Masterproef: Depressie bij ouderen.

1. Depressiebijoudereninwoonzorgcentra:opvattingenbijde
zorgverleneren
effectvangeorganiseerdeactiviteiten
Eline Kennis, Wouter Moubax, Ruben Schreurs, Stephanie Vrancx
Masterproef 4de master Geneeskunde

2. Inhoud
A. Inleiding
B. Methode
C. Resultaten
• Bewoners
• Zorgverleners
D. Discussie
E. Conclusie

3. Inhoud
A. Inleiding
B. Methode
C. Resultaten
• Bewoners
• Zorgverleners
D. Discussie
E. Conclusie

4. A. Inleiding
• Prevalentie:
• Niet-geïnstitutionaliseerd: 6%
• Geïnstitutionaliseerde : majeure depressie 14,4%, mineure 16,8%
en depressieve symptomen 44,2%
• Moeilijkheden:
• Taboe
• Presentatie:
• Meer fysieke symptomen, minder emoties=misopvatting
• Omgekeerd bij somatische problemen meer depressieve gevoelens
• Farmacologische VS niet-farmacologische therapie

5. A. Inleiding
• Vraagstelling
1. Relatie tussen deelname aan activiteiten in WZCa en depressie
bij ouderen ?
2. Wat zijn de opvattingen bij zorgverleners omtrent depressie ?

6. Inhoud
A. Inleiding
B. Methode
C. Resultaten
A. Bewoners
B. Zorgverleners
D. Discussie
E. Conclusie

7. B. Methode
• Onderzoeksdesign:
• Prospectief observationeel onderzoek
• Vragenlijst ouderen
• Vragenlijst zorgverleners
• Medewerking gevraagd aan WZCa via email:
• Vlaams-Brabant
• Antwerpen
• Limburg

8. B. Methode
• Meetinstrumenten
• Bewoners:
 GDS-15
• 5-10 => Milde depressie
• 10-15 => Majeure depressie
 Vragenlijst activiteiten:
 Frequentie
• Reden inactiviteit
• Aantrekkelijkheid
• Eigen voorstel
• Zorgverleners:
 Vragenlijst:
• Welke symptomen worden geassocieerd met depressie ?
• Aanpak ?
• Voldoende aandacht ?

9. B. Methode
• Inclusiecriteria
• Ouderen
• Bewoners WZCa tussen 60-90 jaar
• MMSE > 21
• Geen VG psychiatrisch lijden
• Geen terminale patiënten
• Zorgverleners
• Verpleegkundigen
• Kinesitherapeuten
• Zorgkundigen
• Ergotherapeuten

10. B. Methode
• Data-analyse
• Bewoners:
• Multivariatie analyse
• Gegeneraliseerd lineair model SAS
• Afhankelijke variabele : GDS-15
• Onafhankelijke variabele: frequentie deelname, reden inactiviteit,
aantrekkelijkheid, extra activiteiten
• Zorgverleners:
• Resultaten in excel

11. B. Methode
• Ethiek
• Vragenlijsten anoniem verwerkt
• Goedkeuring medisch ethisch comité van KUL

12. Inhoud
A. Inleiding
B. Methode
C. Resultaten
1. Bewoners
2. Zorgverleners
D. Discussie
E. Conclusie

13. C. Resultaten
1. Bewoners
(N: 93)
2. Zorgverleners
(N: 89)
35 WZC gecontacteerd:
- 6 deelnemende WZC
- 3 negatief antwoord
- 26 geen antwoord

14. 1. Bewoners(N: 93)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 tot 5 6 tot 10 11 tot 15
Geriatric Depression Scale-15
Figuur 1

15. 1. Bewoners(N: 93)
0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
Nooit 1 tot 2x/week 3 tot 4x/week Vaker
GDS-15/Frequentie
0 tot 5
6 tot 10
11 tot 15
Figuur 2

17. 1. Bewoners(N: 92)
0.00%
10.00%
20.00%
30.00%
40.00%
50.00%
60.00%
70.00%
80.00%
Geen interesse Niet interessant Gezondheid Andere
GDS/Reden inactiviteit
0 tot 5
6 tot 10
11 tot 15
Figuur 3

18. 1. Bewoners(N: 92)
0
10
20
30
40
50
60
Familie Huishouden Spel en puzzels Buitenshuis Creatief Andere
Leukste activiteit (absoluut aantal)
Leukste activiteit
Figuur 5

19. 1. Bewoners(N: 92)
Figuur 6
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Geen Wel
Voorstel andere activiteit (absoluut aantal)
Voorstel andere activiteit

20. 1. Bewoners(N: 92)

21. 1. Bewoners:Statistiek
• Enkel frequentie van deelname toonde relatie met score
op de GDS-15
• F-waarde = 2,47
• Niet significant
• P- waarde = 0,0696

22. 2. Zorgverleners(N:89)
Vraag 1 Geen associatie Weinig associatie Matig associatie Sterke associatie
geen behoefte meer heeft
aan sociaal contact en zich
hierdoor automatisch
isoleert 4,60% 14,94% 34,48% 45,98%
te veel, of juist te weinig
eet 18,39% 29,89% 40,23% 11,49%
zich nutteloos voelt 2,25% 7,87% 23,60% 66,29%
problemen met geheugen 31,03% 40,23% 21,84% 6,90%
vaker huilt 3,37% 10,11% 52,81% 33,71%
alles negatiever ziet 2,25% 7,87% 42,70% 47,19%
passief wordt 7,87% 22,47% 40,45% 29,21%
geen plezier meer beleeft
aan DA 7,87% 11,24% 39,33% 41,57%
slaapstoornissen 7,87% 38,20% 38,20% 15,73%
denkt aan de dood 0,00% 3,37% 13,48% 83,15%
ernstige angstgevoelens 1,12% 22,47% 47,19% 29,21%
gewichtstoename/afname 13,79% 42,53% 32,18% 11,49%
overactief 20,22% 46,07% 26,97% 6,74%
toestanden verergert 29,21% 38,20% 24,72% 7,87%
onoverkomelijke hindernis 7,95% 43,18% 30,68% 18,18%
pijnklachten 22,47% 42,70% 20,22% 14,61%
piekert 13,64% 38,64% 36,36% 11,36%
vage lichamelijke klachten 16,85% 42,70% 31,46% 8,99%
Tabel 2

23. Vraag 2 Ja Neen Geen mening
Ik verzamel zo veel mogelijk
informatie over depressie. 45,45% 25,00% 29,55%
Ik zal de persoon frequenter dan
anders opzoeken in zijn/haar
kamer. 86,36% 5,68% 7,95%
Ik ben vooral aanwezig voor de
patiënt en luister naar hem of
haar. 100,00% 0,00% 0,00%
Ik geef hem of haar advies om
de raad van de arts op te volgen
en/of medicatie strikt in te
nemen. 78,65% 10,11% 11,24%
Ik geef hen geen advies want dit
valt toch niet in goede aarde. 4,60% 65,52% 29,89%
Ik praat met hen over
aangename gebeurtenissen van
vroeger. 77,53% 7,87% 14,61%
Ik moedig de persoon aan om
deel te nemen aan activiteiten/
activiteit te ondernemen. 76,40% 11,24% 12,36%
Ik zal de persoon naar
activiteiten brengen, ook al
heeft hij/zij daar geen zin in. 60,67% 26,97% 12,36%
Ik vraag actief naar eventuele
zelfmoordgedachten. 12,36% 73,03% 14,61%
Ik zal andere personen hierover
inlichten. 86,36% 9,09% 4,55%
2. Zorgverleners(N:89)
Tabel 3

24. 2. Zorgverleners(N:89)
0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
Ja Neen Nee, enkel bij vermoeden depressie
Wordt er bij elke bewoner van een WZC regelmatig
gescreend naar depressie?
Figuur 7

25. 2. Zorgverleners(N:89)
Figuur 8
0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
Ja Neen
Gaat er voldoende aandacht naar depressie bij ouderen in
WZC

26. Inhoud
A. Inleiding
B. Methode
C. Resultaten
1. Bewoners
2. Zorgverleners
D. Discussie
E. Conclusie

27. D. Discussie
1. Grote verdeeldheid tussen zorgverleners over symptomen
2. Onvoldoende aandacht voor depressie in Wzca
3. Aanpak depressie bij ouderen
4. BIAS

28. D. Discussie
1. Grote verdeeldheid tussen zorgverleners over symptomen
• Fysiek
• Veranderde eetlust, slaapstoornissen, gewichtsverandering, pijnklachten,
lichamelijke vage klachten
• Emotioneel
• Waardeloos, alles negatief zien, geen plezier meer aan dagelijkse
activiteiten, angst
• Gedrag
• Isolatie, huilen, overactief of rusteloos, toestanden verergeren
• Gedachten
• Piekeren, onoverkomelijke hindernis, suïcide gedachten, passief worden,
problemen met het geheugen

29. D. Discussie
1. Grote verdeeldheid tussen zorgverleners over symptomen
• Fysiek
• Volgens zorgverleners minder geassocieerd met depressie
• Emotioneel
• Volgens zorgverleners zeer sterke associatie met depressie
• Gedrag
• Volgens zorgverleners minder geassocieerd met depressie
• Gedachten
• Volgens zorgverleners minder geassocieerd met depressie
• UITZ: gedachte aan de dood wordt sterk geassocieerd met depressie
De verschillende uitingsvormen van depressie zijn mogelijk
niet allemaal even gekend!

30. D. Discussie
2. Onvoldoende aandacht naar depressie in woonzorgcentra
 Voldoende kennis bij de zorgverleners?
• CAREPATH studie => Extra scholing van zorgverleners resulteert in
betere uitkomst van depressieve patiënten
 Grote drempel om suïcidaliteit te bevragen
 Opmerkelijk weinig screening naar depressie in WZCa
• Voorstel: Systematisch korte versie GDS afnemen
• Cave : dementie !

31. D. Discussie
3. Aanpak depressie bij ouderen
 Farmacologisch
• Grootschalig gebruik antidepressiva in Belgische WZCa (39,5%)
• 80,9% van de depressieve ouderen neemt antidepressiva
• Voornamelijk SSRI’s
• Veel nevenwerkingen
 Niet-farmacologisch
• Psychosociale therapie (CGT), reminiscentie therapie, probleem-
oplossende therapie, bibliotherapie, bewegingstherapie,
elektroconvulsieve therapie

32. D. Discussie
4. Bias
 Weinig respons van WZCa
• Selectie-bias ?
 Selectie deelnemende bewoners door WZCa
• Enkel de ‘goede’ bewoners?
 Representatief staal patiënten !
• 18% scoorde tussen 5-10 en 4 % hoger dan 10.
• Gezondheidsenquête in België (2008): depressie bij
geïnstitutionaliseerde ouderen Vlaanderen => 17,2%
 Exclusie demente ouderen
• toekomstonderzoek

33. Inhoud
A. Inleiding
B. Methode
C. Resultaten
1. Bewoners
2. Zorgverleners
D. Discussie
E. Conclusie

34. E. Conclusie
1. Depressie is een veelvoorkomend probleem bij ouderen
2. Relatief weinig consensus tussen de zorgverleners over
symptomen van depressie bij ouderen
• Onenigheid over opvatting screening naar depressie
• Extra scholing is noodzakelijk
3. Frequentie van het bijwonen van activiteiten georganiseerd
door WZCa heeft een positieve impact op de GDS-15
• Doch niet significant
• Hoog risico op nevenwerkingen van medicatie bij ouderen => Belang
alternatieve behandelingen !!!
• Verder onderzoek over plaats van activiteiten in de behandeling van
depressie is noodzakelijk.

35. Dank voor uw
aandacht !

36. Referenties
1. Warren D. Taylor, M.D., M.H.Sc. Depression in the Elderly. N Engl J Med 2014, 371: 1228-
1236.
2. Teresi J, Abrams R, Holmes D, et al. Prevalence of depression and depression recognition
in nursing homes. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2001, 36(12): 613–20.
3. Hegeman JM, de Waal MW, Comijs HC, et al. Depression in later life: a more somatic
presentation? J Affect Disord 2015, 1: 196-202.
4. Corcoran J, Brown E, Davis M, et al. Depression in older adults: a meta- synthesis. J
Gerontol Soc Work 2013, 56(6): 509-34.
5. Comijs HC, Nieuwesteeg J, Kok R, et al. The two-year course of late-life depression:
results from the Netherlands study of depression in older persons. BMC Psychiatry 2015,
15: 20.
6. Mojtabai R. Diagnosing depression in older adults in primary care. N Engl J Med 2014,
370(13): 1180-2.
7. Mitchell AJ, Bird V, Rizzo M, et al. Diagnostic validity and added value of the Geriatric
Depression Scale for depression in primary care: a meta-analysis of GDS30 and GDS15. J
Affect Disord 2010, 125(1- 3): 10-17.
8. Mitchell AJ, Bird V, Rizzo M, et al. Wich version of the geriatric depression scale is most
useful in medical settings and nursing homes? Diagnostic validity meta- analysis. Am J
Geriatr Psychiatry 2010, 18(12): 1066-77.
9. Li Z, Jeon YH, Low LF. Validity of the geriatric depression scale and the collateral source
version of the geriatric depression scale in nursing homes. Int Psychogeriatr 2015, 20:1-
10.
10. Bourgeois J, Elseviers MM, Van Bortel L, et al. The use of antidepressants in Belgian
nursing homes: focus on indications and dosages in the PHEBE study. Drugs Aging 2012,
29(9): 759-69.

37. Referenties
11 Travers C. Increasing enjoyable activities to treat depression in nursing home residents
with dementia: A pilot study. Dementia 2015
12 Bruce ML, Raue PJ, Reilly CF, et al. Clinical effectiveness of integrating depression care
management into medicare home health: the Depression CAREPATH Randomized trial.
JAMA Intern Med. 2015, 175(1): 55-64.
13 Frazer CJ, Christensen H and Griffiths KM. Effectiveness of treatments for depression in
older people. Med J Aust 2005, 182(12): 627-632.
14 Unützer J. Clinical practice. Late-life depression. N Engl J Med 2007, 357(22):2269-76.
15 Cuijpers P, Karyotaki E, Pot AM, et al. Managing depression in older age: Psychological
interventions. Maturitas 2014, 79(2): 160-169.
16 Kiosses DN, Leon AC, Aréan PA. Psychosocial interventions for late-life major depression:
evidence-based treatments, predictors of treatment outcomes, and moderators of
treatment effects. Psychiatr Clin North Am 2011, 34(2): 377-401
17 Wilson KC, Mottram PG, Vassilas CA. Psychotherapeutic treatments for older depressed
people. Cochrane Database Syst Rev. 2008, 23(1)
18 Meeks S, V an Haitsma K, Schoenbachler B, et al. BE-ACTIV for depression in nursing
homes: primary outcomes of a randomized clinical trial. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci
2015, 70(1): 13-23
19 Meeks S, Looney SW, Van Haitsma K, et al. BE-ACTIV: a staff-assisted behavioral
intervention for depression in nursing homes. Gerontologist 2008, 48(1): 105-14.
20 Chan MF, Chan EA, Mok E. Effects of music on depression and sleep quality in elderly
people: A randomised controlled trial. Complement Ther Med 2010, 18(3- 4): 150-9.