22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm

EDITORIALI
Zejd HAZIRI
Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm ............................... 2
Mr.Abdulmelik‐Besfort MAXHUNI
Gabimet më të përhapura te shqiptarët që janë në kundërsh‐
tim me besimin, adhurimin dhe moralin islam ........................ 4
Mr. Fidan XHELILI
Parathënia e "Sunenit" të Ibën Maxhes ................................... 7
Unejs MURATI
Shtëpia e besimtarit dhe shtëpia e zullumqarit ..................... 11
Halid ibën ABDURRAHMAN
Programi i ditës ideale në jetën e muslimanit ....................... 14
Xhabir SHEME
Të njohim të Dërguarin e Allahut Muhamedin sal‐lAllahu
alejhi ve sel‐lem ..................................................................... 17
Dr. Muhammed ba Kerim Muhammed ba AbdAll‐llah
Disa bindje të atyre që e tepruan në madhërimin e Profetit
Muhamed sal‐lAllahu alejhi ve sel‐lem .................................. 21
Adem AVDIU
Përgjigje të qarta ndaj dyshimeve me të cilat argumentohet
lejimi i mevludit (II) ................................................................ 24
Zejd HAZIRI
Koment i shkurtër i muhadithit të Medinës, Shejh Abdul‐
Muhsin el‐Abbad ................................................................... 27
Abdulmuhsin Hamd el‐Bedër
Edhe një herë, butë o pasuesit e Sunnetit me pasuesit e
Sunnetit! ................................................................................ 31
Ali Hasen el‐Halebi el‐Etheri
Pastrim i shkrimeve apo i mendimeve? ................................. 36
Adem AVDIU
Mjekra, simbol i “vehabizmit” apo reﬂektim i Traditës
Profetike? ............................................................................... 39
Dr. Abdul Kerim ibën Muhamed el‐Lahim
Trashëgimia në Islam (VI) ....................................................... 41
Mr. Selatin MEHANI
Ngritja e çmimeve .................................................................. 43
PËRMBAJTJA
Kryeredaktor:
UnejsMURATI
Zv. Kryeredaktor:
Mr.FidanXHELILI
Anëtarët e revistës:
AdemAVDIU
SabahudinSELIMI
XheladinLEKA
Bashkëpunëtorët:
BaliSADIKU
FehmiDALIPI
LirimSADIKU
NamikVEHAPI
ShuajbREXHA
Redaktor gjuhësor:
ArianKOÇI
Boton:
Shtëpia botuese
Atik
Gjilan, Republika e Kosovës
Tirazhi: 1000
Adresa:
Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan
Republika e Kosovës
Tel: 044 988 400
E‐mail: delirjedheedukim@gmail.com
Nr. i llog.: 1150‐138922‐0101‐09
ProCredit Bank of Kosovo
Swift Code: MBKORS22
Gjilan, Republika e Kosovës
NDIHMO REVISTËN

A
2 Dëlirje&Edukim | S H K U RT 2 0 1 1
Transmetohet nga sahabi Irbad ibën Sarijeh, radijAllahu anhu, i cili ka rrëfyer se “i Dërguari
i Allahut njëherë na këshilloi me një këshillë prej së cilës u drodhën zemrat dhe lotuan sytë”
Ajo që shpeshherë bëhet pjesë e debatit mes musli-
manëve është pyetja se çfarë përfituam sot nga hytbeja
e xhumasë. Por para kësaj është pyetja: Ku do ta falim
sot xhumanë, te një hatib i cili ligjëron shkurt e shpejt
apo diku ku së paku xhamia ka ambient të mirë, edhe
pse hytbeja nuk është e mirë?
Pyetjet e tilla të japin të kuptosh se për shkak se për-
gatitja e hatibëve është shumë e dobët dhe e cekët nga
ana akademike, kjo i bën muslimanët që t’u ikin
ligjëratave boshe e të padobishme. Disa hatibë flasin
gjatë, por nuk japin asnjë mesazh; disa ia qëllojnë temës
së hytbes, por oratoria e tyre është në nivel të ulët; disa
prej hytbeve janë tërësisht pa kurrfarë përmbajtjeje dhe
e shtyjnë muslimanin të largohet nga xhumaja bind-
shëm e të thotë: “Po, hoxha foli për këtë temë!”
Disa prej tyre ligjëratat i kanë bosh nga fjalët e Allahut
dhe të Pejgamberit tëTij. E tërë hytbeja është filozofi
shterpë, e pakuptimtë, asnjë porosi nuk mbillet në
kokën e atij që ka qenë i pranishëm në xhuma. Dhe
më e keqja është se ai hatib mendon se ka qenë i
përkryer apo se ndoshta nuk ka hatib si ai!
Ka të atillë që as profesionalisht nuk e meritojnë të jenë
hatibë sepse së pari as leximin e ajeteve nuk e bëjnë
sipas gramatikës dhe rregullave të texhvidit; ata në re-
alitet as që e kuptojnë gjuhën e Kur'anit dhe të ha-
dithit, andaj gabimet e tyre nëpër hytbe janë trashanike
dhe kur i dëgjon gabimet të dhemb veshi ose të duket
sikur dikush lëshon një zë rrëqethës në mes të një
qetësie të madhe.
Disa prej tyre përmendin në gjuhën shqipe një hadith
me një kuptim, kurse në arabisht lexojnë një hadith
krejt tjetër!
Ka edhe të atillë që u duket vetja si në odën e burrave
dhe thua ti se ai është kryeplaku i katundit, ku të gjithë
heshtin kur ai flet. Ai harron se karakteristika e
xhumasë është shumë ndryshe. Hytbeja e tij nuk duhet
ta vërë në gjumë xhematin, por t'ia nxjerrë gjumin, që
ata t’i bëjnë sytë katër kur ligjëron ai.
Disa hatibë nuk i kushtojnë rëndësi fare vetëdijes së
xhematit që kanë para vetes; disa harrojnë se para tyre
ka njerëz intelektualë me shkollim universitar, që
ndoshta kanë lexuar libra për fe më shumë sesa vetë ata
hatibë.
Disa prej tyre janë edhe tregues përrallash e shqiptues
hadithesh e rrëfimesh të shpikura e të pabaza në fe, disa
prej tyre fatkeqësisht i kemi dëgjuar edhe duke thënë
HYTBET E XHUMASË DHE
HATIBËT
Editorial
E S O T S H Ë M

fjalë kufri…. la ilahe il-lallah!
Ndodh që të ketë edhe prej atyre që janë më politikanë
sesa vetë politikanët apo më gazetarë se gazetarët. Pra,
realiteti i hatibëve të sotshëm në fakt është shumë dësh-
përues e pak shpresëdhënës për përmirësimin e atyre që
shkojnë në xhuma.
Pak hatibë të sotshëm ndikojnë me hytbet e tyre në
shtimin e besimit të xhematit. Të paktë janë ata hatibë
që i kanë bërë hytbet e tyre objekt diskutimesh mes
muslimanëve deri në xhumanë e ardhshme; të paktë
janë ata hatibë që e kanë shtyrë xhematin t'i incizojnë
hytbet e tyre për të përfituar nga ato hytbe edhe në të
ardhmen apo për t’ua transmetuar të tjerëve që nuk
kanë qenë prezentë... të paktë… shumë të paktë.
Realiteti është, siç e lakova edhe në fillim, se xhemati
çdo xhuma mendon ku ta falë atë dhe vazhdimisht
mundohet t’i ndërrojë xhamitë me shpresë se do të
ketë fat për të dëgjuar diku ndonjë hytbe të mirë e të
dobishme.
Pse?
Ngase hatibët e tyre janë:
dëshpërues, monotonë, pa mesazhe deri në javën tjetër,
pa këshilla mbresëlënëse e prekëse, më shumë ofendues
sesa qortues me të drejtë, pa fjalë të Allahut dhe të Pe-
jgamberit të Tij, filozofë e përrallaxhi dhe jo njerëz të
argumentit nga shpallja e kështu me radhë.
Këta nuk e kanë parasysh fare Traditën e Pejgamberit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në ligjërim. Pejgamberi ynë
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem është shëmbëlltyra jonë
edhe në këtë rast patjetër, pasi nuk ka kohë dhe vend
kur ne nuk duhet ta marrim shëmbëlltyrën e tij si
mostër. Allahu thotë: “Në të Dërguarin e Allahut ka një
shembull të mrekullueshëm për atë që shpreson tek Allahu
dhe Dita e Fundit dhe e përmend shumë Allahun.” [1]
Shumica e këtyre hatibëve e lexojnë këtë ajet nëpër hyt-
bet e tyre, por e kundërshtojnë me formën e hytbes së
tyre dhe mënyrën e ligjërimit, ndërsa për bidatet në to
të mos flasim (shiko librin tonë “Bidatet e xhumasë”,
botuar më 2005). Tradita e Pejgamberit sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem në hytbet e tij ka qenë krejtësisht ndryshe.
Hytbet e tij para së gjithash ishin:
1- të shkurtra por përmbledhëse, sepse edhe vetë ai ka
thënë se prej pesë gjërave që Allahu e ka veçuar atë nga
Pejgamberët e tjerë është se atij i është dhënë ligjërimi
me fjalë përmbledhëse.
Nuk është arsyetim për hatibët se kjo ka qenë karakter-
istikë vetëm e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
pasi ne jemi nga ummeti i tij dhe hatibi hytben e tij
duhet ta bëjë përmbledhëse duke e ndarë në pika dhe
me argumente sa më aluduese pa e tepruar me detajet;
2-plot me këshilla e përkujtime prekëse, mbresëlënëse e
ndikuese, ushqim i besimit të muslimanëve. Transme-
tohet nga sahabi Irbad ibën Sarijeh, radijAllahu anhu, i
cili ka rrëfyer se “i Dërguari i Allahut njëherë na këshilloi
me një këshillë prej së cilës u drodhën zemrat dhe lotuan
sytë…” [2]
3- frikësuese e kërcënuese, saqë sahabët e kanë cilësuar
atë të frikshëm në hytbet e tij, sikur paralajmëronte për
ndonjë ushtri që ishte nisur t'i sulmonte;
4- arsimim dhe shkollë, edukatë dhe mësim, urdhërim
në të mirë dhe ndalim nga e keqja. Transmetohet nga
Ummi Hisham bint Harithetu ibën Nu’man se ka
thënë: “E kam mësuar (suren) “Kaf, vel-Kuranil-Mex-
hid” vetëm nga gjuha e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem, e lexonte atë në çdo xhuma në minber kur u
ligjëronte njerëzve.”[3]
Transmetohet nga Xhabiri, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
se Sulejk ibën Gatafani kishte ardhur në xhami teksa
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kishte qenë
duke ligjëruar (dhe ishte ulur pa i falur dy rekate).
Atëherë ai i tha: “O Sulejk! Ngrihu dhe fali dy rekate dhe
shpejto në to.” Pastaj tha: “Kur dikush prej jush vjen në
ditën e xhumasë dhe imami ligjëron, le t’i falë dy rekate
dhe të shpejtojë në to.” [4]
Këto ishin disa nga karakteristikat e hytbeve të Pejgam-
berit tonë, Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
shëmbëlltyrës sonë, të cilat i kanë anashkaluar një
numër i madh hatibësh, për fat të keq. Kështu duhet të
jenë hytbet e hatibëve, së paku të pajisura me njërën
nga këto veçori. E kur të ndodhë kjo, ata do të jenë më
progresivë dhe përmirësues të gjendjes shpirtërore të
muslimanëve, me anë të së cilës u rregullohet jeta e
kësaj bote dhe e ahiretit. Përndryshe xhemati do të
vazhdojë të mendojë se si të ikë sa më shpejt nga hytbet
monotone e shterpë nga dija dhe motivi kryesor që do
t'i sjellë ata në xhuma do të jetë vetëm obligueshmëria e
namazit të xhumasë, por jo hytbeja prekëse dhe
mbresëlënëse e hatibit. Mirëpo, ç’të bësh, të vërtetën ka
thënë Pejgamberi ynë sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kur
thotë: “Kur i jepet pozita atij që nuk e meriton, prite ki-
ametin.” [5] Allahu azze ve xhel i përmirësoftë hatibët e
xhamive tona, ua shtoftë dijen dhe pasimin e Traditës
Pejgamberike në çdo sferë, edhe në mënyrën e
ligjërimit nëpër hytbe, amin!
Allahu i dëgjon lutjet tona dhe u përgjigjet atyre!
Zejd HAZIRI
Gjilan / Kosovë
3
Dëlirje&Edukim | S H K U RT 2 0 1 1
______________
[1] EL-Ahzab: 21
[2] Transmetoi Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe të tjerët, hadith hasen.
[3] Trans Muslimi 873.
[4] Trans Muslimi 875
[5] Trans Buhariu 2

F
4
PARATHËNIA
Falënderimet dhe lavdërimet i takojnë vetëm All-
ahut, i Cili është një, pa rival, kurse salavatet dhe
selamet më të mira qofshin për të Dërguarin e
Allhut, Muhamedin alejssalatu vesselam, vulën e
Pejgamberëve, për familjen e tij të pastër, për
shokët e tij dhe për të gjithë ata që ecin rrugës së
tij deri në Ditën e Kiametit.
Nuk ka dyshim se çdo thirrës në rrugën e Allahut
është ballafaquar me besëtytni, injorancë dhe
anomali të ndryshme gjatë prezantimit të Islamit.
Nuk është çudi sepse dihet që fusha e davetit
është e mbushur me gjëra të tilla, sidomos nëse
thirrësi në Kur'an dhe Sunnet rrjedh nga një vend
që është udhëhequr me dekada nga sistemet më
armike të Islamit, siç janë komunizmi dhe
ateizmi. Në mesin e vendeve që morën nasibin e
këtyre sistemeve ishte edhe Kosova, populli i së
cilës gjithmonë ka qenë si një kurban i shtrirë që
priste të shihte vdekjen me sy.
Është e natyrshme që këto sisteme të kenë krijuar
një tërësi tiparesh të egra, me të cilat është synuar
krijimi i strukturave dhe gjeneratave kundërshtare
të Islamit nga vetë populli ynë.
Një armë për luftimin e Islamit ishte largimi i
muslimanëve nga dituria e Kur'anit dhe Sunnetit,
duke përdorur për këtë fushatë elementet më vul-
gare të mundshme, si propagandën demagogjike
me pamje dhe ngjyra të ndryshme, në shumicën e
rasteve në emër të "shqiptarisë".
Sa herë që populli ynë në kushtet e veta modeste
ﬁllonte ta përshtaste jetën islame sipas sistemit që
udhëhiqte shtetin, ende pa u adaptuar mirë hynte
në fuqi një sistem i i ri, që e privonte nga Islami,
madje edhe ëndrrat dhe ndjenjat ua shkatërronte.
Falë Zotit, pastaj mendimit të mirë që kishte ndaj
Islamit, populli musliman shqiptar arriti me
peripeci që ta ruajë besimin e vet islam, traditën,
nderin, miqësinë, mikpritjen etj., edhe pse me
mangësi dhe dobësi. Mirëpo koha ecën, prandaj
as ne nuk duhet të ndalemi aty ku kemi qenë.
Thirrësit në Islam duhet të ndërmarrin sa më sh-
pejt masat e duhura për mbrojtjen e besimit të
vëllezërve tanë muslimanë të trojeve shqiptare,
duke u ofruar atyre një Islam të pastër burimor,
Falë Zotit, pastaj mendimit të mirë që kishte ndaj Islamit, populli musliman shqiptar arriti
me peripeci që ta ruajë besimin e vet islam, traditën, nderin, miqësinë, mikpritjen etj., edhe
pse me mangësi dhe dobësi.
GABIMET MË TË PËRHAPURA TE SHQIPTARËT QË
JANË NË KUNDËRSHTIM ME BESIMIN, ADHURIMIN
DHE MORALIN ISLAM

5
që përfshin besimin, adhurimin, moralin dhe
edukatën, por mbi të gjitha pastrimin dhe dëlir-
jen e besimit, bindjeve, adhurimeve të tyre nga
bestytnitë, nga risitë e futura nga armiqtë e Is-
lamit, sepse siç dihet efekti pozitiv mund të shi-
het vetëm atëherë kur pastrohet plotësisht vendi.
Pikërisht kjo temë do të nxjerrë në pah gabimet
më të njohura të shqiptarëve muslimanë, të cilat
bien ndesh në mënyrë të drejtëpërdrejtë me bes-
imin e pastër, me adhurimin dhe moralin islam.
Këto gabime nuk janë mbledhur dhe tubuar nga
librat, por nga vetë populli, i kemi dëgjuar në
periudha të ndryshme kohore gjatë thirrjes-dav-
etit të njerëzve në këtë fe apo jemi pyetur për to
gjatë ceremonive të ndryshme si vdekje, lindje,
syneti, martesa, etj.E lusim Allahun e Lartmadh-
ëruar që ky shkrim të sjellë dritën e vetëdijesimit
për braktisjen e këtyre gjërave.
GABIME NË KUNDËRSHTIM ME BES
IMIN, ADHURIMIN DHE MORALIN
ISLAM
1 - Kërkimi i mbrojtjes, i faljes së mëkateve, i
shërimit, i martesës nga të vdekurit ose therja e
kurbaneve për ta, bërja tavaf rreth varreve të tyre,
bërja sexhde në drejtim të tyre, të zotuarit në
emër të tyre... janë gjëra që kundërshtojnë bes-
imin dhe nuk lejohet t'ia drejtojmë askujt tjetër
përveç Allahut të Lartëmadhëruar.
2 - Komentimi i deklaratës islame-shehadetit "La
Ilahe il-lAllah" me "nuk ka krijues tjetër pos All-
ahut". Ky komentim bie ndesh me parimet e pas-
tra Kur'anore dhe profetike, pasi kuptimi i vërtetë
i saj është "nuk meriton të adhurohet askush
përveç Allahut".
3 - Bërja e bidateve dhe shumë shirkeve me ni-
jetin e ibadeteve dhe konsiderimi i tyre si mjet
afrimi tek Allahu.
4 - Të folurit për fenë e Allahut pa dije dhe argu-
ment. Duhet ditur se çdo mendim i shprehur ose
fjalë e thënë pa dije dhe argument konsiderohet
shpifje ndaj Allahut dhe fesë së Tij.
5 - Të tepruarit në dashurinë për Pejgamberin
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem me gjëra për të cilat ai
nuk na ka porositur.
6 - Të shkuarit te magjistarët dhe falltorët dhe të
kërkuarit ndihmë prej tyre. Të besuarit në fjalët
dhe veprat e tyre është mosbesim.
7 - Dashuria për jobesimtarët, fasikët-të prishurit,
bidatçinjtë dhe shoqërimi apo përkrahja e tyre
dhe urrejtja e besimtarëve, të devotshmëve, pa-
suesve të Sunnetit dhe mosshoqërimi apo mo-
spërkrahja e tyre.
8 - Praktikimi i ibadeteve dhe i çdo pune tjetër
me syefaqësi, me qëllim të arritjes së lëvdatave të
njerëzve dhe dashurisë së tyre, duke harruar se
përﬁtimi i dashurisë së Allahut është kusht për
pranimin e një vepre, kurse ai njerëzve shkak i as-
gjësimit të veprave.
9 - Mosmbështetja në Allahun (tevekkul) në të të
gjitha çështjet, me bindje se fuqia dhe potencialet
e njeriut janë të mjaftueshme.
10 - Ndërtimi i teqeve dhe tyrbeve mbi varret e
njerëzve, zbukurimi, stolisja, ndezja e qirinjve në
to me bindje se janë vende të bekuara dhe të pa-
prekshme ose lidhja apo varja e penjve nëpër
muret e tyre me qëllim të realizimit të dëshirave.
11 - Parashikimi i fatit të mirë apo të keq nëpër-
mjet shtazëve apo simboleve. I ngjashëm është
edhe parashikimi i fatit të keq nëse na pret rrugën
një mace e zezë etj..
12 - Të zotuarit apo të betuarit me emrat, simbo-
let dhe famën e njerëzve të ndryshëm konsidero-
het shirk, politeizëm.
13 - Të besuarit se ligji i Allahut -Kur'ani dhe
Sunneti- nuk është i nevojshëm për këtë kohë ose
zëvendësimi i ligjit të Allahut me ligjet e tjera të
mangëta të pjella nga logjika e prishura të jobes-
imtarëve.
14 - Mosfalja e namazit, refuzimi i tij,
neglizhenca dhe bindja se mosfalja e tij nuk është
gjynah i madh.
15 - Akuzimi i njerëzve me mosbesim pa argu-
mente dhe kushtet e parapara të vendosura nga
dijetarët islamë.
16 - Komentimi i emrave dhe cilësive të Allahut
me komentime çoroditëse apo përngjasimi i tyre
me cilësitë e krijesave, mohimi i kuptimeve të
vërteta të tyre apo krahasimi dhe shembëllimi i
tyre me gjëra që nuk i përkasin Lartmadhërisë së
Allahut.
17 - Bindja se nuk llogaritet mëkat, bidat-risi ose
mosbesim fjala apo vepra e dikujt që bie ndesh
me Kur'anin dhe Sunnetin, nëse nijeti i tij është i
pastër.
18 - Sharja e shokëve të Muhamedit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem (sahabëve) duke thënë gjëra që
kundërshtojnë drejtësinë e tyre apo përshkrimi i
tyre me cilësi që njollosin besimin, moralin,
edukatën dhe karakterin e tyre.
19 - Sharja e prijësve muslimanë, përhapja e
dobësive, të metave të tyre, dalja kundër tyre,
akuzimi i tyre me mosbesim pa pasur dije, argu-
mente dhe kushtet e parapara nga Kur'ani dhe
Sunneti për këtë gjë.
20 - Mallkimi dhe sharja e dijetarëve, e hoxhal-
larëve të njohur për qëndrueshmëri në rrugën e

6
drejtë dhe të pastër në pajtueshmëri me
metodologjinë e Muhamedit alejhissalatu vesse-
lam dhe shokëve të tij.
21 - Bindja se lejohet vjedhja e shtetit nëse ai nuk
i përmbahet fesë së Allahut apo për shkak të urre-
jtjes ndaj kryetarëve të shtetit.
22 - Ekstremiteti dhe fanatizmi në mendime,
njerëz, medhhebe, dijetarë e hoxhallarë, pa marrë
parasysh faktin se çdokush e qëllon të vërtetën
apo gabon. I pagabueshëm është vetëm
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe
shokët e tij si bashkësi.
23 - Këndimi i Kur'anit për të vdekurit me para
ose jo, talkini, qelimet, ilahitë etj.
24 - Bindja se thirrja e njerëzve në Ditën e
Gjykimit do të bëhet me emrat e çdo njeriu dhe
nënave të tyre dhe jo me emrat e baballarëve për
shkak se nëna e çdo njeriu dihet me siguri, kurse
babai mund të mos jetë babai i vërtetë i tij. Kjo
nënkuptohet si dyshim ose shpifje në nderin e në-
nave muslimane dhe kjo bindje bazohet në një
hadith të shpikur nga një jehudi.
25 - Të besuarit se krishterët dhe çifutët nuk janë
jobesimtarë apo nuk do të hyjnë në zjarr apo të
besuarit se edhe kishat janë shtëpi të Allahut ose
manifestimi i dhe kremtimi i festave dhe traditave
të tyre.
26 - Besimi se Tevrati dhe Ungjilli nuk kanë pë-
suar ndryshime dhe deformime.
27 - Kremtimi dhe manifestimi në emër të Is-
lamit i çdo feste apo date me rëndësi për të cilën
nuk ka argument nga Kur'ani dhe Sunneti i
vërtetë.
28 - Shkrirja plumb njerëzve, sidomos fëmijëve
në raste tronditjesh psiqike për shkak të frikës së
madhe etj.
29- Të besuarit se syri i kaltër, patkoi, gërshërët,
hudhra apo ndonjë gjë tjetër dhe varja e tyre në
shtëpi, automobila dhe njerëz largon syrin e keq
apo shpirtrat e këqij.
30 - Të besuarit se prerja e thonjve natën apo në
ditë të caktuara nuk lejohet apo sjell fat të keq.
31 - Besimi dhe bindja se shëndeti, udhëzimi,
lumturia arrihen me para, por në realitet paraja
është mjet që ndihmon arritjen e tyre e kurrsesi
nuk është bazë e tyre.
32 - Mosbesimi në përcaktimin e së mirës dhe së
keqes nga Allahu.
33 - Mosbesimi në Ditën e Gjykimit, dënimit
dhe shpërblimit në varr, jetën në të, ringjalljen,
peshimin e veprave, llogaritjen, siratin, xhennetin
dhe xhehennemin…etj.
34 - Mosbesimi në melaike apo të besuarit se
melaiket janë vajzat e Zotit.
35 - Mosbesimi në ekzistimin e xhinëve dhe
veprave të tyre, si fuqia, shpejtësia, ngacmimet
etj.
36 - Mosbesimi në ekzistimin e Dexhallit apo të
besuarit se Dexhalli është televizori.
37 - Të besuarit se shehlerët, dervishët, nuk janë
të devijuar ose ata dinë të fshihen apo ata janë më
të udhëzuar se Pejgamberët, sahabët, dijetarët a
hoxhallarët e zakonshëm që janë pjesëtarë të katër
medhhebeve të njohura.
38 - Ndezja e qirinjve apo e dritës deri në mëng-
jesin e 15 ditëve të para menjëherë pas vdekjes së
dikujt, me bindje se shpirti i tij e viziton shtëpinë
e tij gjatë këtyre 15 ditëve.
39 - Besimi se Hidri (alejhisselam) është gjallë
dhe ka mundësi të paraqitet në fizionominë e
njerëzve të ndryshëm.
40 - Besimi se pas vdekjes shpirtrat e njerëzve
transferohen në trupat e njerëzve të tjerë, shtazëve
apo bimëve.
41 - Të thënët mos të kish qenë Allahu dhe filani
më kishte ndodhur kjo apo ajo. Me këtë fjalë
njeriu i përshkruan rival Allahut, por duhet të
thuhet Allahu pastaj filani.
42 - Të besuarit se Kur'ani i sotëm është i falsi-
fikuar dhe jo i kompletuar.
43 - Tallja se agjërimi i Ramazanit ka qenë tri
ditë, por njerëzit apo shtypi i keq i asaj kohe i
Kur'anit kanë shkruar 30 ditë.
44 - Besimi se haxhi mund të realizohet edhe në
vende të tjera pos Mekës apo shpenzimi i parave
të përgatitura për haxh për ndonjë gjë tjetër ka
shpërblimin e haxhit.
45 - Besimi se alkooli apo vera dhe gjërat e tjera
dehëse janë të lejuara.
46 - Besimi se muzika është e lejuar dhe se ajo
është ushqim për shpirtin.
47 - Besimi se Iblisi ka qenë melek, por pastaj
është shndërruar në djall (shejtan).
48 - Besimi se të marrët udhë me qëllim të vizitës
së varrit të Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem është ibadet i veçantë apo porositja e haxhin-
jve për përcjelljen e selamit të dikujt tek varri i
Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
49 - Prerja e kurbanit në themelin e shtëpisë,
xhamisë etj., gjatë ndërtimit të tyre me bindjen se
prerja e kurbanit sjell në këto gjëra bereqet.
50 - Vizita e varreve në ditë dhe vende të caktu-
ara, si vizita e varreve që bëhet tek ne në mënyrë
familjare apo të organizuar vetëm për Bajrame.
Mr. Abdulmelik-Besfort MAXHUNI
Zerka/Jordan

7
PAR AT H Ë N A E
“SUNENIT”
KAPITULLI MBI PASIMIN E TRADITËS SË UDHËHEQËSVE TË DREJTË E
TË UDHËZUAR
TË IBËN MAXHES
Devotshmërinë e ka përkuﬁzuar më mirë tabi'ini i njohur Talk ibën Habibi, Allahu e mëshi-
roftë, i cili thotë: "T'i nënshtrohesh Allahut me argument nga Allahu duke shpresuar shpër-
blimin e Tij dhe të largohesh nga mëkati ndaj Allahut me argument nga Allahu duke iu
frikësuar dënimit të Tij."
H
LIBRI MBI SUNNETIN
HADITHI NR. 42
Nga Irbad Ibën Sarije transmetohet të ketë
thënë: "Një ditë u ngrit i Dërguari sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem dhe na këshilloi me një këshillë
mbresëlënëse, prej së cilës zemrat u drodhën dhe
sytë u përlotën. (Dikush i tha) "O i Dërguari i
Allahut! Na këshillove sikur të ishte këshilla jote
e fundit. A na le pas ndonjë testament?" (I Dër-
guari) Tha: "Ju këshilloj me frikërespekt (devot-
shmëri) ndaj Allahut, dëgjoni dhe respektoni
(udhëheqësin), edhe nëse është rob nga Abisinia
(Etiopia).Pas meje do të shihni divergjenca dhe
kundërshtime të forta, por ju pasojeni Sunnetin
tim dhe të udhëheqësve të drejtë e të udhëzuar,
kapuni për të me dhëmballë dhe kini kujdes
nga gjërat e shpikura sepse çdo risi është hum-
bje."
Hadithin e transmeton Ebu Davudi,
Kitabus-suneh, hadithi nr. 4607, Tirmidhiu:
Kitabul-ilm, nr. 2676, Ibën Maxheh,
Kitabus-suneh, nr. 42, ndërsa hadithin e
sipërpërmendur me shprehjet e tij e transme-
ton Ibën Maxheh.
Dijetari Albani e konsideron të saktë.
HADITHI NR. 43 DHE 44
Gjithashtu transmetohet që Irbad ibën Sarije
të ketë thënë: "I Dërguari sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem na këshilloi me një këshillë prej së cilës
rrodhën lotët dhe u drodhën zemrat. Thamë:

8
"O i Dërguari i Allahut! Kjo është këshilla e
atij që jep lamtumirën e fundit. Na porosit!" (I
Dërguari) Tha: "Ju kam lënë në të bardhën (e
pastër) ku nata e saj është si dita dhe nuk devi-
jon prej saj pas meje vetëm se njeriu i shkatër-
ruar. Kush prej jush do të jetojë, do të shohë
divergjenca të shumta, por ju kapuni për Sun-
netin që njihni nga unë dhe nga udhëheqësit e
drejtë e të udhëzuar, kapuni për të me dhëm-
ballë. Respektoni udhëheqësin edhe nëse është
rob nga Abisinia sepse besimtari është modest,
nga të udhëhiqet ai shkon pas."
Hadithin e transmeton Ibën Maxheh nr. 43
dhe Imam Ahmedi me nr. 17142.
Albani e ka cilësuar të saktë në "Sunenin" e
Ibën Maxhes dhe në "Es-Sahiha" (nr. 937).
Në lidhje me këtë hadith
Rreth transmetuesit
Irbad Ibën Sarije es-Sulemij, Ebu Nuxhejh,
Allahu qoftë i kënaqur me të, është sahabi
për të cilin ka zbritur fjala e Allahut:
"(Nuk ka gjynah) as për ata të cilët, kur vijnë
te ti për të kërkuar kafshë shalimi e ti u thua:
“Unë nuk mund t’ju siguroj kafshë shalimi”,
kthehen me sytë e tyre që u rrjedhin lot,
ngaqë nuk mundën të gjenin gjë për të
dhënë (në rrugë të Allahut)." (Et-Tevbe: 92)
Ka hyrë në Islam që herët, saqë transmetohet
të ketë thënë: "Unë isha një e katërta e Is-
lamit". Jetonte në Medinë në Xhaminë e të
Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, pra
ishte prej banorëve të Sufes. Ka jetuar në
Sham e më vonë në Hims, ku vdiq në vitin
75 hixhri.
Sqarimi i hadithit
Në këtë hadith shohim qartë kujdesin e të
Dërguarit sal-lAllahun alejhi ve sel-lem për
shokët e tij, duke i këshilluar dhe mësuar,
sepse këshilla është gjallëria e zemrave të bes-
imtarëve dhe u bën dobi vetëm besimtarëve,
siç na ka treguar Allahu në Kur'an: "Dhe
këshilloji ata sepse këshillimi u bën dobi vetëm
besimtarëve."[1]
Përveç kësaj, kjo këshillë e të Dërguarit sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem shihet nga për-
shkrimi i sahabit se ishte këshillë
mbresëlënëse dhe prekëse, saqë dëgjuesve u
dridheshin zemrat dhe lotët u rridhnin.
Jo vetëm që Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem kishte kujdes t'i këshillonte shokët e
vet, por në këtë hadith shohim që edhe ata
kujdeseshin që të përﬁtonin sa më shumë
nga i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
saqë zemrat e tyre dëgjonin para veshëve, sh-
pirti i tyre drejtohej nga i Dërguari sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem para trupit të tyre sepse
ishin të bindur që i Dërguari sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem ﬂet vetëm atë që i shpallet nga
Allahu, prandaj e donin atë më shumë se çdo
gjë tjetër në këtë botë, më shumë se
prindërit, fëmijët, pasuria dhe më shumë se
vetja. Ata ishin edukuar nga i Dërguari i All-
ahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, ishin
nxënës të tij dhe dinin çfarë dhe kur të
pyesnin. Kur e panë që i Dërguari sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem po i këshillonte me këtë
këshillë nga e cila rridhnin lotët dhe dridh-
eshin zemrat, menduan se ishte këshilla e
fundit e tij, prandaj i kërkuan që t'i
këshillonte me diçka që do t'i përcillte gjatë
tërë jetës, që do ta kishin para vetes sa herë
që do të gjendeshin pranë ndonjë gjendjeje të
patejkalueshme. Kjo ishte arsyeja që i thanë
t'i këshillonte, t'u linte një garanci, që nëse
kapeshin pas saj, do të shpëtonin në këtë
botë dhe në botën tjetër.
I Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem edhe
këtë herë i këshilloi me disa fjalë që duhet të
shkruhen me shkronja të arta, të mësohen, të
trashëgohen dhe të përcillen brez pas brezi
për shkak të domethënieve të shumta që
ngërthejnë dhe nevojës së madhe që ka mus-
limani në veçanti dhe shoqëria në përgjithësi.
- Këshilla e parë: "Ju këshilloj me frikërespekt
______________
[1] Edh-Dharijat: 55

9
(devotshmëri) ndaj Allahut."
Kjo është këshilla që e bën njeriun të lumtur
e krenar, të nderuar nga Allahu dhe nga
njerëzit, të shpëtuar në këtë botë dhe botën
tjetër: frikërespekti dhe devotshmëria ndaj
Allahut.
Me këtë këshillë Allahu i këshillon të gjithë
njerëzit në përgjithësi. Në shumë raste në
Kur'an thotë: "O ju njerëz, kini frikën Zotit
tuaj."
Me këtë këshillë u drejtohet edhe njerëzve që
ishin para nesh nga ithtarët e librit (çifutët
dhe të krishterëve). Allahu thotë: "I kemi
këshilluar ata që ishin para jush nga ithtarët e
librit, por edhe ju që t'i keni frikën Allahut."
Allahu me këtë këshillë i këshillon në shumë
ajete kur'anore edhe besimtarët muslimanë
duke iu drejtuar: "O ju që keni besuar, kini
frikë Allahun..."
Përveç kësaj, me këtë këshillë Allahu i drejto-
het edhe Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem, edhe pse ai ishte më i devotshmi i të
devotshmëve. "O ti Pejgamber, kije frikë Al-
lahun..."
Edhe i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
ndiqte të njëjtën rrugë dhe shpesh i
këshillonte shokët e tij me këtë këshillë që të
jenë të devotshëm ndaj Allahut. Kur shohim
se sa rëndësi të madhe i ka dhënë Allahu de-
votshmërisë (frikërespektit) ndaj Tij, po
ashtu edhe i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, është detyrim ta dimë se ç'është de-
votshmëria në mënyrë që ta zbatojmë këtë
urdhër të rëndësishëm. Devotshmërinë e ka
përkuﬁzuar më mirë tabi'ini i njohur Talk
ibën Habibi, Allahu e mëshiroftë, i cili thotë:
"T'i nënshtrohesh Allahut me argument nga
Allahu duke shpresuar shpërblimin e Tij dhe
të largohesh nga mëkati ndaj Allahut me ar-
gument nga Allahu duke iu frikësuar dënimit
të Tij." Kur pyetej Umeri radijAllahu anhu
për devotshmërinë, thoshte: "Të kesh kujdes
se si ecën në jetën tënde ashtu siç kujdeset se
ku e vendos këmbën e tij ai që kalon pranë
një vendi me gjemba, që të mos shpohet."
-Këshilla e dytë: "Dëgjoni dhe respektoni
(udhëheqësin), edhe nëse ai është rob nga
Abisinia (Etiopia)". Islami i jep rëndësi të
madhe unitetit dhe bashkimit sepse në të ka
fuqi dhe rezultat, ndërsa në përçarje dhe kaos
ka vetëm dobësi e dështim. Është e njohur
për pushtuesit parulla "përça dhe sundo",
pasi sundimi më i lehtë që mund t'i bëhet
një populli është kur arrin të përçash ud-
hëheqësit dhe popullin. I Dërguari sal-lAll-
ahu alejhi ve sel-lem i kushtonte kujdes të
veçantë bashkimit, unitetit dhe respektimit
të atij që udhëheq punët e muslimanëve
sepse me një hadith thotë: "Dora e Allahut
është me xhematin."
Allahu thotë në Kur'an: "O besimtarë! Bind-
juni Allahut, bindjuni të Dërguarit dhe atyre
që drejtojnë punët tuaja."[2]
Komentatorët e Kur'anit kanë thënë se në
këtë ajet është përsëritur folja "bindjuni" kur
është përmendur Allahu dhe i Dërguari sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem, që tregon se bindja
ndaj tyre është e pavarur dhe e lartësuar në
vetvete, ndërsa kur janë përmendur udhëhe-
qësit ajo nuk është përsëritur. Ata kanë thënë
se kjo aludon që bindja ndaj tyre është e
varur nga bindja ndaj Allahut dhe të Dër-
guarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Nëse ajo që urdhërojnë është gjë e pëlqyer
dhe e kërkuar, atëherë duhet të respektohen,
mirëpo nëse urdhrat e tyre bien ndesh me
ligjin e Allahut, atëherë në atë që urdhërojnë
nuk bën t'u bindet atyre sepse nuk ka respekt
dhe bindje ndaj krijesës duke i bërë mëkat
Krijuesit.
Në këtë këshillë, duke i dhënë rëndësi të
veçantë respektimit të udhëheqësve, i Dër-
guari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, merr një
shembull duke thënë se nëse udhëheqësi
është rob nga Etiopia, ju duhet ta dëgjoni.
Dijetarët kanë thënë se ky shembull është për
të treguar rëndësinë e bindjes ndaj prijësve
dhe jo se një rob bën që të jetë prijës i musli-
______________
[2] En-Nisa: 59

10
manëve, kur dihet se i Dërguari sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem ka thënë: "Prijësit e musli-
manëve duhet të jenë prej kurejshëve."
-Këshilla e tretë: "Pas meje do të shihni di-
vergjenca dhe kundërshtime të forta, por ju pa-
sojeni Sunnetin tim dhe të udhëheqësve të
drejtë e të udhëzuar, kapuni për të me dhëm-
balla dhe kini kujdes nga gjërat e shpikura
sepse çdo risi është humbje."
Këtu shfaqet një mrekulli nga mrekullitë e të
Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, i cili
na tregon se do të ndodhin shumë mospaj-
time mes muslimanëve. Dhe ashtu ndodhi.
Muslimanët me kalimin e kohës u përçanë
dhe pati luftëra të shumta mes tyre. Të flitet
për shkaqet e përçarjeve mes muslimanëve
duhet të shkruhen me libra të tërë, por këtu
do të përmendim vetëm dy shkaqet kryesore.
I pari: Mospërfillja nga ana e muslimanëve e
kësaj këshille që jemi duke elaboruar, pra
moskapja e tyre për Sunnetin e të Dërguarit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe të udhëhe-
qësve të drejtë,
I dyti: Ndikimi i armiqve nga jashtë. Mirëpo
i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem nuk e
la ummetin e tij pa zgjidhje. Ai nuk u tregoi
vetëm se do të ndodhin përçarje mes tyre,
por u dha edhe ilaçin me të cilin mund t'i
tejkalojmë këto mospajtime. Ai u tha që i ka
lënë në rrugë të drejtë, të pastër si loti, të
bardhë si bora, saqë nata dhe dita e saj janë
të njëjta. Ajo është rruga e tij dhe e udhëhe-
qësve të udhëzuar e të drejtë. Jo vetëm kaq,
por për t'u treguar atyre rëndësinë e kapjes
për Sunnetin e tij dhe udhëheqësve të drejtë
pas tij i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
u mori një shembull praktik shumë të logjik-
shëm duke u thënë: "Kapuni për të me dhëm-
ballë" duke përdorur mënyrën alegorike për
ruajtjen e mirë të një gjëje.
Më pas u tha: "Kini kujdes nga gjërat e sh-
pikura në fe sepse çdo risi është humbje".
Këtë i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
e përsëriste pothuajse në çdo hytbe të tij: Ai
thoshte: "Udhëzimi më i mirë është udhëzimi
im dhe gjërat më të këqija janë gjërat e sh-
pikura dhe çdo risi është humbje e çdo humbje
të çon në zjarr".
Rezymeja
Nëse dëshirojmë të japim një konkluzion
rreth këtij hadithi, do të shohim se i Dër-
guari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në këtë ha-
dith ka dhënë të gjitha sugjerimet që e bën
një popull ngadhënjimtar dhe triumfues.
Që një popull të jetë ngadhënjimtar, së pari
duhet të jetë i devotshëm ndaj Krijuesit, në
mënyrë që të fitojë kënaqësinë dhe përkrah-
jen e Tij. Kur e ka përkrahjen e Krijuesit,
atëherë çdo përkrahje tjetër është e pavlerë.
Pas kësaj duhet të jetësojë praktikën e të
Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe
shokëve të tij duke u larguar nga çdo risi ne
fe. Pas kësaj ky popull duhet të jetë i
bashkuar rreth një flamuri, flamurit të fjalës
"La-ilahe- il-lAllah", duke respektuar prijësit
e vet, duke mos u përçarë dhe duke treguar
për njëri-tjetrin dashuri e respekt.
Vetëm me këto këshilla do të ecë përpara, do
të jetë triumfues në këtë botë dhe faqebardhë
para Zotit në botën tjetër.
Në fund, falënderimet i takojnë vetëm Al-
lahut.
Mr.Fidan XHELILI
Aman / Jordan

11
SHTËPIA
Shtëpia e muslimanit është ajo ku i vogli mëshirohet, rrethohet me përkujdesje, dashuri dhe
ndjenja, është ajo ku respektohet i moshuari dhe përmendet shpesh fjala e Allahut: "Thuaj:
“Zoti im! Mëshiroji ata të dy sikurse më edukuan mua kur isha i vogël.”
A
Allahun e falënderojmë që na krijoi në for-
mën më të mirë dhe na dha mendjen për të
menduar. E falënderojmë gjithashtu që na
dërgoi të Dërguarin e Tij që të na udhëzojë
dhe na e bëri të qartë atë që duhet të mbjel-
lim dhe edukojmë në shtëpitë tona.
Shtëpitë e muslimanëve duhet të jenë
qetësim dhe prehje për bashkëshortët,
prindërit dhe edukuesit. Në shtëpinë e mus-
limanit mbizotërojnë marrëdhënie shumë të
mira mes anëtarëve të saj, ngase ajo është
ndërtuar mbi bazën e urdhrave të Allahut
dhe porosive të Muhamedit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem. Ajo është shtëpi që rigjallëron re-
spektin ndaj Allahut të Madhëruar dhe
kthimin tek Ai për çdo problem që ndodh në
të, ngase kështu na ka urdhëruar Allahu kur
thotë: "Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje,
atëherë parashtrojeni atë tek Allahu (te libri i
Tij) dhe tek i Dërguari.”[1]
Shtëpia e muslimanit është ajo ku i vogli
mëshirohet, rrethohet me përkujdesje,
dashuri dhe ndjenja, është ajo ku respekto-
het i moshuari dhe përmendet shpesh fjala e
Allahut: "Thuaj: “Zoti im! Mëshiroji ata të dy
sikurse më edukuan mua kur isha i vogël.”[2]
Shtëpia e muslimanit është e dashur për çdo
anëtar që ia do të mirën tjetrit ashtu si vetes,
pasi Allahu na mëson kështu: "Ata u jepnin
përparësi atyre para vetvetes. Kush është i ruaj-
tur prej lakmisë së vet, të tillët janë të shpë-
tuar.” [3]
E BESIMTARIT DHE SHTËPIA E ZULLUMQARIT
______________
[1] En Nisa: 59
[2] El Isra: 24
[3] El Hashr: 9

12
Në shtëpinë e muslimanit marrëdhëniet mes
anëtarëve nuk ngrihen në bazë të përfitimeve
materiale, por ndërtohen mbi dashurinë,
fjalën e ëmbël dhe mëshirën ndaj njëri-tjetrit.
Shtëpia e muslimanit është ajo ku respekto-
het burri, qoftë ai i pasur apo i varfër, i së-
murë apo i shëruar, i ri apo i moshuar,
përgjegjësia i takon atij, ai është shtylla e
shtëpisë dhe mbrojtës i saj, përgjegjës për
gruan dhe fëmijët e tij nga devijimet në
dunja dhe në ahiret, e Allahu në Kuran na
tregon e thotë :”O ju që besuat, ruajeni veten
dhe familjen tuaj prej një zjarri, lëndë djegëse e
të cilit janë njerëzit dhe gurët. Atë (zjarrin) e
mbikëqyrin engjëjt e rreptë e të ashpër që nuk e
kundërshtojnë Allahun për asgjë që Ai i urd-
hëron dhe punojnë atë që janë të urdhëruar.” [4]
Shtëpia e muslimanit është vendi ku gruaja
nderohet dhe ka pozitë të lartë, ngase me re-
spektin ndaj saj fitohet xhenneti. Allahu në
Kuran thotë: “Çoni jetë të mirë me to.” [5]
Është pyetur Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem nga një njeri, se kush është ai që unë
duhet t’ia kushtoj kujdesin tim? Ai i tha:
“Nëna jote.” Burri i tha: “Pastaj kush?” I tha
sërish: “Nëna jote.” E pyeti prapë: “Pastaj
kush?” I tha: “Nëna jote.”[6]
Shtëpia e muslimanit është vendi ku fjala e
prindit mbrohet dhe respektohet, ku idetë e
tij nuk kundërshtohen, se Allahu në Kuran
thotë: “Zoti yt ka dhënë urdhër të prerë që të
mos adhuroni tjetër pos Tij, që të silleni në
mënyrë bamirëse ndaj prindërve. Nëse njërin
prej tyre, ose që të dy, i ka kapur pleqëria pranë
kujdesit tënd, atëherë mos u thuaj atyre as “of -
oh”, as mos u bë i vrazhdë ndaj tyre, po atyre
thuaju fjalë të mira (të buta, respektuese).” [7]
Shtëpia e muslimanit është vendi ku respek-
tohet musafiri dhe komshiu sepse praktiko-
het hadithi i Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem që ka thënë: “Kush beson Allahun dhe
Ditën e Gjykimit të nderojë musafirin. Kush
beson Allahun dhe Ditën e Gjykimit të sillet
mirë me komshiun.”[8]
Në shtëpinë e muslimanit padrejtësia, urre-
jtja dhe zilia nuk kanë vend. Muhamedi sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Muslimani
është vëlla i muslimanit, nuk i bën padrejtësi
atij dhe prej dorës së tij janë të mbrojtur musli-
manët.”[9]
Shtëpia e muslimanit është vendi ku anëtarët
e saj ndihmojnë njëri-tjetrin dhe janë një
trup i përbashkët. Muhamedi sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem thotë: “Muslimani për musli-
manin është si një trup i vetëm, njëra pjesë
forcon tjetrën.”[10]
Shtëpia e muslimanit është vendi ku të gjithë
kanë të drejtat e veta, ku të gjithë gëzojnë të
drejtën në trashëgimi dhe nuk lejohet të
anashkalohet dikush nga pjesa që Allahu ka
urdhëruar të ndahet. Allahu në Kuran ka
thënë: “Meshkujve u takon pjesë nga pasuria
që e lënë prindërit e të afërmit (pas vdekjes),
edhe femrave u takon pjesë nga ajo që lënë
prindërit e të afërmit, le të jetë pak ose shumë
ajo që lënë, ju takon pjesë e caktuar (nga
Zoti).” [11]
E tillë duhet të jetë shtëpia e çdo muslimani,
një shtëpi e ngritur mbi baza të shëndosha,
ku mbretëron lumturia, dashuria dhe re-
spekti.
Shtëpia e zullumqarit
Shtëpia e zullumqarit është vendi ku
mungon ndjenja e mirë, rehatia, mëshira, ku
i vogli nuk e respekton të rriturin dhe i rrit-
uri nuk e mëshiron të moshuarin.
Ajo është shtëpia ku çdo marrëdhënie mes
______________
[4] Et Tahrim: 6
[5] En Nisa: 19
[6] Buhariu dhe Muslimi.
[7] El Isra: 23
[11] En Nisa: 7

13
anëtarëve lidhet me përﬁtime materiale të
kësaj bote të shkurtër: nëse ka dobi, është i
mirë, nëse nuk ka dobi nuk është i mirë dhe
si rrjedhojë e kësaj raportet e tyre janë shumë
negative dhe të neveritshme. Ky është gabimi
që mbjell padrejtësi. Shtëpia e zullumqarit
është ajo ku prindi nuk respektohet, ku kaf-
sha nuk mëshirohet, ku mbizotëron ligji i
forcës, që jep urdhra dhe ndalesa.
Shtëpia e zullumqarit është ajo ku injorohet i
dobëti, nuk respektohet gruaja, nënçmohet i
sinqerti dhe nënvlerësohen veprat e të devot-
shmit. Shtëpia e zullumqarit i ngjan shtëpisë
së merimangës, në të cilën mungon çdo gjë
pozitive, mungon dashuria, mungon ngrohja
dhe modestia. Allahu në Kuran thotë: “Rasti
i atyre që zgjedhin mbrojtës të tjerë në vend të
Allahut është si rasti i merimangës, që zgjedh
rrjetën e vet për shtëpi. Por shtëpia më e dobët
është pikërisht rrjeta e merimangës. Veç sikur ta
dinin ata!” [12]
“Veç sikur ta dinin ata” rëndësinë e afërsisë,
mëshirës, dashurisë, qetësisë, sigurisë, sin-
qeritetit, ndihmës, respektit dhe devot-
shmërisë!
“Veç sikur ta dinin ata” rrezikun e ftohjes dhe
humbjes së marrëdhënieve të mira mes burrit
dhe gruas, mes fëmijës dhe prindit, mes
familjes në përgjithësi dhe komshiut!
“Veç sikur ta dinin ata”, ka kuptimin të kenë
dije, por për të marrë dije duhet patjetër
mësim, sinqeritet, ndihmë për durim dhe
namaz.
“Veç sikur ta dinin ata” rëndësinë e përgjegjë-
sisë që i takon burrit në shtëpinë e musli-
manit, nëse me të vërtetë burri është në
gjendje të kuptojë përgjegjësinë, që është
përgjegjësia e kujdesit, furnizimit, mbrojtjes,
marrëdhënieve të mira, qofshin ato emo-
cionale apo shpirtërore ndaj prindërve, gruas,
fëmijës dhe të gjithëve që jetojnë me ta.
“Veç sikur ta dinin ata” se prishja e programit
familjar islam e kthen shtëpinë e muslimanit
në shtëpi merimange, ku prindi e përzë fëmi-
jën nga shtëpia vetëm pse praktikon Islamin,
e nënvlerëson vajzën e vet vetëm pse ajo ka
vënë mbulesën islame, ku fëmija vret nënën
dhe babanë, ku vajza del nga shtëpia për
shkak të presionit nga prindi, ku gruaja nda-
het nga burri sepse nuk praktikon Islamin
dhe e pengon atë të mbulohet, e shumë
probleme të tjera të jetës së përditshme. Kush
dëshiron që shtëpia e tij të jetë si ajo e meri-
mangës?!
Kush dëshiron që shtëpia e tij të jetë e brishtë
në marrëdhëniet mes anëtarëve të saj?!
Kush dëshiron që në shtëpinë e tij të
mungojë qetësia dhe siguria?!
Shtëpia e muslimanit duhet të jetë shtëpia që
bazohet te respekti ndaj Allahut, frikë ndaj
Tij, dashuria dhe mëshirë, vendi ku bashko-
hen dashuria dhe mëshira dhe janë si një
pemë e ujitur me ngrohtësi e dashamirësi, ku
trupi është lart dhe rrënjët thellë në tokë. Ky
trup është i palëkundur, plot gjethe, me erë
të këndshme, me lule shumëngjyrëshe, me
fryte të këndshme për shikuesit, të cilëve u
shton dashuri, frikë respekt, sinqeritet dhe
bamirësi.
Kujdes! Shtëpia jote nuk duhet të marrë
mësim nga “Shtëpia e Sﬁdës”, e cila sjell deg-
jenerim, injorancë dhe mallkim, shtëpi me të
cilën Allahu është i hidhëruar, shtëpi që na
kthen mbrapa me një kulturë të ulët dhe larg
modelit të popullit tonë, shtëpi ku përdhoset
çdo vlerë njerëzore, ku më shumë përdoret
alkool se ujë. A duhet të jetë kjo shtëpi
model për rininë tonë dhe familjet tona?!
Unejs MURATI
Gjilan / Kosovë
______________
[12] Ankebut: 41

14
Vepra e mirë në tërë vitin: Qëllimi i kësaj ideje është të marrësh një zarf dhe të vësh në të
360 ﬂetë, secila me nga një ide për ndonjë punë të mirë. Për çdo ditë merr nga një ﬂetë dhe
praktiko atë që shkruhet në të.
V
NË JETËN E MUSLIMANIT
Vëlla i dashur!
Zgjidh një ditë nga java apo muaji dhe
shndërroje në program praktik duke e bërë
atë ditë shembull ideal në respektimin e Al-
lahut të Lartësuar.
Hasan el Basriu, Allahu e mëshiroftë, ka
thënë: "Dynjaja është tri ditë: dita e
djeshme, e cila ka kaluar me çdo gjë të saj;
dita e nesërme, që ndoshta nuk do ta arrish,
dhe dita e sotme, e cila është për ty. Atëherë
puno në të.”
Perspektivat
1. Qëllimi i kësaj ideje është ushtrimi për
shfrytëzimin e një ditë nga java apo muaji,
që pastaj ajo ditë të jetë pikënisje për shfry-
tëzimin e ditëve të tjera në këtë mënyrë deri
në përfundimin e jetës.
2. Për realizimin e këtij programi duhet të
jesh i lirë plotësisht nga punët dhe de-
tyrimet jo të domosdoshme, duke iu përm-
bajtur me seriozitet planit.
3. Ky program ideal mund të përdoret
qoftë edhe një ditë në muaj.
4. Mund të bashkëpunosh me ndonjë vëlla
për realizimin e këtij programi.
5. Këshillohet që në këtë ditë të largohesh
nga shoqërimi me të tjerët, në mënyrë që
programi të realizohet pa ndonjë mangësi.
6. Është mirë sikur kjo ditë ideale të jetë
ndonjë ditë e vlefshme, si dita e xhuma apo
e hëna ose e enjtja, ngase këto ditë kanë
veçori në Islam; në ditën e hënë dhe të
enjte ngrihen veprat tek Allahu, kurse dita
e xhuma është dita më e mirë e javës.
DITËSIDEALE
PROGRAMI I

15
7. Filloje këtë program që në natën e ditës
që keni zgjedhur.
8. Planifikoje mirë këtë ditë, duke shkruar
punët që do të bësh. Këto punë mund të
jenë ato që do të përmend në këtë shkrim
inshAllah.
Rezultati i pritshëm pasi realizimit të këtij
programi në ditën ideale është:
- fitimi i sevapit për çdo punë të mirë që do
të bësh;
- arritja e kënaqësisë së adhurimit të Al-
lahut;
- luftimi i epshit dhe shfaqja e fuqisë së
vullnetit për realizimin e këtij programi;
- trajnimi për të shfrytëzuar kohën dhe
kalimin e saj në respektim ndaj Allahut.
Ibën Mes’udi radijallahu anhu thotë: "Nuk
pendohem për asgjë siç pendohem për
ditën në të cilën perëndon dielli; jeta më
është shkurtuar, kurse vepra ime e mirë
nuk është shtuar.”
Si ta fillosh këtë ditë?
- Bëj nijet që natën që ta agjërosh këtë ditë
dhe të falësh namaz nate.
- Bjer në gjumë herët, që të mos mbetesh
pa gjumë, në mënyrë që trupi të jetë i çlod-
hur për të realizuar programin ditor me
nijet të mirë.
- Merr abdest para se të flesh dhe thuaji
duatë e gjumit duke iu përmbajtur etikës
para gjumit dhe gjuha të jetë në përmend-
jen e Allahut derisa të të kaplojë gjumi.
- Ngrihu nga gjumi gjysmë ore para daljes
së agimit, duke thënë duatë e ngritjes nga
gjumi.
- Përdor misvakun, merr abdest dhe fali sh-
pejt dy rekate, duke u kujdesur të përqen-
drohesh në to dhe mos të të ikë mendja
diku tjetër, në mënyrë që të të falen
mëkatet e kaluara. Pastaj fal namazin e
natës, pastaj vitrin, pastaj bëj istigfar (thuaj
estagirull-llah) deri në ezanin e sabahut;
- kur të thirret ezani, thuaj ashtu siç thotë
muezini dhe në fund thuaj duanë e ezanit
(Allahumme rabbe hadhihi…
- Dil në xhami herët dhe i parfumuar duke
përmendur Allahun me duanë e daljes nga
shtëpia dhe duanë e shkuarjes në xhami,
duke e ndierë shpërblimin e veprave të
mira që ke bërë dhe shpërblimin e hapave
për në xhami, por mos harro të për-
mendësh duanë e hyrjes në xhami dhe të
hysh së pari me këmbën e djathtë.
- Pastaj fal dy rekate sunnet të sabahut dhe
prit duke bërë dhikër apo duke lexuar
Kur’an ose duke bërë dua derisa të fillojë
namazi dhe kujdesu të arrish safin e parë.
- Pas namazit përqendrohu te dhikri që
thuhet pas namazit dhe qëndro ulur në
vendin e faljes duke përmendur Allahun
me dua të ndryshme, sidomos me lutjet e
mëngjesit. Qëndro kështu derisa dielli të
lindë dhe të ngrihet sa një shtizë (përafër-
sisht 15 minuta pas lindjes së tij).
- Pastaj fal dy rekate duke ndier shpër-
blimin e Allahut, i cili është sa një haxh dhe
një umre e plotë, e plotë, e plotë.
- Pastaj lute Allahun të të japë bereqet në
këtë ditë, ashtu siç është transmetuar në
sunet: "Allahumme innij es’eluke hajre ma fi
hadha el jevm, fet’hahu ve nasrahu ve nurehu
ve bereketehu ve hudahu, ve eudhu bike min
sherri ma fihi ve sherri ma ba’dehu."
- Pastaj dil nga xhamia duke pasur me vete
nijetin e mirë dhe veprimin e punëve të
mira gjatë kësaj dite.
Bëji këto punë në pjesën e mbetur të ditës,
varësisht se kush të përshtatet më shumë.
- Fal pesë kohët e namazit në xhami, duke
u kujdesur edhe për sunnetet para dhe pas
farzeve.
- Lexo një xhuz të plotë të Kur’anit, duke e
medituar atë.
- Jep sadaka para ose ndonjë mall.
- Ruaju nga të folurit e panevojshëm, duke

16
e ndërruar këtë me dhikër, dëgjim Kur’ani
apo të ndonjë ligjërate të dobishme etj.
- Shfrytëzo kohën mes akshamit dhe jacisë
për lexim të Kur’anit, shko në ndonjë ders
etj.
- Vizito varrezat vetëm ose me ndonjë vëlla.
-Fal dy rekate me përkushtim të plotë pas
çdo abdesti.
- Vizito ndonjë të afërm ose
ndonjë vëlla që e do për hir
të Allahut.
- Zgjidh dy hadithe dhe
mundohu t’i futësh në
praktikë në këtë ditë, p.sh.
një nga hadithet e librit
"Rijadus-salihin" apo nga
ndonjë libër tjetër i do-
bishëm.
- Jepi dhuratë dikujt që e
do, që ta forcosh edhe më
shumë lidhjen mes jush.
- Dhuroji ndonjë cd ose fle-
tushkë dikujt që e sheh se
është larg rrugës së Allahut.
- Shkruaj ndonjë letër me ndonjë këshillë të
dobishme dhe dërgoje te ndonjë mik apo
shok i yti, që mendon se ka nevojë për të
(letër në e-mail, sms apo letër normale).
- Mundohu të vizitosh një të sëmurë në
këtë ditë, në mënyrë që të kërkojnë falje për
ty 70 mijë melekë.
- Mos i harro duatë gjatë hyrje-daljes nga
shtëpia dhe xhamia, hipja në mjetin e ud-
hëtimit etj.
- Shfrytëzo mundësitë e volitshme për punë
të mira në këtë ditë: buzëqeshja, selami,
shkuarja në ndonjë varrim, këshillimi, fjala
e mirë, ndihmesa e dikujt, largimi i brengës
së dikujt, futja e gëzimit në zemrën e musli-
manit, urdhërimi për të mirë, ndalimi nga
e keqja, etj.
- Lexo ndonjë histori dijetari, prej së cilës të
shtohet vullneti për punë të mira.
- Falëndero Allahun që ta mundësoi ta
plotësosh këtë ditë me këto punë të mira.
Edhe dy ide për njerëzit seriozë:
- Vepra e mirë në tërë vitin: Qëllimi i kësaj
ideje është të marrësh një zarf dhe të vësh
në të 360 fletë, secila me nga një ide për
ndonjë punë të mirë. Për
çdo ditë merr nga një fletë
dhe praktiko atë që
shkruhet në të.
- Nëse i vepron këto katër
çështje në këtë ditë, do të
kesh për shpërblim xhen-
netin:
1. ushqye një të varfër; 2.
agjëro këtë ditë; 3. vizito të
sëmurin; 4. përcill
xhenazen.
Në fund, kam një lutje për
vëllanë tim.
Kush e lexon këtë shkrim
dhe përfiton prej tij diçka të
mirë apo i rritet ambicia dhe
vullneti, mos të më harrojë nga duatë e
mira të tij, duke thënë: "O Zot, fute në
xhenet, bëje të begatë kudo që është dhe
jepi sukses që t'i shërbejë Islamit dhe musli-
manëve derisa të të takojë Ty! O Allah,
prano!
Allahu të shpërbleftë për këtë dua dhe të
takoftë ty e gjithë ajo që u lute për mua!
Halid ibën ABDURRAHMAN
Përshtatur me disa shkurtesa:
Xheladin LEKA
Zurich / Zvicërr
"Dynjaja është
tri ditë: dita e
djeshme, e cila ka
kaluar me çdo gjë të
saj; dita e nesërme,
që ndoshta nuk do
ta arrish, dhe dita e
sotme, e cila është
për ty. Atëherë puno
në të.”

P
17
18Përmend disa prej shenjave që i
ndodhën Profetit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem para profetësisë.
Guri i jepte selam atij sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem: Transmetohet nga Xhabir ibën
Semura radijAllahu anhu se ka thënë: “I
Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ka thënë: “Unë njoh një gur që
ndodhet në Mekë, i cili para dërgimit tim
(si Profet) më përshëndeste. Unë e di edhe
tani se ku ndodhet ai.” Mutefekun alejhi.
Ëndërra e vërtetë: Transmetohet nga
Aishja raijAllahu anha se ka thënë: “Gjëja
e parë që me të cilin i ﬁlloi shpallja të
Dërguarit të Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ishte ëndërra e vërtetë...”[1]
19Kur i zbriti shpallja të Dërguarit të
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem?
Ditën e hënë, duke u bazuar në hadithin
që transmeton Katade radijAllahu anhu,
se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem u pyet në lidhje me agjërimin e
ditës së hënë. Ai tha: “Në këtë ditë kam
lindur dhe në këtë ditë po ashtu jam dër-
Gjëja e parë që iu shpall të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem prej Kur’anit
është fjala e Allahut të Madhëruar: “Lexo me emrin e Zotit tënd, i Cili krijoi (gjithçka), e
krijoi njeriun nga një droçkë gjaku! Lexo! Zoti yt është Bujari më i madh, i Cili, me anë të
penës ia mësoi njeriut ato që nuk i dinte.”
TË NJOHIM TË DËRGUARIN E ALLAHUT
MUHAMEDIN
S A L  L A L L A H U A L E J H I V E S E L  L E M
MATERIAL NË FORMË PYETJE  PËRGJIGJE
PJESA E DYTË
______________
[1] Mutefekun alejhi.

18
guar (si Profet dhe i Dërguar).”[2]
20Cila është gjëja e parë që iu shpall
të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem prej Kur’anit?
Gjëja e parë që iu shpall të Dërguarit të
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem prej
Kur’anit është fjala e Allahut të Mad-
hëruar: “Lexo me emrin e Zotit tënd, i Cili
krijoi (gjithçka), e krijoi njeriun nga një
droçkë gjaku! Lexo! Zoti yt është Bujari më
i madh, i Cili, me anë të penës ia mësoi
njeriut ato që nuk i dinte.”[3]
Imam Neveviu (Allahu e mëshiroftë) ka
thënë: “Kjo është e sakta në të cilën
ndodhen xhumhurët e dijetarëve prej të
parëve (selefëve) dhe të mëvonshmëve
(halefëve).”
21Çfarë ndodhi pas kësaj?
Shpallja u ndërpre. Dijetarët kanë rënë
në kundërshtim se sa e gjatë ka qenë kjo
ndërprerje. Ata kanë thënë gjashtë muaj,
kanë thënë edhe dyzet ditë.
22Çfarë ndodhi më pas?
Pas kësaj ndërprerje, të Dërguarit të Al-
lahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i ﬁlloi
përsëri shpallja.[4]
23Në ç’moshë ka qenë i Dërguari i Al-
lahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
kur i ﬁlloi shpallja prej Allahut të Lartë-
suar?
Ai sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka qenë
dyzet vjeç.
24Përmend shkallët e thirrjes që ndoqi
i Dërguari i Allahut sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem.
E para: Thirrja në fshehtësi, e cila vazh-
doi tre vjet.
E dyta: Thirrja haptazi, e cila vazhdoi
deri në fund të jetës së tij sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem.
25Përmend se kush ishin të parët që
pranuan Islamin.
Prej grave: Gruaja e tij, Hatixheh bintu
Huvejlid radijAllahu anha.
Prej burrave: Ebu Bekër es Sidiku radi-
jAllahu anhu. Xhumhurët prej dijetarëve
janë të një fjale se i pari që e ka pranuar
Islamin prej burrave është Ebu Bekër es
Sidiku radijAllahu anhu.
Prej fëmijëve: Ali ibën ebi Talibi radijAl-
lahu anhu.
Prej robërve: Zejd ibën Harithi.
26Kush ishin njerëzit që iu përgjigjën
më shumë thirrjes së të Dërguarit të
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem?
Njerëzit që iu përgjigjën më shumë
thirrjes së të Dërguarit të Allahut sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem ishin të dobëtit dhe
robërit. Ndërsa për sa i përket njerëzve
me pushtet, ata nuk i linte “pozita” dhe
mendjemadhësia që t’i përgjigjeshin asaj
në të cilën ftonte i Dërguari i Allahut sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem. Ashtu siç thotë
Allahu i Madhëruar në lidhje me pop-
ullin e Nuhut (alejhis selam): “Ne nuk po
______________
[2] Muslimi.
[3] El Alak: 1-5
[4] Shih hadithin të cilin e transmeton Xhabiri raijAllahu anhu dhe që është mutefekun alejhi. Aty tregohet se të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem iu shpallën ajetet nga surja “El Muddeththir: “O ti, i mbështjellë (o Muhamed)! Çohu dhe paralajmëro! Zotin tënd madhëroje,
petkat e tua pastroji dhe largohu nga ndyrësia (adhurimi i idhujve)!” (1-5)

19
shohim vetëm se ty po të ndjekin njerëzit
më të ulët.”
27Si filloi thirrja haptazi?
Filloi me shpalljen e fjalës së Allahut të
Madhëruar: “Dhe tërhiqja vërejtjen famil-
jes dhe të afërmve të tu.”
28Përmend disa prej akuzave që
mushrikët hodhën ndaj të Dër-
guarit të Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem.
a) E quajtën të çmendur.
Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe thonë se
ai është i çmendur.”
Po ashtu fjala e Tij: “Dhe thanë: O ti që të
është shpallur përkujtimi. Me të vërtetë që
ti je i çmendur.”
Ndërsa Allahu i Madhëruar u kundër-
përgjigjet atyre me fjalën e Tij: “Thuaj (o
Muhamed): “Unë ju këshilloj vetëm një gjë:
ngrihuni sinqerisht për Allahun, dy nga dy
ose një nga një, e pastaj gjykoni për shokun
tuaj (Muhamedin) që nuk është i çmendur.
Ai është dërguar vetëm që t’ju paralajmërojë
para një dënimi të rëndë.”[5]
Dhe fjala e Tij: “Pra, paralajmëro (o
Muhamed), sepse ti, për dhuntinë e Zotit
tënd, nuk je as fallxhor, as i çmendur!”.[6]
b) E quajtën njeri të magjepsur.
Allahu i Madhëruar thotë: “Mohuesit
thonë: “Ju shkoni veçse pas një njeriu të
magjepsur.”[7]
c) E akuzuan si gënjeshtar.
Allahu po ashtu thotë: “Jobesimtarët
thonë: “Ky është magjistar dhe gën-
jeshtar.”[8]
d) E akuzuan se ai sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem lexon përrallat e të parëve.
Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe ata
thonë: “Këto janë përralla të popujve të
lashtë; të cilat i ka vënë t’i shkruhen e t’i
lexohen atij në mëngjes e mbrëmje.”[9]
29Në cilin vend takohej i Dërguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
me shokët e tij në fillim të thirrjes?
Ata mblidheshin në shtëpinë e El Erkam
ibën ebi el Erkamit.
30Kur ndodhi emigrimi i parë për në
Abisini?
Në vitin e pestë të dërgimit të
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
si i Dërguar.
31Kush ishte shkaku i këtij emigrimi?
Ikja për të ruajtur fenë prej vendit të
sprovave për në vendin e sigurisë.
32Sa ishte numri i atyre që u nisën
për emigrim?
Numri i tyre ishte katërmbëdhjetë burra
dhe katër gra.
33Përmend disa prej atyre që emi-
gruan për në Abisini.
Prej tyre ishte Uthman ibën Affanin dhe
bashkëshortja e tij, Rukija, vajza e të
Dërguarit të Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, Ebu Selemeh dhe bashkëshortja
e tij Ummu Selemeh, Mus’ab ibën Ume-
______________
[5] Es Sebe’: 46
[6] Et Tur: 29
[7] El Isra: 47
[8] Sad: 4
[9] El Furkan: 5

20
jri etj.
34Sa qëndruan këta në Abisini?
Nuk qëndruan shumë gjatë, vetëm dy
muaj (Shaban dhe muajin Ramazan) të
vitit të pestë të dërgimit të Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem si Profet dhe i
Dërguar. Pas kësaj ata u kthyen përsëri,
në të njëtin vit, në Mekë.
35Çfarë përfitojmë ne nga lejimi e të
Dërguarit të Allahut sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem ndaj shokëve të tij për të
emigruar për në Abisini?
Nga kjo përfitohet legjitimiteti i emi-
grimit prej vendeve të kufrit për në
vendet islame. I Dërguari i Allahut sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Nuk
ka për t’u ndërprerë emigrimi (hixhreti) de-
risa të ndërpritet pendimi dhe nuk ka për
t’u ndërprerë pendimi derisa dielli të lindë
andej nga perëndon.”[10]
Hixhreti është dy llojesh:
a) Hixhreti i cili është vaxhib.
Dhe ndodh në rastin kur personi nuk
mund të shfaqë fenë e tij dhe as nuk
mund të kryejë detyrimet fetare. Allahu i
Madhëruar thotë: “Kur engjëjt ua marrin
shpirtrat atyre që janë keqbërës të
vetvetes,[11] u thonë: “Në ç’gjendje ishit?”[12]
Ata thonë: “Ishim të pafuqishëm në
tokë.”[13] (Engjëjt) u thonë: “A nuk ishte
toka e Allahut e gjerë që të emigronit në
të?”[14] Por vendi i këtyre është xhehennemi,
e ku ka vend më të keq se ai!”
b) Hixhreti i cili është i pëlqyeshëm.
36Cili ishte shkaku që ata u kthyen
përsëri në Mekë?
Dijetari islam Ibën Kajjimi (Allahu e
mëshiroftë) thotë: “Atyre u arriti lajmi se
kurejshët kishin pranuar Islamin, porse
kjo ishte gënjeshtër, prandaj u kthyen në
Mekë. Kur ata vunë re se çështja ishte
bërë edhe më e vështirë se ç’ishte në fil-
lim, disa prej tyre u kthyen përsëri,
ndërsa të tjerët qëndruan duke u bërë
ballë mundimeve të ashpra të kure-
jshëve.”
37Çfarë bënë ata kur panë se lajmi që
u erdhi ishte gënjeshtër dhe se situ-
ata në Mekë ishte bërë edhe më e vështirë se
në fillim?
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem u dha përsëri leje që të emigronin
për herë të dytë për në Abisini.
38Sa ishte numri i tyre këtë herë?
Dijetari islam Ibën Kajjimi (Allahu e
mëshiroftë) thotë: “Prej burrave emi-
gruan tetëdhjetë e tre persona, ndërsa nga
gratë tetë.” Po ashtu thuhet “se kanë qenë
nëntëmbëdhjetë gra”.
Përgatiti dhe përshtati:
Xhabir SHEME
Lushnje/Shqipëri
www.ril-al.com
______________
[10] E transmeton Ebu Daudi.
[11] Duke vepruar vepra që janë shkak për zemërimin e Allahut ndaj tyre dhe duke mos emigruar te muslimanët, por duke ndenjur në mesin e jo-
muslimanëve apo duke luajtur rolin e hipokritit dhe duke përkrahur jomuslimanët kundër muslimanëve. Ajeti përfshin ata që kanë qenë në këtë
gjendje në kohën e Profetit (paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të) si dhe të gjithë ata që u përputhen gjendjes së tyre në të gjitha kohët.
[12] Në lidhje me fenë dhe besimin tuaj.
[13] Justifikohen duke thënë se populli i vendit të tyre i pengonte ata nga besimi dhe nga pasimi i Profetit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe se këta
ishin të dobët e të pafuqishëm për të duruar shtypjet e tyre.
[14] A nuk mund ta linit vendin tuaj dhe të largoheshit prej atyre që ju pengonin nga besimi në Allah dhe nga pasimi i të Dërguarit të Allahut dhe
të shkonit në atë vend ku ishit të ruajtur nga idhujtarët dhe ku mund të adhuronit vetëm Allahun dhe të pasonit të Dërguarin e Tij?
[15] En Nisa: 97

21
I
“Çelësat e fshehtësisë janë pesë dhe askush përveç Allahut nuk i di: përveç Allahut askush
nuk e di se çfarë bartin femrat shtatzënë; përveç Allahut nuk e di askush se ç'do të ketë të
nesërmen; përveç Allahut nuk e di askush se kur do të vijë shiu; përveç Allahut nuk e di
askush se në cilën pjesë të tokës do të vdesë njeriu dhe përveç Allahut nuk e di askush se kur
do të bëhet kiameti.”
MUHAMEDIN
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem e paralajmëroi ummetin e tij që të
mos binte në teprim me fjalët: "Kini kujdes
nga teprimi (guluvi) në fe sepse ata që ishin
para jush i ka shkatërruar teprimi...”[1] Ai
kishte për qëllim ithtarët e librit (çifutët
dhe nesarët), për të cilët Allahu ka thënë:
“Thuaju: O ithtarë të librit, mos e teproni në
fenë tuaj...”[2]
Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ia bëri
me dije ummetit të tij që të mos veprojë si
ata që ishin para tij dhe i ndaloi nga
teprimi në lavdërim dhe kalimi i kuﬁjve në
lartësimin e tij.
Por disa grupime, rruga e të cilëve ishte
larg rrugës së drejtë të Allahut, e kundërsh-
tuan të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem në ndalesën e tij. Ata e
tepruan në lavdërimin e tij duke folur me
padijen e tyre dhe duke mos pasur asnjë ar-
gument nga Allahu dhe i Dërguari i Tij sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem devijuan nga rruga
e drejtë duke menduar se janë duke
vepruar mirë.
Teprim i këtij lloji janë edhe fjalët e Bure-
jleviut, i cili thotë: “Vërtet i Dërguari i Al-
lahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem është
pronari i tokave, pronari i njerëzve, pronari
i popujve, pronari i të gjitha krijesave. Në
dorën e tij janë përkrahja dhe ndihma, në
dorën e tij janë çelësat e xhennetit dhe xhe-
hennemit, ai ndihmon në botën tjetër dhe
është pronari i fuqisë dhe i zgjedhjes në
Ditën e Kiametit. Ai largon dhembjet dhe
______________
[1] Shiko Ibën Ebi Asim, Es-Sunneh, fq. 98.
[2] El-Maide: 77.
Disa bindje të atyre që e tepruan në
madhërimin e Profetit
S A L  L A L L A H U A L E J H I V E S E L  L E M

22
fatkeqësitë, ai e ruan dhe e ndihmon um-
metin e tij dhe vetëm drejt tij ngrihen
duart për lutje.”[3][4]
Fjalë të tij janë edhe këto: “Vërtet i Dër-
guari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
është shëruesi i sëmundjeve dhe i dhemb-
jeve, i zgjidh ummetit të tij çdo problem
dhe është ai që largon komplekset, i ndih-
mon krijesat, ua ngre gradat, i ruan dhe i
ndihmon dhe u largon belatë. Ai e bëri
zjarrin të ftohtë për Ibrahimin alejhi selam.
Ai dhuron, jep, sundimi i tij është i vlef-
shëm, urdhri i tij është i vazhdueshëm në
të dyja botët.”[5]
Nuk di se çfarë la ky Burejleviu për All-
ahun, Zotin e botëve!?
Teprim është edhe të besuarit e disa gru-
peve të humbura ekstreme se i Dërguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem di të
fshehtën (gajbin). Këtu futen fjalët e Buse-
jrit, i cili thotë: “Vërtet nga bujaria jote
është kjo botë dhe tjetra dhe nga dija jote
është dituria e Levhit dhe e lapsit.”[6]
Edhe fjalët e Burejleviut, që shprehet:
“Vërtet dituria e Levhit dhe e lapsit, ajo që
ka qenë dhe do të jetë, është e njëjtë nga
dituria e Profetit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem.[7]
Kjo që thanë Burejleviu dhe Busajri para tij
janë teprim i shthurur sepse e llogaritën di-
turinë e Levhit dhe të lapsit si pjesë të dijes
së Profetit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Ne e kemi sqaruar që mendimi i Ehli Sun-
netit është se Profeti sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem nuk e di dijen e fshehtë, me për-
jashtim të asaj që Allahu i Lartësuar i mësoi
(përmes shpalljes). Atë e di vetëm Allahu i
Lartësuar. Kemi përmendur edhe ajetet
kur’anore që aludojnë për këtë dhe këtu do
të shtojmë fjalët e Profetit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem për këtë çështje. Ai thotë:
“Çelësat e fshehtësisë janë pesë dhe askush
përveç Allahut nuk i di: përveç Allahut
askush nuk e di se çfarë bartin femrat
shtatzënë; përveç Allahut nuk e di askush
se ç'do të ketë të nesërmen; përveç Allahut
nuk e di askush se kur do të vijë shiu;
përveç Allahut nuk e di askush se në cilën
pjesë të tokës do të vdesë njeriu dhe përveç
Allahut nuk e di askush se kur do të bëhet
kiameti.”[8]
Nëna e besimtarëve, Aishja radijAllahu
anha, ka thënë: “Kush thotë se Muhamedi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ka parë Zotin
e tij vetëm se ka gabuar, pasi Ai (Allahu)
thotë: “Shikimet njerëzore nuk mund ta
arrijnë Atë." Kush thotë se ai (sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem) e di të fshehtën vetëm se
ka gënjyer, pasi Ai (Allahu) thotë: “Askush
(në qiejt dhe tokë) nuk e di diturinë e fshe-
htë përveç Allahut.”[9]
Disa nga grupimet e humbura besojnë se
Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem është
dritë (nur) e krijuar nga drita e Allahut dhe
se nuk është njeri. Bindjen e tillë e kanë
Burejlevitë dhe të tjerë pasues të grupeve të
suﬁve (dervishëve).
Në mesin e shkrimeve të tyre që aludojnë
për këtë janë edhe fjalët e Ahmed Jar el-
Burejlevij, i cili thotë: “Allahu vërtet e kri-
joi formën e Muhamedit nga drita e emrit
të Tij El-Bedi’ El-Kadir dhe e shikoi atë
______________
[3] Sikur ky njeri në vend të fjalës “Vërtet i Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem” të thoshte “Vërtet Allahu i Lartësuar”, kuptimi i fjalisë do
të ishte i drejtë sepse të gjitha cilësitë që ka përmendur në vijim i përkasin vetëm Allahut të Lartësuar, i Cili nuk ka shokë. Ky është besimi i suﬁve,
dërvishëve, që e cilësojnë Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem me cilësitë që i përkasin vetëm Allahut Subhanehu ve Teala. Atë që i kundërshton
e etiketojnë duke thënë se ky person nuk e do Pejgamberin sal-lAll-llahu alejhi ve sel-lem. (sh.p.)
[4] Envar Rida, fq. 240, Mekalu i’xhaz El-Burejlevij, iktebesehu ihsanun ilahij. Shiko edhe El-Burejlevije, fq 69.
[5] El-Istimdad ala exhjalil-irtidad lilBurejlevij, fq. 32-33; Iktebesehu ihsanun ilahij. Shiko edhe El-Burejlevije, fq. 68.
[6] Dituria e cila është shkruar në librin e Levhi Mahfudhit. (sh.p.)
[7] Halisul-i’tikad lilBurejlevij, fq. 38; Iktebesehu ihsanun ilahij, referenca paraprake, fq. 87.
[8] Transmeton Buhariu 13/361, hadithi nr. 7379.
[9] Transmeton Buhariu 13/361, hadithi nr. 7380.

23
me emrin e Tij, El-Kahir, e më pas e qartë-
soi me emrin e Tij, El-Letif El-Gafir.”[10]
Allahu i Lartësuar e ka përmendur në
Kur’an se Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem ishte njeri. Allahu i Lartësuar thotë:
“Thuaj: SubhanAllah, i Lartësuar është Zoti
im! Unë nuk jam tjetër veçse njeri – i Dër-
guar!”[11]
Po ashtu, në suren El-Kehf, Allahu e urdh-
ëroi Profetin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem të
thotë: “Thuaj: Unë jam vetëm një njeri,
sikurse edhe ju, që më është shpallur se vetëm
një Zot është Zoti juaj.”[12]
Teprim është edhe ajo që veprojnë shumë
njerëz të humbur, të cilët e konsiderojnë
vizitën e varrit të tij si ditë feste dhe e viz-
itojnë shpesh atë ditë, i drejtohen me lutje
dhe prekin muret rrethues duke menduar
se kjo është mënyra se si duhet lartësuar ai.
Por e vërteta është se ai lartësohet me
pasimin dhe respektimin e tij, me veprimin
e asaj që ka urdhëruar dhe mosveprimin e
asaj që ka ndaluar. Profeti sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem e ndaloi ummetin e tij që ta
konsiderojë ditë feste vizitën te varri i tij,
duke thënë: “Mos i shndërroni shtëpitë tuaja
në varreza dhe mos e bëni varrin tim ditë
feste, por dërgoni salavat mbi mua sepse
salavatet tuaja më arrijnë nga kudo që ju
jeni.”[13]
Festë llogaritet çdo tubim i përgjithshëm
që përsëritet gjithmonë, çdo vit, muaj apo
javë e të ngjashme me këto.[14]
Ndërsa sa i përket lutjes te varri i tij, kur
ndonjëri prej selefëve i jepte selam Profetit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe më pas
dëshironte të lutej, kthehej në drejtim të
kiblës duke u lutur, ndërsa varri mbetej në
krahun e majtë.[15]
Krahas këtij madhërimi të tepruar të Pro-
fetit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem nga frak-
sione të ndryshme, në anën tjetër gjejmë
edhe vrazhdësi ose pakujdesi ndaj hakut të
profetësisë dhe Profetëve në përgjithësi dhe
ndaj Profetit tonë sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem në veçanti. Këtu veçojmë guximin e
fraksioneve në raport me profetësinë dhe
Profetët, të cilët i nënvlerësojnë vlerat e
tyre, i ulin gradat e tyre dhe ngrenë disa
nga prijësit e tyre mbi gradën e Profetëve
alejhimus-selam. Shiat thonë se grada e
imamëve të tyre është më e lartë se grada e
të Dërguarve dhe melaikeve. Homeini ka
thënë: “Nga domosdoshmëria e medhhebit
tonë është se imamët tanë janë në një gradë
që nuk mund ta arrijë as meleku më i afërt
e as Profeti, i Dërguari...”[16]
Disa sufi ekstremë thonë për imamët e tyre
se ata janë në gradë më të lartë se të Dër-
guarit e Allahut.
“Vasatij-jetu Ehlis-Sun-neh bejnel-firak”
Dr. Muhammed ba Kerim Muhammed ba
AbdAll-llah
Përshtati me disa shkurtime: Sabahudin SELIMI
Viti / Kosovë
______________
[10] El-Fetava en-nuajmijje, fq 37. Iktebesehu ihsanun ilahij, El-Burejlevije, fq. 102.
[11] El-Isra: 93.
[12] El-Kehf: 110.
[13] Transmeton Imam Ahmedi në “Musnedin” e tij 2/367.
[14] Transmeton Ebu Davudi 2/534m hadithi nr, 6042. Hadithi ka rrugë të tjera transmetimi, me të cilat ngrihet në shkallën e saktësimit.
[15] Shiko librin e ibën Tejmijjes, Iktidaus-Siratil-Mustekim, 1/299.
[16] El-hukumetul-Islamijje, i Homeinit, fq. 52-53. Botuar nga El-Mektebetul-Islamijje el-Kubra.

24
Tekstet e Kur'anit argumentojnë se nuk u lehtësohet dënimi jobesimtarëve. Allahu i Mad-
hëruar thotë: "Po për ata që mohuan është zjarri i xhehennemit. Ata as nuk gjykohen që të
vdesin e as nuk u lehtësohet ndëshkimi. Kështu e ndëshkojmë secilin që është shumë i pabesë.”
P
PËRGJIGJE TË QARTA NDAJ DYSHIMEVE
ME TË CILAT ARGUMENTOHET LEJIMI I
MEVLUDIT
P j e s a e d y t ë
DYSHIMI I DYTË
Pasi përmend thënien e Ibën Haxherit,
Sujutiu thotë: “Më është paraqitur
mbështetje në një bazë tjetër për këtë dhe
kjo është ajo që ka transmetuar Bejhekiu
nga Enesi radijAllahu anhu, se Pejgam-
beri sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ka bërë
akikën[1] për vete pas shpalljes",[2]
megjithatë është transmetuar se gjyshi i
tij, Abdulmutalibi, ia ka bërë akikën Pe-
jgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në
ditën e shtatë dhe akika nuk përsëritet
për herë të dytë. Nga kjo mund të aludo-
het se Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem e ka vepruar këtë për të treguar
falënderimin për Allahun, që ka mundë-
suar ekzistimin e të Dërguarit të mëshirës
për botët dhe nderim për ummetin e tij,
ashtu siç ka vepruar kur ka dërguar
salavate për veten e tij. Për këtë është e
lejuar për ne që të shfaqim falënderim
me mevludin e tij duke bashkuar
vëllezërit, duke i ushqyer të tjerët dhe
gjëra të ngjashme...”[3]
PËRGJIGJJA NDAJ KËTIJ DYSHIMI
Ky dyshim është i shuar dhe i refuzuar
për arsye se ky hadith nuk është i vërtet-
______________
[1] Akika është therja e deles kur lind fëmija, qoftë djalë apo vajzë; për djalë dy, ndërsa për vajzë një.
[2] “Sunenun Kubra” nga Bejhekiu (9/500).
[3] “Husnul maksed ﬁ amelil mevlud” nga Sujutij (64-65).

25
uar. Imam Ahmedi thotë se ky hadith
është munker,[4] ndërsa Neveviu thotë se
është hadith i kotë (dobët). Ibën Haxheri
thotë: “Ky hadith nuk është i vërtetuar.”
DYSHIMI I TRETË
Sujutiu transmeton nga Haﬁdh Shem-
sudin el Xhezerij se ka thënë në librin e
tij “Arefut-tarif bi mevlidin-nebij: "Është
parë në ëndërr Ebu Lehebi pas vdekjes së
tij dhe i është thënë: “Si është gjendja
jote?” Ka thënë: “Në zjarr, përveçse më
lehtësohet (dënimi) çdo natë të së hënës
dhe pi mes këtyre dy gishtërinjve kaq
ujë”, ka bërë me shenjë sa maja e gishtit,
“për shkak se kam liruar Thuvejben
(robëreshë e tij) kur më ka përgëzuar për
lindjen e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem dhe që i ka dhënë gji atij."
Kur Ebu Lehebi jobesimtar, të cilin
Kur'ani e qorton, shpërblehet në zjarr për
shkak të gëzimit për lindjen e Pejgam-
berit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, si do të
jetë gjendja e muslimanit besimtar nga
ummeti i Resulullahut sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem, i cili gëzohet për lindjen e tij
dhe shpreh dashurinë dhe salavate ndaj
Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem?
Shemsudin ibën Nasër ed-Dimeshkij
thotë: “Është vërtetuar se Ebu Lehebit i
lehtësohet dënimi i zjarrit në ditën e hënë
për shkak se ka liruar Thuvejben nga gëz-
imi i lindjes së Pejgamberit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem dhe më pas ka recituar:
Kur ky jobesimtar që është qortuar
E shkatërrohet në xhehennem
përgjithmonë
Atij në ditën e hënë përherë
I lehtësohet dënimi nga gëzimi
për Ahmedin.
E çfarë mendon për atë rob që gjithë
jetën e tij
Për Ahmedin është i gëzuar e
vdes besimtar?
PËRGJIGJJA NDAJ KËTIJ DYSHIMI
Së pari: Ky hadith është mursel[5] (i
dobët). E ka treguar Urvetu mursel dhe
nuk ka përmendur se kush e ka treguar
këtë hadith, ashtu siç është përmendur në
“Sahih”: “Thuvejba, robëresha e Ebu
Lehebit, që ai e liroi, i dha gji Pejgam-
berit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe kur
Ebu Lehebi vdiq, e panë (në ëndërr) disa
prej familjes së tij në gjendje të
mjerueshme dhe i thanë: “Çfarë ke ar-
ritur (atje)?” Tha: “Nuk kam arritur pas
jush asgjë, përveçse më jepet ujë për
shkak se kam liruar Thuvejben.”[6]
Edhe sikur të jetë hadithi me sened[7] deri
te Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem,[8] në këtë ngjarje është përmendur
ëndrra me të cilën nuk argumentohet.[9]
______________
[4] Hadithi munker është nga llojet e haditheve të dobëta.
[5] Mursel është prej llojeve të haditheve të dobëta, pra kur tabi'ini thotë “ka thënë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem”. Me hadithe të dobëta
nuk argumentohet dhe nuk lejohet që nga këto hadithe të legjitimohet diçka në fenë e Allahut dhe të nxirren rregulla dhe vendime në sheriatin islam.
[6] “Sahihul Buhari” (5101)
[7] Senedi është zinxhiri i përbërë nga personat që transmetojnë hadithin.
[8] Disa mundohen t'i mashtrojnë të tjerët duke u thënë se hadithin e ka transmetuar Imam Buhariu rahimehullah në “Sahihun” e tij. Në realitet, në
“Sahihul Buhari” hadithet që janë me sened deri tek Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem janë të vërteta, por Imam Buhariu në “Sahihun” e tij ka
treguar edhe hadithe me sened jo të plotë dhe disa pa sened (mualekatet e tij). Nga këto mualekate ka që janë sahih, hasen dhe daif, ndërsa ngjarja e
Ebu Lehebit është daif. Thënia e dijetarëve se hadithet në “Sahihul Buhari” janë të vërteta ka për qëllim ato hadithe që Buhariu i transmeton me
sened deri tek Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e jo për mualekatet e tij.
[9] Shiko “Fet'hul Barj” të Ibën Haxherit (9/145).

26
Së dyti: Nuk është vërtetuar që Thuve-
jben e ka liruar Ebu Lehebi kur ka lindur
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
por lirimi i saj ka ndodhur para hixhretit,
shumë kohë pasi i ka dhënë gji, ashtu siç
është vërtetuar në librat e historisë dhe të
biografisë së Pejgamberit sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem.
Së treti: Tekstet nga Kur’ani argumento-
jnë qartë se veprat e jobesimtarëve janë të
asgjësuara, ashtu siç thotë Allahu sub-
hanehu ve teala: "E Ne i kthehemi
ndonjë vepre që e bënë ata dhe e bëjmë
atë hi e pluhur.”[10] I Plotfuqishmi thotë:
"Shembulli i veprave të atyre që mohuan
Zotin e tyre është si hiri, të cilin me puhi
e shkapërderdh era në ndonjë ditë të
stuhishme, e ata nuk mund të realizojnë
asgjë nga veprat që kanë bërë. E ky është
ai dështimi i madh.”[11]
Ebu Lehebi u takon këtyre ajeteve dhe
nuk i bën dobi lirimi i Thuvejbes për
arsye se veprat e tij janë të asgjësuara.
Së katërti:Tekstet e Kur'anit argumento-
jnë se nuk u lehtësohet dënimi jobesim-
tarëve. Allahu i Madhëruar thotë: "Po për
ata që mohuan është zjarri i xhehenne-
mit. Ata as nuk gjykohen që të vdesin e
as nuk u lehtësohet ndëshkimi. Kështu e
ndëshkojmë secilin që është shumë i
pabesë.”[12] Ky ajet citohet edhe për Ebu
Lehebin për shkak të kufrit të tij të
madh, armiqësisë së tij ndaj Resulullahut
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe keqtraj-
timeve që i ka bërë atij. E si të mos jetë
kështu kur për këtë ka argument të qartë,
siç thotë Allahu: "Qoftë shkatërruar Ebu
Lehebi, e ai është shkatërruar! Atij nuk i
bëri dobi pasuria e vet, as ajo çka fitoi! Ai
do të hyjë në një zjarr të ndezur flakë.”[13]
Me këtë sqarohet se nuk ka argument për
dyshim, ngase nuk është e vërtetuar që
Ebu Lehebi është gëzuar për Pejgamberin
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe se e ka
liruar Thuvejben kur ka lindur i Dërguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Ai ishte nga
armiqtë më të mëdhenj të Resulullahut
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, prandaj nga
ky dyshim nuk ka argument që lejohet
mevludi.
Vijon
Version i shkurtuar dhe me ndryshime e shtesa nga
tema “El ihtifalu bi mevlidin-nebij sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem”, e librit “El e'jadë ve etheruha alel
muslimin”, faqe 283, nga
Dr. Sulejman ibn Salim es-Suhejmi
Përgatiti versionin e shkurtuar me
ndryshime e shtesa:
Adem AVDIU
Gjakovë / Kosovë
______________
[10] El Furkan: 23.
[11]Ibrahim 18
[12]Fatir 36
[13]Mesed 1-3

27
Tekstet e Kur'anit argumentojnë se nuk u lehtësohet dënimi jobesimtarëve. Allahu i Mad-
hëruar thotë: "Po për ata që mohuan është zjarri i xhehennemit. Ata as nuk gjykohen që të
vdesin e as nuk u lehtësohet ndëshkimi. Kështu e ndëshkojmë secilin që është shumë i pabesë.”
I
KOMENT I SHKURTËR I MUHADITHIT TË MEDINËS, SHEJH AB
DULMUHSIN ELABBAD, RRETH FJALËS SË IMAM SHATIBIUT:
“Nukështëinevojshëmpërcaktimii
personitqëkabërëndonjëbidat,
nësebidati(nëfjalë)nukështë
prejbidatevetëmëdha”
4- Ibën Huzejmeh rahimehullah është prej
imamëve të hershëm të hadithit, autor i librit
të tevhidit dhe “Sahihut” të tij, me recensimin
e shejh Albanit rahimehullah. Edhe ky imam
kishte një ixhtihad të gabuar –sipas disa dije-
tarëve- në hadithin “Allahu e ka krijuar
Ademin në syretin e tij” dhe Ibën Tejmije
rahimehullah ka shkruar rreth 100 faqe
kundër këtij alimi të madh në këtë çështje.
Megjithatë ai është cilësuar si “prijësi i
imamëve” nga dijetarët e hadithit (muha-
dithët) dhe ishte hoxha i muhadithit të madh
Ibën Hibbani rahimehullah.[1]
Tani është radha për dy dijetarë të famshëm të
këtij ummeti, të cilët na kanë lënë një
trashëgimi sublime të dijes fetare e shkencore
nga të gjitha sferat. Ata kanë lënë libra që nga
shekulli i tetë hixhri, për të cilët sot e asaj
kohe të gjithë dijetarët e kërkuesit e dijes kanë
nevojë dhe thuajse janë të varur nga librat e
tyre, të cilët kanë mbushur horizontin anem-
banë globit. Janë libra që rrallë të mos gjenden
në ndonjë librari. Pa dyshim që kjo është prej
bereqetit të Allahut, suksesit të Tij, që ia jep
kujt të dojë nga robërit e Tij.
Është fjala është për Neveviun dhe Ibën Hax-
her el-Askalanin, Allahu i mëshiroftë. I kam
sjellë këtu sepse me gjithë dijen e madhe që na
kanë lënë këta dijetarë eminentë, kanë ekzis-
tuar disa pasues tekesh, mendjelehtë e injo-
rantë, të cilët me kapacitetin e tyre të ulët të të
menduarit kanë nxitur për djegien e librave të
këtyre dy dijetarëve (!) për shkak të disa
gjykimeve të tyre të gabuara në çështje të
akides, duke anashkaluar kështu esencën e tyre
të shëndoshë, ngritjen e tevhidit, mbrojtjen
______________
[1] “Err-rrisale el-mustatrefeh”, faqe 20, e Kittanit.

28
dhe jetën për jetësimin e Sunnetit Pejgamberik
dhe luftimin e bidateve dhe shirkut. Ata kanë
anashkaluar tërë atë mund e përpjekje mad-
hështore shkencore në fusha të ndryshme të
fesë, që e cituam lart, mund i cili ka qenë një
nga frytet e ruajtjes së Hadithit Pejgamberik
(siç ishin librat e Ibën Haxherit “Tehdhibut-
Tehdhib” dhe “Takribut-Tehdhib”, “Feth’ul
Bari”, “El-isabeh fi temjiizis-sahabeh”). Që
nga koha e tyre e deri më sot pa këta libra di-
jetarët e hadithit dhe të shkencave të tjera nuk
mund të shkruajnë punimet e tyre. Nuk ka di-
jetar hadithi apo kërkues dijeje që kam takuar
e të mos i ketë pasur para syve në tavolinat e
tyre librat e këtyre dijetarëve dhe madje jo
vetëm nga një botim të tyre, po nga të gjitha
botimet që ekzistojnë. Ibën Haxheri rahime-
hullah është një dijetar për të cilin janë thënë
fjalë madhështore, por po ndalem vetëm te
fjala e Imam Albanit rahimehullah, i cili e ka
pasur zakon të thotë për Ibën Haxherin: “Nuk
lind nëna më si Ibën Haxheri.”
Nuk dua të lë pa përmendur librin e imam
Neveviut rahimehullah në komentimin e
“Sahihut” të Muslimit, një libër për të cilin
kërkuesit e dijes sakrifikojnë shumë për ta më-
suar në ligjëratat e shumta të dijetarëve të
ndryshëm. Kurse kopshti i tij, “Rijadus-Sali-
hin”, është një libër të cilin e njeh i madh dhe
i vogël, e gjen në shtëpinë e çdo muslimani
dhe s’ka dijetar që nuk i ka hyrë komentimit
të tij me gojë apo me shkrim. Neveviu është
autor i shumë e shumë librave të vlefshëm dhe
të përdorshëm nga dijetarët dhe kërkuesit e
dijes. Dhehebiu i madh në “Tedhkiretul-Huf-
fadh” e ka lavdëruar Neveviun me tituj si
“Imami, Hafidhi i pashembullt, Shembulli,
Shejhul-Islami, dija e evlijave”….
Megjithatë disa “mendjelehtë e injorantë”
(është fjala për haddaditë) tentuan çrrënjosjen
e trashëgimisë së madhe të këtyre dy dijetarëve
eminentë, mirëpo ata mbetën vetëm një ankth
i shkurtër i muslimanëve, pasi dijetarët e këtij
ummeti u ngritën në mbrojtjen e kësaj
trashëgimie -edhe pejgamberike, sepse dije-
tarët janë trashëgues të Pejgamberit tonë sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem dhe i zmbrapsën
pretendimet e tyre qëllimkeqe. I falënderuar
qoftë Allahu!
Këta injorantë e qëllimkëqij u kapën pas disa
gjykimeve të gabuara të këtyre dy dijetarëve,
posaçërisht në disa çështje të akides, edhe pse
disa prej atyre gabimeve nuk kanë qenë fjalë të
tyre, por vetëm se i kanë transmetuar nga ko-
mentatorët e tjerë të hershëm të haditheve
(“Et-Tenbih”, faqe 5 me recensim të shejh Bin
Bazit, Fevzanit dhe tjerë). Në bazë të kësaj,
hadaditë i nxitnin njerëzit që të digjnin dy li-
brat kryesorë të tyre, “Fet’hul Barin”, komenti
i “Sahihut” të Buhariut në 17 volume i Ibën
Haxherit, si dhe “El-Minhaxh”, komenti i
“Sahihut” të Muslimit, gjithashtu voluminoz
sipas botimit, nga Neveviu.
Ata u tretën me fjalët e vëllezërve të këtyre dy
nga dijetarët e vonshëm bashkëkohor, e prej
tyre po cekim këto:
1- Shejhu, Al-lameh, Hammad el-Ensari
rahimehullah ka thënë: “Sikur të kisha pasur
pushtet mbi atë që thotë “të mos lexohet
“Fet’hul-Bari” dhe “Komenti i Neveviut Sahi-
hun e Muslimit”, do ta kisha arrestuar e bur-
gosur derisa të pendohet. Pa dyshim që ajo
fjalë del vetëm nga një mendjelehtë.”[2]
2- Kurse dijetari i madh Muhamed Salih el-
Uthejmin rahimehullah është pyetur në lidhje
me këta dijetarë kështu: “Cili është qëndrimi
juaj rreth disave që kritikojnë dy hafidhat
(Neveviun dhe Ibën Haxherin) dhe pretendo-
jnë se ata janë prej bidatçinjve? A thua gabimi
i dijetarit në akide – qoftë edhe nëse është nga
ixhtihadi dhe te’evili- e bën atë që të kon-
siderohet prej grupimeve të shpikura? A ka
dallim mes gabimit në çështjet teorike dhe
praktike?”
Shejhu i nderuar u përgjigj: “Pa dyshim se dy
shejhët dhe hafizët (e hadithit, Ibën Haxheri
______________
[2] El-Mexhmu’u” 2/582 të AbdulEvvel Hammad, djali i shejh Hammadit, përmes “Ed-delail el-vefijjeh”, fq. 12.

29
dhe Neveviu) janë prej besnikëve të moçëm e
shumë të dobishëm në ummetin islam. E,
nëse ka pasur prej tyre ndonjë gabim në
te‘evilin (komentim jo korrekt) e disa teksteve
që kanë të bëjnë me Cilësitë e Allahut, s’ka
dyshim se ajo u mbulohet atyre me të mirat
dhe dobitë e shumta të tyre. Mendojmë se
gabimet që kanë ndodhur janë vetëm si rrjed-
hojë e ixhtihadit dhe te‘evilit të pranueshëm,
qoftë edhe vetëm sipas mendimit të tyre. E lus
Allahun e Lartësuar që ajo të jetë prej gabimit
të falur dhe mirësia dhe dobia e ardhur prej
tyre të jetë prej mundit të shpërblyer dhe që
për ta të vlejë fjala e Allahut të Lartësuar: “Pa
dyshim që veprat e mira i shlyejnë veprat e
këqija.”[3]
Ajo që mendojmë ne është se ata të dy janë
prej Ehlu Sunnetit dhe Xhematit. Dhe këtë e
dëshmon shërbimi i tyre ndaj Sunnetit të Pe-
jgamberit të Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem, kujdesi i madh në pastrimin e Sunnetit
nga gjërat që i atribuohen dhe puna e tyre në
verifikimin e dispozitave që nxirren nga Sun-
neti. Edhe pse ata kanë kundërshtuar rrugën e
Ehlu Sunnetit në disa ajete dhe hadithe të
Cilësive (të Allahut), ishte ixhtihad i gabuar,
kështu që shpresojmë nga Allahu që t’i trajtojë
ata me faljen e Tij.
Kurse sa i përket (pyetjes rreth) gabimit në
akide, nëse gabimi është në kundërshtim me
rrugën e selefit, atëherë ai është devijim pa
mëdyshje, porse ai që e ka bërë atë gabim nuk
gjykohet si i devijuar derisa t’i kumtohet argu-
menti. E, nëse i kumtohet argumenti dhe
megjithatë ai vazhdon në gabimin dhe devi-
jimin e tij, atëherë ai është devijant në atë ku e
ka kundërshtuar hakun, edhe pse në çështje të
tjera është selefi.
Pra, ai nuk cilësohet si bidatçi në mënyrë ab-
solute, as nuk cilësohet si selefi në mënyrë ab-
solute; porse cilësohet si selefi në atë që është
në pajtim me selefin, por si bidatçi në atë që i
ka kundërshtuar ata, ashtu siç kanë thënë
Ehlu Sunneti për fasikun (gjynahqarin), se ai
është muëmin në atë që ka nga imani, por
fasik në gjynahet që bën. Pra, as nuk i jepet
cilësia absolute, as nuk i mohohet absolutësia
e atributit.
Kjo është drejtësia me të cilën na ka urdhëruar
Allahu, përveçse nëse bidatçiu ka shkuar deri
në atë masë saqë ka dalë nga feja me bidatin e
tij dhe në atë rast ai nuk meriton kurrfarë
nderi.” Këtu mbaron fjala e shejh Uthejminit
nga libri i tij i “Dijes” fq. 198, përmes “Ed-de-
lail el-vefijjeh”.
Pra, muxhtehidi kur gabon shpërblehet dhe
nuk ka gjynah për të. Bazë këtu është hadithi i
Amër ibën Asit radijallahu anhu në “Sahihun”
e Buhariut (7/157) dhe të tjerët.
Ibën Tejmije rahimehullah në “Mexhmu’ul
Fetava” (19/123) thotë: “Medhhebi i Ehlu
Sunnetit është se nuk ka gjynah për atë që bën
ixhtihad, edhe nëse gabon.”[4]
Gjithashtu thotë: “Kurse sa u përket atyre që
bëjnë ixhtihad (në ndonjë çështje të fesë),
ndonjëherë ia qëllojnë e ndonjëherë gabojnë.
Nëse bëjnë ixhtihad dhe gabojnë, ata kanë një
shpërblim për ixhtihadin e tyre dhe gabimi i
tyre është i falur. Kurse njerëzit e devijuar
bëjnë bashkim të detyrueshëm mes gabimit
dhe gjynahut, kështu që ndonjëherë e teprojnë
në të dhe thonë (për hoxhallarët e tyre) “ata
janë të mbrojtur nga gabimet (nuk gabojnë)”,
por ndonjëherë tjetër shkojnë në ekstremitetin
tjetër duke thënë “ata kanë bërë gjynah me
gabimet e tyre”. Ndërsa njerëzit e dijes dhe të
imanit nuk thonë për askënd se është i
pagabueshëm, as nuk e bëjnë gjynahqar (atë
që gabon në ixhtihad).” (Po aty: 35/69)
Ibën Tejmije rahimehullah e detajon edhe më
shumë çështjen e atij që bën ixhtihad duke
thënë: “Pra, muxhtehidi i cili argumenton –
qoftë ai ndonjë imam apo udhëheqës, dijetar
apo hulumtues, studiues apo mufti ose dikush
tjetër, kur bën ixhtihad duke pasur frikë Al-
______________
[3] Hud: 114
[4] Në librin “Kavaid fit-teamul meal-ulema”, fq. 157, i shejh AbdurRahman el-Luvajhik me recensim të Imam Bin Bazit rahimehullah, 1415 h.

30
lahun aq sa ka mundësi, kjo është ajo që Al-
lahu e ka ngarkuar dhe ai kështu konsiderohet
i nënshtruar ndaj Allahut, e meriton shpër-
blimin nëse ka frikë aq sa duhet dhe Allahu
nuk e ndëshkon atë”[5]
Ashtu siç tha shejhul-Islami këtu, ixhtihadi
për të cilin nuk shkruhet gjynah dhe fitohet
sevapi është ai ixhtihad që bëhet nga njerëzit e
ixhtihadit. Sa u përket njerëzve të rëndomtë,
edhe nëse ata e pretendojnë diçka të tillë, nuk
futen nën atë parim të nxjerrë nga fjala pe-
jgamberike sepse nuk janë të autorizuar për të
dhe qëndrimet e tyre janë të bazuara në
logjikë e teka.
Të njëjtën gjë thotë edhe Imam Shatibiu
rahimehullah në librin e tij “El muvafakat”
(4/168). “Ixhtihadi që ndodh në sheriat është
dy llojesh. I pari është ixhtihadi që merret në
konsideratë, ai legjitim, i cili buron nga të
zotët e tij, të cilët e kanë pjekur atë që nevo-
jitet për ixhtihad. Kurse lloji i dytë është i
pakonsiderueshëm, që buron nga personi që
nuk e di se çfarë duhet plotësuar për të bërë
ixhtihad dhe ky lloj ixhtihadi është thjesht
mendim, burimi i të cilit është pasioni, intere-
sat, pasim i tekave dhe zhytje në injorancë.
Çdo mendim i nxjerrë nga këto burime pa
dyshim që nuk pranohet sepse është në
kundërshtim me të vërtetën që ka zbritur Al-
lahu i Madhërishëm: “Prandaj gjykoji sipas
asaj që të ka shpallur Allahu e mos ndiq dëshi-
rat e tyre të kota.”[6][7]
Vërejtje: Të mos mashtrohet dikush e të thotë
se ky parim vlen edhe për Sejid Kutubin dhe
të tjerë si ai, ngase esenca e tij nuk ka qenë
Sunneti dhe udhëzimi profetik, as nuk ka
qenë ndonjë muxhtehid sepse ai nuk ka qenë
as dijetar e lëre më muxhtehid- sipas kritereve
të Shatibiut, që i sollëm më lart.
Në fund, nuk duhet menduar se kjo që u
shkrua deri tani nga qëndrimet e dijetarëve të
konsiderueshëm të Sunetit është në përputhje
me bidatin e Muvazanes. Kurrsesi! Të gjitha
këto janë parime të drejta që gjenden nëpër li-
brat e dijetarëve të këtij ummeti dhe nëse
dikush pretendon ashtu, atëherë edhe ata dije-
tarë (që kanë marrë, mësuar, ua kanë mësuar
të tjerëve dhe kanë këshilluar që të mësohen
librat e asaj elite muxhtehidësh), si Ibën Hax-
heri, Neveviu, Shevkani dhe të tjerë, edhe ata
atëherë na qenkan në përputhje me atë bidat
të Muvazanes! Kurrsesi!
E vërteta është se kjo është drejtësia dhe
mëshira e Ehlu Sunnetit mes tyre dhe me të
tjerët, ndryshe nga pasuesit e tekave dhe të pa-
sioneve, siç thotë Shejhul Islam Ibën Tejmije
rahimehullah: “Ehlu Sunneti janë më të dijsh-
mit për hakun dhe më të mëshirshmit me
njerëzit.”
Dhe sikur të mos ishte praktikuar kjo drejtësi,
atëherë sa e sa dituri, libra e dijetarë do të
ishin hedhur në një qosh, kurse njohuria dhe
dituria do të tretej e nuk do të ishte sot në
mesin tonë. Këto çështje pas frikës ndaj Al-
lahut- shtjellohen me detaje e jo gjithmonë
me përgjithësime, pasi përgjithësimet siç dihet
nga librat e “rregullave të bidatit”shpeshherë
janë shkak i rënies në bidat.
E lus Allahun e Madhërishëm që të na furni-
zojë me qëllim të mirë në kuptimin e së
vërtetës, në mënyrë që ta shohim të vërtetën si
të vërtetë e pastaj ta ndjekim atë dhe që të na
ruajë nga mendimet e nxjerra nga tekat dhe
pasionet! Allahu i dëgjon lutjet tona dhe u
përgjigjet atyre.
Përgatiti:
Zejd HAZIRI
Gjilan / Kosovë
______________
[5] “Minhaxhus-Sunneh” (5/111) përmes “Kavaid fitteamul meal-ulema”, fq. 158.
[6] El Maide: 49
[7] Këtu mbaron fjala e Shatibiut përmes “Kavaid fit-teamul”, fq. 162.

31
Bojkoti që lavdërohet është ai që sjell fryte dhe jo ai që sjell prishje. Hoxha i Islamit Ibën
Tejmije në “Mexhmu-ul Fetava” (28/173) ka thënë: “E nëse do të ndodhte që sa herë që ka
mosmarrëveshje mes dy muslimanëve të kishte bojkot, nuk do të mbetej vëllazëri.”
F
EDHE NJË HERË,
BUTË O PASUESIT E
SUNNETIT ME PASUESIT
E SUNNETIT!
Falënderimi i takon vetëm Allahut, nuk ka
forcë dhe fuqi vetëm se me Allahun. Paqja dhe
nderimi i Allahut qofshin mbi robin e Tij dhe
të Dërguarin e Tij, Pejgamberin tonë
Muhamed, mbi familjen e tij, mbi shokët e tij
dhe mbi të gjithë ata që e ndihmuan atë.
Në vijim, ata pasues të Sunnetit dhe xhematit
që merren me diturinë dhe ndjekin rrugën e të
parëve tanë të mirë janë personat që kanë më
tepër nevojë në këtë kohë që të bashkohen dhe
të këshillojnë njëri-tjetrin, sidomos kur dihet
se ata janë pakicë e pakicës në krahasim me
grupimet e devijuara nga rruga e të parëve tanë
të mirë. Para më shumë se dhjetë vitesh, në
fundin e kohës së dy dijetarëve të nderuar, Ab-
dulaziz ibën Baz dhe Muhamed ibën Uthejmin
(Allahu i mëshiroftë), një pjesë shumë e vogël e
pasuesve të Sunnetit nisën të paralajmëronin
prej disa grupimeve të devijuara nga rruga e të
parëve tanë të mirë. Kjo ishte një punë e
lavdëruar dhe e mirë, por është për të ardhur
keq që pasi ndërruan jetë dy dijetarët e
nderuar, disa prej këtij grupi të vogël nisën të
ﬂisnin për disa vëllezër të tyre që janë pasues të
Sunnetit dhe që thërrasin në të ashtu siç kanë
qenë të parët tanë të mirë, qofshin këtë thirrës
brenda shtetit tonë apo edhe jashtë tij,
megjithëse e kishin obligim ndaj atyre që ta
pranonin mirësinë e tyre dhe të mblidhnin for-
cat që të përmirësonin, nëse vërtetohej që
kishte ndonjë gabim, dhe të mos e angazhonin
veten e tyre duke bërë tubime, duke i përmen-
dur ata dhe duke i ndaluar të tjerët prej tyre,
por duhet të merreshin me diturinë duke më-
suar vetë, duke i mësuar të tjerët dhe duke bërë
thirrje në të. Kjo është metoda e saktë në për-
mirësim, metoda që ka ndjekur edhe shejhu
ynë Abdulaziz ibën Baz, imami i pasuesve të
Sunnetit dhe xhematit në kohën tonë, Allahu e
mëshiroftë. Ata që merren me dijen sot janë të

22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm

22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to 22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm

Similar to 22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm (20)

More from RregullatIslame

More from RregullatIslame (20)

22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm