượcxácđịnhtrêncơsởlượngtăngtăngtrưởngbình
quânđạt(v)cựcđạivàbằng(Zv).Vớihàmvđượcxácđịnhquahàmsinhtrưởng:
v=V/A={31.980Exp(-10.689A-0.3
)}/A(4.10)
ĐạohàmbậcnhấtvchotriệttiêutìmđượcA2:
v’=0A2=(bm)1/m
(4.11)
SuyraA2=49năm
Trongtrườnghợpmụctiêuđiềuchếrừngtrồngtếchlàgỗlớn,thìtuổithànhthụcsố
lượngsẽlàcơsởxácđịnhchukỳkinhdoanh,vìởthờiđiểmnàyrừngđạtđượcnăng
suấtbìnhquâncaonhất,rừnglợidụngtốtđiềukiệnhoàncảnh,hiệuquảsảnlượngtối
ưu.Nhưvậychukỳkinhdoanhtếchtheomụctiêugỗlớnđượcxácđịnhlàthờiđiểm
tăngtrưởngbìnhquânthểtíchđạtcựcđạihoặcsauđómộtcấptuổi:Từ50đến55
nămlàphùhợpvớiquyluậtsinhtruởng,sảnlượng.
Bảng4.3:Sinhtrưởng,tăngtrưởngthểtíchbìnhquâncâytếch
A(năm)V(m3)Zv(m3/năm)Δv(m3/năm)
50.0440.009
60.0620.0180.010
70.0820.0200.012
80.1040.0220.013
90.1270.0230.014
100.1510.0240.015
110.1750.0250.016
120.2010.0250.017
130.2260.0260.017
140.2520.0260.018
150.2780.0260.019
160.3050.0270.019
170.3320.0270.020
180.3580.0270.020
190.3850.0270.020
200.4120.0270.021

31. 31
A(năm)V(m3)Zv(m3/năm)Δv(m3/năm)
210.4390.0270.021
220.4660.0270.021
230.4930.0270.021
240.5200.0270.022
250.5460.0270.022
260.5730.0270.022
270.6000.0270.022
280.6260.0260.022
290.6520.0260.022
300.6780.0260.023
310.7050.0260.023
320.7310.0260.023
330.7560.0260.023
340.7820.0260.023
350.8080.0260.023
360.8330.0250.023
370.8580.0250.023
380.8830.0250.023
390.9080.0250.023
400.9330.0250.023
410.9580.0250.023
420.9820.0250.023
431.0070.0240.023
441.0310.0240.023
451.0550.0240.023
461.0790.0240.023
471.1030.0240.023
481.1260.0240.023
491.1500.0230.023
501.1730.0230.023
511.1960.0230.023
521.2190.0230.023
531.2420.0230.023
541.2650.0230.023
551.2880.0230.023

32. 32
Hình4.1:QuanhệZvvàΔvvàtuổiđạtnăngsuấttốiđavàtuổithànhthụcsốlượng
iii.Môhìnhhóaquátrìnhsinhtrưởngcâybìnhquânlâmphầntheocấpnăng
suất
Quátrìnhsinhtrưởngcủacâybìnhquânphụthuộcvàocấpnăngsuất,dođóđểdự
báosinhtrưởng,sảnlượngcầnmôhìnhhóaqúatrìnhnàytheocấpnăngsuất.Trong
khiđóHophảnảnhcấpnăngsuất,đồngthờimậtđộ(N)cũnglàmthayđổigiátrịsinh
trưởngbìnhquânlâmphần.VìvậyquátrìnhsinhtrưởngD,H,V,Vspbìnhquâncần
đượcmôhìnhhóatheocácbiếnsốA,HovàN.
Cácloạimôhìnhsauđượcướclượngđểdựbáosinhtrưởng,sảnphẩmcủacâybình
quânlâmphần
Dbq=f(A,Ho,N)(4.12)
Hbq=f(A,Ho,N)(4.13)
Vbq=f(A,Ho,N)(4.14)
Vsp=f(A,Ho,N)(4.15)
0.005
0.010
0.015
0.020
0.025
0.030
510152025303540455055
Zv,Av(m3/nàm)
A(nàm)
Zv(m3/nàm)
Av(m3/nàm)

33. 33
Từkếtquảcácmôhìnhnàycóthểướclượng,dựbáocácchỉtiêusinhtrưởngvàsản
phẩmcủacâybìnhquânlâmphầntheotuổi,theocấpnăngsuấtkhácnhauvàtheomật
độ.Cácmôhìnhtrênlàhàmđabiếntuyếntínhhoặcphituyếntính,việcướclượng
cầnđượctiếnhànhtrongSPSShoặcStatgraphicsđểdòtìmđượchàmtốiưubảođảm
cáctiêuchuẩnthốngkê.Từcácmôhìnhnày,dựbáođượccácgiátrịsinhtrưởngcây
bìnhquânlâmphầntheotuổi,cấpnăngsuấtvàmậtđộkhácnhau.
Dướiđâylàminhhọakếtquảmôhìnhhóacácquátrìnhsinhtrưởngcâybìnhquân
lâmphầntếchởTâyNguyên.
Môhìnhsinhtrưởngđườngkínhbìnhquânlâmphần(Dbq):
EstimationResults
Asymptotic95.0%
AsymptoticConfidenceInterval
ParameterEstimateStandardErrorLowerUpper
bo7.080541.773973.5669610.5941
b10.07198380.048477-0.02403110.167999
b2-0.1649040.0300709-0.224463-0.105345
b30.6837910.07769320.529910.837672
AnalysisofVariance
SourceSumofSquaresDfMeanSquare
Model40985.3410246.3
Residual666.2511165.74355
Total41651.5120
Total(Corr.)5320.28119
R-Squared=87.4771percent
R-Squared(adjustedford.f.)=87.1533percent
StandardErrorofEst.=2.39657
Meanabsoluteerror=1.73487
Durbin-Watsonstatistic=1.71966
Lag1residualautocorrelation=0.134461
Dg=7.08054*A^0.0719838*N^-0.164904*Ho^0.683791(4.16)
Từmôhìnhnàychothấyquyluậtbiếnđổisinhtrưởngđườngkínhbìnhquânlâm
phầnnhưsau:
-QuátrìnhsinhtrưởngDgtăngtheotuổi
-TrongphạmvimộttuổivàcấpnăngsuấtthìDggiảmkhimậtđộgiatăng.Do
vậyđiềuchỉnhmậtđộthíchhợplàcầnthiếtđểthúcđẩysinhtrưởngđườngkính
trongtừnggiaiđoạntuổivàchotừngcấpnăngsuấtcụthể
-TrongcùngmộttuổivàmậtđộthìDgtăngtheochiềutốtlêncủalậpđịa.Vì
vậychọnlậpđịathíchhợplàquantrọngđểbảođảmsảnphẩmđạttiêuchuẩn
đườngkínhđápứngđượcyêucầucôngnghệ.

34. 34
Hình4.2:BiếnđổiDbqtheoA,NvàHo
Môhìnhsinhtrưởngchiềucaobìnhquânlâmphần(Hg)
EstimationResults
Asymptotic95.0%
AsymptoticConfidenceInterval
ParameterEstimateStandardErrorLowerUpper
bo0.734460.05589650.6237490.84517
b10.04784630.01393950.02023730.0754553
b20.015910.0086741-0.001270180.0330902
b31.005230.02220540.9612451.04921
AnalysisofVariance
SourceSumofSquaresDfMeanSquare
Model21132.545283.11
Residual26.44931160.228011
Total21158.9120
Total(Corr.)2616.23119
R-Squared=98.989percent
R-Squared(adjustedford.f.)=98.9629percent
StandardErrorofEst.=0.477505
Meanabsoluteerror=0.337241
Durbin-Watsonstatistic=1.96612
Lag1residualautocorrelation=0.0130924
Hg=0.73446*A^0.0478463*N^0.01591*Ho^1.00523(4.17)
N=750.0
Ho=15.0
PlotofFittedModel
01020304050
A
0
10
20
30
40
50
Dg

35. 35
Từmôhìnhnàychothấyquyluậtbiếnđổisinhtrưởngchiềucaobìnhquânlâmphần
nhưsau:
-QuátrìnhsinhtrưởngHgtăngtheotuổi
-TrongphạmvimộttuổivàcấpnăngsuấtthìHggiatăngkhimậtđộgiatăng.
TrongkhiđóDglạisuygiảm,vànhưvậykíchthướchìnhthânsẽkhôngcân
đối.
-TrongcùngmộttuổivàmậtđộthìHgtăngtheochiềutốtlêncủalậpđịa.
Hình4.3:BiếnđổiHgtheoA,NvàHo
Môhìnhsinhtrưởngthểtíchcâybìnhquânlâmphần(Vbq)
EstimationResults
Asymptotic95.0%
AsymptoticConfidenceInterval
ParameterEstimateStandardErrorLowerUpper
bo0.01439730.0151198-0.01554950.044344
b10.06192240.101014-0.138150.261995
b2-0.4646630.0963866-0.655569-0.273757
b32.06150.2230871.619652.50335
AnalysisofVariance
SourceSumofSquaresDfMeanSquare
Model15.610643.90265
Residual0.9971671160.00859626
N=750.0
Ho=15.0
PlotofFittedModel
01020304050
A
0
5
10
15
20
25
30
Hg

36. 36
Total16.6078120
Total(Corr.)9.76345119
R-Squared=89.7867percent
R-Squared(adjustedford.f.)=89.5226percent
StandardErrorofEst.=0.092716
Meanabsoluteerror=0.047889
Durbin-Watsonstatistic=1.76662
Lag1residualautocorrelation=0.107452
V=0.0143973*A^0.0619224*N^-0.464663*Ho^2.0615(4.18)
Từmôhìnhnàychothấyquyluậtbiếnđổisinhtrưởngthểtíchbìnhquânlâmphần
nhưsau:
-QuátrìnhsinhtrưởngVtăngtheotuổi
-TrongphạmvimộttuổivàcấpnăngsuấtthìVgiảmkhimậtđộgiatăng,đồng
thờivớinólàDgtăngvàHggiảm.Nhưvậychothấychodùcógiatăngmậtđộ
thìHgtăng,nhưngkếtquảcuốicùngđãlàmchosảnlượnggiảm.Dovậyđiều
chỉnhmậtđộthíchhợplàcầnthiếtđểthúcđẩygiatăngsảnlượng.
-TrongcùngmộttuổivàmậtđộthìVtăngtheochiềutốtlêncủalậpđịa.Vìvậy
chọnlậpđịathíchhợplàquantrọngđểbảođảmcóđượcsảnlượngcaovàcó
hiệuquảkinhtế.
Hình4.4:BiếnđổiVbqtheoA,N,Ho
N=750.0
Ho=15.0
PlotofFittedModel
01020304050
A
0
0.4
0.8
1.2
1.6
2
V

37. 37
Môhìnhsinhtrưởngthểtíchsảnphẩmcâybìnhquânlâmphần(Vsp)
EstimationResults
Asymptotic95.0%
AsymptoticConfidenceInterval
ParameterEstimateStandardErrorLowerUpper
b10.01057650.0111111-0.01143050.0325836
b20.05863580.100922-0.1412540.258526
b3-0.4694350.096326-0.660221-0.278649
b42.057920.2227841.616662.49917
AnalysisofVariance
SourceSumofSquaresDfMeanSquare
Model7.6489841.91224
Residual0.4888291160.00421404
Total8.1378120
Total(Corr.)4.78409119
R-Squared=89.7822percent
R-Squared(adjustedford.f.)=89.5179percent
StandardErrorofEst.=0.0649157
Meanabsoluteerror=0.0335476
Durbin-Watsonstatistic=1.76738
Lag1residualautocorrelation=0.107086
Vsp=0.0105765*A^0.0586358*N^-0.469435*Ho^2.05792(4.19)
Từmôhìnhnàychothấyquyluậtbiếnđổisinhtrưởngthểtíchsảnphẩmcủacâybình
quânlâmphầngiốngnhưquyluậtbiếnđổithểtích:
-QuátrìnhsinhtrưởngVsptăngtheotuổi
-TrongphạmvimộttuổivàcấpnăngsuấtthìVspgiảmkhimậtđộgiatăng.Như
vậychothấychodùcógiatăngmậtđộvượtquátốiưuthìkếtquảcuốicùngsẽ
làmchosảnlượnggiảm.Dovậyđiềuchỉnhmậtđộthíchhợplàcầnthiếtđể
thúcđẩygiatăngsảnlượng.
-TrongcùngmộttuổivàmậtđộthìVsptăngtheochiềutốtlêncủalậpđịa.
Từcácmôhìnhtrêncóthểdựbáosinhtrưởngđườngkính,chiềucao,thểtíchcâybình
quânchotừngcấpnăngsuất;thôngquabiểucấpnăngsuấtxácđịnhđượchaibiếnA
vàHovàứngvớimậtđộthựctế.NếuthaybiếnNthựctếbằngmậtđộtốiưu(Nopt)thì
sẽdựbáođượcsinhtrưởngtốiưucủacâybìnhquânlâmphần.
5Môhìnhmậtđộrừng
5.1Vaitròcủamậtđộrừng(N)vàcơsởmôhìnhhóamậtđộtốiưu(Nopt)
PhùngNgọcLan(1986-1992)chothấymậtđộảnhhưởngtrựctiếpđếntăngtrưởngvà
sảnlượngrừng.Sảnlượngrừnglàmộthàmsốphụthuộcvàohaibiếnsố:lượngtăng
trưởngcáthểvàmậtđộlâmphần.Tínhphứctạpcủaviệcxácđịnhmậtđộtốiưulà

38. 38
phảitìmrađượcmậtđộmàởđócósựdunghòagiữalượngtăngtrưởngcáthểvàmật
độquầnthểđểhàmsốsảnlượngđạttớigiátrịcựcđại.
NguyễnNgọcLung(1987-1989)trongcôngtrìnhvềĐiềutrarừngThôngPinuskesiya
ViệtNamlàmcơsởtổchứckinhdoanhđãbànvềlýthuyết“chủđộngđiềukhiểnmật
độtheomụctiêuđiềuchế”,tácgiảđãtổnghợplịchsửnghiêncứuvềkhoảngsốngvà
mậtđộtốiưu,chothấycó4hướngnghiêncứuchủyếu:
-Hiệuquảcủamậtđộbanđầuđếnnăngsuấtrừng(Vaculynk1980,Chiabera
1982,Kairukstis1983,Piskun1984...).
-Lýthuyếtvềkhoảngsống,khônggiansinhtrưởngvàmậtđộtốiưu(Stohr
1968,Thomasius1972,Chiabera1978,Kairukstis1980).
-Năngsuấttốiưuvàmôhìnhhóachúng(Assmann1961,1963,1964;Svalov
1979,Antanaichis1966,1983).
-Lýthuyếtđiềukhiểnrừngbằngtỉathưanuôidưỡng(Sennov1971,1975;
Stefancik1984).
TheoKairukstis(1980)việcnghiêncứuảnhhưởngcủađộđầytớilượngtăngtrưởng
tốiđatớinaychokếtquảtráingượcnhau,vìvậyôngđãkhẳngđịnhhướngsửdụng
diệntíchhìnhchiếutánláđểtốiưuhóamậtđộcầnđượcpháttriển.Trêncơsởđó
NguyễnNgọcLungđãxâydựngquyluậtvềnhucầukhônggiandinhdưỡngtốiưu,
môhìnhhóanhucầusửdụngkhônggiandinhdưỡngvàmậtđộhợplýchorừng
Thông3láLâmĐồngtheomôhìnhKairukstis.
PhạmNgọcGiao(1989,1996)thôngquanghiêncứuđộngtháicấutrúcsốcâytheocỡ
kínhđãxâydựngmôhìnhmậtđộtốiưuthorừngThôngđuôingựa(Pinusmassoniana
Lamb)vùngĐôngBắc.VũTiếnHinh(1989)đãxâydựngtiêuchuẩnrừngtrồngkhép
tán,vànăm1995đứngtrêngócđộsảnlượngrừngđãnêulên:Mậtđộtốiưulàmậtđộ
tạiđólâmphầnchotrữlượng,tổngtiếtdiệnnganghaytăngtrưởnglâmphầntrênđơn
vịdiệntíchcaonhất.Theokháiniệmnày,bấtkỳmộtphươngphápxácđịnhmậtđộ
nào,dùtrựctiếphaygiántiếplàmtăngsảnlượngđềuđượccoilàphươngphápxác
địnhmậtđộtốiưu.VũTiếnHinh(1995)đãchothấymậtđộlâmphầncóảnhhưởng
rõnétđếnsảnlượng,đặcbiệtlàđếnsinhtrưởngđườngkính.Dođótácgiảlưuýviệc
tìmhiểuquyluậtbiếnđổicủamậtđộ,vìđâylàcơsởxácđịnhbiệnpháptácđộnghợp
lýđểlâmphầnđạtsảnlượngcaonhất.Trongđómậtđộbiếnđổitheotuổi,điềukiện
lậpđịa,hainhântốnàyđượcphảnảnhtổnghợpbằngkíchthướcbìnhquâncủacây.

39. 39
PhanHoàngĐồng(1997)trìnhbàyquytrìnhchămsócvàtỉathưarừngThôngđãđề
nghịsửdụngdạnghàmcủaS.Anders(1982)đểxácđịnhmậtđộtheochiềucaovới
diệntíchchoánchổtốiưuchorừngThông3lá(Pinuskhasya)tạiĐàLạt:N=a+b1/H
+b2/H2
+b3/H3
.
Điểmquacácquanđiểmvàcácnghiêncứuđãcóchothấysảnlượngrừngphụthuộc
chặtchẻvàomậtđộ,nóbiếnđổitừmậtđộtrồngrừngbanđầuchođếnmậtđộsautỉa
thưavàmậtđộcuốicùngkhikhaithác.Ngoàiratrongkhoahọcsảnlượng,năngsuất
rừngcóthểđạtcaonhấtkhirừngđượcđiềutiếtvềmậtđộtốiưutrongquátrìnhsinh
trưởng.Vìvậynghiêncứubiếnđổimậtđộvàxâydựngmôhìnhmậtđộtốiưulàmột
nộidungquantrọngcủanghiêncứusảnlượngrừng
Trongqúatrìnhkinhdoanhrừngthuầnloàiđềutuổi,biệnpháplâmsinhhếtsứcquan
trọnglàđiềukhiểnmậtđộrừngtheomụctiêuđiềuchế.Ởtừnggiaiđoạnsinhtrưởng,
rừngphảiđượcđiềutiếtmậtđộđểbảođảmkhônggiandinhdưỡngchocâyrừngsinh
trưởngpháttriểntốtnhất,đápứngđượcmụcđíchkinhdoanhkhikhaithácchính,làm
chorừnglợidụngđượctốiđatiềmnănglậpđịa,năngsuấtsảnlượngcao,rútngắn
đượcchukỳkinhdoanh...đồngthờilợidụngsảnphẩmtrunggiantrongchặttỉathưa.
Nhưvậyviệcxácđịnhmậtđộtốiưulàmộtnộidunghếtsứccầnthiếtphụcvụcông
táctỉathưavàdựđoánsựbiếnđổimậtđộ,sảnlượng.Mậtđộtốiưucầnđượcxácđịnh
theomụctiêuđiềuchếcụthể,vớiđơnvịlàtuổivàcấpnăngsuất.
CónhiềuphươngphápxácđịnhNopt,mỗiphươngphápdựatrêncáccơsởkhácnhau
đểxácđịnhmậtđộtốiưunhưthôngquadiệntíchdinhdưỡng,độđầy,tăngtrưởng,
diệntíchtánlá...Nhưngdùlàphươngphápnào,đềucómộtmụctiêuchunglàxác
địnhmậtđộđểlâmphầnchosảnlượng,tăngtrưởngtrênmộtđơnvịdiệntíchlàcao
nhất,rừngđápứngtốtnhấtmụcđíchkinhdoanh.Trongcácphươngpháptrên,mậtđộ
tốiưuxácđịnhquadiệntíchtánláđượcsửdụngrộngrảinhấtdoviệcthuthậpsốliệu
đơngiảnhơn,ngoàiranhiềunghiêncứuđãchothấydiệntíchtánlálàmộtchỉtiêu
phảnảnhkhátốtyêucầukhônggiandinhdưỡngcủacâyrừngtrongtừnggiaiđoạn
sinhtrưởngvàđiềukiệnhoàncảnhkhácnhau.
SửdụngphươngphápL.Kairukstis:Notpxácđịnhquadiệntíchtánlábìnhquâncủa
mộtcâyđápứngmụctiêuđiềuchế(quycách,chấtlượng)theotuổivàcấpđấtStopt:
Stopt
Nopt
10000
(5.1)

40. 40
TrongđóStoptthayđổitheotuổivàcấpnăngsuất,đượcmôhìnhhóadướidạngStopt=
f(A,Ho),trongđóHophảnảnhcấpnăngsuất;vànhưvậyNoptsẽthayđổitheotuổivà
cấpnăngsuất.
5.2Môhìnhhóamậtđộtốiưu
MôhìnhNopttheotuổivàcấpnăngsuấtcầnđượcdựbáoquamôhìnhdiệntíchtánlá
tốiưuStopt=f(A,Ho).TừđâyxácđịnhđượcmôhìnhNopttheotuổivàcấpnăngsuất:
𝑁𝑜𝑝𝑡=
10.000
𝑓(𝐴,𝐻𝑜)
(5.2)
TrêncơsởStoptbìnhquâncủacâytiêuchuẩnvàsốliệuAvàHotươngứngcủalâm
phần,thiếtlậpmộtsốmôhìnhquanhệStopt=f(A,Ho)vớinhiềukiểuhàmkhácnhau
vàlựachọnmôhìnhtốiưutheocáctiêuchuẩnthốngkêlàR2
lớnnhấtvàcácthamsố
tồntịavớimứcP<0.05
Vídụđốivớirừngtếch,đãthuthậpsốliệu42ôtiêuchuẩn,cácôrảitrêncácđiềukiện
hoàncảnh,phânbốởcáctuổi;tínhdiệntíchtánbìnhquâncủacáccâyđãchọnlựa
đượcgiátrịStoptchotừngô.
Môhìnhbiếnđổidiệntíchtánlátốiưucủacâybìnhquân(Stopt)
EstimationResults
Asymptotic95.0%
AsymptoticConfidenceInterval
ParameterEstimateStandardErrorLowerUpper
b10.05991580.0508525-0.04138780.161219
b21.98570.4119931.164962.80643
b30.02864670.161971-0.2940170.35131
AnalysisofVariance
SourceSumofSquaresDfMeanSquare
Model19671.336557.1
Residual4302.217557.3629
Total23973.578
Total(Corr.)9185.3777
R-Squared=53.1623percent
R-Squared(adjustedford.f.)=51.9133percent
StandardErrorofEst.=7.57383
Meanabsoluteerror=5.243
Durbin-Watsonstatistic=1.59025
Lag1residualautocorrelation=0.203176
Stopt=0.0599158Ho1.9857
A0.0286467
(5.3)

41. http://bit.ly/KhoTaiLieuAZ