Pdf Sahih-i müslim şerhi çok önemli bir hadis kitabıdır. Mehmed sofuoğlu Sahih-Müslim şerhini çok titizlikle yazmış, bu eseri beğeneceğinize eminim. Sahih Muslim pdf Mehmed sofuoğlu tercemesi indirmek istiyorsanız bu eser bire bir Sahih-i Müslim PDF Tercemesi Ve Şerhi Mehmed Sofuoğlu CİLT 5.pdf

2. SAHlH-İ MUSLİM
VE
TERCEMESI
CILD
5

4. Ebu'l-Hüseyin Musliınu'bnu'l-Haccac
el-Kuşeyri en-Niysaburi
(206-261)
•
SAHIH-İ MUSLIM
VE
•
TERCEMESI
CILD
5
Mütercim:
MEHMED SOFUOOLU
1st. Yüksek İslam Enstitüsü Öğretim Üyesi
İRFAN
YAYIMCILIK VE TİCARET
Çotalçeşme Sk. Defne Han No: 27/14
Cağaloğlu • ISTANBUL
'll,J: 511 09 60

5. irfan Yayınevl No. 7/5

6. c.AB1R İBN ABDİLLA.H'DAN; DEDİ Kİ: RASôı.ULLAH (S) BİZE
HİTAB EDİB ŞÖYLE BUYURDU : EY İNSANLAR! ÖLMEDEN ÖNCE
TEVBE EDİN, MEŞGOL KILINMANIZDAN EVVEL (YANİ FIBSAT
ELDE İKEN) İYİ İŞLER YAPMAYA KOŞUN.
RABBI ÇOK ÇOK ANMAK, GİZLİ VE ALENİ ÇOK SADAKA VER­
MEK S-0RETİYLE RABBINIZLA ARANIZDAKİ İLGİYİ EKLEYİB DU­
RUN (YANİ ÜZERİNİZDEKİ ALLAH HAKLARINI ÖDEYİN). BÖYLE
YAPARSANIZ RIZIKLANDIRILIRSINIZ, YARDIM EDİLİRSİNİZ VE
KAÇIRMIŞ OLDUĞUNUZ ŞEYLER SİZE TELAFİ EDİLİR...• 1
1. hffl Mlce,, Sünen, bibun ft fanı'l-cumua, 1, M3 ı.1081•.

8. '1•� � �,1r�
�
t.�I yl:S'- ,.,
RAHMAN VE RABtM OLAN ALLAH'IN İSMİYLE
21 - KİTABU'L-BUYÜ' 1
(�ş-verişler Kitabı)
1. Ber/ : Alı§ veriı demekdir. Lugatta mutlak mubidele yani malı mala veya malı semene
değişmek ma'118Slll8dır. Satmak ve satm almak ma'nisına da kullanılmışdır. Malı milk­
den çıkarmayı ve malı milke ka'bnayı ifide eder. Bu cihetle bey' zıd ma'nalı kelime­
lerdendir. Ş1.'l"CI lafzı da satmak ve almak ma'nilanna konubnuı olduğundan zıd ma'nllı
kelimelerdendir. Bey'in cem'i but,,l' gellr. Bey'in çeşitli ıekilleri ve n�vi'leri vardır.

9. 11 SAHiH-! MUSLIM
(1) MOI..AMESE VE M-0NABEZE 2 (S0RETLERİYLE YAPILAN)
ıLIŞ VERİŞLERİN BATIL KILINMASI BABI
1 - (1511) ......... : Ebu Hureyre (R) den: Rasulullah (S) müla-
mese ve munabeze suretleriyle alış veriş yapmakdan nehy etmişdir.
( ) ......... : Bu seneddeki raviler de yine Ebu Hureyre'den, o da
Peygamberden ayni hadisin benzerini rivayet etmişlerdir.
( ) ......... : Buradaki tariklerin ravileri de yine Ebu Hureyre'den,
o da Peygmaberden bu hadisin benzerini rivayet etmişlerdir.
( ) ......... : Bu senedin ravileri de Ebü Hureyre'den, o da Pey­
l{llmberden yine ayni hadisin benzerini rivayet etmişlerdir.
::.,-;�J/J_;i·,6;.���i-�ıjJı·,;�l,·l;. -ıtı:i�'1:f.(F.iı,J (...)-,.
-: � . ... . - , � ,.. , . , } "' ,,,.
.. -,:,ıı.......
-.....,ı,·• ..•..·--- -J , ......__ ., '/il., ,,,,. .. , ı:- • ıı-- • ...
•�.ı...:.., J �;-. : � ifJ! : - � ! •.ı...,..�I ı.r .:...u:.""= 4; I ! .�� � ,,_ .:,-
• y .,.
•• J >-; .. • ,.. - ,,,. - •
V •• ,.. l - • '
J.►I •ıı .Ll,' .:,ı •...:l:.!ıı-. ı•.�- •. 4�ı.:.- •• I'·• .b-1' •ı�' .l."li --�,,.,ı:,
• - J ı.ı- . • . J ır � ·- ....y ...,._ J ı.ı- c..1". • ,J ._,J'o'
.,. - ... .- '_,, . ,., ,.
.�r.....•-:.:Jı �-'.b,ı-·i.:::; -�--, :-�,J-1 '..-;•-:. [:':..
-·- . Y l - - J ..ı - J ? j .Y f__,.
- - -
2 - ( ) ......... Ebu Hureyre (R) şöyle demişdir: İki türlü ahş
vı,rişten yani mulamese ve munabeze suretiyle alış veriş etmekten nehy
2. Beı,'u muldmese yahut bey•u limds ile bey'u mutıcibeze yahut bev'ıı. nibaz, cihili:,et
ııünlerindeki alış veriş nevi1erinden ikisinin adıdır. tsıAm kan1lnu ile yasak edilmiı
olduktan için bittabi her ikisi t.atbikatdan düşmüş ve bu yüzden. mazideki icri keyfi­
yetleri hakkında çeşit çeşit tefsirlere yol açılmışdır.
Bey'u mulfınıesenin keyfiyeti hakkında şu tefsirler ge]mişdir :
a. Alış veriş yapacak ilti kişi: •Ben senin lmmaıına, sen de � kumaııma
dokundun mu alış veriş tahakkuk etsin yani muhayyerlik hakkımız .akıt olrıun• diye
pazarlık etmek.
b. Siyi' : •Bu metAı sana şu kadara sattım, sana dokundum mu bey' vlcib olsım•
demek, yahut müşteri böyle söylemek.
c. Müşteri dürülmüş bir kumaşı açıp bakmakaızın yalnız. eliyle d1şır.ıdan yoklayıb
- açıp baktığında muhayyerlik hakkı olmamak şartıyle- lıtirl eylemek; yahut blyi' :
•Kumaşa dokundun mu sana satmış olayım• demek. Yahut da bl.yi' malını, miiıt,erl ona
el sürünce bey' 13zım olmak, yani muhayyerlik sAkıt obnak prtıyle satmak.
d. Milştertnin satılacak kumaşa - gece veya gilndilz- eliyle dokunması ve ku­
maşı açıp çevirmesiyle beraber alış; verişin tamam olmasıdır ki bunda ne dilı(bune var­
dır, ne de icib ve kabtil ile tahakkuk eden rizilaşma.
e. Müşteri mala bakmaksızın, satan da ihbar ve ta'rlf etmeksirJn yapılan alıı
verişdir.
f. EbU Hureyre'nin Sumn NeBtirdeki ta'rifine göre birinin diğerine: •Ben ku·
maşımı senin kumaşınla trampa edeceiim» demesi ve hiçbiri diierinin malını tedkik
etmeyib yalnız kumaşa dokunmanın alış verişin şartı kabili edilmesi.
Muhaddlslerin bu muhtelif tefsirlerini Şifü fakihleri üç siirette cem' etmiılerdir:
Birincisi ve en sahihi, bayi" heı-hangi bir hey'etde gece dürillm.Oı olarak bir kwnaıı
getirib, müşteri eliyle kumaşın dışından dokunur ve mal 8'hibi müşteriye: •Bunu ıana

10. K1TABtrL-BUY0' 9
edildi. Mulamese, iki kişiden herhangi birinin arkadaşının kumaşına te­
emmülsüz olarak el sürmektir. Munabeze ise iki kimseden herhangi biri­
nin k.endi kumaşını diğerine - bunlardan hiç biri arkadaşının kumaşına
bakmıyarak - atmasıdır.
3 - (1512) ......... EbO. Said el-Hudri (R) şöyle dedi : RasiHullah
(S) bizleri iki türlü alış v�şten ve iki türlü glyinişten nehyetti : Mulıl•
mese ve munabeze sftretiyle alış veriş etmekten nehyetti. Mulamese ki­
şinin geceleyin yahut gündüzleyin arkadaşının kumaşına eliyle dokun-
şu kadara - dokunman, bakman yerine geçmek ve gördükten sonra m�rlik hqk­
km olmamak şartıyle - sattım• demesi. İkinc:isi, alış veriıe mahsüs olan sigalardan hiç­
birini kullanmakşızın dokunmanın kendisini bey" saymaları. Uç:Oncüsü, dokunmayı, tnec­
lis muhaYYerliiini kesmeye ıart kılmalan.
Bey'u munibezenin de muhtelif ta'rlfleri vardır :
a. Alış veriı edecek iki kişiden her biri diierine kendi kumaıını atar ve hiçbiri
diğerinin malına ve rizi olup olmadıjına bakmaz. Bu atıpna ile bey' gerçekletir ve
muhayyerlik hakkı düşer.
b. Malın atılmasını bizzat bey' addetmek.
c, «Sana sattım fakat malı üzerine atınea muhayyerlik m.unkatı' ve bef' 1'.mn
olsun• demek.
d. Munibezeden maksat lıiııol nebzdir yani taı atmakdır. Taı atmanın da iki sll­
reti vardır: Biri, •ataeaiım taı bu ktmıaı]ardaıı hangisine .isi.bet ederse onu ıu kadara
sattım•; diğeri de: «Şu ar.izinin bulun.dulum yerden itibaren atacatım tq nereye varırsa
oraya kadarını sana sattım• demek.
e. •Şu malı sana sattım, ;pıkadar ki bu taşı fırlatınca.ya kadar muhayyerlik hak­
kın bikidirı, d�mek.
f. Taş atmanın kendisini bey' saymak ve meseli cbu kumaşa taşı fırlattı.lım va­
kıtda o kumqı sana şu kadara satmış olayım.. demek.
Şafii fakthleri bey' m�bezenin bu tefsirlerini de üç SUl'ete irca' etmiı}erdir: Bi­
rincisi ve en sahihi -bey' mullmesede olduiu gibi - iki ahı verişcinin bizzat atmayı
bey' addetmeleri. ikincisi, .sip kullanmaksızın atmayı bey' saymalarc .Oçiincllaii, atma,,
muhayyerlik hakkını kesici addetmeleri (Tecrid Ter-. ll, 2«..2ı1&),

11. 10 SAHIH-1 MUSLbl
rna•ıdır ki o bu kumaşı bundan başka bir suretle evirip çeviremez. Mu­
nabeze de bir kimsenin kendi kumaşını diğer bir kimseye atması, diğe­
rinin de kendi ku�şını berikine atmasıdır. Bu atma, bakmadan ve kar­
şılıklı rızalaşmadan. onların alış verişi olur 3•
( ) .....;... : Buradaki raviler de yine ibn Şihab'dan bu isnadla
rivayet etmişlerdir.
�_;,.jı,.;ıır:;:!',ı ,;ı..Jı r;:..ı� -:-L. (t)
.'.:'..::; �, �,-b;1::; �,�;,. l:;1.;.. '4-�(:--ı.Ji::; A;.1l:};,, (ıoır)- t
. - ,,. . ..: ·-
.�ı./;:;�.f;�:.� �[i�. ('��ta..iUJ)
�:;.3:�j'-?•l;..Jt-�'of�·:;�-�:.]:J_
' !ı:J:ıc3- ::;.,•�I�;.;:_;.; : J(; . �;_;ı.3,İ:; '_(_;�,� ;t:,ıı;.ic;:•i;.
•
.,...
�,, ...... ., ,,.
;r (i:i-.rJ
(2) TAŞ ATMA SATIŞININ VE KENDİSİNDE ALDATMA BULUNAN
ALIŞ VERİŞİN B.ATILLIÖI QıBI
4 - (1513) ......... : Ebu Hureyre (R) : Rasulullah (S) taş atma sa-
tıwından • ve kendisinde aldatma5 bulunan alış verişten nehyetti, dedi.
---·------
8, H,dlııde men' edilen iki alış veriş şekli tefsir edilmiş, fakat nten' edilen iki giyiniş tef.­
•lr ıı:dilmemişdir. Tefsir edilmeyen bu giyinişler iştimti.lu's-samma• Ue ıhtıbd şekilleridir.
•lıtimfilu's-samımi, sevble arabm biiründükleri gibi biiı11nmekdir ki ihrBmı sağ
uılıniblnden sol koluna ve sol omuzunun üzerinden. götiirüb ba•dchu arkadan sol kolu­
nun ve sol omuzunun üurinden atmakla tamamen bürünmekten ibarettir ki elleri Ve
•rıklıırı ve bütün izisı mesdUd olur. Bir kavle göre i:zaI' ve ibram makülesinden yal­
nııra bir kat sevbi bürünmekten ibarettir...• <Kamüs Ter., IV, an). Ahmed Naim Bey
merhQmun da işi.ret. ettiji vechile birinci ta'rifin tercemesinde ihtimal müstensih hatası
vırdır; «Ba'dehu arkadan soh değil, •sal kolun ve sağ omuzun-un üzerinden• demek
11ıım ıelir.
...ı-Ihtıbıi, bir adam sevbine sanlıb btirlinmekdir. Bir kavle göre dUlbent ·ve kemer
nı.kQlı:ıııılyle sırtını ve baldırlarmı sarıp toplamak ma'llBlınadır..... <Kamü.ıı 7'er,, lV,
llll. DRha kolay tefsiri, insan ilyeleri üzerine oturub bacaklannı da dikerek o hey'et
luN ııuırmmakdır. İştimllu's-sammi ile ıhtıbidaki nehyin sebebi harim olan avret yer­
lırln&n açılması korkusudur, Avret yerlerinin açılmasına mahal vermiyecek derecede
olur• hadım olmazlar.
,t, leııı'u'l-hasô.t: Bunda üç te'vil vard�: Biri •atacağım taş bu kumaşlardan hangisine isft...
lıet ■derse onu sana şu kadara sattım• yahut �şu arhinin, bulunduğum yerden l'tibiren
ltııL'Nlnn taş nereye varırsa oraya kadarını sana sattım• demekdir. İkincisi, «bu taşı
fırl■tıncaya kadar muhayyerlik hakkın baki' kalmak üzere şu malı sana sattım• demek.
tJoUnrUııü de bizzat taş atmayı bey' kıiınalan ve meseli cbu kumaşa taşı fırlattığım
vaklldo o kumaşı �na şu kadara satmış olayım• demekdir.
1, OıNr, nahnda teh1ikeye denir. GuT'Ur da aldatmak ma'nbmadır. Be11'u'-QaT"er, bir kaç
•lıl1de ta'rif edilmişdir: •Bayi' ile müşterinin künhünü idrik etmediği bey'dir•; •Ya
•m•ıd yahut müsemmeni yahut va9
desi mech1ll bulunub muhlıtaralı olan bey'dirıı. Bu

12. Kh'Aıııl'L-BUYO' 11
5 - (1514) ......... : Abdullah ihn Umer (R) den : Rasfilullab (S)
Hnbclu'l-habele • alış verişinden (yani ana karnındaki yavruyu ve onun
yavrusunu satmaktan) nebyetınişdir.
�:-,)�8-�, v�.<_;.)_.i::u,.,) ��Sı�ti:-,'"":;.��Jc;...; (...)-"
- . -
'-1-ı·;.ı ;:, •·w.-�ıl:ı •,:i ;:,?: Jli . --' ·•ı .'J • � •--: İ . Jıı.G'. - (�l:;jı
:'j':- r .r. • • -·-- . ı.r .,, '!. ı,r � u_� _ -.. ı:r
,.. ' ,, .. .,. • ., ·,, • •J-•ı:...1... :..,.. , •
. �:,;;,;-�'�;.-:,-��.... ::..;_:: �'J:°,l(r �l;JI�- .:ıı�ı�:-,.�'r,Jl
6 - ( ) ......... : İbn Umer (R) şöyle dedi : ·Cahiliyet halkı deve
etini, habelu'l-habeleye kadar va'de ile alış veriş ederlerdi. Habelu'l-ha­
bele, gebe bir devenin doğurması, sonra doğurulan dişi yavrunun hamile
kalmasıdır. Rasıilullah (S) onları bu türlü alış verişten nehy etti.
�.,..:J• r'..)., ..;t't_.)., . .-,..,y-.-,,_.,,-:i'İ e;-:.JJı:.,.J•e;-:.'f..)-:-� (t)
�f ! -;Ji'çf•-�� :.:._; �t:'J, ::..lj: J� _ �� �l:};, (ııı,)-V
.
• (
• ·- ·- 1 °i;;•(°' '
...·:. • ,lı J�,r,A;,_ JııJ �-
:"""·t:=! ıs r-·e- Sif# - ., )
ta'rlflerin hepsi mechilHln be:,'inl ve nelicede bir tehlükenin varlıiiını iflde etm:lııdir.
Be:,'u'l-prerden nehy, ahı veriılere lid asil mes'elelerden biiyllk bir uldır. Buna, mev­
cdd olınayan ıeYln satı!P, mechQIIID satıp, satıcının henilz ııAlılb olınadıit bir ıeyln sa•
tıp, anı karnmıı,a olub henilz doilmamıı yavrunun satıp ılbl birçok aıtıılar ve benzer-
leri dAhildlr,
6. Zaleme, zillmin: fecere, ficlrin: kelebe, katibin cem'i olduğu gibi, habele de lıAbilin
cem'idir. · Lisan alimJeri gebe kalmak ma'nlsına olan ha.mel masdiınnm insanlara, Mbel
mudırmm da diier hayvanlara mahsus olduğunu söylemişlerdir. Alimler bu hadlsde
nehyedilen ,habelu'J-habele bey"i»nden De kasdedildiğinde ihtilal ettiler. Bir. cemiat:
Bu, gebe bir devenin doğurmasına, sonra bu doğan dişi yavru da hamile olub karnın­
daki cenini doğµrmasına kadar te"cll· edilmiş bir semen mukabilinde bir saiı§i yapmak­
dır, dedi. Di�erleri de: Gebe olan devenin karnındaki yavruyu S&.tmakdır dediler. ·Hu­
lasa gerek bunun be:,'i, gerek bune ta'lik edilerek başka bir ııe:,'in be:,'i heklarmda
husOsi nasslar gelmek sii:retiyle yasak edilen bey'ul-ğarer nevi'lerinden bir alış. veriş­
dir. Çünkü bunler, içinde tehlüke yani aldanma ve aldatma bulunan ve bundan. dolayı
yasak edilen alıı verlılerdir,

13. 12 SAHIH-1 MUSLIM
<•I KlŞINlN, KENDİ (DiN VE TOPRAK) KARDEŞiNtN ALIŞ VERİŞİ
ıl,t:VIIIN1<; ALIŞ VERlŞ ETMESİ VE ONUN PAZARLIÖI ALEYHİNE
Pı1.ıHl,IGA 'GtRlŞMESİNİN TAHRIMİ İLE SATICI ALICI ARASINA
UIHIH FİAT YÖKSELTMENİN, SATILACAK HAYVANLARIN
MKMELERİNDE SOT BİRlKTİRMENİN TAHRIMt BABI 7
7 ( 1412) Bize Yahya ibn Yahya tahclis edib şöyle dedi: Ben Ma-
llk'tn lııı,.ıırunda okudum. O da Niüi'den, o da ibn Umer'den : Rasulul­
lıh (Hl : •Sizden ba'zınız diğerinin alış veriş sözleşmesi yapmakda bu­
luntııııııı hlr metıı· üzerine alış verişe girişınesiu• buyurdu.
' (. ..,,. .J•a;. � • , > >
•. . . '.,:
,:.:· - . "i ( •·,., • •il-) .;, 1,_. ,. - • - .' ,. • 1.�- ( )
,:,O �- • ...> • ı !-".,._..,,,.,.J u·•ı ". J..J.J '-:'.rıJ_ ..ı!".J ,._,,.J/1 •.. - /ı
•
• �-·ııı: -.,, .,ı.;.i --•i.;•,!_•,ı -'ıi.-J&_,1.11;;_•�,,.-.-•'.·1.·•·� ---�i. , ..,
ı.:--. , �.... t.= u- r..r.J �=-� lŞJ''f;' � /iJ. � e. u....r.--- �f:-!-
-,·t •1 rf 1 •
•• '<41 .:,�:.:,,'il, �I;;ı.;-'Jo
H ( ) ......... : İbn Umer (R) den : Peygamber (S) şöyle buyur-
du : •Kardeşi bir meta'ı satın almak üzere iken diğer bir kimse o meta'ı
ılmııtıı kalkışmasın. Herhangi bir kimse de kardeşinin evlenmek üzere
tlllb olduğu bir kadını istemeğe kalkmasın. Ancak birinci isteyen, ikin­
clılnı, istemek izni vermesi hali müstesnadır•.
', Bu hAbın hadislerinde Rasulullah (S.l tarafından muslim gayr-ı muslim bütün beşeriye�
Un mUbtela olduğu müzmin ictimiil hastalıklara temas edilmiş. tedavileri için gerekli
tııcthir ve tavsiyeler yapılmışdır. Bunlar �ylece özetlenebilir :
.ıı. Satıcı ile alıcı arasına girerek ve kendisini alıcı gibi ptererek müşteriyi kan·
c1ırıp fiatını yükseltmeye çalışmak nehyedilmişdir.
b. Bir kimsenin dijerinin alış verişine müdahale etmesi yasaklanmışdır. Yasak­
lııınnn bu müdahale iki s0.retle olabilir: Hariçten bir §Bhıs muhayyerlik hakkı olan bir
ınüıtedye: "Alış verişini feshet, ben sana ayni malı daha ucuz fiatla alırım• der. yahut
hlr satıcıya: "Bey'i feshet, ben malını daha yüksek bir fiatla satanın• der. 1ıte bu .a,.
retlerle üçilncll bir ıahsm alış verişe müdihale etmesi ve bozmaya çalııması men' edil..
mlıdir,
c. Bir kadına söz kesilib mehrde ittifak edilerek evlenme akdi yapmak üzere
t:uhınan bir kardeşin bu hıtbesi üzerine, başka birisinin kalkıb da mehri artırmak: veya
rliltır süretlerle evlenme talebinde bulunması men' edilmişdir,
d. Ma1ını satmak isteyen bedevi köyltll.erin şehir ticir ve ıimsirları tarafından
rtnha yolda karşılanmaları, pazara gelmekte olan malların aracılara geçerek halk :r.ara­
rınn fiat yükselmelerine sebeb olacağından men' edi.lmişdir. Ayni zamanda pazara gel•
miş olan malların bu gibi simsirlar tarafından toplan�b fiat yükseltmek için satıştan
ıeri bırakmak SUretiyle piyasayı tazyik ve halkı :zarara ve darlığa düşürme şekilleri de
men' edilmiştir.
e. Sablacak B11ğmal hayvanların sütlerini memelerinde birikdirmek siiretiyle çok
ııO.tlü gösterib satışa arzetmek ve benzeri hileli yollar tamamiyle men' edibniıdm,
f. Bir kadının, muslim veya gayr muslhn dijer bir kadının refah ve aaldetine
ııtz dikmesi ve onun yuvasını bozma tejebbtisü en sert şekilde men' edilmişdir.

14. KITABU'L-BUYÔ'
;:.j)��lG-1;., ıj�. �Z:ıj_.ı:�:.Z:i�_�:; ��_iZ: �l:};, (ı•ı�)--.
- -
13
_r'J-'J''(
:'.iı,fiİı J�-·�l;J_?;�i! ;:;_).�i:;, �i:;,,);ili(;,:�Z:I
'
, l U.
-·-
9 - (1515) ......... : Ebu Hureyre (R) den : Rasıilullah (S) : •Mus-
liman bir kimse kaı'deşinin pazarlıklaştığı fiat üzerine kıymet artırması
yapmasın• buyurdu.
,. ' , ,. ...._." :ıı - > • ! •1.• , ,. 1
� �I ..i;,. :.:.ı;..:;l .•��I ; , ;:i.�..,_1 ::,� , ıi,ı;.�1 :; , �J'yı � .;:.:.G•:..;..
�i ! ;::;_;...,i:; , r.iC ..,i:; , (�fr::;ı;:.:;)�,.ı;:;�::'.:.':}'.ı.;. . ..,i C•'.ı.;. . :.t:�
..· _ .. ; -- . �
.: ,
-i·- •ı,;.•--·�,--,· ·- ·i ,, '1;'''1'::.,··1•-o,ı,!l;;_
1
1;:ı ·­
. � � ıs . �JJ �- '!�J . �� _r.,- .., J,:,.J' r -,J ı.J" J1f;!!IJ !1l r)
10 - ( ) ......... : Buradaki üç tarik ravileri de yine Ebu Hurey-
re'den; Rasulullah (S), herhangi bir kişinin kardeşinin pazarlıklaştığı fiat
üzerine artırma yapmasını nehyetti diye rivayet etmişlerdir. Bunlardan
Devraki'nin rivayetinde: •Kardeşinin satın almak üzere kararlaşan fiatı
üzerine• şeklindedir.
1• ., ı: •
::,�.-�:;yı; ·��;ıı�ı:; �ı:1
J0ij, ;:ı�. ��Z:�:�l:}j, (...)-,,
· .., ·.; ı;' ..:.:;ı' ,y- . ..::ı o).') '1 ,(:.'yı J;.-ı,ıı;. .:iı"1 ' • .:ıı ! ;"'.' 1
'- f-' I - 'ı� ı;. .. - ' -ııııı; 1
�C'.:'• 1.> • t::• J �-·, . ..1 ı..r• �, VJ-J J
•.,..�
;;ı�·i�. ç�,�. ·;;iı:;�yıı,�.ıv.,. =ı;ı_-:,!'ı.:c:;:İ:,. ı.,l�l:Jv:,
- •• ·• -- • ,<""' •r-
•
(' ·• -• -
. ( ;· � ;L.,j ı..):, � .:ıı:, . .,,..�ı..;.�:ı.:ı'f. ��.:ıı� '�_:,ı.:.ıı�
. .
11 - ( ) Bize Yahya ibn Yahya tahdis edib dedi ki: Ben Maliİt'in
huzurunda okudum, o da Ebu'z.Zinad'dan, o da el-A'rac'dan, a da Ebu
Hureyre'den: Rasulullah (S) şöyle buyurmuşdur : «Satmak için eşya ge­
tiren süvariler (pazar haricinde) karşılanmaz. Sizden ba'zınız diğer ba'­
zısının alış verişi üzerine alış verişe girişmesin. Müşteri kandırıb kızış­
tırmayınız. Şehirli (ihtikar maksadıyle) bedevinin malım satmasın. Sa­
tışa çıkarılacak olan deve ve davarların sütlerini sağınamak suretiyle .me­
melerinde biriktirmeyiniz. Herkim sütü sağılmayıb göğsünde biriktiril­
miş hayvan satın alırsa, alan şahıs bu alış veriş akdinin arkasından ken-

15. 14 SAHIH-1 MUSLİM
disi o hayvanı sağdıkdan sonra muhayyerdir. Eğer bu hayvandan razıy
olursa hayvanı alıkoyar, razıy olmaz ise hem o hayvanı geri verir, hem
dıı (südünü sağması karşılığında) bir sa' hurma verir•.
( r•.ıı.•
ı..',,), ....... �...11-!,r.--.." ... 'ı-l:.:
...."' .. & .....·,,.r...,.ıı., :.ı'•-'ı•�- ( ) ,.,
..:..:ij ı.J _,.J iS;l• .:r �ı:;.ı.� ·ıJ � .;;fa �.., ı.J .., � ı.,,',11' .. . - ,
,,. . . . .. . ,,. ...
•ı rh ,.....ı- , ..,. , ııı .. , ı: ı .,.
. !'y.�ı; t:f...:ıIj . �:'� Jl.:11 .jJJ •�I J_,!.:;.:ı1 ! .:;_:,..�1 :;. ,
_
r}ı;. �1 ::,,.
' .. • ' • ı:ı .,. • .. .. ..... • • ,. -: • ı
.� {,..'Jô�::,,ı�l::-t.;lj.�:�ı_,.,A-:JI .y,.i,;.I J'j.l.;1:;.11 Jw.)lj
.. ... ... ., .,.
.
12 - ( ) ......... : Ebu Hureyre (R) den: Rasulullah (S), satmaya
ııytı getiren süvarileri karşılamayı, şehirlinin (ihtikar va'diyle) bedevi
mılını satmasını, kadının (din ve toprak) kardeşi diğer bir kadının tala­
kını istemesini, satıcı ile alıcı arasında müşteri kızışdırmayı, satılacak süt
hıyvanlarının sütlerini sağmıyarak göğüslerinde birikdirıiıeyi ve karde­
,ının korarlaşdırdığı fiatda artırma yapmayı nelıyetınişdir.
( ) ......... : Buradaki üç tarik ravileri de bu hadisi rivayet etmiş­
l■rdlr. Bunlardan Gunder ile Velıb'in hadisinde: Nehyedildi şeklinde,
Abdussamed'in hadisinde ise Muaz'ın, Şu'be'den gelen (12 rakamlı) ha­
dlıl gibi ;. Rasfilullah (S) nehyetti tarzındadır.
13 - (1516) Bize Yahya ibn Yahya tahdis edib dedi ki : Ben Ma­
llk'ln huzurunda okudum. O da Nafi'den, o da ibn Umer'den : Rasulullah
(8) neeşden (alış verişte müşteriyi yanıltmaktan) nelıyetmişdir •.
1, N•cı: Meta• sihibi, müşteriye metaını medh ve vasf ederken tervic için bir kimse
da ılhibine muvafakat eylemek yani beraberce medh ve vasf eylemekdir. Bir kavle
ıöre satın almak arzusu değil iken %iyide paha ile satılmak için musanna' olmak üzere
u met.da daha çok paha ile müşteri olmak �'nhınadır. Bir ı:örüşe göre, insanları bir
ınotA'dan zem ve kötüleme ile nefret etürib, diğer bir metAa sarf ve m.eyl eylemek
ına'nAsınadir (Kamiis Ter.• II, 113.t),
Alım satiın işlerine bu menfOr lekillerden hangi sOretle oluna olsun müdlhale­
nln c:lrkinlii:i besbellidir.

16. KtTABU'L-BUYO'
(S) SATILMAK ÜZERE GETİRİLEN ERzAK VE TicARET
MADDELERİNİ YOLDA KABŞil..AMANIN TAHRIMl BABI
15
14 - (1517) ......... : İbn Umer (R) deri: Rasfilullah (S) ticaret
maddelerinin pazar yerlerine ulaşmadan önce karşılanmasını nehyetmiş­
dir. Bu, ravllerden ibn Numeyr'in rivayet ettiği lafızdır. Diğer iki ravi
ise: Peygamber (S) ticaret maddelerini karşılamakdan nehyetti demiş­
lerdir 9•
( ) ......... : Buradaki raviler de ibn Numeyr'in Ubeydullah'dan
rivayet ettiği yukarıki hadisin benzerini bin Umer vasıtasıyle Peygam­
ber'den rivayet etmişlerdir.
9. Erzak ve ticirl eşya getiren pa......ı.n, pazar yerlerine ge]meru,n evvel yolda karşıla­
maya telakkııı -rukbdn denir. Mal sahihlerini böyle pazar 4irlcinde -kar§1lamak_. bunları
pazara gelib amme nazarlarına arzedilm.ekden önlemek gayesine ma'tOfdur. Bundan hem
satıcılar yani eşyüarını pazara aetirmekde olanlar zarar görür, hem � immenin hu­
kllku zıyia ullrar. İııte bu lilrlil üchi ve iktisadi kötil!Wder Peyıamber tarafmdan men'
edilmek sllreüyle ferdin ve Ammenin hakları korunmuş olmaktadır.

17. 16 SA.lı!H-1 MUSIJM
16 - (1519) ......... : Ebü Hureyre (R) : Rasülullah (S) satılmak
üzere getirilmekde olan erzak ve eşyaların yolda (simsarlar tarafından)
karşılanmasım nehy etti, dedi.
:S:J;:;iq.ı::.�J_;_ı ·.t-►-�ı;:Jf:)��fi.:.�f::j;..:;J�ı�1 l:};, (...)- V
�ifü;:,'.;. �I 1�f.(;')! • :.füsJ�I J;.:,�ı:J).:�:,.J.�1::_:i: J�.�
,'!;:"
�ı.;
-
rt1 ..•
,.
.,
.,. ı ,.,..,,,, 1:4
11.-1_... >• ı ..-::•,-:-
. ( )½� .,,. ( J.,:.ı •-'-:MU �., ( �c,.,_;.W
. -
17 - ( ) ......... : İbn Sirin dedi ki : Ben Ebü Hureyre'den işit­
tim şöyle diyordu: Rasulullah (S) şöyle buyurdu : •Satılmak üzere gcti­
rilmekde olan erzak ve ticaret maddelerini yolda karşılamayımz. Her kim
ticaret metaını· yolda karşılar ve ondan satın alır da arkasından malım
yolda satan mal sahibi çarşıya gelir, rayic fiatı öğrendiğinde (aldandığını
anlarsa) o malı geriye almak husüsunda muhayyerlik hakkına sahih
olur».
18 - (1520) ......... : Ebıl Hureyre (R) haber verir ki Peygamber
(S): «Hiç bir şehirli bedevi -köylü- hisabına_ malını satmasın• bu­
yurmuştur. Ravi Zuheyr ibn Harb : Peygamber (S) şehirlinin bedevi na­
mına malını satmasını nehy etmişdir dedi.
19 - (1521) ......... : İbn Abbas (R) : Rasülullah (S) meta' getiren

18. KITAHU'L-BUY1l' 17
Nuvıirilerin (pazar haricinde) karşılanmalarını ve şehirlinin bedevi nıımı­
ıın malını satmasını nehy etti dedi.
Ravi Tavus dedi ki : Bunun üzerine ben ibn Abb&s'a : ,Şehirli, bede­
vi hisabına malını satmasın• sözünün ma'n&sı nedir? diye sordum. İbn
Ahbas: Şehirli, bedeviye simsar olmasın dedi 1•.
ı,;. •• • . --�, ,•• - 1;::;. 'i �--:i . • . .=,,-·1 S -•1 ı,:>.· (ı,,,)- y.
. ./,. if' .J:,:J cJ. 4r' - ,. .,:,,,- � � -� �
.... , ...
3�I �rıJli : Jli . .ı.l; ;j �-Jıı_,.8-� . P.J8'� . J_,.��f:'t�j l
--
.. ' . . , .., ...
.ı Jj-.;_» :�3-:1�!� ��. c� �r,..«--1'dl�j:;:�t:n ..f
;. !'y--�; t:!:'J ı
20 - (1522) ......... : Cabir (R) dedi ki, Rasıllullah (S) §Öyle bu­
yurdu: ,Hiç bir şehirli, hiç bir bedevi nİimına malını satmasın. İnsanları
(alış verişlerinde) kendi hallerine bırakınız. Allah insanları biribirlerin­
den nzıklandınr•. Yahy&'nın rivayetinde: •(İnsanlar biribirlerinden) n­
zıklandınlır• şeklindedir.
( ) ......... : Buradaki raviler de Cabir'den Peygamberin ayni ha­
disini rivayet etmişlerdir.
..... .. • ,,., ,.- •j
�I if '�.r.;-�(j ';:,..;.1,,;j'j:.!.A�}.;-1 • �� � l;J,.w., (l<>Tl")-Y
.... ı ...,�.... . ., .,.
. :�1 jl :ı;1 j'(° ;;1,.;;I,�ı;C.::.�jl � : Jli.�;�I
21 - (1523) ......... : Enes ibn Malik: Kardeşi yahut babası bile
olsa şehirlinin bedevi namına malını satmasından bizler nehy edildik dedi.
''ı· ... tı... , . ... • • ., -•ı ... ., ,, 'ı•·•ır-;.• .... :..;�lı'·' ,...,,.�.. ( ) ""
' ._,.ı LT ' J.J. ü' ' ,J.,.ıJ LJ° ($.U U ıJ :.•.ı.., • ı,r- ıJ J.J. ...,,.JI '•• - l l
- ,,. ,,. ,. ... . . .
'·'ı· -,� � ,ııı''' • :•,J·r.
0
J'
1; •.,:" ··-•·11:)·•·- -:,-.·
ı:::
··•- �:sı···1·
1:)
•·--
,., .r �r : ı!ıı,. .:, ..,.ı w : - J.J. ,:r ,_,.,. " · .ı... . >ı..o • .ı... • • ..ı · .ı...., ,,
.. _ ... . ,, - . . '"'
22 - ( ) ......... : Muhammed (ibn Sirin) şöyle dedi: Enes ibn
10. Bu lbn Abbi.s hadisi riviyet ehli arasında telıilekııı "'kbd" lıadi,i diye ma'rüfdur. Ha­
disdeki .rimıci1', aslmda kayyım ve hAfız mıı'nlısınadır. Sonra aJış verişde. satıcı ile alıcı
arasına eirib ücretle başkalarına delAlet ve aracılık eden kimse ma'nisma kullanılmıı­
dır ki meydn.cı ta'bir olunur. Bu dellAldan başkadır.
F: 2

19. 18 SAlltıt-1 MUSI,IM
Malik: Şehirlinin, bedevi namına malım satmasından bizler nehy olun­
duk, dedi.
(7) SOl>Ü SAĞILMAYJB MEMESİNDE BİRİKTİRİLMİŞ OLAN
IIAYVANIN SATILMASININ HÜKMÜ BABI
23 (J524) ......... : Ebu Hureyre (R) şöyle dedi: Rasulullah_ (S)
buyurdu ki : •Her kim südü memesinde birikdirilmiş olan bir koyun satın
alırsa onunla beraber evine dönsün ve onun südünü sağsın. Şayet südünü
sağmakdan hoşnud olursa o koyunu alıkoysun. Dilerse bu koyunu bir sa' 11
hurma ile birlikte geriye versin• 12
•
l':'''(" ,.;, ,,,•ı •-'.' ")' ,•.-r_-;.•- ,>,•l,•·{ 1 ,�• () ..f
'ı.ı:o-ı:r- .sıw ı:ı-.,, �ı.1 ıs--! ...,.,-.ı ı:,,..ı.... -l- ı.1 4-..:t v;ı ··· - ı
,,,, ... ... .... . .,. ... . . ....... . ...
ısı,.........., (1 .,. . - - -· ... ' �, ' • •
1 "•,ı• ·1 l :. .,,.,. r.1.,.
' ,�.. ,' ' 'J;�11;;, •rt , .. " .....
...
'' ''
�r c ,ı;.ıv } • , 'f:", .Jıİ • .r4"' Öı.!- c:! 1/' t . >lif!//f� 4J_,-J ıJ ! ;./._,-� ıJ" ' � ıJ"
•;��ı;e,��ı:;.ı;.;ı,ı:.�ı,�i,ı:.�l
-
11. •sA·, sıva·, suvti', sa.v•: Bir gfuıa ölçek ismidir ki ınnsUmanJ=ınn hükümleri. onun Uze�
rinde devreder. Yani keyl busüsunda ehl islamm muameleleri onunla miited3.vel ve
müteıiıver olur. Bu kelime, Yusuf s1İresi 12 nci 8yetinde de meveild olub yukarıda zik­
redilen lugatlal'la okunur. Ba'zıları indinde sa•, suvi'ın gayrıdır. Yani sa•, .zikrolunan
kıyleye; suvB', su iı;ecek maşrabaya denir. Zikrolunan si' dört müdd mahsül alan kiyle­
dir. Her mii.dd bir r1tı ve üçde bir rıtl vezn mikdirıdır. Müellifin müddü tefsiri Ş&fil ve
·Hicaz'hların i'tibarma göredir. Si' beş ntl ile üçde bir rıtldan iblret olur. Amma İmim
A'zam ve Irak ehli indinde iki ntl olduğu için sekiz rıtldan ibBret olur (İntehi). Ve
DBviidi dedi ki: Si'ın muhtelif olmayan yani muvafık mi'yi.n büyük ve küçük olmayan
iki penç<" ile dört kerre avuciarın alabildiği mahs'Uldur. Zira her mahalde peygamber
sB'ı bulunmaz. HBsılı ortaca bir kimse iki pençesini birden doldurub dört defa böylece
avuclayıb bir yere koysa işte onun mikdarı nesne istiib eden kiyle peygamber si.'ının
mikdAn olur. Müellif der ki: Bunu kendim tecrilbe eyledim, sahili ve muvafık bul•
dum..." UCamUS Ter., lll, 329).
12. Hayvan sağıhbda sahibine red ve ii.de edildiği takdirde saiı]an süt mukabilinde bir sd'
hurma •verilmesi, yalnız mwa.n-ô.t olan Csüdü memesinde birikdiri]en) koyuna has de­
ğildir; deve, sığır gibi eti yenilen her hayvana §imildir. Eti yenilen her sağım hayvanı
höy,e südii birkaç gün sağtlınayıb göğsünde biriktirilerek hiy]e ile satılır da müşteri
sağdJktan sonra beğenmeyib iide ederse bunlarda da birlik:de bir sa• hurnia vermesi
v8cib olur. Tasriyyeden yani südü memede birikdirmekden nehy ve muhayyerlljln sü­
bıltu cihetine gelince bu nehy ile muhayyerliğin, eti yenilen ve yenilmeyen bütün hay­
vanlara şumfilu vardır.

20. IUTAnu-ı.-HU 'I u·
24 - ( ) ......... : Ebü Hureyre (R) den : Rasülullah (S) şöyle
lıııyurmuşdur: «Südü memesinde birikdirilmiş bir koyun satın alan bir
lıiınsıı o koyun husüsunda üç gün muhayyerdir. Dilerse o koyunu alı ko­
yur, dilerse red eder. Fakat red ederken onu bir sa' hurma ile beraber
ı-ı,ddeder,.
(�J;;iı �:..ı_) ;;� }İ(;;j__;. . ;'�:,� i-i;�§J!��.:};, (...) - Yo
,ıj:�_ ;;;;1:;�;G:.SJ'.!.I�, J� ��ı � • ;::;_;�i � , f:l.".; ��l:·�
... .,, . • .. ,.,,..,. ... #
· • .,;;'1:iw.� ı:ı:.ı.;;;:;.�����.:,li·.iı.- '4.:-):
25 - ( ) ......... :. Ebü Hureyre (R) den: Peygamber (S) şöyle
huyurmuşdur: «Her kim südü memesinde birikdirilmiş bir koyun satın
ıılırsa o üç gün muhayyerdir. Eğer koyunu red ederse onu bir sa' mikdiirı
yiyecek şey ile beraber geri verir, buğday ile değil,.
Jr. �-•., '•. •·'• - , ,, • - �.ı·i�r;.•,. --,ı.>'ı�-:ıı. .,,. ( )- .,,.
. li •J, ....' ..... ' J.J. .•.ı. ' ...,,. .•.&., ı:ı- . .J" u ., V'JI ... , '
• • ,.J""� V ,ı V • • V • ., •
.��; ,1;.�ıj��İ,:.�ı . �j;n P�il�;;.�:;:,I � ı •�tJ_,!.jJQ
.••,:;;v.J�ı;ı:.,
26 - ( ) ......... : Ebü Hureyre (R) şöyle dedi : Rasfilullah (S)
buyurdu ki : «Her kim südü memesinde birikdirilıniş olan bir koyun satın
alırsa o şahıs iki şıkda muhayyerdir; dilerse onu alıkor, dilerse red eder.
Red ettiği takdirde, bir sa' da hurma verir. Red için ayniyle buğday ver­
mesi vacib olmaz•.
-r_,•İ· •' r, • - ,_ • ''• - ••·•ı••-r-.•- __ , 'ı''I •·,.,,. ( ) "'V
;Jıı ,ıi J!"' . ;�yı ll.'r._C "=''·'�Y"') �ı;;� • / � "· IV'JIJ ••. - 1
rt., ,•,t ,,., , 1 ..,. 1 ,
-•��.,/-r�ıSP. !i',
27 - ( ) ......... : Abdulvahhab, Eyyüb'dan bu isnad ile tahdis et­
miş ancak o : «Her kim koyun cinsinden böyle bir şey satın alırsa, o mu­
hayyerdir• diye rivayet etmişdir.

21. 20 SAHİH-! MUSLIM
28 - ( ) ......... : Hemmaın ibn Münebbih : Bu, Ebü Hureyre'nin
Rasülullah'dan bize tahdis ettikleridir dedi ve birçok hadisler zikretti.
Bunlardan biri şudur : Ebu Hureyre dedi ki, Rasiilullah (S) şöyle buyur­
du: «Sizden herhangi biriniz südü memesinde biriktirilmiş olan sağmal
bir deve yahut südü göğsünde birikdirilmiş bir koyun sat!-11 aldığı zaman
kendisi o hayvanı sağmasından sonra iki şıkda muhayyerdir: Ya o hay­
vanı.alıkoyar, yahut bir sa' hurma ile birlikte geriye verir•.
�•J:'�t;:. .ı�':"� (A)
,,.-�,,,....-:,;I :)1 ,•,r-;.•-- •'·'·"'ı•'L.•- ''"..e'-" -�•.:::,.�- ( ) "''
.�.,� c: .r. "'......, l•:;".Jı..1_
,..-...-..... -�·ı.,:�-�,117 1•Y• - 1
�qı.;, J&ti�,a;.:;�i,�ı;;§.ı�,�,u.:;,:�:§. J_l::;�� ı::ı;.,i&
• « t;•-:.•- 1 � c..;:iiı:w:.
.!fa-!_ıs> ••
(8) SATILMIŞ OLAN META'IN KABZDAN (TESLİM ALINMADAN)
ÖNCE SATILMASININ BATILLIĞI BABI
29 - (1525) ......... : İbn Abbas (R) dan, Rasulullah (S) şöyle bu-
yurmuşdur : . «Her kim bir yiyecek maddesi satın alırsa onu tamamiyle
- ölçü yahut tartıyle - kabz ve tesellüm etmedikce başkasına satmasın•.
İbn AbbAs: Öyle sanıyorum ki her şey, kabzdan önce satılmamak
hükmünde yiyecek maddesi gibidir, demişdir.
( ) ......... : Buradaki rAvllerin her ikisi de Amru'bnu DlnAr'dan
bu isnAd ile bu hadisin benzerini rivAyet etmişlerdir.
. f::·� =.cl,l:i�ıJ�)f;,'��;;�_d,ı:i���-�1:-i.l���;, (...)-t•
.,. .,,, • t ,.. ,,. •E • � r:: •E -•
(
_
:Jli ,..,.ı;;.:,1 .j, �1::;, ..,.,11,.;jl .j�k-;�ı � ( Jlj:,ıl..ı.'.; ��I: .'.ıl:,;. )'IJı;j
- ... .. - ,, .... _ . ... . . ...
. ; {:..i;1
�- c..;�ı:w:.-f::1 •� • .-ıııı,;_ Jıı� ,, J&
.• ıs> .• C.-0"�- .>-J
- , -
r� •ı ·!I • .. • ,,. ıı,Y, • ı.. ııı.. A•ı
·,r.
•,rı.ı.ı �}-•,•u=ı.1-' '":'',..ı,:��.;ı: .ıli

22. 30 - ( ) ......... : İbn· AbbAs (R) dedi ki, Rasftlullah (S) şöyle
buyurdu : «Her kim bir yiyecek maddesi satın alırsa onu kabz etmedikce
hıışkasına satış yapmasın•.
İbn Abbas: Her şey, yiyecek maddesi menzilesindedir zannederim,
<lemişdir.
, ,•• 1 -ı�) - ı··l'' , '"l' .·Y,,, : .,- • ,. ,Y;. :.• 1. �
: ..;--. L,/ • � .ı. .:ı: ..:;,.-J �-✓ ..r.ı, ....��'.:ı: -!"- .J!' ı.:.,,;, (...)-"'
-ır. ••· ·ı - 'ı
•- . •u.· ·ı - �,-:, ,. ('- <.r.�•- . ---·,-,- r.--· •
=..ı••y�� �•� .:,o•�J �- !:"''"'':-'-.:,� C:--jw'.b-:ı:1-:.;.'i ulij.��--1
. ••.J�:_t.t:(.:fiı;ı,.i.t.�I.:,; ı •�I�;.j J[;
. - -
ı�.:;fWallj ,��-';J;:,_f�: -�ı:,Y�:W�!'(,: �ç;§.�:'.:�ı�
-ıı;.·•: •·Y'İ•ı�.--(- -
.� �.j .J! Lr. J
••
31 - ( ) ......... : İbn Abbis (R) dedi ki, Rasıllullah (S) : •Her
kim ölçeklenmiş olarak bir gıda maddesi satın alırsa onu ölçekle ölçüb
teslim almadıkca başkasına satış yapmasın• buyurdu.
Ravi Tavfts, İbn Abbis'a : Böyle bir satışdan nehyin sebebi nedir? di­
ye sordum. İbn Abbas : Onları görmez misin ki altun ile alış veriş ediyor­
lar, halbuki yiyecek maddesi te'hir edilmiştir diye cevab verdi.
RAvilerden Ebft Kureyb : cMur�een (geri bırakılmış)• sözünü söyle­
memişdir 13•
:J�-���f:;��t·�ı:;f::,1;. -��:;jıu:.;��I� l:};, (l•T'l)-"Y
�Cf-!:fiı:w.t_�1 i• J(i •�IJ;.� �İ ! -_;}il f ,-�� if ;-!ı:;'J,::_lj
ı,. ...... ,.
• 1 ,u ·"-'
..,,..,-.
13. Bu hadis Buhlrl'de bir zlyide ile rivAyet edilmqdlr :
İbn AbbAs (R) dan : Peygamber (S), kişiyi satın aldıjı yl)'eCek maddesini -1-
lilrn etmedikçe baııka bir müıterlye satmakdan nehy etmişdlr. (Hadisin tibil rlvlal Tl•
vils tarafından) İbn Abbis'a:
- Böyle bir aatııtan nehyin sebebi nedir? diye soruldu, o da :
- Müıterlnln a!dılı herhangi bir a,da maddesini lcabz ve nakl. etmeden bqluı,
sına satması, parayı para ile satmak demektir. Halbuki ortada satın alınmıı olan malın
edisı te'hlr edllınlıtir diye cevib verm!ıllr (BuhArl, Buyd', blhu ml yuzkeru fi be:ı,'l'I•
taılml ve'l-hukreti1 m, 141 •82•).
İbn AbbAs: •Bu, malsız dlrh,emi dlrlıeme satmakdır, tarzındaki ceribı, hu mul•
melenin rlbl kısunlanndan va'deye ta'llk edilen ...,.ı. olduğunu beyin etmişdir, Bu iN
bizzil rlbi'dan (temcilikden) daha çlıldıı bir mulmeledir. Çilııkii rlblnm zaran kauır­
dır, yalnız borç alanın nefsine munhasırdır. Fakat gıda maddelerinin böyle tesellOm
edilmiyerek elden ele geçmeol fiatlarm ytikselmeslni mdcib olduğundan zararı drl ..
bütiln cemiyete şimildlr. Bu ıumulünden dolayıdır ki ihlikir sibiblerl cemiyet ale:ı,­
hine cebbe alan şerli kimseler addedilerek her yerde ve her devirde cemiyetin ll'nın ..
tahkirine uiramıılardır.

23. 32 - (1526) ......... : İbn Umer (R) den : Rasulullah (S) : •Her-
hangi bir gıda maddesi satın alan kimse o malı tamamıyle teslim alma­
dıkca başkasına satmasın, buyurdu.
33 - (1527) ......... : İbn Umer (R) şöyle dedi : Bizler Rasfilullah
(S) zamanında bir gıda maddesi satın alır (ve onu kabz etmeden satmak
ister) idik. Fakat Rasulullah bize birini gönderib o malı satmadan evvel
satın aldığımız yerden başka bir yere nakledlimesini emreder idi u_
34 - (1526) ......... : İbn Umer (R) den, Rasfilullah (S) : «Her kim_
bir yiyecek maddesi satın alırsa onu tamamıyle teslim almadıkca başka•
sına satış yapmasın• buyurdu.
(1527) İbn Umer (R) şöyle dedi : Biz gıda maddelerini bu maddeleri
getiren süvarilerden tartısız ve ölçeksiz olarak tıı}ınıinen oranlama su­
retiyle satın alıyorduk. Rasulullah (S) bizleri o malı satın aldığımız yer­
den başka yere nakletmedikce satmakdan nehy etti.
35 - (1526) ......... : Abdullah ibn Umer (R) den, Rasulullah (S) :
«Her kim bir gıda maddesini satın alırsa onu tamamıyle tesellüm ve kabz
etmedikce başkasına satmasın, _buyurmuşdur.
14. Bu nakl suretiyle kebz hisıl oluyordu. Zira menktllun kabzı, bir yerden diğer yere
nakli ve tahvili stlretiyle hisıl olur (İbn Melek).

24. 36 - ( ) ......... : Abdullah ibn Dinar, Abdullah ibn Umer'den
�öyle dediğini· işitmişdir : Rasıllullah (S) : •Kinı, herhangi bir gıda mad­
desi satın alırsa, onu kabz etmedikce başkasına satmasın• buyurdu.
. ..... ._ ., , .,,. .......... ,--
•�iı'•,r.••.... '" ..... 'ı'· ;,,,.,,. "'ıı-�- ( )
V
.:,<-•ı.S..,,.""J u"'_,.....ifJ•1 ....,.ı:....b-.•-:�ıJ. <J'.fa.-'. �;, l•TY -1"
.. - - ... -
• , ,. .,. 1 _. , ;.,. lil ,
.:ıi, ;1�t:[.ı. ı�"j:.ı1;1•�_;.ı��� '..r::.;.�·:.�1.il(F' ! -;; ;,.1.; ·-r-ı:.
, ,
. !j'.L '.� �sC.". i: �Z
,-; u .,, � ., ....
- -
37 - (1527) ......... : İbn Umer (R) den, kendileri Rasulullah zama-
nında tartısız, ölçeksiz oranlama suretiyle bir gıda maddesi satın aldık­
larında o malı satın aldıklan yerde satmak kerih olduğu için, o yerden
uzaklaşıncaya (tahvil edinceye) kadar hareket ettirllirlerdl (yahut da:
Dövülürlerdi).
1 ' ,. • ' , ;; , ,_
..... r",. ·ı ..., .. ,. ..... ı •- ·ı �ıır ... ,,,,.... -:,...... ·•·
( )
l"A
ı.l_P.'-':-'�� .:ı" ..,..ıJ'_ıJ,� ·:::--"., � . .I.> •� � .,,•..ı> u-_,,., ... -
- - .
.�,�rw.ı',;r:;ı,11,��,�.,�:ı��;:,.ı:ı,:::J;� , J�:�,�; ! �, H�'r_r�
• ıC ,,, ,. "" '!' �':.. • ·ts::::"; ·' ' ... ·· ·-;. ,....,
-�- :_<>!•-'-'J'.u> _ •.,.':- �•.,-0�" �".J!.r"t
,�_;,:;, ,,�,WJI..sfai::,�:��i ! -;,, [ı �l.ı.'.; ::i ��_:; ($•".ı.;.-_.,: ....,ı;:.::il�&
.,,. .. .:, .,,. .. • ... . ...
.... . -- ... .,,. -· ,ı, •
' ,
-�ıaı
38 - ( ) : Abdullah ibn Umer'in oğlu Salim şöyle haber vermlş­
dir : Babası ona dedi ki : Ben, Rasfrlullah (S) zamanında insanların tar­
tısız ve ölçeksiz olarak oranlama suretiyle bir gıda maddesi satın aldık­
larında o malı (kabzetmeden evvel) satın aldıkları yerlerinde satmaları
sebebiyle döğüldüklerini gördüm 15• Bu döğme, o maddeyi kendi menzil­
lerine kadar nakl ederek tam kabz suretiyle almaları içindi.
15. Bu, cemiyetin aleyhine olacak ffısit alış verişler yapan kimselerin ulu1--emr'in dövmek
ven diğer siiretlerle münasib göreceği cezilan tatbik edebileceğine dellldir. Nitekim
fıkıh kitablarında bu husüs takrir ve tesbit olunmuşdur CNevevi).
Mücizefe yani tartı ve ölçüye vurmaksızın oranlama sfiretiyle diğer değişle götUrU
pazarlıkla mal ahnak meşrQ:• ve halal görülmüşdür. Ancak bu sO.reUe alınan malı kabz
ve nakl etmeden başka bir müşteriye satmak ciheti men• edilnıişdir. Çiinkü bu ihtikıira
kapu açan bir alış veriş şeklidir. Satın alınan malı kaln. ve tesellüm etmeden satlljl yolu
açık bırakılırsa J?cir anbarda depo edihniş bir mal. yerinden oynamadan elden ele, dilden
dile dolaşa dolaıa sebepsiz olarak fiatların yükselmesine mdcib olur. Buna mAni' olmak

25. Rfıvl lbıı Şihab şöyle dedi : Bana Abdullah ibn Umer'in oğlu Ubey­
dullah talıdis etti ki babası oranlama suretiyle gıda maddesi satın alır,
sonra o m�lı ailesinin yanına kadar taşırdı.
�- ·'• · (,ıı.-
,...
..1/,'- •�''· ... ::.·•' ,,. :----... ,, ı.
.:, .ı._j c:..ı.� : 1}� . .__,) _,. IJ �• .:,J •-�ıJ 1.:, .,,...,_ ..f. 1 l,;;,i,, (ııYA)-f�
' ... .. . .,: • .,
�;;_��u.i::,�' ;4;ı_ ;:,ı:;.��'2�';ı_�1;1-;; ;ı_ �,�' ::ıı::�;ı_;1uı.;.""'.·ı;:.
. . -
. « •.J���:-j.;'.:i.i.:.Sftl .;. » J� •�I J_;.:, �i
- -
. «t_�ı.;.. J:;:.;_i3-:ı�ı�,
- - - -
39 - (ll>28) ......... : Ebü Hureyre (R) den; Rasülullah (S) : •Kim
herhangi bir gıda maddesi satın alırsa onu ölçüb kabz etmedikce başka­
sına satmasın• buyurdu. Ravilerden Ebu Bekr'in rivayetinde : «Men ibtiıa
(= kim satın alırsa)• liifzıyledir.
için hadisde satın alınan hubübatın kabzı lazım olduğµna İbn Umer tarafindan işaret
edilerek : Mücizefe s6:retiyle alman malın sahibleri bu mallarını hayvanlara yükleyib pa•
zara götürünceye kadar sıra dayağına çekilirdi, deniliyor ki bu ntal.ın bulunduğu yer­
den kaldınlıb nakl edilmesi şeriatın .fiat yükselmesine mini' olmak üzere hedef edindiği
kabz ve tesellümı!ür.
Ho.kT, zulm etmek; Jıaker, fiat yükselmesi için hapeedilmif mala denir. ihtikar, ıu..
gaten fiatlerjn yU)ı:selmesini gözetliyerek halkın muhtac olduiu malları aatmayıb habset•
mekdir. Fakihler buna ba'zı ıartlar illve etmiflerdir. Nevevl'ye aöre erzak flatlarının
yükselmeye yüz tuttuiunu görerek . mel alıb daha yüksek piyasayı beklemek ırtlretiyle
habıetmekdir,
Erzaktan bap.a mallara gelince Nevevl bunda ihtlkir yokdur diyor. lmlm MAllk
ihtikir hakkındaki nasslann umılmu ile istidlAl ederek harAm olan ihtlkAr, yenilen ve
yenilmeyen, halkın muhtac olduğu her nevi' eşyida ciridir demJ.şdir. Ba'zılan bahsimiz
olan bu hadisde ihtikara delilet eden •rızıklan habs• keyfiyeti yakdur demiılerse de şek­
len ihtikir olmasa bile hakikat olarak vardır. Erzak, kabz ve nakl ile immenin,. nazıır­
Ianna arzedilmiyerek bulunduiu deposunda ihtikar sihiblerinin oyuncajı olmaktadır.
Hadisde bildirildiği üzere halk tarafından bu çeşit tesellümsüz satışa mini' olunarak e>ra­
dan nak:ledinceye kadar muhtekir- müşt.erller dövülmüşdür. İhtik.Arın zemmi ve bu fena
i'tiyiddan sakındırmak iç.in pek çok hadisler vardır. Beşeri�tin en musibetli zamanla­
rında hemcinslerinin gıdai ve hayiti maddeleriyle oynayarak servet kazanmaya çalı!i&Jl,
halkın feliketiyle sa.Adet te'min etmek isteyen mühtekirler beşeriyetin en sef"ıl zalimler
tabakası olduğu için İslim Dini bunlara karşı çetin bir cidil açmışdır.

26. IUTAHU"L...BUYU" 2:ı
40 - ( ) . ........ . Ebu Hureyre (R) Mervin'a :
- Sen ribi alıp satmayı halal kıldın dedi. Mervan :
- Ben ne yaptım ·ki? dedi. Bunun üzerine Ebu Hureyre:
- Sen şahıslar adına birtakım haklar yazılmış olan çeklerin (maaş
ta'yini pusulalarımn). alınıb satılmasım halil kıldın. Halbuki Rasulullah
(S) tamamıyle kabz ve tesellüm olunmadıkca taamın alımb satılmasını
nehy etmiştir, dedi. Bunun üzerine Mervan insanlara bir hitabe yaptı ve
bu çeklerin alınıb satılmasım yasak etti.
Ravi Süleyman ibn Yesar: Ben müteakiben muha� lıskerlerini bu
çekleri halkın ellerinden alırlarken gördüm demişdir ı•
!�-)ı;, ,;:.;. ·.tJ:�ı::��·üı�;�· ;.�1:;.1 � ô'.,;·�ı� (t•�,)- t
.•�(;'.r��sf-;.;.ı:ı.r:;::::�1111•J):��ıJ;.;.:ı�,J;:�,����dti
41 - (1529) ......... : Ebuzzubeyr, Cabir ibn Abdillah'dan şöyle
derken işitmişdir : Rasulullah (S) şöyle buyuruyordu : «Her hangi bir
gıda maddesi satın aldığın zaman oıiu kabz ve tesellüm etmedikce baş­
kasına satma,.
16. Eb(I Hureyre'nln: Rlbl satı§lnı lıalil kıldın, yani ondan nehyi terk etmek a4rellyle bumı
ciiz kıldın demesi, Mervln'a karıı iıi ajırlaştırmakdır. Mervln o zaman Muivlye tara­
fından Medine ilzerinde vlll bulunuyordu. Ebd Hureyre'nin s&ü üzerine kendi fiilini
anlamak için: Ben ne yaptım ki dedi. Eb4 Hun,yre de: Sen çeklerin alış verişini hali!
yanl � kıldın. Bu alinıtle sanki sen ıİu işi lıalil kıldın dedi. Çekleri sııtmak, içlerinde
şahıs adına yazılı bulmıan haklan satmak demekdir. Arabcadaki bu atıkk kelimesi fars­
cadaki çekin arabcalaşmış telAffuzudur. Cem'i sııktlJı. ve aikdk gelir. Ordudan ve diier­
lerinden hak sihiblerine ta'yin edilmiş bulunan muayyen nzıklar çekler bilinde yazı­
lırdı. Akabinde bunlar yazılmıı olarak piyasaya çıkar ve almıb satİlırdı. Bugünkü ta'-
birle bunlar birer •malı ta'ybıi pusulası• idi. Merdn'm hutbeıinden sonra bunlar. halk1n
elinden toplatıldı ve adlan yazılı kimselere verildi (Mehmed Zihnl)..

27. (9) MiKDARI BiLiNMEYEN HURMA YIÖININI (MİKDW
MUAYYEN) HURMAYA MUKABiL SATMANIN
HARAM KILINMASI BABI
..
42 - (1530) ......... : Ebuzzubeyr haber verib dedi ki; ben CAbir
lbn Abdillah'dan işittim şöyle diyordu: Rasfilullah (S), kiyle mikdln bis
llnmeyen hurma kümesini, kiyle mikdln tesmiye (yani ta'yin) edilmiş
hurmaya mukabil satmayı nehy buyurdu.
( ) ......... : Ebu'z-Zubeyr haber verdi ki, kendisi Clbir ibn Ab­
dillııh'den geçen hadisin benzeri olarak Rasul.ullah (S) nehy buyurdu
darken işitınişdir. Ancak burada hadisin sonundaki «hurmadan, beylrunı
ılkr etmemişdir 17•
(10) SATICI İLE ALICININ BİR1BİRLEBiNDEN AYRILANA KADAR
MECLİS MUHAYYERLtQININ SUBCTu BABI
17. Bu hadis, aralarmdald miiıniselet hitl»infl.eYe kadar burmanın hurmaya mukabil satı�
mının harim kılınmasını tasrih ptmjplir. Çiink(I bu bibda mwniseletin billmnemesi ha·
ktki. bir fa:dalık gibidir. Diğer ribi maddeleriııin hükmü de bir kısmı diler bir kısmına
mukabil satıldığında hurmanın hurma ile satılmasındaki hüküm gıoidir <NevevO.
Bunda bir- tarafın meclıfil olması, alıcı ile sahcıdan birinin mutlaka zarara uğra­
ması lhtimillnl �alttadır. Ferdlerdeıı birinin bile bile mrara &itmesine buna karp]ık
dlterlnin emin bir kazanç sai!amasına t.llmiyet rizıy olmamışdır.

28. 43 - (1531) ......... : İbn Umer (R) den, Rasulullah (S) şöyle bu-
yurmuşdur : ,Satıcı ile alıcı, bunlardan her biri biribirlerinden ayrılma­
dıkca arkadaşına karşı muhayyerlik hakkına malikdir. Ayrıldıkları anda
alış veriş kesinleşir. Ancak içinde muhayyerlik şartı olan bir alış veriş
yapmışlarsa o müddet doluncaya kadar alış veriş kesinleşmez».
( ) ......... : Buradaki altı tarik ravilerinin hepsi de İbn Umer'den,
o da Peygamber'den, İmam Malik'in İbn Umer'den yaptığı yukarıki hadis
tarzında rivayet etmişlerdir.
44 - ( )· ......... : İbn Umer (R) den, Rasulullah (S) şöyle buyur-
muşdur : «İki kimse biribirinden alış- verişe giriştikleri zaman akd mec­
lisinde beraber bulunurlarken, biribirinden ayrılmadıkları sürece yahut
da onlardan biri diğerini muhayyerikılması halinde akdi tamamlayıb ta-
.'
mamlamamak hususunda muhayyerdirler. Şayet ikisinden biri diğerini
_akdi yapıb yapınamakda muhayyer kılar ve öteki de akdi ihtiyar ederse
akd bu suretle tahakkuk etmiş olur. Alış veriş akdine girişmelerinin ar­
dından iki tarafdan biri alış verişi terk etmediği halde biribirlerinden ay­
rılırlarsa bu takdirde de akd kesinleşmiş (ve muhayyerlik son bulmuş)
olur• 18•
18. '•Satıcı ile alıcı biriblrlerinden ayrılmadıkca muhayyerdirler• cümlesinin te'vlllnde fa­
kihler ihtilil etmişlerdir. Ebil Hanlle ile Milik'ln dahil olduiu birtakım fakihler iki ta­
rafın birlbirinden ayrılması idb ve kabtilu söyliyerek kavlen ayrılmakdır. Satıcı, ,ıat­
tun, alıcı da aldım deyince hadisde bildirilen ayrılma hAsıl olmuşdur; bundan sonra ta­
rafların muhayyerliği kalmaz, alış veriş tamam olur. Artık alıcının satılan pyi red et­
meğe hakkı kalmaz. Bundan sonra yalnız görmek, ayb ve şart muhayyerllkleriyle red
edebilir.
EbG Hanife ashabından bazılarına göre, alış verişde muhayyerliği kesen ayrıl.13,
sözler ile değil fakat alış verişe dair görilşüb müşterinin kabillünden evvel vukU' bulan
bedenler ile ayrılıkdır. Binaenaleyh satıcı sattım dedik.den sonra müşterinin satıcıdan
ayrılıncaya kadar kabOl ebnek hakkı vardır. İki taraf Qiribirinden ayrılınca bu muhay�
yerlik hakkı kalmaz.
Şafii, Ahmed ve diğerleri hadisdeki ayrılmadan maksad bedenen ayrılmakdır, satıcı
ile alıcı biribirlerinden ayrılıncaya kadar alış veriş akdi tamam olmaz demiıler ve mec­
lis muhay:verliii kabul etmislerdir.

29. ��:• r·.•- ...�-,r. 'l';�,_.-r!_�,,..,--_: İ'·'ı• ·- �-:•�··a· ( } l•
,J - ı:;.u-: PJ ı,ııı • ıJ .•.a ı,� ·.r c.: ıJ J �-,.., .-:--J .,,_, ... -
- • lıı,I , .,: • -· • •
• ı,,, •. ·,, 'ı !,--•·.• �,---- - ·•·ij.•i;;
1
ı�i-J& ;.-• .•, .-s.::.:;iiı
� ı.ırıı.ı : ıJ,.., � ,;ı_1' "'-:" r::f • e;_ ısr.r · · .ı.:.;J':'/. � - •
•, r.... � ..ı---,i. �•-::.••ı·,-ıZ •. f1� r•··· -'>I' a,�,iJ- .:,f.ı�ı- '(;li' ı
'ı'� Y-,.J � ,,..,,.-IJ!J • .,.� ,, ,.Jr.?'-9 .... ... "-l. ı
. .. ,,. .. ..... ,,. '--:'
.•�:,r.1,;Y;�r.ı::1�i''�i'.J�
• • •
ı �:� �.ir�.'�,�:V�İ;ı)��')� ��:
J
,.i_& J� ,_4il�ıJ:;Juiz1;13
L" � _ ,,. .J. .
�1,,....,,.1' •
.-- r,:ı(
4ft - ( ) ......... : İbn Cureyc şöyle dedi: Bana Nafi' imla ettirdi
lıl; kendisi Abdullah ibn Umer'den şöyle derken işitmişdir : Rasulullah
(1) ,ııyle buyurdu : •Satıcı ile alıcı bir akd üzerinde bulunduklan zaman
bunlardan her biri (meclisi terk ile) biribirlerinden ayrılmadıkca akdini
yapıb ynpmamakda muhayyerdir. Yahut da alış veriş akdleri muhayyer­
lik Uzore olur. Alış veriş akdleri muhayyerlik üzere olursa (ihtiyar etme
akabinde) akd vAcib olur, yahut da muhayyerlik şartı sabit olub aynl­
maklı düşmez,.
RAvllerden ibnu Ebi Umer kendi rivayetinde şu ziyadeyi nakletti:
N&fl' dedi ki: İbn Umer bir kimse ile alış veriş akdi yaptığı ve· bu alış
vırlıl fesh etmemek istediği zaman yerinden kalkar ve müteakiben biraz­
cık yürür sonra (aldığı şeyi tahsil etmek üzere) o kimseye gelirdi.
46 - ( ) ......... : Abdullah ibn Dinar, ibn Umer'den şöyle derken
lıltmişdir: Rasulullah (S) buyurdu ki: •Satıcı ile alıcı biribirlerinden
ıyrılmadıkca aralannda (tam) bir alış veriş akdi mevcud değildir. (Ay­
rılınca akd tamam olur, artık dönülmez). Ancak muhayyerlik şartıyle
yapılan akd müstesnadır 19•
it, Bunda, rivl İbn Uıner'ln fillen tefsir ettiili gibi .badlsdeki ayn]manm bedenlerle oldu,
Auna bir de!U mevcQddur. Kezi burada ayrılmayı sözle yani lcib ve kabQI ile te'vU eden­
lere de bir redd vardır. O da beni' CmUşteıi) lafzıdır <Nevevi).

30. JCITABU'L-BUY0' 29
(11) ALIŞ VERİŞDE VE (HER T0RLtl') BEYANDA DOtRU OLMAK
VE GERÇEK SÖYLEMEK BABI
47 - (1532) ,________ : Hakim ibn Hizam (R) dan; Peygamber (S)
şöyle buyurmuşdur : «Satıcı ile alıcı biribirlerinden ayrılmadıkca muhar­
yerliğe malikdirler_ Bunların her ikisi doğru olub da (mala ve paraya aid
hususları biribirlerine olduğu gibi yani vakıaya mutabık olarak) beyan
ederlerse bu alış verişleri kendilerine mübarek kılınır. Eğer iki taraf (mal
ve semen ile ilgili hususları) gizlerler ve yalan söylerlerse bu alış veriş­
lerinin· bereketi giderilir•.
( ) Bize Amr ibn Ali tıihdis etti. Bize Abdurrahman ibn Mehdiyy
tahdis etti. Bize Hemmam, Ebu Teyyacdan, o da Peygamber'den yukarı­
ki hadisin benzerini tahdis ediyordu_
Muslim ibn Haccac dedi ki : Hakim ibn Hizam Ka'be'nin ortasında
doğuruldu ve yüz yirmi sene yaşadı 20_
20. Bu şöyle olmuştur: Annesi Safiyyetu'l-Esediyye hamile olduğu halde Kureyş'den birt.a­
kmı kadınlarla beraber Ki.'be"ye girmişdi. O sırada doğum başladı ve hemen orada Ha­
kim'i doğurdu. Bu Rskim, feth günü muslirnan olanlardandır. Kendisi hem cihiliyet,
hern İsllm devirlerinde Kureyş'in eşrifından ve ileri gelenlerinden idi. O, Hadice bintu
Huveylid'in erkek kardeşinin oi)u idi. Ayni zamaıida Zubeyr ibn Avvim'ın da amca
ollu idi, Altmıı sene cihiliyetde, altmıı sene de İsliında olmak üzere yüz yirmi sene
ya3&mıştır. Elli dördilncU hicret yılında vefit etmişdir CUsdu'l-Öibe)�

31. 30 SA!dH-1 MUSLlM
t-::1'Jı�cı' ':'� (1')
•
48 - (1533) ......... : Abdullah ibn Dinar, Abdullah ibn Umer'den
şöyle derken işitmişdir: Bir kimse Rasıllullah'a ahş verişlerde daima ken­
disinin aldatıldığını arz etti. Rasıilııllah .(S) buna cevaben : •Sen de ken­
disinden bir şey satın almak istediğin kimseye (İslam Dininde) aldatmak
yokdur de, buyurdu.
Artık o zat alış veriş edeceği zaman : La hıyabete (= yani ziyana uğ­
ramak yokdur) der idi21•
( ) ......... : Buradaki iki tarik ravileri de yine Abdullah bin Di­
nar'dan bu isnad ·ne ·ayni hadisin benzerini rivayet etmişlerdir. Ancak
bunların hadisinde: Artık alış veriş ettiğin zama.'l : La hiyabete der idi,
fıkrası yokdur.
21. Bu zitın kim olduğunda ihtiW VU'Sa da ba'zı. kimseler bunun Habban ibn Munkız oldu­
iunu riviyet etmişlerdir. Nevevt de Habbin oldujuna kanidir. Habben sahabi oğlu sa­
hAbidir, Ensirdandır. Uhud ve ondan sonraki harblerde bulunmuşdur. Usmln umanında
ve!Af'etmişdlr. Rasulullah ile beraber bulundujju bir iiazvede bir kal'aya hücllm ederken
başına lJir taş i$lbet etmiş bu sebeble bir parça konuşması· ve .ekll melekesi bozulmuşdu.
Maamllıh mümeyyize ve müfekkire kuvvetleri :,erinde idi tam8m1yle boZ1,Wl1amışdı.
Ba'z.ı Maliki :fakibleri bu hadisdeıı ııJdanma muhayyerliği (hiyirğabn)nm luzO.­
muna kaail olmuşlardır. Ba"zı melekelerine zai:flik Arız olan bu sahlbiyi Peygamber alıı
verişe i:ı.in vermişdir. Bu izin Hanefilerce ufak tefek his ve şutlr ·zaafıyle ıahsl hur...
riyelin ve ferdi tasarrufların lahdldlnin doinı olmadıi!ına delil kabul edilmiııcllr.

32. KITABtrL-BtlYO' 31
(13) SALAHLARI MEYDANA ÇIKMADAN ÖNCE YAŞ MEYVALARI
SATMAKDAN KAT'İYYET ŞARTI OLMAYARAK NEHY BABI
49 - (1534) Bize Yahya ibn Yahya tahdis edib şöyle dedi : Ben
Malik'in huzurunda okudum, o da Nafi'den, o da ibn Umer'den ki Ra­
sı1lullah (S), salahları meydana çıkmadıkca (ağaç üzerinde henüz olgun­
laşmamış olan) yaş meyvalann satışından nehy etmişdir. (Rasulullah)
hem satanı, hem de alıcıyı (bundan) nehy etmişdir.
( ) ......... : Buradaki raviler de İbn Umer'den, o da Peygamber'-
den bunun benzerini rivAyet etmişlerdir.
50 - (1535) ......... : İbn Umer'den; Rasfılullah (S) meyveler hur-
ma ağacı üzerinde kızanb sararmak suretiyle salahları meydana çıkma­
dıkca hurmayı satmakdan, tamAmıyle beyazlaşıb Metlerden eminliğe çık­
madıkca da başağı satmakdan nehy etmiştir. Rasfılullah böyle satıcıyı da
alıcıyı da nehy etmişdir.

33. !IAHIH-1 MUSLIM
Dl - (1534) ....,.... : İbn Umer (R) şöyle dedi: Rasulullah (S) :
•(Ali•� üzerindeki yaş) meyveyi (yenilmeye) elverişli olub da kendisin­
den Altıl gidinceye kadar satın almayınız• buyurdu_
RAv!: Salahı meydana çıkıncaya kadar demek, kırmızılığı ve sarılı-
lı moydana çıkıncaya kadar demektir demişdir.
( ) ......... : Burada Abdulvıılıhab, Yahya'dan bu isnldla, salüıı
nıııydnna çıkana kadar diye rivayet etmiş, bundan sonrasını zikretmemiş­
dlr,
( ) ......... : Buradaki rivller de İbn Umer'den, o da Peygamber'-
dın yukarıda geçen Abdulvıılıhab hadisi gibi rivayet etmişle7:dir.
( ) ......... : Buradaki ravi de İbn Umer'den, o da Peygamber'den,
•ı rakamıyle geçen Mililı: ve onu ta'kib eden Ubeydullah hadisi tarzında
rlv6yet etmişdir.
52 - ( ) ......... : Abdullah ibn Dinar, ibn Umer'den şöyle dediği-
ni işitmiştir: Rasiilullah (S) : •Yaş meyveyi salahı meydana çıkana ka­
dar (ağacı üstünde) satmayınız» buyurdu.
. ( . ) ···-····· : Buradaki iki ravi de Abdullah ibn Dinardan bu isnad
ile rivayet ettiler. Bunlardan Şu'be hadisinde şu ziyade vardır : İbn
Umer'e, meyvenin salahı nedir? diye soruldu. İbn Umer : Afeti gider diye.
cevab verdi.

34. KITABU'L-BUY0' 33
�-ı;.:; l. ,t';;;, ).!:;ı�i;;i;::,_;,il(,;.i.����;. (ıor,)- or
•�I �_,!.:i ( �Q.jİ):; : J� . J,ı;.; _;;'), ;ib"l;. . -:;.jb"l;. . );_� �i
-- . •
� 1 �..
... •11 ... •• ,..
. . ....�r...c::-ı:r.
53 - (1536) ......... : Cabir, Rasulullah (S), leziz ve hoş oluncaya
kadar (ağaç üstündeki) yaş meyveyi satmakdan nehy etti (yahut bizleri
nehy etti) dedi.
,.-·ı:_ Z 1:t ,_/-.,;_j • . +;i (j-.,;_ . j;ıı ;:,f::� Z :U:il:}
j, (...) - D f
..,... . - (,,.. ,.r:;;- , 4
•• • , fi ("" ...,. .,,,
(-";
- , u
· :_,_ı,; -� '4i 1 ! };_�::i_ ,:,.�:.:�.��ti._.; j l;.:l;.: ili.Üıcl'l;.. ('.! J,.,UIJ)
,. "---...
.,, ..
..._ ,�.s-- ,,,.,,,,.,,•.,,. ,:,, ........Ali; _ ı,,, ,... ı ..-:; -"t !, ı, .. ..... ,
•. . 4►.,... J-½'. ı,r-f""' -ti- .:J' jli:# t ıJrJ .,
..
: ıJ.,.._ � �· '-':
54 -. ( ) ......... : :Amr ibn Dinar .tahdis etti ki, kendisi Cabir ibn
Abdillah'dan şöyle derken iştimiştir: Rasulullah (S) salMıı meydana çı­
kıncaya kadar (ağaç üstündeki) yaş meyveyi satmakdan nehy etti.
55 - (1537) ......... : Ebu'l-Bahtari şöyle dedi : İbn Abbfıs'a hurma
satmakdan sordum? Rasfilullah (S), yeninceye yahut yenilmeye elverişli
oluncaya ve hatta tartılıncaya kadar hurma satmakdan nehy etti dedi.
Bunun üzerine ben : Ne tartılacak? dedim. İbn Abbas'ın yamnda bulu­
nan bir kimse : Tahmin ve takdir edinceye kadar diye cevab verdi.
56 - (1538) ......... : Ebu Hureyre (R) şöyle dedi: Rasıılullah (S) :
«Salaha kavuşmaları meydana çıkıncaya kadar (ağaç üzerindeki) yaş
meyveleri satın almayınız• buyurdu.
F: 3

35. 34 SAIIIII-J MUSLIM
cı--iı ... - ·- ._ ı,-, ,- �· r. ,. ,.. ·
1:ı
··-- __ ,,. J--
.J"' � � �) iŞJ'� U,J-J UI ! :::;�• � .ı._j ••.>-J: J,F c'.>'.' ; (1•1",)
)' .. . ,.
. t_Ç·.jl: _-ıj_lJJ J_,µ ::it;(;
,.. ,.. ,,. .
57 - (1534) ......... : Zuhri, Siılim'den, o da İbn Umer'den tahdis
etti ki; Peygamber (S) salahı meydana çıkıncaya kadar (ağaçdaki) yaş
meyveyi satmakdan ve yine yaş meyveyi (ağacında ölçekle tahmin ede­
rek) kuru hurma ile satmakdan nehy etınişdir.
(1539) İbn Umer şöyle dedi : Bize Zeyd ibn Sabit tahdis etti ki, Ra­
sulullah (S) - böyle yaş hurmanın kurusuyle tebdilini nehy ettikden
sonra - ariyyeleri (muayyen bir ağaçdaki yaş hurmaları yaş veya kuru
hurma ile) satmak hususunda ruhsat vermişdir ••.
Ravi İbn Numeyr, kendi rivayetinde : Satılmasını diye bir ziyade
nakletmişdir.
• 1' ,,. ... • ' 'r: ...... , •• .,- • ,ı.i
J_�I.�J$1 ��:ili( �'._,;.J.lülll_,) �'.?-J �U,J .J'. (r.,i;.J (l•l"A) - Ofı
-
...,r
.. ,:....., r•,�•, c ,... ııııı -�,._.
..
Ü:. ,.�
1-
.....,iı"-· > ... •:� - f .. -·ı .. , �,.
: .,li •J..,,. • " • .r>✓ .>..r. ıJ _,. J .....ı. • ıJ .,...,_ (S' ..ı.� . ...,'r:: ıJ ı:,• u-'_,.
.. . .. .. . . . .... ; . ..... ,.. -· -- ,, . ... ..
. « �� :;;ııı;�VJ.•�,j:oJ�.1J;.:;ııı;�'D � � :.ı;.:;J�
- - .
,-- ',d:. M;; • �,, - ·, • - -- , •• ı, -- ,.. 'r.. �·-- ,- ,_.'·(
1;
• 1 .,- ' •- ' iŞJ" "-" � ' � � / '!.� �'-'. _ı-ıs' .>oJ : ..,.. � '-'. .,
... ... .. ,,,. ,,,
58 - (1538) ......... : Ebu Hureyre (R) dedi ki, Rasulullah (S) şöy-
le buyurdu: ,Salahı meydana çıkıncaya kadar (ağaç üzerindeki yaş)
meyveyi satın almayınız ve yine böyle yaş meyveyi kuru hurma ile teb•
dil etmeyiniz•.
Ravi İbn Şihab şöyle dedi : Yine bana Abdullah ibn Umer'in oğlu
Salim babasından, o da Peygamberden müsavi olarak geçen hadisin ben­
zerini tahdis etti.
22. Ariyye, bahçe sahibinin muayyen bir ağacın hurmasını kuruduğunda şukadar okka tah­
min ederek satış meclisinde bu tahmin edilen kuru hurma mikdarına satmasıdır. Satıcı
kuru hurmayı alır, alıcıya bir ağaç hurmayı teslim ederdi. Bu 1539 müteselsil rakamlı
Zeyd ibn �)Ahit hadisinde ve bundan sonraki M üncü .bAb hadislerinde ictimıll ihtiyaclar
dolayısıyle buna izin verildiğini görüyoruz.

36. (14)
KITABU'L-Bl.lYO' 35
ARİYYELERDE OLMAK M0STESNA TAzE HURMAYI KURU
HURMAYA MUKABİL SATMANIN TAHRIMi BABI
59 - (1539) ......... : Said ibn Müseyyeb'den Rasulullah (S) muıl•
bene ve muhakale suretiyle satmakdan nehy etti. MuzAbene, hurma ağa­
cının üzerindeki yaş meyvenin kuru hurma karşılığında satılmasıdır. Mu­
hlıkale ise, başaktaki ekinin, samandan ayrılmış buğday karşılığında sa­
tılmasıdır. Keza muhakale, samanından çıkarılmış safi buğday karşılığın­
da tarla kiralamak demekdir.
İbn Müseyyeb şöyle dedi : Bana Abdullah'm oğlu Salim, Rasftlul­
lah'dan haber verdi ki Rasftlullah (S) : •(Ağaç üzerindeki) yaş meyveyi
yenilmeye elverişli olduğu meydana çıkıncaya kadar satın alınayımz. Ke­
za böyle ağacın üzerindeki yaş hurmayı da kuru hurma ile tebdil etme­
yiniz• buyurmuşdur.
Salim de şöyle dedi : Bana Abdullah, Zeyd ibn Sabit'den, o da Ra­
sı1lullah'dan haber verdi ki Rasıllullah öyle yaş hurmamn kurusu ile teb­
dilini nehy ettikden sonra ariyyenln yaş veya kuru hurma ile tebdiline
musaade etti. Bundan maadasında ruhsat vermedi 23•
23. A'l'i.tıı,e. meyvesi yenilmekle bot kalmış ağaca denir. Ve bir kimse hurmalııl:ı antıı ve
icAr ederken akd ve pazarlıkdan dışarda koyub ifriız ve istisna eylediği ağaca da denir,
(Kamlls Ter.). Bu babın hadislerinde beyin edilen ariyyeler hep bu boşaltma, ayırma,
istisna ve iriyet verme ma'nalanyle ilgilidir.
Kezi ariyye, bahçe sihibinin hurma ağaçlan arasından mahaulunu satmak üzere
ayırdığı ağaçdır. Sahibi, maişetini te'min için üstündeki mahsülu kunıdukdan sonra kaç
ölçek geleceilni tahmhı eder ve bu tahmin edilen kuru hurma kar§llığında bu ailaaı
müşteriye tesUm eder, Bu şekilde tahmin edilen ysı hunnayı (yaJl.i mustakbel kunı
hurmayı) hizır kuru hurma ile tebdil etmeye de bev'u ariwe denir. Satıcı kuru hur..

37. 36 SAHIH-1 MUSUM
• ... •.,. .,,.
> 1
1 .. f. •.,,. ,....,,.. , l, ...(; ,...... ıı• ,,.. I•�
1/.f-.Jı:.r, J,F
1/. ,;,,· , rt_• ı:.r �.. Jo.::..ı:,ı, ı.ı - • i.?:��vJ, (...) "'.'" i•
. _;.:ı:ı �-� r _.,.,_ı;.:..; �i•. -iı..-ı:.ı- �· �.lııJ • - �I! .::.•�
v;.. �.r;. .... ...,...,ıaı .,. ,,, ,_,...J Slii'r.,. ..,...) •
-- _. ... ... ... - ...
60 - ( ) ......... : İbn Umer'den, o da Zeyd ibn Sabit'den, Ra­
s(ılullah (S) ariyye sAhibine, ariyye olarak a�rdığı ağaç üzerindeki yaş
hurma kuru hurma olduğu zaman ne mikdar geleceğini takdır ve tahmin
ederek hazır kuru hurma mukabilinde satmasına ruhsat vermişdir.
......• t 'ı
,_
..
..
, ,,.,... ,_ .
...
"'J'• ,:ı...•l,,-(41,:: ı...,-,,. ,...., t,ı'. )
J
..�;..1 : ı.J_,&:. f:ı;- ı.:,: ��-: : ıi . "'="'u.:,ı -½� w..u-- . �:.l � � ,V
,Jı,.J (..•
-
• �, )C::.-Jı 1� ,,,..�
.. .,. J :. ı,.;
61 - ( ) .... ..... : Nafi' haber verdi ki kendisi Abdullah ibn Umer'­
den tahdis ederken işitmişdir. Ona da Zeyd ibn Sabit şöyle tahdis etmiş­
dir : Rasülullah (S), ariyye hususunda ruhsat verdi. Bir ev halkı ariyye
olarak ayrılan hurma ağacındaki yaş hurmanın ne kadar kuru hurma
geleceğini tahmin eder, o kadar kuru hurma mukabilinde o ağacı teslim
alır ve meyvesini yaş hurma_ olarak yerler.
( ) ......... : Yine Nafi' bu isnad ile ayni hadisi haber vennişdir.
62 - ( ) ......... : Buradaki raviler yine bu isnadla haber vermiş­
lerdir, Ancak burada ravi şöyle demiştir: Ariyye, bir kavın için ayrılan
hurma ağacıdır ki onlar, üzerindeki yaş hurmanın ne kadar kuru hurma
geleceğini tahmin ederek o mikdar kuru hurma mukabilinde bu ağacı sa­
tın alır!ar.
mayı alır müşteriye bir ağaç yaş hurmayı teslim eder-. Bu bey' ve tebdil fakir zirlat­
çtların kuru hurmaya, öbür tarafın da yaş meyveye ihtiyacı iizerine müsaade edilmişdir.
Muzdbene, ağacı üstündeki yaş hurmayı kuru hurma ile J>ey' ve tebdil ebnek�r
ki yukarda 12ih edilmişdl.
Mulıclkııle, savrulub samanından ayrılmıı buğday ile bqaktaki buidayın tahmin
edilerek bey' ve tebdil edilmesidir. Semen ile satılan ııeY arasında milmbelet ma'IOm
olmadıiı için bu ııatıı men' edilmiıclir.

38. KITAIIITL-IIUYU"
·ı·-- -- • ....... .... , ... ,ı.:.•-- r,�, • .,,.,,,...,ı.�
()
, t , ..,. , :-,��'!. �ı:r q ı:......... ::-:=...1 '!.�J � J.J. viPJ ... -iT'
.ı:;iır_..�,;.:,!Jı_e:::��:,.�ıJ_,!.:,�i ! f'.;���;ıf:ı;_ .:;_;��I�::,;
. ı:;i;::"'):_, ���i,rCı.1��ıı;i�:,ıı�.,,
��it�_fiı: �.'.":�li
63 - ( ) ......... : Abdullah ibn Umer (R) şöyle demiştir : Bana
Zeyd ibn Sabit tahdis etti ki Rasfilullah (S), üzerindeki yaş burmanın
ne kadar kuru hurma geleceğini tahmin suretiyle ariyye alış verişi hu­
susunda ruhsat vermişdir.
Ravi Yahya ibn Said şöyle demiştir : Ariyye, kişinin kendi aile hal­
kının yaş hurma ihtiyacı için birkaç hurma ağacının yaş meyvelerini, ne
mikdar kuru hurma geleceğini tahmin edib bu mikdar kuru hurma mu­
kabilinde satın alınasıdır.
. ,
.,. .,, . .. ., r. --:ıı--- �,,...,r,.;;ı, 'ı(-;.ıı., .... ,_.il•�· () i'
ı:r '._,, .Y.'� t· <-i...... . � -l::" ı:;....... � ı:;..b- • ı:,-< ı.J_ ...,,,JIJ ... - ..
,ı.., �.,.,.,. • • "i r: ....
· . .i:f��,tli.:ıı�.ı:;.ıı��:;•�'a;.:;.:ı ıf';�·'!.:ı-.j
64 - ( ) ......... : Yine Nafi', Abdullah ibn Umer'den o da Zeyd
ibn Sabit'den, Rası1lullah (S) in ariyyeler hususunda onlardaki taze hur­
maların, kaç ölçek kuru hurma geleceğini tahmin etmek suretiyle o ka­
dar kuru hurma mukabilinde alımb satılmasını müsaade ettiğini haber
vermişdir.
, '
,. ,,. ,,. ı /..• -: l..- l, • , • ,. .,,. ,-ı ,ı "" ( ._� _., �� ,, ,J. .,
:Jij. ;ü_ill.Lr,, � �ı:r��.?:ı:..l....>-. • �I ı�JIJ (...)-'o .
1
... ... ... .,,. , • f
.ı;...� ,l..�- .:,,
. ,,
65 - ( ) ......... : Buradaki raviler de bu isnadla ayni hadisi riv&­
yet etmişlerdir. Fakat burada r&vi: Getireceği kuru hurma mikdln tah•
minine mukabil ariyyenin satın alınmasına (müsaade etti) demişdir.
• JI
1
' & "' .,._. .,. ,,. _,l"..,. ("":• ,. ,"j...
i ('., ,J.,. fi ,s I ı �
· r�? �·..ı.-J t · ,.,..ı,:'..ı.-, •· - �"'·''-�:,, ,.ıviPJ (...)-ii
(_1)1.c::ı��ı$�IJ_,!.:,�i!�l:.'-YIı'i',,_
,ft:��,�)_i�fJ!��ı..:1l:;:ı;_
66 - ( ) ......... : Buradaki iki tarik ravileri de Eyyı1b'dan, o da
Nafi'den isnadıyle Rasfilullah (S) m getirecekleri kuru hurmanın tahmi­
ni mukabilinde ariyyelerin satılıp alınması hususunda ruhsat verdiğini
rivlyet etmişlerdir.

39. '.;�;;, (J-i, Jı�).:ıl:_ı�(;:-:,;..�,::iı'.j:.;;; .lıı� �;,, (ı•t•}-"V
- - .. . ... � ....
���.'t,"ı';;,i�.�,�;.:;��i�;;';Ci��;;' (i!�:. �ı �:,)
' • • ( ı, ., .,. • 11
1 1 11
1 .. • f ,.
ı �ı;ıı �;-, �:,ıı �)ı Jlij . ;.:ı�_?1'.c.�;;�.;ıı;,ı;.:;.:,ı! �;:;. �1 �'
.- Ç.JS'" t .... ,. ..., ..,,t ..•ıı ..,,ı • .. ,•• •
.O/ · •. ı•·· 1•..,• "' ..::,.iJI •ı.ıı;.� - -�:,.·1- �. 4• ;ıı •. · ' ·- ,.;1 Vl
• J • .r '4_r,-,_ .. ı.r -�'- --� ��,.,...)
67 - (1540) ... ...... : Süleyman ibn Bilal, Yahya ibn Said'den, o
da Buşeyr ibn Yesar'dan, o da kendi mahallesi sakini olan Rasulullah'ın
ba'zı sahibilerinden -ki onlardan biri Sehlu'bnu ebi Hasme'dir - Ra­
sı'.Hullah (S) ağaç üzerindeki yaş hurmanın kuru hurma mukabilinde sa­
tılmasını nehy etti hadisini rivayet etti. Ve şunları söyledi: •Bu ribadır,
bu muni'ibezedir•. Rası'.Hullah, ancak bir ve iki ağaçtan ibaret olan ariyye
satışı hususunda ruhsat verdi. Bir ev halkı getireceği tahmin edilen kuru
hurma mukabilinde o ağaçların yaş meyvelerini satın alırlar ve anlan
rutab halinde yaş hurma olarak yerler.
"'L'... �:uı�...--:,
1
,.,>,•t �·"..... �jl:;•--
... ,.,-!..•,!-.·,.�- ( ) 1
'-r'-.:r . � .rı:) ..,_ .J.>J !.. . .J.>. • k:-..,_ "-El ...,JIJ ..• - i"
' .. ,, .. ' ..
c3�.;»I�_,!.;�:i:ljli�I.;ıı �.,�:i��::,.,;Ll�o';4::,. ,.'-!'"�I
,..:,- -� ·,: �iı
_,= 'f""'r,:; ......r
- - -
68 - ( ) ......... : Leys, Yahya ibn Said'den, o da Buşeyr ibn Ye­
sar'dan, o da Rası'.Hullah'ın sahabilerinden haber verdi ki onlar : Rasulul­
lah (S), kuru hurma olarak tahmini yapılmak suretiyle ariyye satışına
müsaade etti demişlerdir.
69 - ( ) ......... : Buradaki üç ravi de her�lıerce Sakafi'nin : Ben
Yahya ibn Said'den işittim şöyle diyordu: Bana Buşeyr ibn YesA.r kendi

40. an·ııDU M-DU ı: u dff
,vurdu ahalisinden bulunun Ha"ülullah'ın ba'zı sahiıbilerinden haber ver­
di. Rasülullah nehy etnıişlir ki... d<'diğini rivayet edib bundan evvelki
Suleyman ibn Bilal'ın Yahya'dan ge:en hadisi gibi zikrettiler. Şu kadar
var ki bu ravilerden Ishak ile ibn Müsenna (riba yerine) zebn >< sözünü
koydular. Diğer ravi ibn Ebi Umer ise riba demişdir.
( ) ......... : Buradaki raviler de Buşeyr ibn Yesiır'dan, o da Sehl
ibn Ebi Hasme'den, o da Peygamber (S), yukarıki ravilerin hadisleri tar­
zında rivayet etmişlerdir.
70 - ( ) Bize Ebu Bekr ibn Ebi Şeybe ve Hasen el-Hulvani tah­
dis edib şöyle dediler: Bize Ebü Usiıme, el-Velid ibn Kesir'den tahdis et­
ti. Bana Harise oğullarının azadlısı .olan Buşeyr ibn Yesar tahdis etti. Ona
da Rafi' ibn Hadic ile Sehl ibn Ebi Hasme tahdis etmişlerdir : Rasülul­
lah (S) Muzabeneden 25 (yani yaş hurmayı ağacında ölçmekle tahmin
ederek kuru hurma ile satmakdan) nehy etti, ancak ariyye sahib�erini
nehy etmedi. Hiç şüphe yok ki ariyye sahiblerine izin verilmişdir.
ı.i, Zebn: öte kakmak, def' ma'niisınadır. Ve yemiş henüz ağacında iken mesela bir ölçek
yahut iki ve daha ziyade ölçek yemiş mukabili satmak ma'nisınadır.
Muztibene, müdafaa ma'nisınadır ve ağacında olan taze hwmayı bir adama bir
mikd8.r hurmaya mukabil satmak ma'll8Sınadır ve bundan nehy sidır oldu. Zira aldan•
mak ceh&leti mütezammın olduğundan muhisama ve müdıifaaya götürür. İmam MAiik
indinde beı,'u mu%abene mutlaka kiylesi ya adedi yahut tartısı bilinmeyen nesneyi öze•
nilmeden şu kadar mikyel (ölçek) ya şu kadar adetli yahut tartılı olan nesneye sat­
makdan lb5.retdir. Mesela kiylesiz bir kfune buğdayı on kiline bai:daya satmak gibi. Ya­
hut ma'him olan nesneyi yine cinsinden mechül olan nesneye satmakdan ib8retdir. Me­
seli on kiyle buğdayı bir adamın kiylesi bilinmeyen bir küme buğdayına satmak Cibi.
Yahut mechülü yine cinsinden olan mechüle satmakdan ibaretdir. Ba'zılanna göre mu..
z8bene, aldanma satışından (bey'u muğibeneden) ibaretclir ki ğabn (aldanma) cAiı ol­
mayan cinsde biribiıini aldatmak vechiyle olan pazarlık.dan ibiretdir... (Komila Ter.
IV, 640),
25. Muzô.hene, def' ma'nisına olan zebn kökünden mufaaledir. İki kişi arasında mudifan
rna'nıisındadır. - Biyı'lardan her biri bu alış verişdeki hakkını diğerine kaT§ı müdlfaa
ettiği için muüı.bene denilınişdir. Müzabene bey'i de, ağacı üzerindeki taze hurmayı
tahmin ve takdir ederek kuru hurma ile satmaya denir. Bu takdir ve tahmin hatadan
silliın olmadığı için akidlerden biri diğerine karşı d3ima aldanıb aldatılmak iddia ederek
alıg: verişi fçsh etmek ister. Öbürüsü bey'in devi.mmı taİ�b ederek satıcı ile alıcı biri­
birine karşı muaraza ve müdifaadan hali olmazlar. Bey' de müsavaat şartdır. Halbuki
ağacı üstündeki mahsO.lun mikdirını tahmin hatadan silim obnamasından dolayı ikJ
taraf arasında niziı mücib olur
.. -� i'tibarıyle nehyin sebebi de, budur.

41. •ıı !IAHIH•I MUSLIM
���� (:;�, e.. �� L-�. �:'.ı�---���ı-�:;�;, (ı■tı)-V
, ( ai�i�IJ'.;) ;:,t;;��i� pı��Jli.!i-�: �L1::;(;:J� .(•�'Li0iUlj)
!"',:: ··i-··io-- �,-,,- •-:..,cr·iı ·- ·- �-A'lıi.;oı-1 ,-�iı;"'' i·.­
,- � J �J - ıJJ ":'. �.T,"; • J"' �:: ı.!u-)llı;!I' - ı.J.,...) ıJ ..,_.,..�- .:r
:fi:J�!(�::;;:,.,�:,iJG:J��Jli�)
71 - (1541)
MAllk'e:
: Yahya ibn Yahya tahdis edib dedi ki: İmam
- Davüd ibn Husayn, Ebu Sufyan vasıtasıyle Ebu Hureyre'den; Ra­
•lllııllııh (S), tahmin edilmeleri suretiyle beş veskdan az yahut be� vesk
n,lkılılrındaki ariyyelerin satışım müsaade buyurdu hadisini sana tahdis
■lll mi? diye sordum. Malik :
.- Evet (tahdis etti) dedi 28•
ı:;.!�li·��;; �ı:·J,::.lj,J� -����)����;, (ııtY}-VT
.r'J:J'c:�' .:ıi;r'faı.,, ;:ı,��,�,:, .µ-;ı�ı;-:.,; � 3�'Jr:ı�i
.1,,,- • ı.
• ):J �:;ı.
.... .,. ...
72 - (1542) ......... : İbn Umer'den (şöyle demişdir): Rasulullah
(S) mıızabeneden nehy buyurdu. Muza.bene ise yaş hurmayı (ağacında)
fü�ckle (tahmin ederek), kuru hurma mukabilinde satmaktır. Yaş üzümü
de (asmasında yine böyle) ölçekle (tahmin ederek) kuru üzüm ile sat­
makdır.
'
73 - ( ) ......... : Abdullah ibn Umer (R) Nafi'e şöyle haber ver-
'
26. Bu had!s� hadisi öğrenme ve alma y-ollarmdan el-kıriatu. ale'r-şeyh d.ijer deyişle «T'21
yoluyle alınmıştır. Bu Yol taµbin badisi ıeybine okuması ve onun tasdik edib kendi­
sinden bu suretle rivô.yetine izin vermesidir.
Bu hadise göre o.riwe (yani uıklık hurma) satışı ve tebdtlinde be§ veski geçme­
me.si husllsunda ilimler ittifak etmişlerdir. Bir fakirin ihtiyacını karşılamaya bu mik­
dir kafidir denJlmiıtir. Vesk, Hicaz ilimlerine göre 320, Irak ilimlerine göre 480 nildır.
Bu ihtilif da o iki hult1lk mektebi mensdblarınm sl' ve müdd mikdlrları.ndaki ihti�
lBflarına dayanır. Si' ve mildd hisibı hakkında bundan önceki cildde idhat verilmişdi.

42. KITABU'L-BUYO' 41
mlşdir : Rasülullah (S) muzabeneyi yani hurma ağacının yaş meyvesini
alçekle (tahmin ederek) kuru );ıurma mukabilinde satmayı; kuru üzümü
yaş üzümle (yine böyle tahmini) ölçekle satmayı; başaktaki yaş ekini de
ölçekle (tahmin ederek) samanından çıkanlmış safi buğday mukabilinde
satmayı nehy etti.
( ) ......... : İbn Ebi Zaide de, Ubeydullah'dan yine bu isnadla ay­
ni hadisi rivayet etınişdir.
- l • G ,_ ' , ,
··•·1 '1 ··•· ·)'" '· '·' ,.•• ,- ·ı ., ·· · ,,.• · .,.. --,;, ·•·
( ) V
'
. �ı.. .JI ..,,. • • . '-9�'-". �J � �'-". ..ıJ.,•J � '-". �' LJ"
N ... - '
(';·;. �ıpı::, . µı)ı.; ��'�;:;� : J� ' -;J?.'.;'��:;�'1;;G-'..ı.;.
- .
. �•-:_,_ -:.,Y•. --
.
)(5'
..;,.i� •.,,, ..•. )İ:f'' :,� ,:,_�,, -:
- .r.:-..! � ffJ .. -" ,, •,,�..,, L:J
.. �--- � !
74 - ( ) ......... : İbn Umer (R) şöyle·dedi : Rasulullah (S) mu­
zabeneden nehy etti. Muzabene, hurma ağacının yaş meyvesini ölçekle
(tahmin ederek) kuru hurma mukabilinde; kuru üzümü, yaş üzümle (yi­
ne böyle tahmini) ölçek mukabilinde satmakdır. Rasulullah her türlü yaş
meyveyi tahmini ölçek mukabilinde satmakdan nehy buyurmuşdur.
'·'1 ·•,-),'·'·'.11.�• - ',,,; ·- ,,•.,•.,.. ' ,•••ı ., ,.• ,- .•• ( )
..,: .JA, .ı:::ır w .u- . •• . ._,,.?..,:.ı:!';J .s� .r.-> '-". ;,, u--...., ... -Vo
. . -
>,, • .. • ' _. • ıı.ıı: , r. •J
�-ıj!ıı::, ' �-ı;ıı,;..;,.; ��'J;.�.:,ı ! -;r�1,; ' ıt:� ;; ' �;_ı:; (-�ı:.�1
·j�� �lj, '-!';ü�l· ��-,?,.µ,��)����i
,.." ,..,;11�,. , ••,.�·"· �,.-,•••• _,·
1;
;;.,,,_ •
1
,, •
·•� , ��l .l.;-0
, '-:'-"-1 ı:., ..,,. • ,..- w..,,. : • . fn ,.ı,C:-�:,ı -".1 ,l:,;:jgJ (...)
75 - ( ) ......... : İbn Umer'den Rasulullah (S) muzabeneden
nehy buyurdu. Muzabene, hurma ağaçlan üzerinde bulunan yaş meyve­
lerin adedi ta'yin �dilmiş ölçek sayısınca, kuru hurma mukabilinde satıl­
masıdır. Eğer fazla gelirse benim lehimedir, eksik gelirse benim aleyhi­
medir 27
•
27. Bunun misAlle takriri şöyledir: Taraflardan biri diğerine: Şu bir aiaç hurmamın üstün­
deki mahsıllunu meseli elli kilo tahmin ediyorum. Mahs{ll kesilib toplandıktan sonra-
eğer elli kilodan fazla ı:elirse bu fazlalık benimdir, eğer eksik gelirse elli kil9ya tamam•
hırım der. İşte bu da müzibenedir ve ·nehy edilmişdir.
MüZ8benenin doğuşu: Muzi.bene sOretiyle alış veriş diğer alış verişler gibi iki ta­
rafın ihtiyacı üzerine arz ve taleb ile doğar. Birisinin mahsülu yetişmeden azığı tilkenlr.
Öbürüsünün tize üzüm ve taze hurma yemeğe ihtiyacı bulunur. İki tarafdan birinin
arzı, diğerinin talebi üzerine muziibene bey'i ıİleydana gelirdi.
Nehy edilme sebebi: Yukarıki hadislerde geçtiği üzere mUZ8bene, ağaç üstünde
bulurrtln mahsul, ne ölçek, ne tartı ve ne de adet cihetiyle ma*IWD olmayarak vüc-0.d bu­
luyordu. Bu yüzden Peygamber'e sık sık şikiyetler arzedlliyordu. İşte nizi' vesilesi olan
bu şekildeki alış verişden nehy buyuruldu. Fakat halkın ve bilhassa faldr ziıi.atcıların
ihtiyacı durmuyordu. Bu ihtiyacın tatmini ic8b ediyordu. Nitekim bir müddet· sonra Me-

43. SAHiH-! MUSLIM
( ) ......... : Buradaki raviler, Eyyüb'un da bu isnad ile geçen ha­
dlN lıırıında tahdis ettiğini rivayet etmişlerdir.
76 - ( ) ......... : Abdullah ibn Umer (İt) şöyle dedi : Rasulullah
(il) muzabeneden nehy etmişdir: Eğer hurmalık olursa, hurma bµçesi­
nln yaş meyvesini (ağacında) ölçekle (tahmin ederek) kuru hurma mu­
kıbilinde satmayı; eğer üzüm bağı olursa, yaş üzümü yine ölçekle tahmin
tdlb o kadar kuru üzüm mukabilinde satmayı; şayet ekin tarlası olursa
onun ekinini de başağında iken muayyen ölçek ekin mukabilinde satma­
yı, işte b.u türlü alış verişlerin hepsini nehy etti.
Kuteybe'nin rivayetinde : Yahut ekin olursa şeklindedir.
( ) ......... : Buradaki üç tarik ravilerinin hepsi de Nafi'den bu
lınad ile yukarıdakilerin hadisi tarzında rivayet etmişlerdir.
)�;J t�cr'":'� (ı•)
�lı :;�ıj •.d,� � �ı;•J�j: J�. 'ı_?:��l.:}]P (ı•ır)-VV
.•c:;�i,1p.�1�ı-d}�ç:;.-;;. ::ı;_1��e::,...J�$�1�.,�1
(15) ÜSTÜ MEYVELİ BURMA AÖACI SATAN KİMSEYE DAİR BAB
77 - (1543) Bize Yahya ibn Yahya tahdis edib şöyle dedi : Ben Ma­
lik'in huzurunda okudum, o da Nafi'den, o da İbn Umer'den ki Rasülullah
dine fakirleri Peygamber'e müracaat ederek: Yi Rasülallah! Siz JAze hurma ile kuru
hurmayı :mübldele etmeyi nehy ettiniz. Fakat bizim altun; gümüş paramız Yok ki onunla
kuru erzak satm alalım demiılerdi. Bunun üzerine Penamber, a.riı,ve a6reüy1e :mu..
bldeleye ve sahşa müsiade buyurdu.

44. KlTABU'L-BUYO' 43
(S) şöyle buyurmuşdur: •Her kim çiçeklerine erkek çiçeği aşılanmış bir
hurma ağacı satarşa, bu ağacın (yetişecek) meyvaları satıcıya iüddir. An­
cak müşterinin bu meyvelerle beraber satın almayı şart kılması halinde
yetişecek meyveler müşteriye aid olur» 28•
78 - ( ) ......... : Buradaki üç tarik ravileri de İbn Umer'den ri­
vayet ettiler ki Rasulullah (S) şöyle buyurmuştur : •Çiçeklerine erkek
hurma çiçeği aşılanmış olduğu halde asıllan satın alınan hurma ağaçla­
rının meyveleri onlara erkek çiçeği aşılayan kimseye aiddir. Ancak ağaç­
ları satın alan kişinin meyvelere sahib olmayı da şart kılması hali müs­
tesnadır,.
(--:-::.,, • .,, ,,. ,.�,,. ....� ... .,. "',�...r-;;;- ..;... � ,.,,.. .,. 1 ,, ,.
ı.:.•..ı... . �.?' � J!"j �� ..ı.►J l . �..., ı.::..ı... : Y - . � .Y.IJ G::''_::.,ı .Y.l .l:),ij,J (...)
,... --:: (. • "". t,. ..... .,, ... ı' • .,. (,. ..,,,,,, J, .....
. •.,.:., :ı:.-yıı..ı.,.�'.C} ..:,•, '="-"-' .:r I'')..�. �ı..-
79 - ( ) ......... : İbn Umer'den, Peygamber (S) şöyle buyurmuş­
dur : ,Hurma ağaçlannı erkek hurma çiçeği aşılamış olan kimse sonra bu
ağaçların asıllannı satarsa ağaçların o defaki yetişecek meyveleri erkek
çiçek aşılayan kimseye aiddir. Ancak müşterinin meyvelere sahlb olmayı
şart kılması halinde müşteriye aid olur•.
28. lncir ağaç_lar�a incirler doğdukdan sonra telkih için baba incir asıldığı gibi, hurma
ağaçlarına da salkımlar doğduğu ve büyümeğe başladığı 7.8lllBll erkek · hurma çiçeği
asılır.
Bu hadis meyvenin telkihi zamanı. meyvenin miqteriye yahut satana fild olduğunu
ta'y.in için ayıneı bir hadd oluyor. Bu hadisle olgunlaşmadan ağacın iizerinde meyve
satışınm müb&.h olduğu da istidlal olunabilir. Çünkü Peygamber: •Aiacın mahsdlu sa­
tana Aiddir, meğer ki müşteriye Aid olduğu şart kılımruş olsun• buyurmuıdur, Bu ıO.­
retde E'.ğ:aç ile üstündeki meyvası yetişmeden satılmış oluyor.

45. 44 !IAHIH-1 MUSLIM
( ) ......... : Buradaki iki tarik rivileri de Eyyı'.ıb'dan, o da NAfi'-
ıltın bu isnAd ile yukarıki hadis tarzında rivAyet etmişlerdir.
**•
•
,
• '
,
• • • ' � J, ).,
'JI
.."... ı .. ·ı .. , . ,. ...,, ....,,.-- ı ...,,,. • '!t....,. ·•
( )
r �,fJ.>. • '1�'!. �..,.ı.,._..ı_.P.' . �•J � •P. .u.� � ..,....ı> u-.,;,,J ...
'.¾!!� ·J)ı:.�J_?J==-=f:J����� --���I;':; �J
80 - ( ) ......... : Abdullah ibn Umer (R) dedi ki: RasO.lııllah
(B) dan işittim şöyle buyuruyordu: •Her kim çiçeklerine erkek hurma
çiçeği aşılanmasından sonra hurma ağaçlan satın alırsa, o ağaçlann bu
meyveleri ağaçlan satana Aiddir. Ancalı: müşterinin bu meyveleri,de şart
kıiması hali müstesnadır. Her kim bir köle satın alırsa, o kölenin malı
onu satana Aiddir. Ancak satın alan müşterinin köleyi malı ile beraber
■atın aldım diye şart koşması halinde malı müşteriye Aid olur•.
( ) ......... : Buradaki riviler de Zuhri'den bu isnadla o hadisin
benzerini rivayet etmişlerdir.
( ) ......... : Buradaki raviler de İbn Umer'in: Ben RasOlullah'dan
ı,ıttim şöyle buyuruyordu diyerek geçen hadisin benzerini haber verdi­
Jllni rivAyet etmişlerdir.
''f>w �.,,_ ıJ!;.)'f::..J ;.,_ılı�.J' ;;,_ıJı,;)ıJı �ıırl'�� (,)
er.:-,•,::.�
.J:,.,ı.Jı e=�.J
ıj�. ':-'f"��J;.1���;½•��Ji;;;.cJ_,�A_;,i �.M' (1•!''1)-A'
. . .
�'�;.):_,.;:J�.�'��:;'f::,;,.i.;;;,_f:-;.§.ı� i;i;!��,:i!.l:t�: ,:..i
l.'..ı� ,J,, 8 .:J·. ,6-.,;- -�.,; '!;_ -�, ·- •. -- . .--�r .;,·.>ir :o;ı;.,jı .•Mıi<
: . ·. •t-- J -
J
.• u -! .c::. .:rJ •J. J •. J"' J. � ilft!!I
.C_ı:;,iı�l-_(j�lj

46. KITABU'L-BUYO" 45
ı:;i! ;.·Jıı�i:,,ıi.;".)..i._.-;:5:1�;_i..r,"ı;;,i�;_i./;:.';;_�l.:)jpJ (...)
. ¾!:. ):Ü.•�I �r:iJ,1 ::JP.�•I ;;� � '.,_Çl:�
. . .
(16) MUHAKALEnEN, MUZABENEDEN, MUIIABARADAN,
MEYVET-ERİN SALAHI MEYDANA ÇIKMAD4N ÖNCE
SATILMASINDAN, BİRKAÇ YILLIK MAHS1l'Ltl"
SATMAK DEMEK OLAN MUAVAMA
SATIŞINDAN NEHY BABI
81 - (1536) ......... : Cabir ibn Abdillah (R) dedi ki: Rasıllullah
(S) muhakaleden, muzabeneden, muhabaradan ve salahı meydana çıkın­
caya kadar (ağaç üstündeki) yaş meyveyi satmakdan nehy etti. Ve bu
yaş meyve nacak dinar ile, dirhem ile (yani alış verişte müşterek kıy­
met ölçüsü olan paralar ve ticaret meta'lan ile) satılır. Yalnız ariyyeler
müstesnadır (azıklıkdan ibaret olan ariyyeler yaş veya kuru hurma ile
satılabilir) buyurdu••.
( ) ......... : Ata ve Ebu'z-Zubeyr, Cabir ibn Abdillah'dan işitmiş-
lerdir ki o, Rasıllullah nehyetti diyerek yukanki hadisin benzerini riva­
yet etmişdir.
·.t;_:;_ı[:;�-�!).:ı:ı._f-3.4;;�;_ �t:-1::ı�'::i.l';;_�1�]# (...)- A".
• - - • .. • ' "J ' - •ı
;;.:, . �:(1:)1:, �6.:.Jl_,f1_t;,;,� ,:j:_:.;; ��I J_,!.:i.:,ı ! �I � � .ı.�;;-ı� J.�;.
- --
� • " - • _, - • .> ,ı;
ı._,:;.ı, vı.i.��ıj_r,ı::ı��-/ıt.lfv., . �J;..r;.:ı'.c:-:
f,f.:i.��;f:.ııJı:}�:,ıı(;.i:ı;_.ı::..;;iı�•'.,i��:;_t;;,:iıı.:i,J��çLlfa,-ııi.;J�
- .,.. • _r•t"""' • •- .. - •• , .. • ,.>,
-� -� ••.ııı.J· �ı;:.,ı· . )W '.:), I.'._•. i 11
ıı, ·- 4:;y.>ıı"';,;.- .•·il� ,l..(
-! ıs t..ı.ı • J • ı ._:ı-'-':'.":'""'.ı c::- . .r' , JJ r � •
..r,....-. ':ı. ·•i.jı. ••.ıı, � ..�•;
7-:-' � ·- { t_JJ' C:-'!- •
29. Muhıikale: Tarla demek olan haklden türemiş bir masdardır-. Bir tıu-af tarlayı, diğer
taraf da yetiştireceği mahsfilün ilçde bir veya dörtde bir gibi muayyen bir �1
payını vermek üzere yapılan bir ortaklık veya kiri. akdidir.
Mtt.tıibene, daha önceki hadislerde izah edilmişdi.
Muhô.bara da, muzdTa.ıı :manasına bir ortaklık akdidir. Bir taraf arhiyi diğer ta­
raf da çalışmasını ve amelini ortaya kor. Tohum arazi sahibi tarafından verilirse mu­
za'raa, işçi tarafından sarf edilirse muha.ba,.adır denilınişdir. Bu iki akdi daha b�a
türlü ta'rif edenler de vardır.
Mıı«.vama, yıl ma'nisma gelen imdan yapılmış bir masdardır.' Bir veya birkaç
yıllık mahsOlün satışı ile ilgili kiri yap.ut bir alış verit veya bir ortaklık akdidir.

47. 4fl SAHIH-1 MUS1JM
ııı - ( ) ......... : Ata, Cabir ibn Abdillah (R) dan haber verdi ki
Hıı•<ılullah (S), muhibaradan, muhakaleden, muzabeneden ve yemeğe el­
vı•rlfll oluncaya kıı_dar da ağaçdaki koruk yaş meyveleri satmakdan nehy
ı•tmlvıllr. Ve bu koruk yaş meyveler ancak dinar ile dirhem ile satılır.
Ynlıııı nzıklık için ayrılmış olan ariyyeler müstesnadır (onlar yaş veya
kuru hurma ile satılabilir) buyurmuşdur.
Alfı dedi ki: Cabir, bu ta'birleri bize tefsir edib şöyle dedi : Muha­
h■r• �udur: Bir kimse toprağı temiz bir araziyi diğer birine teslim eder
o do bu arazide madde ve gayret sarf eder. Sonra tarla sahibi yetişen
mah•fıiden bir kısmını alır. Muzabene, ağaçdaki yaş hurmanın muayyen
m��kdcki kuru hurmaya mukabil satılmasından ibaretdir. Muhakale ise
ııkln mahsfılu hususunda hurmadaki muzabene tarzı üzere yapılan bir
ııkddır: Kişi henüz tarlada başak halinde bulunan ekini muayyen ölçek­
de •Afi hububat mukabilinde satar.
83 - ( ) ......... : Ebu'l-Velid el-Mekki (Ata ibn Ebi Rebi.h'ın
yanında otururken) Ci.bir ibn Abdillah'dan tahdis etti ki Rasfılullah (S)
muhakaleden, muzabeneden, muhabaradan, hurma koruğu renklenıneğe
başlamadıkca satın alınmasından (burada he ile işkah, kızarması, sarar­
ması, yahut kendisinden alacalanmış bir şeyin yenilmesi demektir) nehy
buyurmuşdur. Muhakale, tarlanın hubfıbatdan muayyen ölçek mukabi­
linde satılmasıdır. Muzabene, hurma ağacı mahsulünün, muayyen ölçek
kuru hurma mukabilinde satılmasıdır. Muhabara ise (tarladan) üçde bir,
dörtde bir yahut bunun benzeri bir pay (almak üzere çiftci ile akd yap­
mak) dır.
Ravi Zeyd ibn Ebi Uneyse dedi ki : Ben Ata ibn Ebi Rebah'a: Sen

48. K1TABU'L-BUYO' 47
bu hadisi Cabir ibn Abdillah'dan, Rasıilullah'dan diye zikrederken işit­
tin mi? dedim. Ata : Evet, işittim dedi.
84 - ( ) : Cabir ibn Abdillah (R) : Rasıilulİah (S), muza-
beneden, muhakaleden, muh/ibaradan, renklenmeğe başlamadıkca mey­
veyi satmakdan nehy etti, dedi.
Ravi Suleym ibn Hayyan dedi ki : Ben Said ibn Mina'ya tuşlr.ıhu ne
demektir? diye sordum. Kızarır, sararır ve kendisinden yenilir demekdir
dedi.
(,.,,,_.,.•,,)'l ,1·'.,,:.•, ,,;; ••'-''1:• •-•·• 't'-' ,,..._ ,, 1•�• ()
' °':"' u: J", .r.::,..... "'..._.,_ , •• - r'1_'!', �� v:� ,. ...,,,,.)I, ...
l .,, il } .... ,y•,,,, .. ��,....... • A'Hi!."' -, ,, l..... ---�,, 1
1• - ,. '· ,,.·
��:.ıı I'-:: : j .i� '1 ,.;';.i . �..":. ' �� � ' ./.": � ' :f:.j ıJ. � ' '=-''· ,j"
'-- , , ,,._. _,,.
. t:-,l;!iı
85 - ( ) ......... : Cabir ibn Abdillah (R) : Rasıilullah (S), muha­
kaleden, munabezeden, muavamadan, muhabaradan (ravilerden biri : Bir
kaç seneliğine satmak mu/ivamadır, dedi), bir alış veriş akdinde mechıil
bir şey'in müstesna kılınmasından 30 nehy etti. Azıklık için ayrılan ariy­
yeler hususunda da ruhsat verdi, dedi.
( ) ......... : Buradaki r/ivi de C/ibir'den, o da Peygamberden yu­
karıdaki hadisin benzerini rivayet etmiştir. Şukadar var ki bu ravi : «Bir
kaç seneliğine satmak muavamadır• fıkrasım zikretmez.
--------
30. Bu yıiını, bir kısmı müstesna olına.k üzere sana sattım demek gibi.

49. 48 SAHIH-1 MtlllLlM
86 -;-- ( ) ......... : Cabir ibn Abdillah (R) : Rasıilullah (S) araziyi
kiraya vermekden, arazi ıııahsulünü birkaç seneliğine satmakdan, taze
meyvayı yemesi hoş oluncaya kadar satmakdan nehy etti demişdir 31•
,_,..,jı,,,j-� (ıv)
87 - ( ) ......... : Cabir ibn Abdillah'dan (şöyle demişdir) : Ra­
stılullah (S) araziyi kiraya vermekden nehy etti.
.r,•·ı ''ı -•,- ,, ,-,..-:.) j';,iı ,_. ,.,, r;.• ' ,,,,_. ,., ••�· ( ) • •
�� ,. Y'J , rıg ...,., . ıJ. j,J ""� . � ıJ. � ı..,ı'JIJ ... - ""
- -
:.ı� : :.ı�' �'�{ı,!,ı;.;; ••ıı..;;Jı:;,iı�:;�;. .�;:;.���;;�. (�.,�,
.•�ı.:iı;:·;_ı;ı;ı�-��l'.�-��jİ'�::;?�» -�ı�;.ı
88 - ( ) ......... : Cabir ibn Abdillah (R) dedi ki : Rasıilullah (S):
«Kimin bir arazisi varsa onu eksin. Eğer ekmezse onu kardeşine ekdir­
sin• buyurdu.
,;-,, • ,-•Uı '( r " ,.),. ,::,, •- ,,•,("t-ıı,� ()
......ır•ı.tj,, � ;.•-10. �-ı �ı:ı·..>·ıs•.r� r-'v;, ... -ıı-.
��IJ_,!.:,Jlli.�JI�_,!.:,;:-ı;t��:,iJ.,�;;�ı;)_;;,�,;:ı�.�'H{ı, 1;ı::.;;
g. J
,•,. ı e/l-;,_ ,,,•,t,• .11:'1(•:•'1 ·'ıf!·••::l•' ••',.-1•,"; >_!•,.-:("/• _.
• « 'W) � u, ..ııı . .... ........_.J "t"'.).,... ,.,..) ..,.... .. .;..,li ıJ',
- -
31, Biltün bu ruılıiylerin sebebi ikidlerden herluuıci birini zarara diJımekden konımakdır.
Bir tarafı mechül olan bir alıı vel'ݧ akdine musiade Pdilmemekle tielret hayltının ve
alış veriş muamelelerinin düzgün gitmesine önemli derecede yardım edilmiı ve böylece
ferdi ve kütlevi büyük zararlara dÜfÜ]mesi önlemnişdir. lalam Dininin yaııi Kur'irı.-ı
Kerim ve Hz. Peygamberin biltün emirleri ve nehiyleri lstisnlısız hç lnııanlıllın yara­
rına sayısız hayırlar ve iyilikler eelb, ,erleri ve kötülükleri def' etmektedir. Böyle bir
dlnln siliklerl olub da bu ilahi emir ve nehiylere ıöre bayii ı1lren mil'mlnlere ne
mutlu!

50. K1TABU'L-BUY0' 49
89 - ( ) ......... : Cibir ibn Abdillah (R) şöyle dedi : Rasülullah'ın
sahabilerinden birtakım insanlann fazla arazileri vardı. Rasülullah (S)
ijÖyle buyurdu : «Her kimin fazla bir arazisi varsa onu ya kendisi eksin,
yahut karde§ine versin. Kardeşi de bunu iriyet olarak kabQ.l etmezse
larlasını muattal tutsun• ••. •
90 - ( ) ......... : .Cabir ibn Abdillah (R) ; RasO.lullah (S) arizi
için bir ücret yahut bir pay alınmasını nehy etti demişdir.
J� : J� , ;_ı; ;j , ,�::,� .:.ıı;iı�(:";•� . .;i::� ;.:i::il l:}jp (...) - '
,,, , ,.
.,,.• ,,. .
ı.;.;::�;.:;' Ç<:;i'.,' ı;;"ı'.;�ic:�-:·t·��� .ı;:,·;µ:;.,ii'�::;i':;» -�ı:ı,�J
5 • • • , 1
. c :�.1 l..'.ı;-1'.;_V'., pı�..I
91 - ( ) ......... ; Cabir (R) şöyle dedi; Rasülullah (S) buyurdu
ki: «Her kimin bir arazisi varsa onu kendisi eksin. Şiyet onu ekmeye
muktedir olamaz ve ekmekden aciz kalırsa onu muslim kardeşine (ariyet
olarak) versin. Tarlayı ona icara vermesin•.
(.:: , ,- ,_ . , ,
,Jı.. 1u.;�;�.,ı::ı-:.Jı:.,J� . ı-li1.:;� . b��.,rt�:.l:J;,,., (...)- -.y_
'��ir;J�-�i' r;��:;.,ji•..ı::;�;;. J� -�' �i! �1;1;;� �-ç�ı;.1
- -
.·;=a�,ı;.p�,
92 - ( ) Yine bize Şeyban ibn FerrOh tahdis etti. Bize Hemmim
tahdis edib dedi ki : Süleymin ibn Musa, Ati'ya :
- Cabir lbn Abdillah sana Peygamber (S) buyurdu ki «her kimin
bir arazisi varsa onu ya kendisi eksin, yahut kardeşine ekdirsin, tarlayı
kiraya vermesin• hadisini tahdis etti mi? diye sordu. Ata :
- Evet, tahdis etti, dedi.
32. Yahut da ctarla sahibi, ekmekden ve Ariyet vermekden imtini' ederse (kirlya venneyib)
tarlasınr muattal tutsun• demektir. Bu takdirde <&rizisiııi tutsun• emri bi, tevbih olur.
Bu hadlsde halkı fıcyılalandn-mamn mustehat, olduiu hükmü vardır.
F: 4

51. 50 SAHIH-1 MUSLIM
93 - ( ) Bize Ebtl Bekr ibn Ehi Şeybe tahdis etti. Bize Sufyan,
Amr'dan, o da Cabir'den, Peygamber (S) mulıabaradan nehy buyurdu
diye tahdis etti.
�,•• '•'' ı:_ı.,•• •:r ••••• ı,,,,,f.-;,•, w•,,,.•,ı•• ,A. ( ) &C
·"''='"� ,,.__ ı;.,.ı... . ;I�•� �!" ��ı;.,.ı... • ..t . ı.J r.� u-
,,ı,.J ,.• - -, ..
I" - .,. •,,;...
,.,��• - 'Jfı ,..ıı;. ıl-, ,- �., ,, �- ıl ., -• , ,- , • , 'Jr· ,, •.•, , r-:.•,
..,.., ir» ;şr!" urJ.J;: ıı.,...!" �iJ_J.b;�: li -•�ı.J'.�ı:.;.ı...
.1�G. ., -:.�--: --J•.iC:......:J�(ii ., '�J...���,f� •!ı .,;,�...•-��{ ··t...l·�
'6 • .r:!'! ., ., -·- - J •• ., y.J.J' ., y).;-- V"J u-
.. , . ... - ..... .. -
.·-;,; :Jfı!.ı:,Çiı
94 - ( ) ......... : Said ibn Mina tahdis edib dedi ki: Ben Cabir
ibn Abdillah (R) dan işittim, Rastllııllab (S): «Her kimin fazla bir arazisi
varsa onu ya kendisi eksin, yahut da kardeşine ekdirsin. Tarlayı (kira
ile) satmayınız• buyurdu diyordu. Ravi Suleym lbn Hayyan der ki, ben
Said ibn Mina'ya:
- •Tarlayı satmayınız, sözünün ma'nası nedir, kiraya vermeyiniz mi
demek istiyor acaba? diye sordum. Said:
- Evet, dedi.
, r.1 d-'; ·;,ı·1; ,- , - •-j� 1 ''ır.�•- �--�r
.•• - - -� , ,.• ,_ •'ıı. ı..• ( ) •
J.1#-- • • .ı.b; .:,o-.J!! ,. ı:.,.ı... . .J!"J ı;., .ı... . ..,.,_,..., ....... ...,
.ı,, ... - -,o
.. ,,,,,. ., .
•.�c--. - • -�•I'' ,, ·;,ır.:: ,�r. - • '.aiı-: , �c � ılJ ,, •-11;;
..:,ı D .:,• >
•
� ıJ_,-J 1d , -il �.) ı.$.,--:: � ...,l,a t • <ll J-) � I.>
- ... .,. .. ....... . .,. .,. -
.•r;-ç"u�l,.!�iı;;'::;u:,if;:;'.i;it'�:,i'.J
95 - ( ) ......... : Cabir (R) şöyle dedi: Biz Rastllullah (S) zama-
nında muhııbara stlretiyle ortaklık yapardık da harmanda başaklar dö­
venlendikden sonra başaklan içinde kalan hubtlbatdan ve şundan (belki
samandan) nasib alırdık. Muteakiben Rastllullah : •Her kimin bir arıızlsi
varsa onu ya kendisi ziraat etsin, yahut da kardeşine sürdürsün. Yoksa
o tarlayı bıraksın, buyurdu.
()·- 1 - ''ıJfı ·- ·ı -,- , 1, ,. ,,.�,
u.ı
- 1 ,. ,. ( }
.ı... : � .:ı. . • �.J Ç1, fi'� . �.:ı:.......,., � . ..,., Ü";:, .•. -'ı"
ıl ........ ,,. ,... ,. •,,. ""J'; ,-...�... -�...:, ....�,ıi'ı'·'ı, .... ,.,r....... ,., ..... ,, ı-,,,,
.ıı � ı.1 .1.ı...::,...- : · ,ı;.ı... u)....,J p_j • ıJ • .ı..... il İı.:..,,. ıs' .J- • ı..,,A,J.:, .ıı �
,,..,,. •.:· ,,. ...... . ,,, . , ... ,,.. •"" .
--r.:: ..... ...• , ' .., ı. ,J-: , 1'6,:.., , ,
(w. ,:J�;w�. ��I 1 ..:.ı.:ı� '·'":,'I .l;.I(� .iılJ ,- .:ıı:� ., ı:.J: � -�
• . - . .J • ..,..
) - .,.._
.J J .... .,..,_
- - - ... - ... . ,,. ... .,,,.
. ,.... .,,• r; ........ . , .. � ,, ,... ,
.ili. �!:1 ı.:..,;]; '';"; 'J .ilf. 1 �';'.;ü'�-"jl '.J ::3�'.,;,Jıi; 31;J Mı;_ .:iti� .!.;
, .. ·i, y .. ı,,,,- ..., .. ... JJi:l!fl ... .,,,
; C�-U!�,���-�