Recommended
Recommended
More Related Content
Similar to TİHEK TBMM Kadına Karşı Şiddetle Mücadele Sunumu.pptx
Similar to TİHEK TBMM Kadına Karşı Şiddetle Mücadele Sunumu.pptx (20)
TİHEK TBMM Kadına Karşı Şiddetle Mücadele Sunumu.pptx
- 1. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN SEBEPLERİNİN TÜM YÖNLERİYLE ARAŞTIRILARAK ALINMASI GEREKEN TEDBİRLERİN BELİRLENMESİ AMACIYLA KURULAN MECLİS ARAŞTIRMA KOMİSYONU TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMUNUN KADINA KARŞI ŞİDDETTE ÜSTLENDİĞİ ROL, YÜRÜTTÜĞÜ FAALİYETLER İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN ÖNLENMESİ KAPSAMINDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMU BAŞKANI SÜLEYMAN ARSLAN 26 MAYIS 2021
- 2. TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMUNUN KADINA KARŞI ŞİDDETTE ÜSTLENDİĞİ GÖREV VE YETKİLERİ
- 3. TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMU - Kamu tüzel kişiliğini haiz - İdari ve mali özerkliğe sahip - Özel bütçeli - Adalet Bakanı ile ilişkili TİHEK
- 4. TİHEK Ulusal İnsan Hakları Kurumu Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurumu Ulusal Önleme Mekanizması (OPCAT) TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMU
- 5. 6701 Sayılı TİHEK Kanunu Kurumun Görevleri Madde 9 a) İnsan haklarının korunmasına, geliştirilmesine, ayrımcılığın önlenmesine ve ihlallerin giderilmesine yönelik çalışmalar yapmak. b) İnsan hakları ve ayrımcılıkla mücadele konularında kitle iletişim araçlarını da kullanarak bilgilendirme ve eğitim yoluyla kamuoyunda duyarlılığı geliştirmek. c) Millî eğitim müfredatında bulunan insan hakları ve ayrımcılık yasağıyla ilgili bölümlerin hazırlanmasına katkıda bulunmak. ç) İnsan haklarının korunması, ayrımcılığın ortadan kaldırılması ve toplumdaki eşitlik anlayışının geliştirilmesine yönelik olarak üniversiteler ile ortaklaşa faaliyetlerde bulunmak, Yükseköğretim Kurulunun eşgüdümünde üniversitelerin insan hakları ve eşitlik ile ilgili bölümlerinin kurulmasına ve insan hakları ve eşitlik öğretimine dair müfredatın belirlenmesine katkıda bulunmak. d) Kamu kurum ve kuruluşlarının meslek öncesi ve meslek içi insan hakları ve eşitlik eğitimi programlarının esaslarının belirlenmesine ve bu programların yürütülmesine katkıda bulunmak.
- 6. 6701 Sayılı TİHEK Kanunu Kurumun Görevleri Madde 9 e) Görev alanıyla ilgili mevzuat çalışmalarını izlemek, değerlendirmek, bunlara ilişkin görüş ve önerilerini ilgili mercilere bildirmek. f) İnsan hakları ihlallerini resen incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek. g) Ayrımcılık yasağı ihlallerini resen veya başvuru üzerine incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek. ğ) Ayrımcılık yasağı ihlalleri nedeniyle mağdur olduğu iddiasıyla Kuruma başvuranlara mağduriyetlerinin giderilmesi için kullanabilecekleri idari ve hukuki süreçler konusunda yol göstermek ve başvurularını takip etmelerini sağlamak amacıyla yardımcı olmak. h, ı, i ,j) OPCAT görevler: Ziyaret, başvuru vb.
- 7. 6701 Sayılı TİHEK Kanunu Kurumun Görevleri Madde 9 k) Cumhurbaşkanlığına ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulmak üzere, insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, işkence ve kötü muameleyle mücadele ve ayrımcılıkla mücadele alanlarında yıllık raporlar hazırlamak. l) Kamuoyunu bilgilendirmek, düzenli yıllık raporlar dışında, gerek görüldüğünde görev alanına ilişkin özel raporlar yayımlamak. m) İnsan hakları ve ayrımcılıkla mücadele alanındaki uluslararası gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek, alanındaki uluslararası kuruluşlarla ilgili mevzuat dâhilinde işbirliği yapmak. n) İnsan haklarının korunması ve ayrımcılıkla mücadele kapsamında faaliyet yürüten kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, meslek kuruluşları ve üniversitelerle işbirliği yapmak. o) Diğer kurumların ayrımcılığın önlenmesine yönelik faaliyetlerine destek vermek. ö) Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası insan hakları sözleşmelerinin uygulanmasını izlemek, bu sözleşmeler uyarınca kurulan inceleme, izleme ve denetleme mekanizmalarına Devletin sunmakla yükümlü olduğu raporların hazırlanması sürecinde, ilgili sivil toplum kuruluşlarından da yararlanmak suretiyle görüş bildirmek, bu raporların sunulacağı uluslararası toplantılara temsilci göndererek katılmak. p) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak
- 8. 6701 Sayılı TİHEK Kanunu Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı- madde 3 (1) Herkes, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada eşittir. Bu Kanun kapsamında cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, mezhep, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hâl, sağlık durumu, engellilik ve yaş temellerine dayalı ayrımcılık yasaktır. (3) Ayrımcılık yasağının ihlali hâlinde, konuya ilişkin görev ve yetkisi bulunan kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ihlalin sona erdirilmesi, sonuçlarının giderilmesi, tekrarlanmasının önlenmesi, adli ve idari yoldan takibinin sağlanması amacıyla gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. (4) Ayrımcılık yasağı bakımından sorumluluk altında olan gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri, yetki alanları içerisinde bulunan konular bakımından ayrımcılığın tespiti, ortadan kaldırılması ve eşitliğin sağlanması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
- 9. Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Görevi Ayrımcılık yasağı ihlallerini resen veya başvuru üzerine incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek. Başvuruculara/mağdurlara idari ve hukuki süreçler konusunda yol göstermek Diğer kurumların ayrımcılığın önlenmesine yönelik faaliyetlerine destek vermek.
- 10. Ayrımcılık Temelleri Cinsiyet Irk Renk Dil Din İnanç Engellilik Mezhep Etnik Köken Felsefi ve siyasi Görüş Doğum Medeni Hal Sağlık Durumu Yaş
- 11. Ayrımcılık Türleri Ayrı Tutma Ayrımcılık Talimatı Verme ve Bu Talimatı Uygulama Çoklu Ayrımcılık Doğrudan Ayrımcılık Dolaylı Ayrımcılık İşyerinde Yıldırma Makul Düzenleme Yapmama Taciz Varsayılan Temele Dayalı Ayrımcılık Eşit Muamelenin Tesisi ve Ayrımcılığın Önlenmesi İçin İzlenen Hukuki Süreçteki Olumsuz Muameleler
- 12. Ayrımcılık Yasağının Kapsamı Hizmet Alanları Eğitim ve öğretim, yargı, kolluk, sağlık, ulaşım, iletişim, Sosyal güvenlik, sosyal hizmetler, sosyal yardım, istihdam ve serbest meslek Spor, konaklama, kültür, turizm vb. Hizmet Birimleri Kamu kurum ve kuruluşları Bu nitelikteki meslek kuruluşları Gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri
- 13. Ayrımcılık İddiasının İleri Sürülemeyeceği Haller • İstihdam ve serbest meslek alanlarında, zorunlu mesleki gerekliliklerin varlığı hâlinde amaca uygun ve orantılı olan farklı muamele, • Sadece belli bir cinsiyetin istihdamını zorunlu kılan durumlar, • İşe kabul ve istihdam sürecinde, hizmetin zorunlulukları nedeniyle yaş sınırlarının belirlenmesi ve uygulanması, gereklilik ve amaçla orantılı olması şartıyla yaşa dayalı farklı muamele, • Çocuk veya özel bir yerde tutulması gereken kişilere yönelik özel tedbirler ve koruma önlemleri, • Bir dine ait kurumda, din hizmeti veya o dine ilişkin eğitim ve öğretim vermek üzere sadece o dine mensup kişilerin istihdamı, • Dernek, vakıf, sendika, siyasi parti ve meslek örgütlerinin, ilgili mevzuatlarında veya tüzüklerinde yer alan amaç, ilke ve değerler temelinde üye olacak kişilerde belli şart ve nitelik aramaları, • Eşitsizlikleri ortadan kaldırmaya yönelik, gerekli, amaca uygun ve orantılı farklı muamele, • Vatandaş olmayanların ülkeye giriş ve ikametlerine ilişkin şartlarından ve hukuki statülerinden kaynaklanan farklı muamele.
- 14. BİREYSEL BAŞVURULAR VE RESEN İNCELEMELER
- 16. 6701 sayılı kuruluş kanununun 9’uncu maddesi uyarınca “Ayrımcılık yasağı ihlallerini resen veya başvuru üzerine incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek” Kurumumuzun görev ve yetkileri arasında yer almaktadır.
- 17. • 07.09.2020 tarihinde Kurumumuza başvuran Hatice Olgaç’ın başvurusunda Kurumumuz “çalışanı istifaya zorlama amacıyla yapılan eylemler iş yerinde yıldırma (mobbing) niteliğinde” olduğunu tespit etmiştir. • Bu bağlamda başvuranın muhatap Belediye tarafından çalışma hakkının ihlal edildiği, dosya içeriğine göre Belediyenin eylem ve işlemlerinin 6701 sayılı Kanunda belirtilen cinsiyet temelinde iş yerinde yıldırma niteliğinde olduğu anlaşıldığından ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine karar verilmiştir.
- 24. TİHEK Heyeti Emine Bulut’un Ailesine Taziye Ziyaretinde Bulundu • TİHEK Heyeti, 18.08.2019 tarihinde Kırıkkale’de eski eşi tarafından öldürülen Emine Bulut’un ailesini ziyaret ederek taziyelerini iletmiştir. • Ziyaretin ardından ortada bir yaşam hakkı ihlalinin olduğuna ve bu noktada ciddi bir artış söz konusu olduğuna dikkat çekilmiştir. Kadının mağduriyetinin öne çıktığı, şiddetin toplumu sarmış bir olgu haline geldiği, bunun aşılması ve kapsamlı çalışmalar yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Ayrıca şiddetin insan onuruna zarar verdiği, yaşam hakkını, özgürlük ve güvenlik hakkını ortadan kaldırdığı, özel ve aile hayatını tehdit ettiği belirtilmiştir.
- 25. TİHEK Heyeti Emine Bulut’un Ailesine Taziye Ziyaretinde Bulundu
- 26. TİHEK'ten Diyarbakırlı Annelere Destek Ziyareti • Çocuklarının dağa kaçırılmasından HDP'yi sorumlu tutan Diyarbakır annelerinin, 3 Eylül 2019'da başlattığı oturma eylemi üzerine TİHEK Heyeti, HDP İl Başkanlığı binası önünde oturma eylemi yapan Diyarbakır annelerine ziyarette bulunmuştur. • Ziyaretin ardından, bir siyasi parti adının böyle bir terörle irtibatlı olmasının ne onlara ne de ülkeye yakışmadığı belirtilmiştir. • Anne hakkının evrensel bir insan hakkı olduğuna, annenin vatan ile eşdeğer görüldüğüne, terör örgütlerinin faaliyetleriyle annelerin yüreğinin yandığına dikkat çekilmiştir.
- 27. TİHEK'ten Diyarbakırlı Annelere Destek Ziyareti
- 28. TİHEK’İN KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE KAPSAMINDA GERÇEKLEŞTİRDİĞİ BİLİMSEL FAALİYETLER
- 29. “İNSAN HAKLARI BAĞLAMINDA AİLENİN KORUNMASI HAKKI” TEMALI II. ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI SEMPOZYUMU (29-30 NİSAN 2019)
- 31. AİLEYİ KORUYAMAYAN BİR TOPLUM KADINI KORUYAMAZ! AİLE KADIN ERKEK HERKES İÇİN BİR SIĞINAKTIR! ‘VAKİT AİLE VAKTİ!’ • Birleşmiş Milletler 15 Mayıs “Uluslararası Aile Günü” etkinlikleri kapsamında TİHEK tarafından 29-30 Nisan 2019 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilen “İnsan Hakları Bağlamında Ailenin Korunması Hakkı Sempozyumu” nda 16 farklı ülkeden katılım sağlayan akademisyenler ve uzmanlar tarafından 45 tebliğ sunulmuştur.
- 33. Sempozyum Kapsamında; • Sürdürülebilir kalkınma ve ailenin korunması, • Uluslararası belgelerde ailenin korunması hakkı, • Ailenin korunmasına farklı yaklaşımlar, • Din ve aile, • Ailenin korunması ve farklı ülkelerdeki uygulamalar, • Göç ve aile, • Ailenin şiddetten korunması ve devletin müdahalesi, • Ailenin korunmasında aktörlerin rolü ve ödevi, • Ailede çocuğun korunması, • Aile hukukunda tahkim ve arabuluculuk müessesesi, • Ailenin korunması ve boşanma konuları ele alınmıştır.
- 35. ŞİDDETİN ÖNLENMESİ ÇALIŞTAYI (15-16 KASIM 2019)
- 36. • Toplumda artan şiddet olgusuna dikkat çekmek, şiddetle mücadelede getirilen mekanizmaların etkinliğini değerlendirmek ve şiddetle mücadelede çok yönlü ve bütüncül politikalar belirlemek amacıyla, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), 15-16 Kasım 2019 tarihlerinde Ankara’da “Şiddetin Önlenmesi Çalıştayı” düzenlemiştir.
- 37. ÇALIŞTAY KAPSAMI; • Tanımından türlerine, şiddet olgusunu ortaya çıkaran sebeplerden toplumsal sonuçları, • İnsan onurunun korunduğu şiddetten uzak mutlu bir toplumun güçlendirilmesine yönelik önerilerin raporlanması amacıyla insan hakları felsefesi, • Psikoloji ve din boyutuyla şiddet olgusu, • İstatistiklerle şiddet olgusu, • Ailenin korunması ve aile içi şiddetin önlenmesi, • Toplumsal değerler ve şiddetle mücadele, • Eğitim hayatında şiddet, • Çalışma hayatında şiddet, • Spor ve şiddet, • Şiddetin önlenmesi, • Medya, • Şiddet olgusunun ortaya çıktığı toplumsal yapılar ve toplumsal süreçler konularında eşzamanlı oturumlar düzenlenmiştir.
- 38. TİHEK’in Yıllık İnsan Hakları Raporları
- 39. • 6701 sayılı kuruluş kanununun 9’uncu maddesinde yer alan “Cumhurbaşkanlığına ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulmak üzere, insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, işkence ve kötü muameleyle mücadele ve ayrımcılıkla mücadele alanlarında yıllık raporlar hazırlamak” hükmüne binaen 2018 ve 2019 Yılı İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Raporu ile Ayrımcılıkla Mücadele 2018 Yılı Raporu hazırlanmıştır. • Raporlarımızda yaşam hakkı, kadın hakları, çocuk hakları, yaşlı hakları, ailenin korunması hakkı, ayrımcılık yasağı gibi hak kategorileri detaylı bir biçimde ele alınmaktadır. • Söz konusu raporlarımızda yer alan tavsiyelerle ile ilgili kamu kurum kuruluşlarına resmi bir yazı yazılarak kurumlarca yürütülmüş veya yürütülmesi planlanan çalışmaların takibi yapılmaktadır.
- 40. RAPORLARIMIZDA KADINA KARŞI ŞİDDET • Kurumumuz bünyesinde yıllık hazırlanmakta olan «İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Raporları»nda kadına şiddetin bir yaşam hakkı ihlali olduğu vurgulanmaktadır ve bu başlık altında incelenmektedir. • Raporlarımızda şiddet hususu ele alınırken, kadın erkek cinsiyet ayrımcılığıyla da mücadele eden bir kurum olarak yaşam hakkı bağlamında kime yönelik olursa olsun şiddetin her türlüsüne karşı çıkılmaktadır. • İnsan haklarının hak kategorilerinin birbirlerinin ikamesi olmadığından hareketle Kurumumuz; kadın, erkek, çocuk, yaşlı, engelli yani ailenin tüm bireylerine karşı şiddetin önlenmesi ile mücadele etmektedir.
- 41. TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMUNUN KADINA KARŞI ŞİDDETİN ÖNLENMESİ KONUSUNDAKİ GÖRÜŞ, KATKI VE ÖNERİLERİ
- 42. • 6701 sayılı kuruluş kanununun 9’uncu maddesinde yer alan “Görev alanıyla ilgili mevzuat çalışmalarını izlemek, değerlendirmek, bunlara ilişkin görüş ve önerilerini ilgili mercilere bildirmek” hükmüne binaen ülkemiz tarafından uluslararası mekanizmalara sunulacak ülke raporları ile ulusal düzeyde hazırlanan rapor ve metinlere sivil toplum kuruluşlarından da yararlanmak suretiyle katkılar sunulmakta, görüş bildirilmektedir. • Bu bağlamda görüş sunulan en önemli belgelerden biri Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Dördüncü Ulusal Eylem Planı’dır. Bu bağlamda Kurumumuzun aynı zamanda Eylem Planına da sunulan, Aile Sempozyumu ve Şiddetin Önlenmesi Çalıştayı Sonuç Bildirisinde de yer alan kadına yönelik şiddete ilişkin genel görüşleri şu şekildedir:
- 43. • 1948 yılında imzalanan BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 16/3 üncü ve BM Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’nin 23/1 inci maddesinde; • “Aile toplumun en temel ve doğal birimidir, toplum ve Devlet tarafından korunma hakkına sahiptir (toplum ve Devlet aileyi korumakla yükümlüdür)” ifadelerine yer verilmişken bugün İstanbul Sözleşmesi’ne evirilen süreçte, insan hakları bağlamında aile kurumunun ihmal edildiği görülmektedir. Bu bağlamda İstanbul Sözleşmesi’nden Türkiye’nin çekilmesi uygun olmuştur. Nitekim uluslararası örgütlerde kabul edilen uluslararası sözleşmelere katılma veya çekilme devletimizin ve milletimizin takdirindedir.
- 44. • İnsan neslinin ve sağlıklı toplumun devamı sağlıklı aileler içinde yetişen sağlıklı bireylere bağlıdır. Evlilik birliği kurmak bir tercih olmakla birlikte bir aile ferdi olarak doğmak tercih değil, doğumdan gelen doğal bir sonuçtur. Her doğan çocuk ister evlilik içi, ister evlilik dışı bir ilişkinin sonucu doğmuş olsun, kendisi açısından bir ailenin mensubudur ve herkes gibi eşit hak ve fırsatlara sahiptir. • Dolayısıyla, öz anne ve babası tarafından ev içinde şiddete tanık olan, şiddet gören, ihmal edilen veya ev dışına terkedilen her çocuk farklı boyut ve türde şiddet mağduru olduğundan bu sorunların da gündeme getirilmesi gerekmektedir.
- 45. • İnsan haklarının hak kategorileri birbirlerinin ikamesi değil, ‘tamamlayıcısıdır’. İnsan haklarının bütüncül yapısı da göz önünde bulundurulduğunda, ailenin korunması ile kadın haklarının korunması ve güçlendirilmesi arasında bir ikame durumu yoktur. • Bilakis kadın haklarının korunması için sağlıklı ve güçlü ailelere ihtiyaç vardır. Olması gereken, kadın haklarının ve ailenin aynı anda ve bir bütün olarak korunup güçlendirilmesidir.
- 46. • Kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetle mücadelenin ön planda tutulduğu bir durumda evde bulunan yetişkin erkek ve çocukların geride kalması idarenin cinsiyet ayrımcılığı yaptığı sonucuna götürebileceği gibi, ev içinde bulunan yaşlı bireyler hakkında ayrı bir eylem planı yapılmaması halinde de yaşlılara yönelik ayrımcılık yapıldığı sonucunu doğurabilecektir. • Sağlıksız bir ailede kadının şiddet görmesi riski yüksek olduğu gibi, evlilik dışı ilişkilerin yaşandığı hallerde kadın çok daha fazla riske açık hale gelmektedir. Bu sebeple, güçlü ve mutlu aileyi amaçlayan değerlerimizin ve ailenin diğer bireylerinin dikkate alınmaması aile içi şiddetin ve kadına yönelik şiddetin artmasında önemli bir etkendir. • Dolayısıyla, BM belgelerindeki ve kendi kök değerlerimizdeki sağlıklı aileye önem veren düzenlemelerin kadına yönelik şiddetin önlenmesi, aile içi şiddetin her türünü dikkate alacak şekilde “aile kurumunun korunması, aile içi ve kadına yönelik şiddetle mücadele’’ olarak değerlendirilmelidir.
- 47. • Anayasanın Temel hak ve hürriyetlerin niteliği başlıklı 12. maddesindeki; • “Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. • Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder.” düzenlemesi gereğince, sadece haklara odaklanılmamalı, her hakkın yanında kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarına, kişilerin diğer ailelerin huzurunu bozacak ilişkilerden kaçınmasının gerekliliğine vurgu yapılmalı, gerekli hukuki düzenlemeler yapılmalıdır.
- 48. • Bu bağlamda, Türk Medeni Kanunu’nun 185 inci maddesinin 3 üncü fıkrasındaki “Eşler birlikte yaşamak, birbirine sadık kalmak ve yardımcı olmak zorundadırlar” hükmü ile 322 inci maddesinde yer alan: “Ana, baba ve çocuk, ailenin huzur ve bütünlüğünün gerektirdiği şekilde birbirlerine yardım etmek, saygı ve anlayış göstermek ve aile onurunu gözetmekle yükümlüdürler.” ifadesi göz önüne alınmalıdır. • BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi Madde 16/3 ve Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’nin 23/1 inci maddesindeki “Aile toplumun en temel ve doğal birimidir, toplum ve Devlet tarafından korunma hakkına sahiptir” hükmü gereğince aile kurumunu zayıflatan düzenlemelere yer verilmemeli, aile bireylerinin yanında aile dışındaki kişi, kurum ve kuruluşların da aile bireylerini şiddetle karşılaşacakları eylemlere sürüklemekten kaçınma sorumluluklarına vurgu yapılmalı, bu doğrultuda gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı, uygulamalar geliştirilmelidir.
- 49. • Cumhurbaşkanımız Sn. Erdoğan’ın konuşmasında geçen: “Medyanın etkisi ile aile dahil, geleneksel eğitim öğretim yapılarının gücü azalırken yerine daha iyisi konulamamıştır. Batı merkezli popüler kültür ürünleri ile veya sapkın akım hezeyanları ile doldurulmuştur. Önümüzdeki dönemi aileden başlayarak evlatlarımızı hakkıyla yetiştirmek adına değiştirmek şarttır. Bu değişim topyekün bir eğitim öğretim reformunu gerektiriyor.” ifadeleri uyarınca gerekli eylem ve düzenlemeler hayata geçirilmelidir.
- 50. • Bir toplum için doğru olan tespit ve tedbirler sosyolojik yapısı farklı olan diğer bir toplum için doğru olmayabilir. Bize göre, kadın ve erkek birbirinin rakibi değil, birbirinin yardımcısı ve tamamlayıcısıdır. Bu anlayışı kuvvetlendirecek yayınlara ve müfredata ağırlık verilmelidir. • Kadın ve erkek rekabetine zemin hazırlamak yerine, kendi medeniyetimizin değerlerini de dikkate alarak nikahlı, dayanışmalı, karşılıklı sevgi, saygı, dayanışma, koruma gibi değerleri öne çıkarılan evlilik örnekleri öne çıkarılmalı, bu yönde yayınlar arttırılmalıdır.
- 51. • Anayasanın 38. maddesinde temel bir kural olarak yer bulan masumiyet karinesi, tarafı olunan uluslararası belgelerde de ceza hukukunun evrensel ilkeleri arasında sayılmaktadır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 157 Soruşturmanın gizliliğini düzenlemiş, 158. maddede yapılan düzenlemeyle vatandaşların lekelenmeme hakkına koruma getirilmiş, Madde 182 / 2 ‘de “Genel ahlâkın veya kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hâllerde, duruşmanın bir kısmının veya tamamının kapalı yapılmasına mahkemece karar verilebileceği” düzenlenmiştir. Böylece bireylerin kişilik haklarının korunması amaçlanmıştır. • Bu nedenle, kamuya açık yargılamaların dahi kapalı yapılmasına karar verilen halleri gözetmeyen, adeta paralel bir yargılama yapılarak masumiyet karinesini ve lekelenmeme hakkını ortadan kaldıracak şekilde kamuoyu önünde bireylerin özel bilgilerinin, özel hayata ilişkin evlilik dışı ilişkilerin ifşa edilmesi engellenmeli, aile kurumunu bir reyting malzemesi haline getiren TV programlarının önüne geçilmelidir. Nitekim, bu programlar dolayısıyla sonrasında henüz suçu sabit olmayan yetişkin erkek ve kadınların şiddete maruz kaldığı, kız veya erkek çocukların kişilik haklarının zarara uğradığı görülmektedir.
- 52. • Daha önce Başbakanlığa bağlı olan ve yeni dönemde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesinde hayata geçirilmesi düzenlenen Çocukları Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu bir an önce aktif hale getirilmeli, sadece basılı yayın değil, sesli görüntülü tüm yayınları ve şiddet içeren video oyunlarını kapsayacak şekilde görev kapsamı genişletilmelidir.
- 53. • Okullarda medya okur-yazarlığı ve eleştirel okur-yazarlık dersi okutulmalıdır. • Medya çalışanlarına insan hakları dersleri verilmeli, iletişim fakültelerinden mezun olanlara sektörde daha fazla yer verilmeli, insan haklarına duyarlı medya ve çalışanları ödüllendirilmelidir.
- 54. • Sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin hayata geçirilmesinde aile temel faktörlerden biridir. • Sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlamak adına toplumun temeli olan aileyi koruyacak ve güçlendirecek adımların atılması, evliliğin ve aile kurmanın teşvik edilmesi gerekmektedir. • Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri bağlamında özellikle yoksulluğun önlenmesi, eğitim hakkı, sağlık hakkına erişim ve şiddetin önlenmesi başlıklarının ailenin korunması hakkı bağlamında da değerlendirilmesi gerekmektedir.
- 55. • Ailenin korunması için evrensel bir deklarasyon hazırlanmalı, bu deklarasyonu uygulanabilir kılmak için ulusal ve uluslararası mekanizmalar geliştirilmelidir. • Aile kurumundaki erozyon, hem dünyada hem de ülkemizde devam etmektedir. Evlilik oranları azalırken boşanma oranları ve nikahsız beraberlikler artmaktadır. İnsan fıtratına aykırı sapkın ilişkilerin belli çevreler tarafından kasıtlı şekilde meşrulaştırılmaya çalışılması aile kurumuna yönelik ana tehditler arasında yer almaktadır. • Nikah akdi değersizleştirilirken, evlilik dışı ilişkiler normal sayılmakta, boşanmalar adeta teşvik edilmektedir. Aile kurumunun korunması noktasında alınan tedbirler aileye yönelik tehditleri bertaraf etmekte yetersiz kalmaktadır.
- 56. • Ailenin korunması için özgürlük ve kamu ahlakı dengesi kurulmalıdır. • Özgürlükler sınırsız değildir. Sınırsız özgürlük anlayışı aileyi tehdit eden en önemli hususlardan biridir. • Bu nedenle, ailenin korunması için özgürlük ve kamu ahlakı dengesi kurulmalı, toplumsal yaşamda ve yayın hayatında haya, iffet, sadakat gibi değerlere, mahremiyet ve özel yaşama saygı hakkına sahip çıkılmalıdır.
- 57. • İhtiyari ve zorunlu göçün aileye olumsuz etkilerine karşı etkili tedbirler alınmalıdır. • Göçün sonuçları göç eden/etmek zorunda kalan aile üyelerinin geldikleri ülkede sahip oldukları statülerin değişmesinden yeni topluma/ülkeye alışabilme sürecine ve bu değişimin aile içi ilişkilere etkisine kadar farklı noktalarda hissedilmektedir. • Bu nedenle uluslararası toplum elbirliğiyle bu konuda ortak bir hassasiyet oluşturmalı ve çözümler geliştirmelidir.
- 58. • Aile korunması ve güçlendirilmesi madde bağımlılığı ve kötü alışkanlıklarla mücadelede temel önceliklerden birisi olmalıdır. • Toplum genelinde görülme sıklığı gün geçtikçe artan ve hem bireysel hem de toplumsal birçok soruna neden olan bağımlılık; çağımızın en önemli halk sağlığı sorunlarından biridir. • Madde bağımlılığı ile mücadele programları hazırlanırken aile göz ardı edilmemeli, desteklenmeli ve programlara dâhil edilmelidir. Bu konuda ana akım medya organlarına da sorumluluk yüklenmelidir.
- 59. • Sağlıklı aile bağlarının korunması ve geliştirilmesine katkı sunulması amacıyla uzlaşı mekanizmaları oluşturulmalı ve güçlendirilmelidir. Aile birliğinin sona ermesi gerektiği durumlarda sürecin sağlıklı bir şekilde işletilmesi adına gerekli önlemler alınmalıdır. GÜNÜMÜZDE, EVLİLİK EĞİTİMİ VERİLDİĞİ GİBİ GİBİ BOŞANMA EĞİTİMİ VERİLMESİ ŞART HALE GELMİŞTİR. • Aile içi şiddetin önlenmesi için yargı süreçleri hızlandırılmalı, yargı düzeni içinde adli kolluk mekanizmaları geliştirilmeli ve eğitilmeli, şiddet iddiası durumunda tarafların tamamı dinlenmeli, hakem ve uzlaşmacı mekanizmaları geliştirilmeli, cezasızlık sorunu ortadan kaldırılmalıdır.
- 60. • Günümüzde, boşanma oranlarında görülen hızlı artış ve buna bağlı olarak gelişen stres ve şiddet olaylarındaki yükseliş; öncelikle evlilik birliğinin devamına, ardından da ayrılık durumunda uzlaşı mekanizmalarına olan ihtiyacı arttırmış durumdadır. • Bu sebeple, “aile arabuluculuğu” sisteminin aile bütünlüğünün korunmasında gerekli olduğu, boşanma sürecine giren vakalarda ise daha sancısız, sarsıntısız bir evrenin geçmesine yardımcı olacağı ortaya çıkmıştır.
- 61. • Evliliğin sona ermesinin mali sonuçları olan, tedbir nafakası, yoksulluk nafakası gibi boşanma kararı ile taraflara yüklenen mali yükümlülüklerle ilgili yasal düzenlemeler yeniden gözden geçirilmeli, eşlerin mali durumları ve yeniden evlenip evlenmedikleri zaman zaman denetlenebilecek şekilde yeniden düzenlenmelidir.
- 62. • Boşanmanın çocuklara etkisi konusunda eşler bilgilendirilmeli, çocuğu metalaştıran ve travma yaşatan, şiddete neden olan çocuk haczi uygulamasına son verilmeli, «ortak velayet» sistemi geliştirilmelidir.
- 63. • Kadına yönelik şiddet, ayrımcılık ve kadının insan hakları ihlali olan genelev faaliyetleri sonlandırılmalıdır.
- 64. • İnsan ticaretiyle ve bu bağlamda kadınların fuhuşa sürüklenmesiyle aktif şekilde mücadele edilmelidir. İçişleri Bakanlığının resmi verilerine göre 2019 yılı içerisinde ülkemiz sınırları içinde tespit edilen insan ticareti mağduru 215 kişiden 195’i kadındır. • Başka bir deyişle insan ticareti mağdurlarının yaklaşık %90’ını kadınlar oluşturmaktadır. Bu nedenle insan ticareti ile mücadele anlamında yapılan çalışmalarda mutlaka kadınları önceleyen politikaların izlenmesi gerekmektedir.
- 65. • Çalışma hayatının önemli sorunlarından birini oluşturan işyerinde yıldırma ve psikolojik ve cinsel türleri dâhil taciz, gerek özel sektör işyerlerinde gerekse kamu kurum ve kuruluşlarında gerçekleşebilmektedir. • Bu soruna karşı kişilerin müracaat edebileceği idari ve hukuki yollar hakkında bilgilendirilmesi çalışmaları arttırılmalıdır.
- 66. • Aile kurumuna olumsuz etkileri olan ulusal ve uluslararası normlar gözden geçirilmeli, tarafı olunan uluslararası norm veya denetim yapan mekanizmaların aile yapısı ihraç etme şeklindeki yaklaşımından sakınılmalıdır. • Aile içi şiddetle mücadele kapsamındaki ilk özel düzenleme, 1997 yılında yürürlüğe giren 4320 Sayılı ‘Ailenin Korunması Kanunu’ olmuştur. Kanun kapsamında, sadece aile içinde vuku bulan şiddet olaylarıyla ilişkili tedbirler düzenlenmiştir. • İstanbul Sözleşmesi onaylandıktan sonra, Sözleşmenin uygulanmasını düzenleyen alt metin olarak 6284 Sayılı ‘’Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’’ yürürlüğe girmiştir.
- 67. 6284 sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun” başlığıyla uyumlu değildir. • Var olan düzenlemeler ailenin mutluluğunun korunmasına değil, çatırdamaya başlayan ailede aile bireylerinin şiddetten korunmasına ilişkindir. • Söz konusu Kanunun da, eksik ve kötü düzenlemeler ve uygulamalar içermesinden dolayı beklenenin aksine kadın cinayetlerini arttırdığı araştırmalarla ortaya konulmuştur. Bu nedenlerle 6284 sayılı Kanuna, ailenin mutluluğunu sağlamaya elverişli yeni maddeler eklenerek ve düzeltmeler yapılarak bu eksiklik giderilmelidir.
- 68. • Meydana getirdikleri etkiler bakımından, evli bir birey hakkında verilen evden uzaklaştırma kararı ile nikahsız olarak birlikte yaşayan bireylerden biri hakkında verilen uzaklaştırma kararlarının farklılık arz ettiği gerçeği gözden kaçırılmamalıdır. • Evli bireyler arasındaki şiddeti önlemeye yönelik alınacak tedbirlerle nikahsız beraberliklere uygulanacak tedbirlerin farklı düzenlenmesinin şiddeti arttırmak veya eksiltmek konusunda etkili olabileceği değerlendirilmeli, farklı tedbirler düşünülmelidir.
- 69. • Yalnızca şiddete uğrayan veya uğraması muhtemel kişinin değil, şiddeti uygulayan veya şiddeti uygulaması ihtimali bulunan kişinin onuru da gözetilmeli, şiddet uygulayan için alınan tedbir kararları da insan onuruna yaraşır bir şekilde yerine getirilmeli, özellikle nikahlı eşlerin uzaklaştırılmasına dair kararlarda eşe uygun barınma imkanları sağlanmalıdır. • Aksine uygulamaların şikayet edilen kişiye karşı bir ayrımcılık ve insan hakları ihlali olabilme ihtimali ve kadına yönelik şiddet üretme potansiyeli olduğu gibi geçici ufak ihtilafların aile parçalanmasına dönüşebilme olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
- 70. • TİHEK, işkence ve kötü muameleye karşı ulusal önleme mekanizması olarak ceza infaz kurumlarını ziyaret etmekte, buralarda bulunan kadın veya erkek katili kişilere dahi kötü muamelede bulunulmaması, insan onuruna dayalı muamele edilmesi için inceleme yapmakta, ulusal ve uluslararası standartlara uymayan kalabalıklaşma sorununu dahi kötü muamele olarak tespit etmektedir. • Hal böyleyken, henüz hakkında kesinleşen bir hüküm bulunmayan, belki de iftiraya uğrayan kişiler hakkında uzaklaştırma kararı verilirken nerede barınacakları da düşünülmeli, uzaklaştırma yerine konuk etme tedbiri düzenlenmelidir.
- 71. Sadakatsizlik bir hak değil, bir insan hakları ihlalidir! • Gerek Anayasa Mahkemesi’nin 23.09.1996 tarih ve 1996/15 esas ve 1996/34 karar numaralı kararı ile 23.06.1998 tarih ve 1998/3 esas ve 1998/28 karar numaralı kararı gözetilerek, gerekse de Sayın Cumhurbaşkanı’mızın 20 Şubat 2018 tarihli “Zina konusunun da yeniden ele alınmasının çok çok isabetli olacağı düşüncesindeyim. Bu çok eski bir konu. Kapsamı geniş. Tartışılsın. Bunlar zaten bizim daha önce yasal düzenlememiz içinde vardı. Biz AB’nin talepleri vs. doğrultusunda orda böyle bir adımı attık ama yanlış yapmışız.” şeklindeki açıklaması dikkate alınarak; Anayasa’daki eşitlik ilkesine aykırı düşmeyecek şekilde, yeni bir zina düzenlemesine Türk Ceza Kanunu’nda yer verilmelidir. • Aldatan eşlerin yanında, aldatan üçüncü kişiler hakkında da maddi ve manevi yaptırımlara hükmedilmesi için gerekli kanuni ve idari düzenlemeler yapılmalıdır. Zira, zina kadına yönelik şiddetin önemli bir sebebini oluşturduğu gibi diğer eş ve çocuklar açısından da psikolojik şiddet başta olmak üzere farklı şiddet türlerine zemin oluşturmaktadır.
- 72. • Evlenmeksizin birlikte yaşama, toplumsal değerlerimizle bağdaşmadığı gibi kadının şiddete ve farklı şekilde mağduriyetine neden olabilmekte; kadın ve çocuk hakkı ihlalleri öncelikli olmak üzere, birçok sosyal ve psikolojik problemleri de beraberinde getirmektedir.
- 73. • Şiddetle ilgili çalışmalarda en büyük eksiklik genellikle şiddete cinsiyetçi, dar bir çerçeveden bakılmasıdır. • Esasen, erkeğin erkeğe yönelik şiddeti ile erkeğin kadına yönelik şiddeti arasında insan onuru ve yaşam hakkı bakımından bir fark yoktur.
- 74. • Oranları farklı olsa da kadın ve erkek her iki cinsiyetin de şiddet mağduru olduğu ve her iki cinsiyetin de şiddet uygulayabildiği açıkça görülmektedir. Yapılan araştırmalar fiziksel güçleri farklı olsa da kadın ve erkeklerin aynı oranda öfkelendiklerini göstermektedir. Bu durumda sadece kadına karşı şiddetin değil kadın erkek fark etmez bir bütün olarak insana yönelik şiddetin aynı önem verilerek birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir. • Kadına yönelik şiddet veya erkeğe yönelik şiddet tanımlamalarıyla kadın veya erkekler arasında düşmanlık oluşturulmamalı, ailelerin parçalanmasına yol açılmamalı, cinsiyet ayrımcılığı tırmandırılmamalıdır. • Bilakis, kadın ve erkeklerin birbirini destekleyerek yüceltmesini, güçlendirmesini, şiddetin yerini, sevgi, muhabbet ve merhametin doldurmasını sağlayacak politikalar geliştirilmelidir.
- 75. • Erkeğin kadına yönelik şiddeti de, kadının erkeğe yönelik şiddeti de, erkeğin erkeğe yönelik şiddeti de, kadının kadına yönelik şiddeti de kabul edilemez. • Zira, bir kadın öldürüldüğünde bir kocaya, bir babaya, bir çocuğa, bir ağabeye zarar verilmiş demektir. Aynı şekilde, bir erkek öldürüldüğünde bir kadının kocası, babası, oğlu veya kardeşi öldürülmüş demektir.
- 76. • Gençlerin cinsellik hakkı savunulurken dini hassasiyetleri olan gençler de gözetilmelidir. Akran cinselliği adı altında nikahsız birliktelikler teşvik edilirken nikahlı birlikteliklerin suç olması insan hakları ve eşitlik ilkesine aykırıdır. İnanç ve medeni hal temelli ayrımcılıktır. • Erken yaşta evlilik ile zorla evlilik birbirinden farklıdır. Zorla evlilik hangi yaşta olursa olsun suçtur. Erken yaşta evlilik ise, yaşa göre hukuki niteliğini değiştirir. Bu nedenle, erken yaşta evlilik tanımlanmalı ve hangi yaş aralığını kapsadığı belirtilmelidir. • Cinsel istismar suçu ile erken evlilik suçu ayrıştırılmalı, erken evlilik suçu ayrıca değerlendirilmelidir. • Hukukun izin verdiği evlilik kadına yönelik şiddet değildir. Hukukun izin verdiği evlilikle mücadele evlenme hakkının ihlali olarak kadına yönelik şiddet niteliğini kazanabilir.
- 77. • Annelik dünyanın en güzel kariyeri, en kıymetli ve saygıdeğer mesleğidir. Aynı şekilde, ev içinde sarf edilen emek son derece önemli ve kutsaldır. • Ev hanımlarının topluma büyük katkı sağlamaları ve üretken olmalarına rağmen sosyal güvencelerinin olmaması veya statü olarak düşük görülmesi son derece yanlış, ayrımcı bir yaklaşımdır.
- 78. • Evdeki engelli ve yaşlıların bakımı, bebek ve çocukların bakımı, ev hizmeti, alışveriş ve çocukların eğitim hayatını takipleri ölçülemeyen büyük toplumsal değerlerdir. • Ev hanımları, takdir gördükleri, sosyal güvenceleri arttırıldığı zaman çok daha verimli ve huzurlu bir aile ve sosyal hayat mümkün olabilir. Bu sebeple, annelik özendirilmeli, evde emek harcayan ev hanımlarının sosyal güvenceleri arttırılmalı, sürekli eğitim ve verimli sosyal yaşam fırsatları sağlanmalıdır.
- 79. • Şiddeti bir araç olarak kullanan radikal terör örgütleri, hem kendi tabanını genişletmek hem de insan kaynağını arttırmak için dini unsurları bir meşruiyet aracı olarak kullanmaktadır. • Bu çerçevede, dini bilgileri zayıf ancak inançları güçlü olan bilhassa genç kesimi birincil hedefi yapan örgütlere karşı alınabilecek tedbirler yalnızca güvenlik odaklı olmamalıdır. • Sonuç odaklı yaklaşımlar kısa vadede çözümler sunarken, nedeni ortadan kaldırmaya yönelik bir yaklaşım uzun vadeli ve kalıcı çözümler sunmaktadır. Bu nedenle gençlerin doğru dini bilgiyle buluşmasına yardımcı olunmalıdır.
- 80. • Küreselleşen ve tek başına kurtuluşun imkânsız hale geldiği dünyamızda, insanlığa kavramlarımız yeniden hatırlatılmalıdır. Hatırlatılacak kavramlardan birisi de “MERHAMET” tir. • Merhamet sadece acımak değil aynı zamanda acıtmamaktır. • Şiddet mağdurlarının acısını dindirmek için faili cezalandırmak nasıl merhametin gereğiyse, şiddet faillerinin niçin bu şiddete düştüğünü anlamak ve kişileri şiddete yönlendiren ortamı ortadan kaldırmak da merhametin gereğidir.
- 81. TEŞEKKÜRLER… İletişim Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu baskanlik@tihek.gov.tr suleyman.arslan@tihek.gov.tr