SlideShare a Scribd company logo
1 of 20
Qui est vraiment Albert Frère: "homme d'acier",
"liquidateur de la Belgique" ou "auteur du hold-up
du siècle sur le trésor belge" ?
Ewald Pironet Ewald Pironet est rédacteur du Knack.
09/09/15
La première biographie néerlandophone d'Albert Frère - le Belge le plus riche et le 318e homme le plus riche du
monde - vient de sortir. Qui est cet "homme d'acier", également dénommé "le liquidateur de la Belgique" ?
Portrait.
Albert Frère © Belga
Juste avant l'été, Albert Frère a fait officiellement ses adieux au monde des affaires. Âgé de 89 ans, cela fait
presque 50 ans que ce Wallon joue un rôle dominant dans la vie de nos entreprises. Le journaliste Jean
Vanempten du journal De Tijd a rédigé la première biographie néerlandophone au sujet de cet homme, aussi
surnommé 'le liquidateur de la Belgique'.
Selon le magazine économique américain Forbes, Albert Frère pèse 4,9 milliards de dollars ou 4,4 milliards
d'euros. Le financier wallon s'affiche à la 318e place dans le ranking des personnes les plus riches du monde.
Pas mal pour quelqu'un qui est décrit comme 'a self-made billionaire who has invested his money wisely' (un
milliardaire parti de rien qui a investi son argent intelligemment').
Albert Frère en zoon Gérald
Le journaliste flamand Ludwig Verduyn, qui constitue depuis 15 ans déjà des listes des Belges les plus riches
en tenant également compte des actifs non cotés en bourse, évalue même les avoirs de Frère à 6,2 milliards
d'euros. Seules les familles de Spoelberch, de Mévius et Vandamme, actionnaires du groupe brassicole AB
Inbev, sont selon lui encore plus riches, avec 42 milliards, mais elles doivent répartir cette fortune entre 170
héritiers.
Avant l'été, Albert Frère a quitté la tête du holding belge Groupe Bruxelles Lambert (GBL), ce qui a
officiellement mis fin à sa carrière dans la finance internationale. Cela ne signifie pas qu'il prend sa pension.
"Ce n'est pas un adieu au monde des affaires", a-t-il déclaré. "Je n'ai encore rien changé à mes habitudes de
travail et je reste à disposition des gestionnaires du Groupe au sens large."
Albert Frère en zoon Gérald
Il a souligné qu'il reste président de Frère-Bourgeois et Erbe, deux importants holdings de son vaste empire.
Bref, cet homme de 89 ans n'est pas encore vraiment parti. Dans le journal français Le Figaro, il disait: "Je vais
continuer à travailler en m'amusant et je vais continuer à m'amuser en travaillant". Lorsque la RTBF radio lui a
demandé en 2009 si "comme Molière, il voulait mourir sur scène", Frère a répondu simplement "oui".
Ça fait presque 50 ans qu'Albert Frère imprime de son cachet le paysage économique et financier de notre pays.
Sa vie est entourée de beaucoup de mythes. Pendant longtemps, l'histoire a circulé qu'il a démarré sa carrière
chez un marchand de ferraille.
Busé en mathématique et en commerce
La réalité est autre: Albert Frère est né le 4 février 1926 à Fontaine-l'Évêque dans le Hainaut, fils d'Oscar
Frère, qui avait un commerce de produits issus de la sidérurgie. Il vendait des clous et des chaînes que des
ouvriers manuels produisaient à la maison dans la région. Son père est décédé alors qu'il n'avait que 4 ans. Sa
mère, Madeleine Bourgeois, a poursuivi l'affaire, avec l'aide de son frère, directeur d'une banque locale.
Le petit Albert n'était pas très brillant à l'école. Un bulletin retrouvé de sa première année secondaire nous
apprend qu'il pouvait suivre en éducation physique et en religion, mais la gestion commerciale et les
mathématiques - les branches dans lesquelles il excellerait plus tard en tant que financier - étaient un désastre
absolu. En gestion commerciale, il a obtenu 294 points sur 630 et en mathématiques 130 sur 450. Frère
n'obtiendra jamais son diplôme de l'enseignement secondaire inférieure. "La seule université où je suis allé, c'est
celle du sens commun", a-t-il dit au cours d'une de ses rares interviews.
Frère n'était pas un génie, mais il avait un flair pour les affaires. Après la guerre, il a rejoint l'affaire familiale et
a rapidement essayé de vendre ses marchandises partout dans le monde - selon certains, aussi à la Chine
communiste pendant la Guerre de Corée. Des centaines d'entreprises de par le monde furent bombardées de
télex remplis d'offres de Frère et de ses collaborateurs, non seulement pour des clous et des chaînes, mais pour
tout ce qui pouvait se vendre avec profit. Cela s'est poursuivi jusqu'à ce qu'un contrat se présente.
'Le fils du marchand de clous'
À mesure que son commerce sidérurgique croissait, Frère acquérait davantage d'intérêt pour la production
sidérurgique. Il désirait devenir moins dépendant des livraisons des usines et se mit à la recherche de sa propre
industrie sidérurgique. En 1954, Frère avait alors 28 ans, il a pu, grâce au bénéfice issu de son commerce,
acquérir un de ses fournisseurs principaux, les Laminoirs et Boulonneries de Ruau à Monceau-sur-Sambre.
C'était une des plus importantes entreprises sidérurgiques du bassin de Charleroi, mais qui nécessitait une
modernisation rapide. Frère frappa alors à la porte du ministre libéral de l'Economie de l'époque, Jacques Van
der Schueren. Par l'intermédiaire d'une institution publique de crédit, il obtint 40 millions de francs (1 million
d'euros). C'était la première fois, et certes pas la dernière, que Frère se tournait vers le monde politique afin de
mettre en oeuvre ses plans d'affaires.
En silence, Frère continua à élargir ses intérêts dans l'acier. Cela impressionna le holding financier Paribas, qui
confia ses participations sidérurgiques belges à Frère. C'est ainsi que Frère devint le magnat du bassin
sidérurgique de la région de Charleroi. Il pouvait de plus compter sur la force de frappe financière de Paribas,
qui le soutint financièrement pour chaque nouvel investissement. Grâce à cette collaboration avec Paribas, Frère
s'est enfin senti pris au sérieux par le monde financier. Pendant longtemps, il avait été décrit par la haute finance
bruxelloise comme 'le fils du marchand de clous'.
Les liens étroits entre le groupe Frère et Paribas (BNP Paribas depuis 1999) allaient perdurer pendant des
décennies. Ce n'est qu'en 2013 que Frère racheta la banque complètement. C'est caractéristique de l'approche de
Frère: dès que vous avez acquis sa confiance, vous êtes parti pour un long parcours.
Dans ses entreprises sidérurgiques, Frère instaura rapidement son système de commission: l'entreprise Frère-
Bourgeois recevait sur chaque transaction, aussi sur celles entre ses propres usines, entre 2 et 2,5% de
commission. Il fut ainsi veillé à ce que Frère-Bourgeois gagne toujours de l'argent sur chaque tonne de métal
vendue, également lorsque les entreprises sidérurgiques wallonnes enregistraient de lourdes pertes. Les
syndicats et les politiciens n'en parlaient pas.
"Le hold-up du siècle sur le trésor belge"
Début des années 70, l'industrie sidérurgique est entrée en récession. Ce fut un drame pour la Wallonie, qui
n'avait pas encore totalement digéré la fermeture des mines de charbon dans le Borinage. En 1978, Willy Claes,
ministre socialiste des Affaires Economiques de l'époque, vient avec le Plan sidérurgique. Des dizaines de
milliards furent injectés dans le secteur, sans guère beaucoup de succès.
En 1979, Frère vendait déjà ses participations dans l'industrie sidérurgique pour un beau montant: l'Etat Belge a
payé 735 millions de francs (18 millions d'euros) pour 49% de Frère-Bourgeois Commerciale. Quatre ans plus
tard, les autorités ont acheté le reste pour 1,125 milliards de francs (27 millions d'euros). "Frère a commis le
hold-up du siècle sur le Trésor belge", résumait l'homme politique flamand Hugo Schiltz.
Les critiques disent encore souvent que Frère devint riche grâce à l'argent des autorités, alors que les entreprises
étaient saignées à mort et que les ouvriers sidérurgiques perdaient leur travail. Dans la biographie tout juste
parue De flair van een miljardair. Albert Frère, de man en de mythes (Le flair d'un milliardaire. Albert Frère,
l'homme et les mythes), écrite par le journaliste du Tijd Jean Vanempte, Frère nie cela formellement: "C'est un
mythe que je sois devenu riche de l'acier. Je n'ai jamais voulu le rectifier, mais j'étais en ce temps-là déjà actif
depuis longtemps dans le monde financier. J'avais déjà à l'époque gagné beaucoup d'argent avec les transactions
boursières. Maintenant, il existe beaucoup de règles, entre autres au sujet du délit d'initié, mais à l'époque, tout
cela se déroulait de manière souple."
Frère voit les opportunités longtemps avant les autres
Le livre détaille largement la reprise en 1982 du holding GBL, que Frère a transformé en holding devenu le plus
important du pays, après la Société Générale.
En 1989, GBL devint le principal actionnaire du groupe pétrolier Petrofina, alors la plus importante entreprise
du pays, ce qui fut immédiatement la victoire la plus importante pour Frère. Ensuite, Frère a encore pris le
contrôle de la banque BBL, du groupe Tractebel, de l'assureur Royale Belge et du groupe de média RTL.
Toute sa vie, Frère a été un opportuniste, d'abord dans la sidérurgie, ensuite dans les actions et les entreprises.
Sa devise était simple: "Acheter bon marché pour vendre cher". Frère lui-même à ce sujet: "C'est beaucoup plus
facile d'acheter que de vendre, mais c'est lorsqu'on achète que les bénéfices ou la perte ultérieurs sont
déterminés." Frère voit les opportunités longtemps avant les autres, disent ses amis: "Frère voit un lapin sortir
de son terrier avant que l'animal n'ait bougé."
Les trois piliers du succès
D'après Frère, la clé de chacun de ses succès se résume à "travailler, travailler, travailler". Il y a tout de même
d'autres facteurs qui expliquent son ascension rapide. Le premier facteur est la manière dont il a construit son
empire financier, avec la dénommée méthode de la cascade: une cascade de holdings, dans lesquelles à chaque
étage une autre partie co-investit. Frère pouvait ainsi exercer un maximum d'influence avec un minimum de
moyens.
Frère pouvait aussi compter sur un certain nombre d'alliances, le deuxième pilier de son succès. Paribas a été
son allier pendant longtemps, mais une alliance peut-être encore plus importante de Frère est celle avec la
famille canadienne Desmarais. Les deux familles ont convenu qu'elles continueraient à faire des affaires
ensemble certainement jusqu'en 2029.
Un troisième pilier du succès de Frères est son réseau étendu. Son mandat en tant que régent de la Banque
Nationale de Belgique (BNB) fut capital pour cela.
'Liquidateur de la Belgique'
Jusque tard dans les années 80, les holdings comme GBL dominaient le tissu économique belge. Quand
l'Europe a évolué vers un marché unique, les entreprises ont dû commencer à penser de manière plus
internationale. Ca, Albert Frère l'a rapidement compris.
Il voyait deux options: soit rendre ses propres filiales plus internationales et plus grandes, soit les vendre à une
entreprise internationale. Frère a choisi la deuxième option et en échange des ventes, il a presque toujours
acquis une participation dans les acteurs internationaux majeurs. Ainsi, il a vendu Petrofina à Total, la Royale
Belge à Axa, la BBL à ING, Tractebel à Suez et RTL à Bertelsmann.
Ce n'est pas pour rien que Frère a été surnommé "le liquidateur de la Belgique", mais il ne se soucie pas de cette
critique: "Il ne s'agit pas de ventes mais d'associations, de fusions, pour former des champions." Et d'ajouter:
"Pardonnez mon impertinence, mais les chiens aboient et la caravane passe"
Chateau Cheval Blanc, eigendom van Albert Frère © Reporters /Andia
Son propre porte-monnaie
Albert Frère a atteint le top absolu dans le monde économico-financier, comme sa place sur la liste Forbes des
personnes les plus riches du monde l'illustre. Mais qu'a-t-il en fin de compte apporté à l'économie belge ? De
l'argent qu'il a reçu lors de la vente des fleurons des entreprises belges, il n'y a que très peu qui ait été réinvesti
dans notre pays. Le journal économique De Tijd est récemment parvenu à la conclusion que "pour notre
économie, Frère a détruit plus de valeur qu'il n'en a créée".
Le journal chiffrait également la valeur de l'avantage pour les investisseurs qui ont accompagné Frère dans son
élévation. Celui qui a investi 100 euros dans GBL il y a 20 ans a aujourd'hui 555 euros en poche. Celui qui, au
cours de la même période, a mis 100 euros dans un panier d'actions du Bel 20, en retire aujourd'hui 526 euros.
Mais celui qui a par exemple investi 100 euros, il y a 20 ans, dans le holding Ackermans & van Haaren, a
aujourd'hui 1.600 euros.
Albert Frère n'était donc pas le meilleur choix pour les investisseurs qui lui sont restés fidèles. Albert Frère a
toujours servi un seul objectif: son propre porte-monnaie.
Albert Frère met Kris Peeters (CD&V) © BELGA
Wie is Albert Frère: man van staal, 'uitverkoper van
België' of 'pleger van de hold-up van de eeuw op de
Belgische schatkist'?
Ewald Pironet Senior writer van Knack
09/09/15 om 08:28 - Bijgewerkt om 11:30
De eerste Nederlandstalige biografie van Albert Frère - de rijkste Belg en 318e rijkste mens te wereld - ligt er.
Wie is 'de man van staal', die ook wel 'de uitverkoper van België' wordt genoemd? Een portret.
 105Keer gedeeld
 Deel op Facebook
 Deel op Twitter
 Deel op Google+
 Deel op LinkedIn
 Verzenden via mail
 reacties 10
 Afdrukken
Albert Frère en zoon Gérald © BELGA
Net voor de zomer nam Albert Frère op 89-jarige leeftijd officieel
afscheid van de zakenwereld. Bijna vijftig jaar lang speelde de Waal
een dominante rol in ons bedrijfsleven. De Tijd-journalist Jean
Vanempten schreef de eerste Nederlandstalige biografie over de man
die ook wel 'de uitverkoper van België' wordt genoemd.
Volgens het Amerikaanse zakenblad Forbes is Albert Frère 4,9 miljard dollar of 4,4 miljard euro waard. De
Waalse financier strandt daarmee op de 318e plek op de ranglijst van de rijkste mensen ter wereld. Niet slecht
voor iemand die wordt omschreven als 'a self-made billionaire who has invested his money wisely'.
De Vlaamse journalist Ludwig Verduyn, die al vijftien jaar lijsten opstelt van de rijkste Belgen en ook
rekening houdt met niet-beursgenoteerde activa, schat het vermogen van Frère zelfs op 6,2 miljard euro. Alleen
de families de Spoelberch, de Mévius en Vandamme, aandeelhouders van de brouwerijgroep AB Inbev, zijn
volgens hem met 42 miljard euro nog rijker, maar zij moeten dat fortuin verdelen over een 170-tal telgen.
Albert Frère © Michel Gronemberger/Reporters
Voor de zomer trad Albert Frère terug als bestuurder van de Belgische holding Groep Brussel Lambert
(GBL). Daarmee kwam er officieel een einde aan zijn loopbaan in de financiële wereld. Dat wil niet zeggen dat
hij met pensioen gaat. 'Dit is geen vaarwel aan het zakenleven', verklaarde Frère. 'Ik heb nog niets veranderd
aan mijn werkgewoonten en ik blijf ter beschikking van de beheerders van de Groep in de brede zin.'
Hij benadrukte dat hij voorzitter blijft van Frère-Bourgeois en Erbe, twee spilholdings in zijn wijdvertakte
imperium. Kortom, echt weg is de 89-jarige nog niet. In de Franse kant Le Figaro zei hij dat hij 'bleef werken
om zich te amuseren en zich zou blijven amuseren door te werken'. Toen de RTBf-radio hem in 2009 vroeg of
hij 'als Molière op de scène wilde sterven', antwoordde Frère kortweg 'ja'.
Bijna vijftig jaar lang drukte Albert Frère zijn stempel op het financieel-economische landschap in ons land.
Zijn leven wordt omgeven door heel wat mythes. Lang deed het verhaal de ronde dat hij zijn carrière startte in
een schroothandel.
Gezakt voor wiskunde en handel
De waarheid is anders: Albert Frère werd op 4 februari 1926 in het Henegouwse Fontaine-L'Evêque geboren als
zoon van Oscar Frère, die een groothandel in staalproducten had. Hij verkocht spijkers en kettingen die
handarbeiders in de streek thuis produceerden. Toen Albert vier jaar was, overleed zijn vader. Zijn moeder
Madeleine Bourgeois zette de zaak voort, met hulp van haar broer, een lokale bankdirecteur.
Op school presteerde de kleine Albert niet goed. Een teruggevonden rapport van het eerste jaar op de
middelbare school leert dat hij wel meekon voor lichamelijke opvoeding en godsdienst, maar handel en
wiskunde - de vakken waar hij later als financier in zou uitblinken - waren een regelrechte ramp. Voor handel
haalde hij 294 punten op 630 en voor wiskunde zelfs maar 130 op 450. Meer dan een diploma van lager
secundair onderwijs zou Frère nooit halen. 'De enige universiteit waar ik naartoe ben gegaan, is die van het
gezond verstand', zei hij in een van zijn schaarse interviews.
Albert Frère © Reporters /Bpresse
Frère was geen bolleboos, maar hij had wel flair voor zaken. Na de oorlog stapte hij in de familiezaak en al snel
probeerde hij zijn ijzerwaren over heel de wereld te verkopen - volgens sommigen ook aan het communistische
China tijdens de Koreaanse Oorlog. Honderden ondernemingen over heel de wereld werden door Frère en zijn
medewerkers bestookt met telexen vol aanbiedingen, niet alleen van spijkers en kettingen, maar van ongeveer
alles wat met winst te verkopen was. Dat werd zo lang volgehouden tot er een contract uit voortvloeide.
'Le fils du marchand de clous'
Naarmate de staalhandel groeide, kreeg Frère meer interesse voor de staalproductie. Hij wilde minder
afhankelijk worden van de leveringen van de staalfabrieken en ging op zoek naar een eigen staalbedrijf. In
1954, Frère was toen 28 jaar, kon hij met de winst uit zijn staalhandel een van zijn voornaamste leveranciers
kopen, de Laminoirs et Boulonneries de Ruau in Monceau-sur-Sambre. Het was een van de belangrijkste
staalbedrijven uit het bekken van Charleroi maar het moest dringend worden gemoderniseerd. Frère klopte aan
bij de toenmalige liberale minister van Economie, Jacques Van der Schueren. Via een openbare
kredietinstelling kreeg hij 40 miljoen frank (1 miljoen euro). Het was de eerste en lang niet laatste keer dat Frère
de politiek zou inschakelen om zijn bedrijfsplannen uit te voeren.
In alle stilte breidde Frère zijn staalbelangen verder uit. Dat maakte indruk op de Franse bankholding Paribas,
die haar Belgische staalparticipaties aan Frère toevertrouwde. Zo ontpopte Frère zich tot de ongekroonde
koning van het staalbekken rond Charleroi. Daarbij kon hij rekenen op de financiële slagkracht van Paribas, dat
voor elke nieuwe investering met geld over de brug kwam. Door die samenwerking met Paribas voelde Frère
zich eindelijk aux serieux genomen door de financiële wereld. Lange tijd was hij door de Brusselse haute
finance omschreven als 'le fils du marchand de clous' .
Albert Frère © ISOPIX
De hechte band tussen de groep-Frère en Paribas (sinds 1999 BNP Paribas) zou decennialang standhouden. Pas
in 2013 kocht Frère de bank volledig uit. Het is kenmerkend voor Frères aanpak: zodra je zijn vertrouwen hebt,
ben je vertrokken voor een lange rit.
In zijn staalbedrijven voerde Frère al snel zijn beruchte commissiesysteem in: de onderneming Frère-Bourgeois
ontving op iedere transactie, ook op die tussen eigen fabrieken, tussen de 2 en 2,5 procent commissie. Zo werd
ervoor gezorgd dat Frère-Bourgeois altijd geld verdiende aan elke ton staal die werd verkocht, ook toen de
Waalse staalbedrijven zware verliezen boekten. Vakbonden en politici waren er niet over te spreken.
'De holp-up van de eeuw op de Belgische schatkist'
Begin jaren zeventig werd de staalindustrie getroffen door een recessie: de vraag naar staal halveerde, de prijzen
kelderden. Het was een drama voor Wallonië, dat de sluiting van de steenkoolmijnen in de Borinage nog niet
helemaal had verteerd. Tien jaar lang zou het staaldossier de politiek domineren. In 1978 kwam de toenmalige
socialistische minister van Economische Zaken Willy Claes met het Staalplan. Tientallen miljarden werden in
de staalsector gepompt, maar dat zette niet veel zoden aan de dijk.
Hugo Schiltz © Belga
In 1979 verkocht Frère al zijn participaties in de staalnijverheid voor een mooi bedrag: de Belgische staat
betaalde 735 miljoen frank (18 miljoen euro) voor 49 procent van Frère-Bourgeois Commerciale. Vier jaar
later kocht de overheid de rest voor 1,125 miljard frank (27 miljoen euro). 'Frère pleegde de hold-up van de
eeuw op de Belgische schatkist', zo vatte de Vlaamse politicus Hugo Schiltz de hele episode samen.
Frère werd rijk dankzij overheidsgeld terwijl zijn bedrijven doodbloedden en de staalarbeiders hun werk
verloren, zo luidt de kritiek nog vaak. In de net verschenen biografie De flair van een miljardair. Albert Frère,
de man en de mythes , geschreven door De Tijd -journalist Jean Vanempten, ontkent Frère dat formeel:
'Dat ik van het staal rijk geworden ben, is een mythe. Ik heb dat nooit willen rechtzetten, maar ik was destijds al
lang actief in de financiële wereld. Ik had toen al veel verdiend met beurshandel. Nu bestaan er vele regels,
onder meer over handel met voorkennis, maar destijds verliep dat allemaal soepel.'
Frère blijkt dus niet alleen rijk te zijn geworden op de kap van de overheid, maar ook dankzij voorkennis die hij
ten nadele van de kleine belegger uitbuitte.
Albert Frère © Photonews
Konijn uit zijn pijp
Het boek van Vanempten is de eerste Nederlandstalige biografie over Albert Frère. De flair van een miljardair
is geen klassieke biografie die een levensverhaal vertelt, maar besteedt vooral aandacht aan de manier waarop
Frère zijn imperium heeft uitgebouwd. Het boek gaat uitgebreid in op de overname in 1982 van de holding
GBL, die Frère uitbouwde tot de belangrijkste holding van het land, na de Generale Maatschappij.
In 1989 zou GBL de grootste aandeelhouder worden van oliegroep Petrofina, toen de grootste onderneming
van het land en meteen de belangrijkste overwinning voor Frère. Daarna zou Frère ook nog de controle
verwerven over de bank BBL, energiebedrijf Tractebel, verzekeraar Royal Belge en de Luxemburgse
mediagroep RTL.
Uit het boek van Vanempten blijkt dat Frère als handelaar - eerst in staal, daarna in aandelen en bedrijven - zijn
hele leven een opportunist is geweest. Zijn devies was simpel: 'Goedkoop kopen om duur te verkopen'. Frère
zelf daarover: 'Het is veel makkelijker om te kopen dan om te verkopen, maar het is als je koopt dat je
toekomstige winst of verlies wordt bepaald.' Frère ziet opportuniteiten lang voor de anderen, zeggen vrienden:
'Frère ziet een konijn uit zijn pijp komen nog voor het beest beweegt.'
Drie pijlers van succes
Volgens Frère ligt de sleutel van ieder succes in 'werken, werken, werken'. Toch zijn er nog andere factoren die
zijn steile opgang verklaren. Een eerste factor is de geslepen manier waarop hij zijn imperium financieel in
elkaar zette met de zogenaamde cascademethode: een 'waterval' van holdings, waarin telkens een andere partij
mee investeert. Zo kon Frère met een minimum aan middelen maximale invloed uitoefenen bij de bedrijven die
de holding onderaan in de cascade overnam.
Delen
De cascademethode, zijn bondgenootschappen en zijn netwerk: de drie pijlers van Frère's succes
Frère kon ook rekenen op een aantal bondgenootschappen, een tweede pijler van zijn succes. Hij trok
jarenlang op met Paribas, maar wellicht nog belangrijker was Frères alliantie met de Canadese
ondernemersfamilie Desmarais. Waar Albert Frère kwam, kwam Paul Desmarais - en omgekeerd. De twee
families hebben afgesproken dat ze zeker tot 2029 samen zaken blijven doen. En het principe dat hen bindt, is
doodsimpel: 'Om een deal te sluiten moeten beide akkoord gaan, maar één volstaat om het af te schieten.'
Een derde pijler van Frères succes is zijn uitgebreide netwerk. Vooral zijn mandaat als regent bij de
Nationale Bank van België (NBB) was daarbij belangrijk.
De Nationale Bank: een familieaangelegenheid
In de Regentenraad zitten vertegenwoordigers van de werkgevers- en werknemersorganisaties, samen met de
gouverneur en de directieleden van de NBB. De raad vormt dus een uitgelezen kransje van mensen uit de
sociaal-economische wereld, waar cruciale informatie over de economie wordt uitgewisseld. Albert Frère was
zeer gehecht aan dat mandaat.
In het boek van Vanempten staat daarover een opmerkelijke passage. Toen Frère in 1995 zijn mandaat wegens
het bereiken van de leeftijdsgrens moest neerleggen, drong hij erop aan dat zijn zoon hem zou opvolgen: 'Voor
mijn vader was het mandaat in de NBB een familieaangelegenheid', zo wordt Gérald Frère geciteerd. 'Hij vond
dat ik recht had op dat zitje als hij met pensioen ging. Toen hij dat eens hardop zei bij de Nationale Bank,
leverde dat de nodige hilariteit op. Men maakte hem toen duidelijk dat het benoemingsmechanisme zo niet
werkt.'
Uiteindelijk werd Gérald Frère in 1998 wel regent bij de NBB, op voordracht van de minister van Financiën -
dat kan een vorm van nepotisme worden genoemd.
'Het is tegen mijn principes om politici om gunsten te vragen'
Frère kende, zoals eerder gemeld, ook zijn weg in de politieke wereld. Zeker in de periode dat de
herstructurering van de staalsector op de regeringstafel lag, maar ook daarna is de overheid vaak vrijgevig
geweest voor de Waalse ondernemer. Vier jaar geleden onthulde Knack nog dat de Belgische overheid in 2010
een buitengewoon gunstige ruling had afgesloten voor Total België - het vroegere Petrofina, waarvan Albert
Frère de belangrijkste aandeelhouder was: dat bleek zijn ruwe olie aan te kopen op de Bermuda-eilanden, een
notoir belastingparadijs waar geen druppel olie wordt opgepompt. De regeling met de fiscus kostte de Belgische
schatkist enkele miljarden euro's.
Albert Frère met Kris Peeters (CD&V) © BELGA
Vanempten besteedt geen aandacht aan de Total-affaire, maar laat Frère wel verklaren: 'In Vlaanderen en in
België gaan zakenlui graag om met politici. Maar meer dan een gezellige babbel met een goede maaltijd en een
goede fles wijn is het niet, hoor. Zelf aarzel ik om met de politieke wereld om te gaan. Ik ontmoet politici, ik
praat met hen, ik heb zelfs politieke vrienden. Maar het is tegen mijn principes om hen om gunsten te vragen.'
Het ontlokt bij Vanempten de laconieke commentaar dat we toch mogen aannemen 'dat bij een goed glas wijn
ook wel over zaken gepraat zal worden'.
'Uitverkoper van België'
Tot diep in de jaren tachtig domineerden holdings als GBL het Belgische economische weefsel. Toen Europa
evolueerde naar een eengemaakte markt, moesten bedrijven internationaler gaan denken. Dat had Frère snel
begrepen.
Hij zag twee opties: zijn eigen dochterbedrijven internationaler en groter maken, of ze verkopen aan een
internationale onderneming. Frère koos voor de tweede optie en in ruil voor de verkoop verwierf hij bijna steeds
een participatie in de grote internationale speler. Zo verkocht hij Petrofina aan Total, Royal Belge aan Axa,
BBL aan ING, Tractebel aan Suez en RTL aan Bertelsmann.
Delen
'Vergeef me mijn onbeschaamdheid, maar de honden blaffen en de karavaan trekt voorbij'
Niet voor niets wordt Frère 'de uitverkoper van België' genoemd, maar van die kritiek trekt hij zich niets aan:
'Het gaat niet om verkopen, maar om associaties, fusies om kampioenen te vormen.' Meer woorden wil hij er
niet aan vuil maken: 'Vergeef me mijn onbeschaamdheid, maar de honden blaffen en de karavaan trekt voorbij.'
Brussel te klein
Opvallend is dat Frère bijna steeds voor een Franse overnemer koos. Volgens sommigen was Brussel te klein
voor Frère en wou hij meetellen in Parijs. 'Daarom investeerde hij de opbrengst van de verkopen vooral in
Franse groepen, en kocht hij er een plek mee in hun bestuurskamers: bij Total, GDF Suez en andere', schreef
Stefaan Michielsen, samen met Beatrice Delvaux auteur van een boek over de Belgische haute finance waarin
Frère natuurlijk aan bod komt.
'Hij speelde er niet de eerste viool, maar hij mocht wel aanschuiven aan het jaarlijkse diner van de Franse
president voor het kruim van de Franse bedrijfswereld.' Frère heeft ondertussen optrekjes in Parijs, in het
skioord Courchevel en in Saint-Tropez. En om er helemaal bij te horen, kocht hij het prestigieuze wijndomein
Cheval Blanc.
Chateau Cheval Blanc, eigendom van Albert Frère © Reporters /Andia
Toen Albert Frère in 1991 benoemd werd tot Commandeur in de Orde van Leopold kreeg hij het ereteken
overhandigd door toenmalig vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken Willy Claes, een bekende sinds
het staaldossier. Claes verklaarde: 'Als België een twaalftal mensen met de allure van Albert Frère zou tellen,
zou de verankering van al onze strategische sectoren verzekerd zijn'. Bij die uitspraak ging toen al menige
wenkbrauw omhoog.
Geen adellijke titel van Boudewijn
Lang aasde Albert Frère ook op een adellijke titel. Hij stond op de lijst van kandidaten, maar koning
Boudewijn volgde het advies van de Consultatieve Commissie niet. Het heet dat Boudewijn maar weinig
sympathie kon opbrengen voor de manier waarop Frère zijn rijkdom had opgebouwd en voor zijn sterke
bindingen met Franse financiële groepen. Na de plotse dood van Boudewijn in 1993 ging het echter snel: een
jaar later was Albert Frère baron. En in 2008 ontving hij van de toenmalige Franse president Nicolas Sarkozy
het Grand-croix de la Légion d'honneur, de grootste burgerlijke onderscheiding die in Frankrijk wordt
uitgereikt.
Albert Frère met dochter Ségolène en schoonzoon Ian Gallienne © Isopix
De voorbije jaren heeft Albert Frère plaatsgemaakt voor zijn zoon Gérald en zijn dochter Ségolène. Gérald
Frère had echter weinig ambitie om in de voetsporen van zijn vader te treden. Hij houdt zich liever bezig met de
jacht en het beheer van zijn boerderij met honderd hectare tarwe, maïs en bieten. De man van zijn halfzus
Ségolène, Ian Gallienne, heeft nu meer de touwtjes in handen.
Zijn eigen portemonnee
Albert Frère heeft de absolute top in de financieel-economische wereld bereikt, zoals de opname in de Forbes-
lijst van rijkste mensen ter wereld illustreert. Maar wat heeft hij de Belgische economie uiteindelijk bijgebracht?
Van het geld dat hij ontving bij de verkoop van de Belgische sterbedrijven is maar weinig opnieuw in ons land
geïnvesteerd. Zakenkrant De Tijd kwam onlangs tot de conclusie dat 'Frère voor onze economie meer waarde
heeft vernietigd dan gecreëerd'.
De krant becijferde ook hoe groot het voordeel was voor de beleggers die met Frère hebben meegelift. Wie
twintig jaar geleden 100 euro in GBL belegde, heeft nu 555 euro. Wie in diezelfde periode 100 euro stak in een
korfje Bel20-aandelen, haalt 526 euro. Maar wie twintig jaar geleden bijvoorbeeld 100 euro in de holding
Ackermans & van Haaren investeerde, heeft vandaag 1.600 euro.
Ook voor beleggers die hem trouw bleven, was Frère dus niet de beste keuze. Albert Frère heeft altijd maar één
doel gediend: zijn eigen portemonnee.
De flair van een miljardair. Albert Frère, de man en de mythes , geschreven door De Tijd-journalist Jean
Vanempten © Uitgeverij Van Halewijck

More Related Content

Similar to Qui est vraiment albert frère ?

De rijkste bv's
De rijkste bv'sDe rijkste bv's
De rijkste bv's
Thierry Debels
 
Prins Karel misbruikte voorkennis van Gutt-operatie
Prins Karel misbruikte voorkennis van Gutt-operatiePrins Karel misbruikte voorkennis van Gutt-operatie
Prins Karel misbruikte voorkennis van Gutt-operatie
Thierry Debels
 

Similar to Qui est vraiment albert frère ? (7)

De rijkste bv's
De rijkste bv'sDe rijkste bv's
De rijkste bv's
 
Hoe Leopold III (mee) de basis legde van fortuin van Albert II
Hoe Leopold III (mee) de basis legde van fortuin van Albert II Hoe Leopold III (mee) de basis legde van fortuin van Albert II
Hoe Leopold III (mee) de basis legde van fortuin van Albert II
 
Hoe sommige royals misbruik maakten van buitenlandse constructies
Hoe sommige royals misbruik maakten van buitenlandse constructiesHoe sommige royals misbruik maakten van buitenlandse constructies
Hoe sommige royals misbruik maakten van buitenlandse constructies
 
Albert II Een biografie - Thierry Debels - Manteau
Albert II  Een biografie - Thierry Debels - Manteau Albert II  Een biografie - Thierry Debels - Manteau
Albert II Een biografie - Thierry Debels - Manteau
 
Albert II Een biografie - Thierry Debels
Albert II  Een biografie - Thierry DebelsAlbert II  Een biografie - Thierry Debels
Albert II Een biografie - Thierry Debels
 
Prins Karel misbruikte voorkennis van Gutt-operatie
Prins Karel misbruikte voorkennis van Gutt-operatiePrins Karel misbruikte voorkennis van Gutt-operatie
Prins Karel misbruikte voorkennis van Gutt-operatie
 
Waar is het fortuin van Leopold II?
Waar is het fortuin van Leopold II?Waar is het fortuin van Leopold II?
Waar is het fortuin van Leopold II?
 

More from GE 94

SDGSN-07112022.
SDGSN-07112022.SDGSN-07112022.
SDGSN-07112022.
GE 94
 
Covered interest parity a law of nature in currency markets
Covered interest parity a law of nature in currency marketsCovered interest parity a law of nature in currency markets
Covered interest parity a law of nature in currency markets
GE 94
 

More from GE 94 (20)

SDGSN-07112022.
SDGSN-07112022.SDGSN-07112022.
SDGSN-07112022.
 
gunvor.pdf
gunvor.pdfgunvor.pdf
gunvor.pdf
 
2022 Annual Threat Assessment
2022 Annual Threat Assessment 2022 Annual Threat Assessment
2022 Annual Threat Assessment
 
Platts LNG Derivatives Market-on-Close
Platts LNG Derivatives Market-on-ClosePlatts LNG Derivatives Market-on-Close
Platts LNG Derivatives Market-on-Close
 
57076
5707657076
57076
 
Adm aot memo in opposition
Adm aot memo in oppositionAdm aot memo in opposition
Adm aot memo in opposition
 
John Broyles v. J.P. Morgan
John Broyles v. J.P. MorganJohn Broyles v. J.P. Morgan
John Broyles v. J.P. Morgan
 
Zenrock Counterfeit Commodity Credit
Zenrock Counterfeit Commodity CreditZenrock Counterfeit Commodity Credit
Zenrock Counterfeit Commodity Credit
 
European Banks lose appetite for commodity trade financing | Financial times
European Banks lose appetite for commodity trade financing | Financial timesEuropean Banks lose appetite for commodity trade financing | Financial times
European Banks lose appetite for commodity trade financing | Financial times
 
Gunvor boss attacks loose lending practices in singapore (1)
 Gunvor boss attacks loose lending practices in singapore (1) Gunvor boss attacks loose lending practices in singapore (1)
Gunvor boss attacks loose lending practices in singapore (1)
 
CEMP USD Trade Flow Fund SP Tradeflow capital management pte risk report (2)
CEMP USD Trade Flow Fund SP Tradeflow capital management pte  risk report (2)CEMP USD Trade Flow Fund SP Tradeflow capital management pte  risk report (2)
CEMP USD Trade Flow Fund SP Tradeflow capital management pte risk report (2)
 
Trade finance funds loaded up commodity sector transactional financing in the...
Trade finance funds loaded up commodity sector transactional financing in the...Trade finance funds loaded up commodity sector transactional financing in the...
Trade finance funds loaded up commodity sector transactional financing in the...
 
Bao versus WTI: Shifting positions in the WTI and market manipulation
Bao versus WTI: Shifting positions in the WTI and market manipulationBao versus WTI: Shifting positions in the WTI and market manipulation
Bao versus WTI: Shifting positions in the WTI and market manipulation
 
Hin leong trading financial statements (unaudited) (1)
Hin leong trading financial statements (unaudited) (1)Hin leong trading financial statements (unaudited) (1)
Hin leong trading financial statements (unaudited) (1)
 
International Cotton Trading
International Cotton Trading International Cotton Trading
International Cotton Trading
 
Banque Cantonale Vaudoise Pamplet Sat Swiss Agri Trading S.A
Banque Cantonale Vaudoise Pamplet Sat Swiss Agri Trading S.A Banque Cantonale Vaudoise Pamplet Sat Swiss Agri Trading S.A
Banque Cantonale Vaudoise Pamplet Sat Swiss Agri Trading S.A
 
Covered interest parity a law of nature in currency markets
Covered interest parity a law of nature in currency marketsCovered interest parity a law of nature in currency markets
Covered interest parity a law of nature in currency markets
 
ZUG CH AOT holdings
ZUG CH AOT holdings ZUG CH AOT holdings
ZUG CH AOT holdings
 
Les moteurs economiques discret du lac leman
Les moteurs economiques discret du lac lemanLes moteurs economiques discret du lac leman
Les moteurs economiques discret du lac leman
 
Federal Council Report The Swiss Commodities Sector
 Federal Council Report The Swiss Commodities Sector Federal Council Report The Swiss Commodities Sector
Federal Council Report The Swiss Commodities Sector
 

Qui est vraiment albert frère ?

  • 1. Qui est vraiment Albert Frère: "homme d'acier", "liquidateur de la Belgique" ou "auteur du hold-up du siècle sur le trésor belge" ? Ewald Pironet Ewald Pironet est rédacteur du Knack. 09/09/15 La première biographie néerlandophone d'Albert Frère - le Belge le plus riche et le 318e homme le plus riche du monde - vient de sortir. Qui est cet "homme d'acier", également dénommé "le liquidateur de la Belgique" ? Portrait. Albert Frère © Belga Juste avant l'été, Albert Frère a fait officiellement ses adieux au monde des affaires. Âgé de 89 ans, cela fait presque 50 ans que ce Wallon joue un rôle dominant dans la vie de nos entreprises. Le journaliste Jean Vanempten du journal De Tijd a rédigé la première biographie néerlandophone au sujet de cet homme, aussi surnommé 'le liquidateur de la Belgique'. Selon le magazine économique américain Forbes, Albert Frère pèse 4,9 milliards de dollars ou 4,4 milliards d'euros. Le financier wallon s'affiche à la 318e place dans le ranking des personnes les plus riches du monde.
  • 2. Pas mal pour quelqu'un qui est décrit comme 'a self-made billionaire who has invested his money wisely' (un milliardaire parti de rien qui a investi son argent intelligemment'). Albert Frère en zoon Gérald Le journaliste flamand Ludwig Verduyn, qui constitue depuis 15 ans déjà des listes des Belges les plus riches en tenant également compte des actifs non cotés en bourse, évalue même les avoirs de Frère à 6,2 milliards d'euros. Seules les familles de Spoelberch, de Mévius et Vandamme, actionnaires du groupe brassicole AB Inbev, sont selon lui encore plus riches, avec 42 milliards, mais elles doivent répartir cette fortune entre 170 héritiers. Avant l'été, Albert Frère a quitté la tête du holding belge Groupe Bruxelles Lambert (GBL), ce qui a officiellement mis fin à sa carrière dans la finance internationale. Cela ne signifie pas qu'il prend sa pension. "Ce n'est pas un adieu au monde des affaires", a-t-il déclaré. "Je n'ai encore rien changé à mes habitudes de travail et je reste à disposition des gestionnaires du Groupe au sens large."
  • 3. Albert Frère en zoon Gérald Il a souligné qu'il reste président de Frère-Bourgeois et Erbe, deux importants holdings de son vaste empire. Bref, cet homme de 89 ans n'est pas encore vraiment parti. Dans le journal français Le Figaro, il disait: "Je vais continuer à travailler en m'amusant et je vais continuer à m'amuser en travaillant". Lorsque la RTBF radio lui a demandé en 2009 si "comme Molière, il voulait mourir sur scène", Frère a répondu simplement "oui". Ça fait presque 50 ans qu'Albert Frère imprime de son cachet le paysage économique et financier de notre pays. Sa vie est entourée de beaucoup de mythes. Pendant longtemps, l'histoire a circulé qu'il a démarré sa carrière chez un marchand de ferraille. Busé en mathématique et en commerce La réalité est autre: Albert Frère est né le 4 février 1926 à Fontaine-l'Évêque dans le Hainaut, fils d'Oscar Frère, qui avait un commerce de produits issus de la sidérurgie. Il vendait des clous et des chaînes que des ouvriers manuels produisaient à la maison dans la région. Son père est décédé alors qu'il n'avait que 4 ans. Sa mère, Madeleine Bourgeois, a poursuivi l'affaire, avec l'aide de son frère, directeur d'une banque locale. Le petit Albert n'était pas très brillant à l'école. Un bulletin retrouvé de sa première année secondaire nous apprend qu'il pouvait suivre en éducation physique et en religion, mais la gestion commerciale et les mathématiques - les branches dans lesquelles il excellerait plus tard en tant que financier - étaient un désastre
  • 4. absolu. En gestion commerciale, il a obtenu 294 points sur 630 et en mathématiques 130 sur 450. Frère n'obtiendra jamais son diplôme de l'enseignement secondaire inférieure. "La seule université où je suis allé, c'est celle du sens commun", a-t-il dit au cours d'une de ses rares interviews. Frère n'était pas un génie, mais il avait un flair pour les affaires. Après la guerre, il a rejoint l'affaire familiale et a rapidement essayé de vendre ses marchandises partout dans le monde - selon certains, aussi à la Chine communiste pendant la Guerre de Corée. Des centaines d'entreprises de par le monde furent bombardées de télex remplis d'offres de Frère et de ses collaborateurs, non seulement pour des clous et des chaînes, mais pour tout ce qui pouvait se vendre avec profit. Cela s'est poursuivi jusqu'à ce qu'un contrat se présente. 'Le fils du marchand de clous' À mesure que son commerce sidérurgique croissait, Frère acquérait davantage d'intérêt pour la production sidérurgique. Il désirait devenir moins dépendant des livraisons des usines et se mit à la recherche de sa propre industrie sidérurgique. En 1954, Frère avait alors 28 ans, il a pu, grâce au bénéfice issu de son commerce, acquérir un de ses fournisseurs principaux, les Laminoirs et Boulonneries de Ruau à Monceau-sur-Sambre. C'était une des plus importantes entreprises sidérurgiques du bassin de Charleroi, mais qui nécessitait une modernisation rapide. Frère frappa alors à la porte du ministre libéral de l'Economie de l'époque, Jacques Van der Schueren. Par l'intermédiaire d'une institution publique de crédit, il obtint 40 millions de francs (1 million d'euros). C'était la première fois, et certes pas la dernière, que Frère se tournait vers le monde politique afin de mettre en oeuvre ses plans d'affaires. En silence, Frère continua à élargir ses intérêts dans l'acier. Cela impressionna le holding financier Paribas, qui confia ses participations sidérurgiques belges à Frère. C'est ainsi que Frère devint le magnat du bassin sidérurgique de la région de Charleroi. Il pouvait de plus compter sur la force de frappe financière de Paribas, qui le soutint financièrement pour chaque nouvel investissement. Grâce à cette collaboration avec Paribas, Frère s'est enfin senti pris au sérieux par le monde financier. Pendant longtemps, il avait été décrit par la haute finance bruxelloise comme 'le fils du marchand de clous'. Les liens étroits entre le groupe Frère et Paribas (BNP Paribas depuis 1999) allaient perdurer pendant des décennies. Ce n'est qu'en 2013 que Frère racheta la banque complètement. C'est caractéristique de l'approche de Frère: dès que vous avez acquis sa confiance, vous êtes parti pour un long parcours.
  • 5. Dans ses entreprises sidérurgiques, Frère instaura rapidement son système de commission: l'entreprise Frère- Bourgeois recevait sur chaque transaction, aussi sur celles entre ses propres usines, entre 2 et 2,5% de commission. Il fut ainsi veillé à ce que Frère-Bourgeois gagne toujours de l'argent sur chaque tonne de métal vendue, également lorsque les entreprises sidérurgiques wallonnes enregistraient de lourdes pertes. Les syndicats et les politiciens n'en parlaient pas. "Le hold-up du siècle sur le trésor belge" Début des années 70, l'industrie sidérurgique est entrée en récession. Ce fut un drame pour la Wallonie, qui n'avait pas encore totalement digéré la fermeture des mines de charbon dans le Borinage. En 1978, Willy Claes, ministre socialiste des Affaires Economiques de l'époque, vient avec le Plan sidérurgique. Des dizaines de milliards furent injectés dans le secteur, sans guère beaucoup de succès. En 1979, Frère vendait déjà ses participations dans l'industrie sidérurgique pour un beau montant: l'Etat Belge a payé 735 millions de francs (18 millions d'euros) pour 49% de Frère-Bourgeois Commerciale. Quatre ans plus tard, les autorités ont acheté le reste pour 1,125 milliards de francs (27 millions d'euros). "Frère a commis le hold-up du siècle sur le Trésor belge", résumait l'homme politique flamand Hugo Schiltz. Les critiques disent encore souvent que Frère devint riche grâce à l'argent des autorités, alors que les entreprises étaient saignées à mort et que les ouvriers sidérurgiques perdaient leur travail. Dans la biographie tout juste parue De flair van een miljardair. Albert Frère, de man en de mythes (Le flair d'un milliardaire. Albert Frère, l'homme et les mythes), écrite par le journaliste du Tijd Jean Vanempte, Frère nie cela formellement: "C'est un mythe que je sois devenu riche de l'acier. Je n'ai jamais voulu le rectifier, mais j'étais en ce temps-là déjà actif depuis longtemps dans le monde financier. J'avais déjà à l'époque gagné beaucoup d'argent avec les transactions boursières. Maintenant, il existe beaucoup de règles, entre autres au sujet du délit d'initié, mais à l'époque, tout cela se déroulait de manière souple."
  • 6. Frère voit les opportunités longtemps avant les autres Le livre détaille largement la reprise en 1982 du holding GBL, que Frère a transformé en holding devenu le plus important du pays, après la Société Générale. En 1989, GBL devint le principal actionnaire du groupe pétrolier Petrofina, alors la plus importante entreprise du pays, ce qui fut immédiatement la victoire la plus importante pour Frère. Ensuite, Frère a encore pris le contrôle de la banque BBL, du groupe Tractebel, de l'assureur Royale Belge et du groupe de média RTL. Toute sa vie, Frère a été un opportuniste, d'abord dans la sidérurgie, ensuite dans les actions et les entreprises. Sa devise était simple: "Acheter bon marché pour vendre cher". Frère lui-même à ce sujet: "C'est beaucoup plus facile d'acheter que de vendre, mais c'est lorsqu'on achète que les bénéfices ou la perte ultérieurs sont déterminés." Frère voit les opportunités longtemps avant les autres, disent ses amis: "Frère voit un lapin sortir de son terrier avant que l'animal n'ait bougé."
  • 7. Les trois piliers du succès D'après Frère, la clé de chacun de ses succès se résume à "travailler, travailler, travailler". Il y a tout de même d'autres facteurs qui expliquent son ascension rapide. Le premier facteur est la manière dont il a construit son empire financier, avec la dénommée méthode de la cascade: une cascade de holdings, dans lesquelles à chaque étage une autre partie co-investit. Frère pouvait ainsi exercer un maximum d'influence avec un minimum de moyens. Frère pouvait aussi compter sur un certain nombre d'alliances, le deuxième pilier de son succès. Paribas a été son allier pendant longtemps, mais une alliance peut-être encore plus importante de Frère est celle avec la famille canadienne Desmarais. Les deux familles ont convenu qu'elles continueraient à faire des affaires ensemble certainement jusqu'en 2029. Un troisième pilier du succès de Frères est son réseau étendu. Son mandat en tant que régent de la Banque Nationale de Belgique (BNB) fut capital pour cela. 'Liquidateur de la Belgique' Jusque tard dans les années 80, les holdings comme GBL dominaient le tissu économique belge. Quand l'Europe a évolué vers un marché unique, les entreprises ont dû commencer à penser de manière plus internationale. Ca, Albert Frère l'a rapidement compris. Il voyait deux options: soit rendre ses propres filiales plus internationales et plus grandes, soit les vendre à une entreprise internationale. Frère a choisi la deuxième option et en échange des ventes, il a presque toujours acquis une participation dans les acteurs internationaux majeurs. Ainsi, il a vendu Petrofina à Total, la Royale Belge à Axa, la BBL à ING, Tractebel à Suez et RTL à Bertelsmann. Ce n'est pas pour rien que Frère a été surnommé "le liquidateur de la Belgique", mais il ne se soucie pas de cette critique: "Il ne s'agit pas de ventes mais d'associations, de fusions, pour former des champions." Et d'ajouter:
  • 8. "Pardonnez mon impertinence, mais les chiens aboient et la caravane passe" Chateau Cheval Blanc, eigendom van Albert Frère © Reporters /Andia
  • 9. Son propre porte-monnaie Albert Frère a atteint le top absolu dans le monde économico-financier, comme sa place sur la liste Forbes des personnes les plus riches du monde l'illustre. Mais qu'a-t-il en fin de compte apporté à l'économie belge ? De l'argent qu'il a reçu lors de la vente des fleurons des entreprises belges, il n'y a que très peu qui ait été réinvesti dans notre pays. Le journal économique De Tijd est récemment parvenu à la conclusion que "pour notre économie, Frère a détruit plus de valeur qu'il n'en a créée". Le journal chiffrait également la valeur de l'avantage pour les investisseurs qui ont accompagné Frère dans son élévation. Celui qui a investi 100 euros dans GBL il y a 20 ans a aujourd'hui 555 euros en poche. Celui qui, au cours de la même période, a mis 100 euros dans un panier d'actions du Bel 20, en retire aujourd'hui 526 euros. Mais celui qui a par exemple investi 100 euros, il y a 20 ans, dans le holding Ackermans & van Haaren, a aujourd'hui 1.600 euros. Albert Frère n'était donc pas le meilleur choix pour les investisseurs qui lui sont restés fidèles. Albert Frère a toujours servi un seul objectif: son propre porte-monnaie.
  • 10. Albert Frère met Kris Peeters (CD&V) © BELGA Wie is Albert Frère: man van staal, 'uitverkoper van België' of 'pleger van de hold-up van de eeuw op de Belgische schatkist'? Ewald Pironet Senior writer van Knack 09/09/15 om 08:28 - Bijgewerkt om 11:30 De eerste Nederlandstalige biografie van Albert Frère - de rijkste Belg en 318e rijkste mens te wereld - ligt er. Wie is 'de man van staal', die ook wel 'de uitverkoper van België' wordt genoemd? Een portret.  105Keer gedeeld  Deel op Facebook  Deel op Twitter  Deel op Google+  Deel op LinkedIn  Verzenden via mail  reacties 10  Afdrukken
  • 11. Albert Frère en zoon Gérald © BELGA Net voor de zomer nam Albert Frère op 89-jarige leeftijd officieel afscheid van de zakenwereld. Bijna vijftig jaar lang speelde de Waal een dominante rol in ons bedrijfsleven. De Tijd-journalist Jean Vanempten schreef de eerste Nederlandstalige biografie over de man die ook wel 'de uitverkoper van België' wordt genoemd. Volgens het Amerikaanse zakenblad Forbes is Albert Frère 4,9 miljard dollar of 4,4 miljard euro waard. De Waalse financier strandt daarmee op de 318e plek op de ranglijst van de rijkste mensen ter wereld. Niet slecht voor iemand die wordt omschreven als 'a self-made billionaire who has invested his money wisely'. De Vlaamse journalist Ludwig Verduyn, die al vijftien jaar lijsten opstelt van de rijkste Belgen en ook rekening houdt met niet-beursgenoteerde activa, schat het vermogen van Frère zelfs op 6,2 miljard euro. Alleen de families de Spoelberch, de Mévius en Vandamme, aandeelhouders van de brouwerijgroep AB Inbev, zijn volgens hem met 42 miljard euro nog rijker, maar zij moeten dat fortuin verdelen over een 170-tal telgen.
  • 12. Albert Frère © Michel Gronemberger/Reporters Voor de zomer trad Albert Frère terug als bestuurder van de Belgische holding Groep Brussel Lambert (GBL). Daarmee kwam er officieel een einde aan zijn loopbaan in de financiële wereld. Dat wil niet zeggen dat hij met pensioen gaat. 'Dit is geen vaarwel aan het zakenleven', verklaarde Frère. 'Ik heb nog niets veranderd aan mijn werkgewoonten en ik blijf ter beschikking van de beheerders van de Groep in de brede zin.' Hij benadrukte dat hij voorzitter blijft van Frère-Bourgeois en Erbe, twee spilholdings in zijn wijdvertakte imperium. Kortom, echt weg is de 89-jarige nog niet. In de Franse kant Le Figaro zei hij dat hij 'bleef werken om zich te amuseren en zich zou blijven amuseren door te werken'. Toen de RTBf-radio hem in 2009 vroeg of hij 'als Molière op de scène wilde sterven', antwoordde Frère kortweg 'ja'. Bijna vijftig jaar lang drukte Albert Frère zijn stempel op het financieel-economische landschap in ons land. Zijn leven wordt omgeven door heel wat mythes. Lang deed het verhaal de ronde dat hij zijn carrière startte in een schroothandel. Gezakt voor wiskunde en handel De waarheid is anders: Albert Frère werd op 4 februari 1926 in het Henegouwse Fontaine-L'Evêque geboren als zoon van Oscar Frère, die een groothandel in staalproducten had. Hij verkocht spijkers en kettingen die handarbeiders in de streek thuis produceerden. Toen Albert vier jaar was, overleed zijn vader. Zijn moeder Madeleine Bourgeois zette de zaak voort, met hulp van haar broer, een lokale bankdirecteur. Op school presteerde de kleine Albert niet goed. Een teruggevonden rapport van het eerste jaar op de middelbare school leert dat hij wel meekon voor lichamelijke opvoeding en godsdienst, maar handel en wiskunde - de vakken waar hij later als financier in zou uitblinken - waren een regelrechte ramp. Voor handel haalde hij 294 punten op 630 en voor wiskunde zelfs maar 130 op 450. Meer dan een diploma van lager secundair onderwijs zou Frère nooit halen. 'De enige universiteit waar ik naartoe ben gegaan, is die van het gezond verstand', zei hij in een van zijn schaarse interviews.
  • 13. Albert Frère © Reporters /Bpresse Frère was geen bolleboos, maar hij had wel flair voor zaken. Na de oorlog stapte hij in de familiezaak en al snel probeerde hij zijn ijzerwaren over heel de wereld te verkopen - volgens sommigen ook aan het communistische China tijdens de Koreaanse Oorlog. Honderden ondernemingen over heel de wereld werden door Frère en zijn medewerkers bestookt met telexen vol aanbiedingen, niet alleen van spijkers en kettingen, maar van ongeveer alles wat met winst te verkopen was. Dat werd zo lang volgehouden tot er een contract uit voortvloeide. 'Le fils du marchand de clous' Naarmate de staalhandel groeide, kreeg Frère meer interesse voor de staalproductie. Hij wilde minder afhankelijk worden van de leveringen van de staalfabrieken en ging op zoek naar een eigen staalbedrijf. In 1954, Frère was toen 28 jaar, kon hij met de winst uit zijn staalhandel een van zijn voornaamste leveranciers kopen, de Laminoirs et Boulonneries de Ruau in Monceau-sur-Sambre. Het was een van de belangrijkste staalbedrijven uit het bekken van Charleroi maar het moest dringend worden gemoderniseerd. Frère klopte aan bij de toenmalige liberale minister van Economie, Jacques Van der Schueren. Via een openbare kredietinstelling kreeg hij 40 miljoen frank (1 miljoen euro). Het was de eerste en lang niet laatste keer dat Frère de politiek zou inschakelen om zijn bedrijfsplannen uit te voeren. In alle stilte breidde Frère zijn staalbelangen verder uit. Dat maakte indruk op de Franse bankholding Paribas, die haar Belgische staalparticipaties aan Frère toevertrouwde. Zo ontpopte Frère zich tot de ongekroonde koning van het staalbekken rond Charleroi. Daarbij kon hij rekenen op de financiële slagkracht van Paribas, dat voor elke nieuwe investering met geld over de brug kwam. Door die samenwerking met Paribas voelde Frère zich eindelijk aux serieux genomen door de financiële wereld. Lange tijd was hij door de Brusselse haute finance omschreven als 'le fils du marchand de clous' .
  • 14. Albert Frère © ISOPIX De hechte band tussen de groep-Frère en Paribas (sinds 1999 BNP Paribas) zou decennialang standhouden. Pas in 2013 kocht Frère de bank volledig uit. Het is kenmerkend voor Frères aanpak: zodra je zijn vertrouwen hebt, ben je vertrokken voor een lange rit. In zijn staalbedrijven voerde Frère al snel zijn beruchte commissiesysteem in: de onderneming Frère-Bourgeois ontving op iedere transactie, ook op die tussen eigen fabrieken, tussen de 2 en 2,5 procent commissie. Zo werd ervoor gezorgd dat Frère-Bourgeois altijd geld verdiende aan elke ton staal die werd verkocht, ook toen de Waalse staalbedrijven zware verliezen boekten. Vakbonden en politici waren er niet over te spreken. 'De holp-up van de eeuw op de Belgische schatkist' Begin jaren zeventig werd de staalindustrie getroffen door een recessie: de vraag naar staal halveerde, de prijzen kelderden. Het was een drama voor Wallonië, dat de sluiting van de steenkoolmijnen in de Borinage nog niet helemaal had verteerd. Tien jaar lang zou het staaldossier de politiek domineren. In 1978 kwam de toenmalige socialistische minister van Economische Zaken Willy Claes met het Staalplan. Tientallen miljarden werden in de staalsector gepompt, maar dat zette niet veel zoden aan de dijk. Hugo Schiltz © Belga In 1979 verkocht Frère al zijn participaties in de staalnijverheid voor een mooi bedrag: de Belgische staat betaalde 735 miljoen frank (18 miljoen euro) voor 49 procent van Frère-Bourgeois Commerciale. Vier jaar
  • 15. later kocht de overheid de rest voor 1,125 miljard frank (27 miljoen euro). 'Frère pleegde de hold-up van de eeuw op de Belgische schatkist', zo vatte de Vlaamse politicus Hugo Schiltz de hele episode samen. Frère werd rijk dankzij overheidsgeld terwijl zijn bedrijven doodbloedden en de staalarbeiders hun werk verloren, zo luidt de kritiek nog vaak. In de net verschenen biografie De flair van een miljardair. Albert Frère, de man en de mythes , geschreven door De Tijd -journalist Jean Vanempten, ontkent Frère dat formeel: 'Dat ik van het staal rijk geworden ben, is een mythe. Ik heb dat nooit willen rechtzetten, maar ik was destijds al lang actief in de financiële wereld. Ik had toen al veel verdiend met beurshandel. Nu bestaan er vele regels, onder meer over handel met voorkennis, maar destijds verliep dat allemaal soepel.' Frère blijkt dus niet alleen rijk te zijn geworden op de kap van de overheid, maar ook dankzij voorkennis die hij ten nadele van de kleine belegger uitbuitte. Albert Frère © Photonews Konijn uit zijn pijp Het boek van Vanempten is de eerste Nederlandstalige biografie over Albert Frère. De flair van een miljardair is geen klassieke biografie die een levensverhaal vertelt, maar besteedt vooral aandacht aan de manier waarop Frère zijn imperium heeft uitgebouwd. Het boek gaat uitgebreid in op de overname in 1982 van de holding GBL, die Frère uitbouwde tot de belangrijkste holding van het land, na de Generale Maatschappij. In 1989 zou GBL de grootste aandeelhouder worden van oliegroep Petrofina, toen de grootste onderneming van het land en meteen de belangrijkste overwinning voor Frère. Daarna zou Frère ook nog de controle verwerven over de bank BBL, energiebedrijf Tractebel, verzekeraar Royal Belge en de Luxemburgse mediagroep RTL. Uit het boek van Vanempten blijkt dat Frère als handelaar - eerst in staal, daarna in aandelen en bedrijven - zijn hele leven een opportunist is geweest. Zijn devies was simpel: 'Goedkoop kopen om duur te verkopen'. Frère zelf daarover: 'Het is veel makkelijker om te kopen dan om te verkopen, maar het is als je koopt dat je
  • 16. toekomstige winst of verlies wordt bepaald.' Frère ziet opportuniteiten lang voor de anderen, zeggen vrienden: 'Frère ziet een konijn uit zijn pijp komen nog voor het beest beweegt.' Drie pijlers van succes Volgens Frère ligt de sleutel van ieder succes in 'werken, werken, werken'. Toch zijn er nog andere factoren die zijn steile opgang verklaren. Een eerste factor is de geslepen manier waarop hij zijn imperium financieel in elkaar zette met de zogenaamde cascademethode: een 'waterval' van holdings, waarin telkens een andere partij mee investeert. Zo kon Frère met een minimum aan middelen maximale invloed uitoefenen bij de bedrijven die de holding onderaan in de cascade overnam. Delen De cascademethode, zijn bondgenootschappen en zijn netwerk: de drie pijlers van Frère's succes Frère kon ook rekenen op een aantal bondgenootschappen, een tweede pijler van zijn succes. Hij trok jarenlang op met Paribas, maar wellicht nog belangrijker was Frères alliantie met de Canadese ondernemersfamilie Desmarais. Waar Albert Frère kwam, kwam Paul Desmarais - en omgekeerd. De twee families hebben afgesproken dat ze zeker tot 2029 samen zaken blijven doen. En het principe dat hen bindt, is doodsimpel: 'Om een deal te sluiten moeten beide akkoord gaan, maar één volstaat om het af te schieten.' Een derde pijler van Frères succes is zijn uitgebreide netwerk. Vooral zijn mandaat als regent bij de Nationale Bank van België (NBB) was daarbij belangrijk. De Nationale Bank: een familieaangelegenheid In de Regentenraad zitten vertegenwoordigers van de werkgevers- en werknemersorganisaties, samen met de gouverneur en de directieleden van de NBB. De raad vormt dus een uitgelezen kransje van mensen uit de sociaal-economische wereld, waar cruciale informatie over de economie wordt uitgewisseld. Albert Frère was zeer gehecht aan dat mandaat. In het boek van Vanempten staat daarover een opmerkelijke passage. Toen Frère in 1995 zijn mandaat wegens het bereiken van de leeftijdsgrens moest neerleggen, drong hij erop aan dat zijn zoon hem zou opvolgen: 'Voor mijn vader was het mandaat in de NBB een familieaangelegenheid', zo wordt Gérald Frère geciteerd. 'Hij vond dat ik recht had op dat zitje als hij met pensioen ging. Toen hij dat eens hardop zei bij de Nationale Bank, leverde dat de nodige hilariteit op. Men maakte hem toen duidelijk dat het benoemingsmechanisme zo niet werkt.' Uiteindelijk werd Gérald Frère in 1998 wel regent bij de NBB, op voordracht van de minister van Financiën - dat kan een vorm van nepotisme worden genoemd. 'Het is tegen mijn principes om politici om gunsten te vragen' Frère kende, zoals eerder gemeld, ook zijn weg in de politieke wereld. Zeker in de periode dat de herstructurering van de staalsector op de regeringstafel lag, maar ook daarna is de overheid vaak vrijgevig geweest voor de Waalse ondernemer. Vier jaar geleden onthulde Knack nog dat de Belgische overheid in 2010 een buitengewoon gunstige ruling had afgesloten voor Total België - het vroegere Petrofina, waarvan Albert Frère de belangrijkste aandeelhouder was: dat bleek zijn ruwe olie aan te kopen op de Bermuda-eilanden, een notoir belastingparadijs waar geen druppel olie wordt opgepompt. De regeling met de fiscus kostte de Belgische schatkist enkele miljarden euro's.
  • 17. Albert Frère met Kris Peeters (CD&V) © BELGA Vanempten besteedt geen aandacht aan de Total-affaire, maar laat Frère wel verklaren: 'In Vlaanderen en in België gaan zakenlui graag om met politici. Maar meer dan een gezellige babbel met een goede maaltijd en een goede fles wijn is het niet, hoor. Zelf aarzel ik om met de politieke wereld om te gaan. Ik ontmoet politici, ik praat met hen, ik heb zelfs politieke vrienden. Maar het is tegen mijn principes om hen om gunsten te vragen.' Het ontlokt bij Vanempten de laconieke commentaar dat we toch mogen aannemen 'dat bij een goed glas wijn ook wel over zaken gepraat zal worden'. 'Uitverkoper van België' Tot diep in de jaren tachtig domineerden holdings als GBL het Belgische economische weefsel. Toen Europa evolueerde naar een eengemaakte markt, moesten bedrijven internationaler gaan denken. Dat had Frère snel begrepen. Hij zag twee opties: zijn eigen dochterbedrijven internationaler en groter maken, of ze verkopen aan een internationale onderneming. Frère koos voor de tweede optie en in ruil voor de verkoop verwierf hij bijna steeds een participatie in de grote internationale speler. Zo verkocht hij Petrofina aan Total, Royal Belge aan Axa, BBL aan ING, Tractebel aan Suez en RTL aan Bertelsmann. Delen 'Vergeef me mijn onbeschaamdheid, maar de honden blaffen en de karavaan trekt voorbij' Niet voor niets wordt Frère 'de uitverkoper van België' genoemd, maar van die kritiek trekt hij zich niets aan: 'Het gaat niet om verkopen, maar om associaties, fusies om kampioenen te vormen.' Meer woorden wil hij er niet aan vuil maken: 'Vergeef me mijn onbeschaamdheid, maar de honden blaffen en de karavaan trekt voorbij.' Brussel te klein Opvallend is dat Frère bijna steeds voor een Franse overnemer koos. Volgens sommigen was Brussel te klein voor Frère en wou hij meetellen in Parijs. 'Daarom investeerde hij de opbrengst van de verkopen vooral in Franse groepen, en kocht hij er een plek mee in hun bestuurskamers: bij Total, GDF Suez en andere', schreef Stefaan Michielsen, samen met Beatrice Delvaux auteur van een boek over de Belgische haute finance waarin Frère natuurlijk aan bod komt.
  • 18. 'Hij speelde er niet de eerste viool, maar hij mocht wel aanschuiven aan het jaarlijkse diner van de Franse president voor het kruim van de Franse bedrijfswereld.' Frère heeft ondertussen optrekjes in Parijs, in het skioord Courchevel en in Saint-Tropez. En om er helemaal bij te horen, kocht hij het prestigieuze wijndomein Cheval Blanc. Chateau Cheval Blanc, eigendom van Albert Frère © Reporters /Andia Toen Albert Frère in 1991 benoemd werd tot Commandeur in de Orde van Leopold kreeg hij het ereteken overhandigd door toenmalig vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken Willy Claes, een bekende sinds het staaldossier. Claes verklaarde: 'Als België een twaalftal mensen met de allure van Albert Frère zou tellen, zou de verankering van al onze strategische sectoren verzekerd zijn'. Bij die uitspraak ging toen al menige wenkbrauw omhoog. Geen adellijke titel van Boudewijn Lang aasde Albert Frère ook op een adellijke titel. Hij stond op de lijst van kandidaten, maar koning Boudewijn volgde het advies van de Consultatieve Commissie niet. Het heet dat Boudewijn maar weinig sympathie kon opbrengen voor de manier waarop Frère zijn rijkdom had opgebouwd en voor zijn sterke bindingen met Franse financiële groepen. Na de plotse dood van Boudewijn in 1993 ging het echter snel: een jaar later was Albert Frère baron. En in 2008 ontving hij van de toenmalige Franse president Nicolas Sarkozy het Grand-croix de la Légion d'honneur, de grootste burgerlijke onderscheiding die in Frankrijk wordt uitgereikt.
  • 19. Albert Frère met dochter Ségolène en schoonzoon Ian Gallienne © Isopix De voorbije jaren heeft Albert Frère plaatsgemaakt voor zijn zoon Gérald en zijn dochter Ségolène. Gérald Frère had echter weinig ambitie om in de voetsporen van zijn vader te treden. Hij houdt zich liever bezig met de jacht en het beheer van zijn boerderij met honderd hectare tarwe, maïs en bieten. De man van zijn halfzus Ségolène, Ian Gallienne, heeft nu meer de touwtjes in handen. Zijn eigen portemonnee Albert Frère heeft de absolute top in de financieel-economische wereld bereikt, zoals de opname in de Forbes- lijst van rijkste mensen ter wereld illustreert. Maar wat heeft hij de Belgische economie uiteindelijk bijgebracht? Van het geld dat hij ontving bij de verkoop van de Belgische sterbedrijven is maar weinig opnieuw in ons land geïnvesteerd. Zakenkrant De Tijd kwam onlangs tot de conclusie dat 'Frère voor onze economie meer waarde heeft vernietigd dan gecreëerd'. De krant becijferde ook hoe groot het voordeel was voor de beleggers die met Frère hebben meegelift. Wie twintig jaar geleden 100 euro in GBL belegde, heeft nu 555 euro. Wie in diezelfde periode 100 euro stak in een korfje Bel20-aandelen, haalt 526 euro. Maar wie twintig jaar geleden bijvoorbeeld 100 euro in de holding Ackermans & van Haaren investeerde, heeft vandaag 1.600 euro. Ook voor beleggers die hem trouw bleven, was Frère dus niet de beste keuze. Albert Frère heeft altijd maar één doel gediend: zijn eigen portemonnee.
  • 20. De flair van een miljardair. Albert Frère, de man en de mythes , geschreven door De Tijd-journalist Jean Vanempten © Uitgeverij Van Halewijck