29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut

R E E D U K A T I V E K U L T U R O R E
V I S T Ë M U J O R E F E T A R E S H K E N C O R E
&
SHTATOR 11 - DHULKADEH 1432 9
20 SHEVAL NR. 2 ÇMIMI 1
| €
| |
“AtadëshirojnëtëfikindritëneAllahutmegojënetyre,porAllahuepërsosdritëneVet,
edhenëseeurrejnëjobesimtarët” Saff8
lfq. 4
QËLLIMI I
KRIJIMIT
ADHURIMI MES FSHEHTESISË
DHE SË DUKSHMËS lfq. 18
PËRGËZOI
DURIMTARËT lfq. 28
ETIKA E SHOQËRIMIT
ME SHOKUN lfq. 35
Rinia është forca më e qëndrueshme e ummetit, është ajo që shkruan histori dhe ngadhënjime,
është rinia e sotme, por burrat dhe trimat e së nesërmes, është baza e ardhmërisë së popujve,
prandaj kanë ardhur edhe argumentet sheriatike për kujdesin dhe udhëzimin e veçantë të rinisë
në atë që është më e mirë dhe më përmirësuese. fq.31
RINIA ISLAME
dhe sfidat bashkëkohore

EDITORIALI
Ebu Abdul‐Bari, E’id Sheriﬁ
Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut ................................ 2
Alban UKMATA
Qëllimi i krijimit ........................................................................ 4
Muhamed ibën AbdulVehhab
T’ua mësojmë fëmijëve tevhidin .............................................. 8
Darul Kasim
Dhjetë shkaqet e hyrjes në xhennet ...................................... 13
Halid EVSEJF
Adhurimi mes fshehtësisë dhe së dukshmes ......................... 18
Ebu Islam, Salih ibën Ta Ha Abdul Vahid
Durimi me rastin e vdekjes së fëmijës ................................... 23
Nexhib XHELVAN
Përgëzoji durimtarët .............................................................. 28
Uthman ISA
Rinia islame dhe sﬁdat bashkëkohore .................................... 31
Darul Vatan
Etika e shoqërimit dhe e shokut ............................................ 35
Darul Vatan
Më e mira që është thënë për ty motër (III) .......................... 38
Muhamed ibën Salih EL UTHEJMIN
Përmbledhje pyetjesh që i nevojiten familjes muslimane ..... 42
PËRMBAJTJA
Kryeredaktor:
UnejsMURATI
Zv. Kryeredaktor:
Mr.FidanXHELILI
Anëtarët e revistës:
AdemAVDIU
SabahudinSELIMI
XheladinLEKA
Bashkëpunëtorët:
BaliSADIKU
FehmiDALIPI
LirimSADIKU
NamikVEHAPI
ShuajbREXHA
Eshrefedin ISMAJLI
Redaktor gjuhësor:
ArianKOÇI
Boton:
Shtëpia botuese
Atik
Gjilan, Republika e Kosovës
Tirazhi: 1000
Adresa:
Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan
Republika e Kosovës
E‐mail: delirjedheedukim@gmail.com
Nr. i llog.: 1150‐138922‐0101‐09
ProCredit Bank of Kosovo
Swift Code: MBKORS22
Gjilan, Republika e Kosovës
NDIHMO REVISTËN

F
2 Dëlirje&Edukim | S H TAT O R 2 0 1 1
Ibën Kajjimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: "Zemra duhet shpëtuar prej pesë gjërave: nga
shirku, që kundërshton njëshmërinë; nga bidati, që kundërshton Sunnetin; nga shfren-
imi, që kundërshton natyrshmërinë; nga pakujdesia, që kundërshton përkujtimin dhe
nga epshi, që kundërshton sinqeritetin.”
Falënderimi i takon Allahut. Përshëndet-
jet dhe respekti qofshin mbi të Dërguarin
e Tij dhe mbi të gjithë ata që pasojnë
rrugën e tij deri ditën kur do të takojmë
Allahun e Madhërishëm.
Mirësitë e kësaj feje ka mundësi t'i shijojë
vetëm mendjemprehti dhe ai që shfrytë-
zon logjikën e pastër. Allahu i obligoi
njerëzit me obligime vetëm pasi të kenë
mësuar të mendojnë dhe logjikojnë.
Problemi qëndron në faktin se shumë
njerëz e kanë humbur mendjen dhe
logjikën sepse janë rrëmbyer nga euforitë,
pasimet e verbra dhe pakujdesia.
Ibën Kajjimi, Allahu e mëshiroftë, thotë:
"Zemra duhet shpëtuar prej pesë gjërave:
nga shirku, që kundërshton njëshmërinë;
nga bidati, që kundërshton Sunnetin;
nga shfrenimi, që kundërshton natyrsh-
mërinë; nga pakujdesia, që kundërshton
përkujtimin dhe nga epshi, që kundërsh-
ton sinqeritetin.”
Njeriu largohet nga feja e Allahut atëherë
kur shkon pas euforisë, pasimit të verbër
dhe pakujdesisë.
E kundërta e pakujdesisë është përkuj-
Editorial
ALLAHUT
Kënaqësia e të jetuarit me fenë e

timi, rezultat i të cilit është se njeriu drej-
tohet drejt meditimit dhe ecën drejt
pendimit dhe rrugës së drejtë. E kush
ecën drejt saj, pa dyshim se Allahu do ta
ndihmojë në realizimin e qëllimit të tij.
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
na përshkruan ngjarjen e njeriut që vrau
99 veta, se si kujdesi dhe përkujtimi i tij
bëri që Allahu t’ia mundësojë atij ecjen
drejt pendimit, drejt shpëtimit, drejt
xhennetit.
Pasimi i verbër është problem shumë se-
rioz, që të çon deri aty sa të mendohet se
i pasuari është i pagabueshëm. Pa e vërej-
tur njeriu mund të bjerë në pasim të ver-
bër.
Ibën Kajjimi, Allahu e mëshiroftë, thotë:
"Të përkushtuarit, njerëzit e kapur pas
Sunnetit, bashkuan pasimin e verbër dhe
largimin total nga ai, duke qartësuar
gabimet e dijetarit, duke qartësuar të
keqen e pasimit të verbër dhe faktin se
dijetari ka mundësi të devijojë, se nuk
është i pagabueshëm dhe nuk lejohet të
pranohet çdo gjë që thotë dhe se fjalët e
tij nuk duhet të merren si të
pagabueshme. Kjo është ajo që kanë
kundërshtuar të gjithë dijetarët, duke ua
bërë haram pasuesve të tyre, pasi është
edhe origjina e së keqes dhe e sprovës,
ngase ata që e pasojnë dijetarin në atë që
ia ka qëlluar dhe në atë që ka gabuar,
duke mos i dalluar ato, pa dyshim e mar-
rin fenë e Allahut me gabime, duke lejuar
atë që Allahu ka ndaluar dhe duke
ndaluar atë që Allahu ka lejuar, duke bërë
legjitime diçka që nuk është legjitime.”
Njeriu patjetër duhet të mendojë për kë-
naqësinë e të jetuarit me fenë e Allahut.
Të gjithë njerëzit falen, por nuk janë të
njëjtë në shpërblime; mirësitë rriten në
saje të prezencës së zemrës në namaz,
kurse meditimi favorizohet në saje të
veprave të zemrës. Atëherë kur sahabët
menduan se shpërblimi vjen si rezultat i
veprave të shumta, atëherë çfarë ndodhi?
Enesi transmeton se një grup njerëzish
shkuan tek gratë e të Dërguarit dhe
pyetën për adhurimin e të Dërguarit të
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në
fshehtësi. E kur e kuptuan, njëri tha "do
të falem gjithë natën dhe kurrë s'do të fle".
Tjetri shtoi "unë do të agjëroj vazhdimisht,
pa ndërprerë", kurse i treti tha se "unë s'do
të martohem kurrë". Këto fjalë i shkuan
Profetit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe
tha: “Çfarë kanë njerëzit që flasin kështu?!
Unë agjëroj nganjëherë dhe ha, fle dhe
martohem me grua. Kushdo që shkel Sun-
netin tim, nuk më përket mua."
Me këtë i Dërguari i Allahut na tregoi se
udhëzimi dhe kënaqësia e të jetuarit në
fenë e Allahut është pasimi i udhëzimeve
të tij.
Ebu Abdul-Bari, E’id Sheriﬁ
Përshtati: Unejs MURATI
Gjilan/Kosovë
3
Dëlirje&Edukim | S H TAT O R 2 0 1 1

4
Q
Kështu, qëllimi i qenësishëm për të cilin është krijuar njerëzimi është adhurimi i Zotit.
Megjithatë, i Gjithëfuqishmi, nuk ka nevojë për të qenë i adhuruar nga njerëzit. Ai nuk
i krijoi njerëzit për shkak se kishte nevojë për ta.
KRIJIMIT
NJËSHMËRIA E ALLAHUT
(Duke e njësuar Allahun në krijim, adhurim,
emrat dhe cilësitë e Tij)
Qëllimi i krijimit është një temë që në një
moment a tjetër vret mendjen e çdo njeriu.
Secili prej nesh në një kohë a tjetrën e pyet
veten: “Pse ekzistoj?” ose “Për çfarë qëllimi
jam në këtë botë?”
PËRSE ZOTI KRIJOI?
Nga këndvështrimi religjioz, nevojitet të
bëhet një pyetje edhe më fondamentale: Pse
Zoti krijoi? Kjo pyetje duhet shtruar ngase
në realitet njeriu nuk është krijesa më mad-
hore. Krijimi i njerëzve është shumë më pak i
ndërlikuar se krijimi i gjithësisë në të cilën je-
tojmë, megjithatë fare pak njerëz e kuptojnë
këtë të vërtetë dhe shumë pak mendojnë
rreth këtij realiteti për shkak të epërsisë së
dukshme të qenies njerëzore ndaj krijesave të
tjera në Tokë. Njerëzimi po bëhet më arro-
gant dhe e konsideron veten si gjënë më të
madhe dhe më superiore në këtë botë.
Kështu, njerëzit kanë prirje të fokusohen më
shumë te bota materiale sesa ndjenjat sh-
pirtërore. Allahu në Kur’an thotë: “Krijimi i
qiejve dhe i tokës është pa dyshim më mad-
hështor se krijimi i njerëzimit e megjithatë
shumica e njerëzve nuk e dinë.” El Gafir:57.
Në këtë ajet, Zoti e kthen njeriun në gjend-
jen e tij reale në këtë botë. Njerëzimi është
vetëm një pjesë e vogël e ekzistencës, i cili ka
rezultuar nga akti i mrekullueshëm i krijimit
hyjnor. Kështu, që të kuptojë arsyen përse
Zoti krijoi njerëzimin, njeriu së pari duhet t’i
përgjigjet pyetjes edhe më fondamentale:
Përse Zoti krijoi?
QËLLIMI I

5
KRIJUESI
Krijimi është në thelb rezultat i cilësisë
hyjnore së të qenët krijues. Është diçka kon-
tradiktore nëse themi se Krijuesi nuk krijon.
Kjo nuk do të thotë se Zoti ka nevojë për
krijesat e Tij. Zoti është i lirë prej të gjitha
nevojave. Janë krijesat ato që kanë nevojë për
Të. Ashtu si bëhet e qartë madhështia e
shkrimtarit në shkrimet e tij, ashtu edhe për-
sosmëria e cilësisë hyjnore të krijimit mani-
festohet në krijim. Krijimi, në kuptimin e
vërtetë, është i veçantë vetëm për Zotin.
Edhe pse njerëzit ia veshin aktin e krijimit
vetvetes, ajo që bëjnë ata nuk është krijim i
vërtetë. Njerëzit thjesht manipulojnë me
gjërat që tashmë ekzistojnë d.m.th. janë kri-
juar nga Zoti. Bie fjala, tavolina është e
punuar nga lënda që vjen nga drurët dhe
mbahet me gozhda e vidha të punuara nga
metali, prejardhja e të cilit është nga shkëm-
binjtë. Pra, njerëzit nuk i kanë krijuar drurët
dhe metalet. Vetëm Zoti krijon prej asgjësë.
Zoti dënon çdo krahasim që i jep Atij kufiz-
ime njerëzore. Ai thotë: “...Asgjë nuk i përng-
jet Atij dhe Ai është Gjithëdëgjuesi dhe
Gjithëpamësi.”. Esh-Shura ajeti 11
Akti i krijimit është rrjedhojë e vetisë hyjnore
së të qenët krijues. Në shumë ajete të
Kur’anit, Zoti e përshkruan Veten si Krijues
për t’ia bërë me dije njerëzimit se çdo gjë i
takon vetëm Atij: “Allahu është Krijuesi i çdo
gjëje dhe Ai është Vekil (Kujdestar, Ruajtës,
Rregullues) mbi gjithçka.” Ez Zumer:62;
“Ndërsa Allahu ju ka krijuar ju dhe çfarë ju
bëni e veproni (veprat tuaja)” Es Saffat:96.
Njeriu duhet ta kuptojë se asgjë nuk ndodh
në këtë gjithësi pa lejen e Zotit. Të kërkohet
mbrojtje nga e keqja ose të kërkohet e mira
nga ndonjë burim tjetër përveç Zotit është
gabim (gjynah) shumë i madh. Për shkak të
injorancës, shumë njerëz orvaten t’i largohen
fatkeqësisë dhe të arrijnë fat përmes magjive,
hajmalive, astrologjisë, fallit etj. Për këtë
arsye, në Kur’an, në suren Felek, Zoti i infor-
mon njerëzit që të kërkojnë mbrojtje nga e
keqja vetëm tek Ai: “Thuaj: I mbështetem
(Allahut) Zotit të Agimit (të me ruajë), nga
sherri (e keqja) e asaj që Ai ka krijuar.” El
Felek: 1-2.
Allahu, Zoti i Plotfuqishëm, Ai krijoi një
botë në të cilën e keqja ose e mira mund të
bëhen nga qeniet të cilave Ai ua ka dhënë
këtë mundësi. Mirëpo asnjë e keqe a e mirë
nuk mund të ndodhë në këtë botë pa lejen e
Zotit. Kjo është arsyeja përse është e kotë t’u
drejtohemi të tjerëve (si varreve, të vdekurve,
idhujve, gurëve, figurave, etj.) për ndihmë
dhe mbrojtje përveç Zotit (Një e të Pashoq).
Allahu në Kur’an thotë: “Çdo fatkeqësi që i
bie njeriut ndodh me lejen (vullnetin) e
Allahut...” Et Tegabun :11.
I Dërguari i fundit, Muhamedi, sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, e elaboroi edhe më tutje
këtë koncept duke thënë: “Dije se nëse i tërë
njerëzimi do të bashkohej për të të ndihmuar,
ata do të mund të të ndihmonin vetëm aq sa
Allahu tanimë ka caktuar për ty. Gjithashtu,
nëse i tërë njerëzimi do të bashkohej për të të
dëmtuar, do të të dëmtonin aq sa Allahu ka
caktuar për ty.”
PËRSE ZOTI E KRIJOI NJERËZIMIN?
Nga këndvështrimi i njerëzimit, pyetja
“Përse Zoti e krijoi njeriun?” nënkupton
“Për çfarë qëllimi është krijuar njeriu?”. Në
Kur’an kësaj pyetjeje i është dhënë përgjigje e
qartë, pa kuptim të dyfishtë. Në të Zoti u
tregon njerëzve se çdo njeri ka lindur me
vetëdijen e brendshme dhe të natyrshme për
Zotin (me besimin në Zot). Allahu thotë:
“Përkujto kur Zoti yt nxori nga shpina e
bijve të Ademit pasardhësit e tyre dhe i bëri
dëshmues të vetes së tyre (duke u thënë): “A
nuk jam Zoti juaj?” Ata thanë: “Po, dësh-
muam!” Të mos thoni në Ditën e Kiametit:
“Ne nga ky (dëshmim) ishim të panjohur.
Ose të mos thoni: “Prindërit tanë më parë
ishin idhujtarë, e ne ishim pasardhës të tyre.

6
A do të na shkatërrosh ne për atë që bënë ata
asgjësues të së vërtetës?” El A’raf , 172-173.
I Dërguari Muhamed,sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, ka shpjeguar se kur Allahu e krijoi
Ademin, Ai mori prej tij besën në vendin e
quajtur Na’maan[1], në ditën e 9-të, të muajit
të 12-të. Ai pastaj nxori prej Ademit të gjithë
ata që do të lindin deri në fund të botës,
gjeneratë pas gjenerate, dhe i shpërndau para
Tij që të marrë edhe prej tyre besën. Ai u foli
atyre, secilit përballë, duke i bërë ata të dësh-
mojnë se Ai është Zoti i tyre. Prandaj çdo
njeri është përgjegjës për besimin në Zot, i
cili është i vulosur në gjithsecilin shpirt.
Mbështetur në këtë besim të lindur, në suren
edh-Dharijat, Allahu e ka definuar qëllimin e
krijimit të njerëzimit kështu: “Nuk i kam
krijuar xhinët dhe njerëzit për asgjë tjetër
vetëm që të më adhurojnë.” Edh Dharijat,
:56.
Kështu, qëllimi i qenësishëm për të cilin
është krijuar njerëzimi është adhurimi i
Zotit. Megjithatë, i Gjithëfuqishmi, nuk ka
nevojë për të qenë i adhuruar nga njerëzit. Ai
nuk i krijoi njerëzit për shkak se kishte
nevojë për ta. Nëse asnjë njeri i vetëm nuk
do ta adhuronte Zotin, në asnjë mënyrë nuk
do të pakësohej Madhështia e Tij. Edhe po
që se të gjithë njerëzit do ta adhuronin Atë,
në asnjë mënyrë nuk do ta shtonin Madhë-
shtinë e Tij. Zoti është i Përsosur. Ai ekzis-
ton vetë pa nevojën e askujt. Të gjitha
krijesat njerëzore kanë nevoja. Njerëzimi
është ai që ka nevojë për të adhuruar Zotin.
KUPTIMI I ADHURIMIT
Për ta kuptuar arsyen pse njerëzit kanë
nevojë për ta adhuruar Zotin, së pari duhet
kuptuar se çfarë do të thotë shprehja “adhu-
rim”. Në anglisht termi worship (adhurim)
vjen prej anglishtes së vjetër veorthscipe, që
nënkupton nder-respekt. Kështu, në gjuhën
angleze adhurimi përkufizohet si ‘shfaqje e
akteve të devocionit ndaj hyjit’. Sipas këtij
kuptimi, njeriu është i urdhëruar të tregojë
mirënjohje – falënderim ndaj Zotit duke e
madhëruar Atë. Në Kur’an, Allahu thotë:
“Atëherë madhëroje me falënderim Zotin
tënd...” En Nasr :3.
Duke madhëruar Zotin, njeriu zgjedh të jetë
në harmoni me krijesat e tjera, të cilat
vetvetiu e madhërojnë Krijuesin e tyre. Al-
lahu e përmend këtë fenomen në shumë sure
të Kur’anit. Për shembull, në suren el-Isra,
Allahu thotë: “Atë e madhërojnë shtatë qiejt,
toka dhe gjithçka gjendet në to. Dhe nuk ka
asgjë që nuk e madhëron Atë, duke e
lavdëruar, por ju (o njerëz) nuk e kuptoni
madhërimin që i bëjnë ata...” El Isra:44.
Ndërsa në gjuhën arabe, në gjuhën e
Kur’anit, adhurimi është quajtur ibadeh, fjalë
e lidhur ngushtë me emrin abd, që nënkup-
ton robin. Robi është ai nga i cili pritet të
bëjë çfarëdo që zotëria i tij dëshiron. Ad-
hurimi, sipas Kur’anit, nënkupton ‘nën-
shtrim dhe dorëzim me bindje ndaj vullnetit
të Zotit’. ‘Vullneti i Zotit’ është i ngërthyer
në të gjitha ligjet e shpallura hyjnore, të cilat
të Dërguarit ua mësuan pasuesve të tyre.
Nënshtrimi ndaj ligjit hyjnor është themeli i
adhurimit. Në këtë kuptim, madhërimi
bëhet adhurim kur njerëzit vendosin t’u
binden udhëzimeve të Zotit përkitazi me
madhërimin e Tij.
NEVOJA PËR ADHURIM
Përse njerëzit kanë nevojë ta adhurojnë dhe
ta madhërojnë Zotin duke iu nënshtruar lig-
jeve të shpallura hyjnore? Ngase nënshtrimi
ndaj ligjit hyjnor është çelës i suksesit në këtë
botë dhe në botën e ardhme. Njerëzit e parë,
Ademi dhe Havaja, u krijuan në parajsë
(xhennet) dhe më vonë u përjashtuan nga ajo
për shkak të mosnënshtrimit ndaj ligjit
______________
[1] E njohur si Dita e Arafatit.

7
hyjnor. Ligjet hyjnore janë udhëzime për
njerëzit në të gjitha sferat e jetës. Ato defino-
jnë të drejtën dhe të gabuarën për ta dhe u
ofrojnë njerëzve një sistem të plotë për të
rregulluar të gjitha çështjet e tyre. Vetëm Kri-
juesi e di më së miri se ç'është më e do-
bishme e ç'nuk është për krijesat e Tij. Ligjet
hyjnore urdhërojnë dhe ndalojnë veprime
dhe substanca të ndryshme për të mbrojtur
shpirtin, trupin njerëzor dhe shoqërinë njerë-
zore prej së keqes dhe dëmit. Në mënyrë që
njerëzit të plotësojnë mundësitë e tyre duke
bërë jetë të drejtë, ata kanë nevojë të adhuro-
jnë Zotin nëpërmjet nënshtrimit ndaj urd-
hëresave të Tij.
MËKATI MË I RËNDË
Kundërshtimi i qëllimit të krijimit të vet
është e keqja më e madhe që do të mund të
bënte ndonjë njeri. Transmetohet nga Abdul-
lah ibën Mes'udi se e ka pyetur të Dërguarin
e Allahut se cili është mëkati më i rëndë tek
Allahu dhe ai është përgjigjur: “T’i bësh Al-
lahut shok (të adhurosh tjetërkënd pos Allahut),
sepse Ai të ka krijuar.” Adhurimi i tjetërkujt
përveç Allahut, që në gjuhën arabe quhet
shirk, është i vetmi mëkat i pafalshëm (në
amshueshmëri). Po që se një njeri vdes pa u
penduar për mëkatet e tij a të saj, Allahu
mund t’ia falë të gjitha mëkatet, përveç
shirkut. Përkitazi, Allahu ka thënë në suren
en-Nisa: “Vërtet, Allahu nuk fal që të ad-
hurohet dikush apo diçka tjetër veç Atij, por
gjynahet e tjera më të vogla ia fal kujt të
dojë. Kushdo që i bën shok Allahut (në ad-
hurim), ka bërë gjynah të madh.” En
Nisa,:48. Adhurimi i të tjerëve përveç
Allahut në esencë përfshin dhënien e
atributeve (cilësive) të Krijuesit krijesave të
Tij.
PËRFUNDIM
Pa njohur qëllimin e krijimit, njerëzit do të
sillen vërdallë në jetë si anijet pa timon. Qël-
limet e tyre ose do të jenë të gabuara nga
shkaku i mësimeve jokorrekte religjioze ose
do të jenë materialiste dhe rrjedhimisht të
izoluara brenda kësaj bote. Është thelbësore
për mirëqenien e tyre që ata të njohin arsyen
e krijimit të tyre. Shikuar rrënjësisht, Allahu
ka krijuar në mënyrë që t’i manifestojë
atributet e Tij. Prandaj, krijimi është rezultat
i të qenët të Tij Krijues, parajsa manifeston
Mëshirën e Tij, ferri drejtësinë e Tij, gabimet
e njeriut Faljen e Tij, qeniet e gjalla dhe jo të
gjalla tregojnë Bujarinë e Tij, etj. Rëndësia e
të kuptuarit se krijimi është mjet me të cilin
Allahu i manifeston atributet e Tij është se
njerëzit pastaj mund ta njohin lehtë Zotin
dhe ta pranojnë caktimin e Tij dhe fatin e
tyre. Nga ana tjetër, është e një rëndësie më
të madhe që njerëzit të dinë qëllimin e kri-
jimit të tyre. Kur’ani na mëson se ky është
adhurimi i Zotit, ngase njerëzimi duhet ta
adhurojë Zotin në mënyrë që të fitojë drejtësi
dhe status shpirtëror të domosdoshëm për
hyrje në parajsë. Rëndësia e kësaj diturie
është që njerëzit të kuptojnë se adhurimi
është i nevojshëm ashtu si ushqimi dhe
frymëmarrja dhe se kjo nuk është ndonjë e
mirë që ata i bëjnë Zotit (por vetes së tyre).
Allahu në Kur’an thotë: “Thuaj (O
Muhamed): “Në të vërtetë, namazi (falja)
im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime, i
përkasin vetëm Allahut, Zotit të botëve.” El
En’am:162)
Përgatiti: Alban UKMATA
Gjakovë/Kosovë

ç
8
Çdo lavdërim i përket Allahut, Zotit të
botëve. Salati dhe selami qofshin për
zotërinë e të Dërguarve, për familjen dhe
për mbarë shokët e tij.
Kjo është një shkresë e dobishme, e cila
përmban atë që njeriu duhet t’ua mësojë
patjetër fëmijëve, para Kur'anit, në
mënyrë që fëmija të rritet si njeri i plotë
në fitreh (natyrshmëri) islame dhe të jetë
monoteist i mirë që ecën rrugës së bes-
imit. E kam renditur sipas metodës
pyetje-përgjigje.
1. Pyetje: Nëse të thuhet: Kush është
Zoti yt?
Përgjigje: Thuaj: Zoti im është Allahu.
2. Pyetje: Çdo të thotë Zot?
Përgjigje: Thuaj: Sunduesi, i Adhuruari,
Ndihmuesi... Allahu... i vetmi që duhet
të adhurohet me dashuri dhe përnderim
nga të gjitha krijesat e Tij dhe i vetmi të
Cilit duhet t’i nënshtrohen ato.
3. Pyetje: Nëse të thuhet: Si e njohe
Zotin tënd?
Përgjigje: Thuaj: Zotin tim e njoh përmes
shenjave dhe krijesave të Tij. Prej shen-
jave të Tij janë nata, dita, Dielli dhe
Hëna, ndërsa prej krijesave të Tij janë
shtatë qiejt, Toka dhe çdo gjë që është
mes tyre. Argument për këtë është fjala e
Allahut të Lartësuar: “Në të vërtetë, Zoti
juaj është Allahu, që krijoi qiejt dhe
Tokën për gjashtë ditë e pastaj u ngrit dhe
Gjëja e parë, që Allahu ua bëri obligim robërve të Tij, është mohimi i tagutit dhe besimi
në Allahun. Allahu i Madhëruar thotë: “Çdo populli Ne i çuam një të Dërguar (që u
thoshte): “Adhuroni Allahun dhe shmangni tagutin” En-Nahl: 36
TEVHIDIN
T’ua mësojmë fëmijëve

9
qëndroi mbi Fronin hyjnor (Arshin). Ai
me errësirën e natës e mbulon ditën, e
cila e ndjek atë; Dielli, Hëna dhe yjet i
përulen urdhrit të Tij. Vetëm Atij i për-
ket krijimi dhe urdhërimi. Qoftë bekuar
Allahu, Zoti i botëve!” El A’raf: 54
4. Pyetje: Nëse të thuhet: Për çfarë qël-
limi të krijoi ty Allahu?
Përgjigje: Thuaj: Që ta adhuroj vetëm
Atë pa i shoqëruar asgjë, t’i bindem Atij
përmes zbatimit të urdhrave të Tij dhe
përmes largimit nga gjërat që Ai i ndaloi.
Ashtu siç thotë Allahu i Madhërishëm:
“Unë nuk i krijova xhinët dhe njerëzit
për tjetër, pos që të më adhurojnë vetëm
Mua.” Edh-Dharijjat: 56
Gjithashtu fjala e të Madhërishmit: “Sig-
urisht, atij që adhuron tjetërkënd përveç
Allahut, Allahu do t’ia ndalojë xhennetin
dhe strehim i tij do të jetë zjarri.” El
Maideh: 72
Shirk është kur dikush i shoqëron Al-
lahut ndonjë gjë duke e adhuruar atë,
apo duke shpresuar në të, apo duke u
frikuar prej saj, apo duke u mbështetur
në të, apo duke iu përkushtuar asaj në
vend të Allahut apo duke bërë për të
gjëra të tjera prej llojeve të adhurimit.
Adhurimi është emër që përmbledh çdo
gjë që e do Allahu dhe është i kënaqur
me të prej fjalëve dhe veprave, qofshin
ato të dukshme apo të fshehta.
Lutja është adhurim. Allahu i Lartësuar
thotë: “Xhamitë janë vetëm për Allahun,
prandaj mos iu lutni askujt, krahas Al-
lahut!” El Xhinn: 18
Argumenti që tregon se lutja drejtuar
dikujt tjetër veç Allahut është kufër
(mosbesim) është: “Dhe kushdo që lut në
vend të Allahut ndonjë të adhuruar
tjetër, duke mos pasur kurrfarë prove për
këtë, me siguri do të japë llogari vetëm te
Zoti i tij. Me të vërtetë, nuk ka shpëtim
për mohuesit.” El Mu’minun: 117
Kjo për arsye se lutja është prej llojeve
më të mëdha të adhurimit. Ashtu siç
thotë Allahu Fuqimadh:
“Zoti juaj ka thënë: “Lutmuni Mua, se
do t’ju përgjigjem! Me të vërtetë, ata që
tregohen mendjemëdhenj e nuk duan të
Më adhurojnë, do të hyjnë në xhehennem
të poshtëruar!” El Gafir: 60
Transmetohet në "Sunen" se Profeti sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Lutja
është pikërisht adhurimi.”[1]
Gjëja e parë, që Allahu ua bëri obligim
robërve të Tij, është mohimi i tagutit dhe
besimi në Allahun. Allahu i Madhëruar
thotë: “Çdo populli Ne i çuam një të
Dërguar (që u thoshte): “Adhuroni Al-
lahun dhe shmangni tagutin” En-Nahl:
36
Tagut është çdo gjë që adhurohet përveç
Allahut; i tillë është gjithashtu shejtani,
falltari, astrologu, ai i cili nuk gjykon me
ligjin e Allahun si dhe çdokush që paso-
het e gëzon bindje nga njerëzit jo në të
vërtetën.
Dijetari i madh Ibnul Kajjim (Allahu e
mëshiroftë) thotë: “Tagut është çdokush
ndaj të cilit tejkalohen kufijtë, qoftë në
pasim, në adhurim apo në bindje.”
5. Pyetje: Nëse të thuhet ty: Cila është
feja jote?
Përgjigje: Thuaj: Feja ime është Islami.
______________
[1] Tirmidhiu (5/426), Ebu Daudi (1479) dhe Ibën Maxheh (3828).

10
Islami është dorëzimi ndaj Allahut
përmes teuhidit, nënshtrimi ndaj Tij
nëpërmjet bindjes, miqësimi i musli-
manëve si dhe largimi nga shirku dhe id-
hujtarët.
Allahu thotë: “Feja e vërtetë tek Allahu
është vetëm Islami.” (Alu Imran: 19
Dhe thotë: “Kush kërkon tjetër fe përveç
Islamit, nuk do t’i pranohet dhe ai në
botën tjetër do të jetë i humbur.” Alu
Imran: 85
Është saktësuar nga Profeti sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem të ketë thënë: “Islami
është të dëshmosh se s’ka të adhuruar me të
drejtë përveç Allahut (la ilahe il-lAll-llah)
dhe se Muhamedi është i Dërguar i
Allahut (Muhammedun resulull-llah), të
falësh namazin, të japësh zekatin, të
agjërosh Ramazanin dhe të shkosh në haxh,
nëse ke mundësi.”
Kuptimi i thënies la ilahe il-lAll-llah
është s’ka të adhuruar me të drejtë përveç
Allahut. Ashtu siç thotë Allahu i Lartë-
suar: “(Kujto) Kur Ibrahimi i tha të atit
dhe popullit të tij: “Në të vërtetë, unë i
urrej dhe s’kam të bëj fare me ato që ad-
huroni ju. Përveç Atij që më ka krijuar
dhe i Cili do të më udhëzojë në rrugën e
drejtë.” Ai e bëri këtë fjalë (la ilahe il-
lAll-llah) të përhershme te pasardhësit
e tij, me qëllim që ata të kthehen
(vazhdimisht tek Allahu).” Ez-Zuhruf:
26-28
Argumenti për faljen e namazit dhe
dhënien e zekatit është fjala e të Madhër-
ishmit: “E megjithatë, ata qenë urd-
hëruar vetëm që të adhuronin Allahun
me përkushtim të sinqertë, duke qenë në
fenë e pastër (të Ibrahimit) si dhe të fal-
nin namazin e të jepnin zekatin. Kjo
është feja e drejtë.” El Bejjineh: 5
Këtë varg Allahu e filloi me teuhid dhe
me largim nga shirku. Urdhri më mad-
hështor i Allahut është urdhri për teuhid,
ndërsa ndalimi më i rreptë i Tij është
ndalimi nga shirku. Pastaj (në vazhdim të
vargut), Allahu urdhëroi për faljen e na-
mazit dhe për dhënien e zekatit. Në këto
që u përmendën hyn pjesa më e madhe e
fesë dhe çdo legjislacion tjetër që vijon i
pason këto.
Argumenti që tregon se agjërimi është
obligim (fjala e Allahut): “O besimtarë!
Ju është urdhëruar agjërimi, ashtu si u
ishte urdhëruar atyre para jush, që të
mund të ruheni nga të këqijat. Agjërimi
zgjat disa ditë, por, nëse ndonjëri prej
jush është i sëmurë ose duke udhëtuar, le
të agjërojë aq ditë sa i ka prishur në ditët
e tjera pas. Ata që kanë vështirësi për të
agjëruar duhet të ushqejnë si shpagim
nga një të varfër për çdo ditë agjërimi. E,
nëse ndonjëri jep më shumë se kaq, kjo
është edhe më mirë për të. Por, agjërimi
juaj është më i dobishëm, në qoftë se e
dini. Muaji i Ramazanit është ai në të
cilin ka zbritur Kur'ani, që është udhër-
rëfyes për njerëzit, plot me shenja të qarta
për rrugën e drejtë dhe dallues (i së mirës
nga e keqja). Pra, kushdo nga ju që e
dëshmon këtë muaj, le të agjërojë!” El
Bekare: 183-185
Argumenti që tregon se shkuarja për në
haxh është e obligueshme (fjala e Al-
lahut): “Dhe haxhi (udhëtimi për të viz-
ituar Qabenë) është një detyrë që njerëzit
i detyrohen Allahut për ta kryer, ata të
cilët munden të përballojnë shpenzimet
(udhëtimin, ushqimin, strehimin e nevo-
jat e tjera).” Alu ‘Imran: 97

11
Bazat e Imanit (besimit) janë gjashtë:
1) Të besosh Allahun
2) Engjëjt e Tij
3) Librat e Tij
4) Të Dërguarit e Tij
5) Ditën e Fundit dhe
6) Caktimin e Allahut (kaderin), të mirin
dhe të keqin.
Argument për këtë është hadithi (i njo-
hur si hadithi i Xhibrilit alejhi selam), të
cilin e transmeton Muslimi në "Sahihun"
e tij nga Umer ibën el Hattabi radijAl-
lahu anhu.
6. Pyetje: Nëse të thuhet ty: Kush është
Profeti yt?
Përgjigje: Thuaj: Profeti im është
Muhammed ibën Abdullah ibën Abdul
Muttalib ibën Hashim ibën Abdu
Menaf. E zgjodhi Allahu nga mesi i
Kurejshëve, të cilët janë pasardhësit më të
dalluar të Ismailit (alejhi selam). Allahu e
dërgoi atë sal-lAllahu alejhi ve sel-lem për
të gjithë njerëzit dhe i dha Librin
(Kur'anin) e Urtësinë (Sunnetin).
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i
thërriste njerëzit që të adhuronin vetëm
Allahun dhe t’i braktisnin gjërat që ad-
huronin përveç Tij, si: idhujt, gurët,
drunjtë, Profetët, njerëzit e mirë, engjëjt
etj. Ai i thirri njerëzit që ta braktisin
shirkun dhe i luftoi ata me qëllim që të
mos bëjnë shirk, por të adhurojnë vetëm
Allahun. Ashtu siç thotë Allahu i Lartë-
suar: “Thuaj (o Muhamed): “Unë i lutem
vetëm Zotit tim dhe nuk i shoqëroj Atij
askënd (në adhurim).” El Xhinn: 20
“Thuaj (o Muhamed): “Vetëm Allahun e
adhuroj, sinqerisht ndaj Tij e bëj ad-
hurimin tim.”Ez-Zumer: 14
“Thuaj (o Muhamed): “Mua më është ur-
dhëruar që ta adhuroj vetëm Allahun dhe
që të mos i shoqëroj Atij asgjë (në ad-
hurim). Unë vetëm tek Ai thërras dhe
vetëm tek Ai është kthimi im.” Erra’d: 36
“Thuaju (o Muhamed) atyre: “Vallë, ju
po më urdhëroni që të adhuroj dikë
tjetër, përveç Allahut, o të paditur?!” Me
të vërtetë, të është shpallur ty (o
Muhamed) si dhe atyre që kanë qenë
para teje:
“Nëse i shoqëron Allahut diçka tjetër (në
adhurim), me siguri që punët e tua do të
zhvlerësohen dhe do të jesh ndër të hum-
burit. Prandaj, adhuro vetëm Allahun
dhe bëhu falënderues!” Ez-Zumer:
64-66
Gjithashtu prej bazave të besimit, shpë-
timtare nga kufri (mosbesimi), janë: bes-
imi në ringjallje, në daljen e njerëzve para
Allahut, në shpërblimin e tyre, në dhëni-
en e llogarisë dhe besimi se xhenneti dhe
zjarri janë të vërtetë.
Allahu Fuqiplotë thotë: “Ne ju kemi kri-
juar prej tokës, aty do t’ju kthejmë dhe
nga ajo do t’ju nxjerrim edhe një herë
tjetër.” Ta Ha: 55
“Nëse ti (Muhamed) çuditesh nga idhuj-
tarët, atëherë më të çuditshme janë fjalët
e tyre: “Vallë, pasi të bëhemi dhé, do të
krijohemi vërtet përsëri?!” Këta janë ata
që nuk besojnë në Zotin e tyre dhe në
qafat e të cilëve do të ketë vargonj; këta
janë banorët e xhehennemit, në të cilin
do të qëndrojnë përherë.” Erra’d: 5
Në këtë varg ka dëshmi se kushdo që e
përgënjeshtron ringjalljen, ai ka mohuar
me një mohim i cili ia obligon përjetës-
inë në zjarr. Allahu na ruajttë nga kufri
dhe nga veprat e kufrit!

12
Këto vargje qartësojnë mesazhin me të
cilin u dërgua Profeti sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem: (urdhri) që të adhurohet vetëm
Allahu dhe ndalimi nga adhurimi i dikujt
tjetër përveç Tij. Kjo është feja e tij, drejt
së cilës thirri dhe për të cilën luftoi
kundër idhujtarëve. Allahu e dërgoi atë
në moshën dyzetvjeçare dhe kështu ai i
thirri njerëzit (në Mekë) për trembëd-
hjetë vite drejt sinqeritetit (në adhurim)
dhe drejt braktisjes së adhurimit ndaj
çdokujt tjetër përveç Allahut. Gjatë
kohës që ishte në Mekë, u ngrit në qiell
(natën e Israsë dhe Mi’raxhit) dhe pa
asnjë ndërmjetës mes tij dhe Allahut iu
bënë obligim pesë kohët e namazit. Pas-
taj u urdhërua që të migronte dhe migroi
drejt Medinës, ku i thirri njerëzit për
dhjetë vite, derisa ata filluan të hynin në
fenë e Allahut grupe grupe. E kur arriti
moshën gjashtëdhjetetrevjeçare elham-
dulilah feja u plotësua dhe i erdhi sh-
pallja e Allahut që e lajmëronte për
afrimin e vdekjes së tij (sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem). I Dërguari i parë është Nuhu
(alejhi selam), ndërsa i fundit prej tyre
është Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem). Ashtu siç thotë
Allahu i Madhëruar: “Ne të frymëzuam
ty (o Muhamed) me shpallje, ashtu siç
frymëzuam me shpallje Nuhun dhe Pro-
fetët pas tij…” En-Nisa: 163
Allahu gjithashtu thotë: “Muhamedi
është vetëm i Dërguar, para të cilit ka
pasur edhe të Dërguar të tjerë.” Alu
Imran: 144
“Muhamedi nuk është babai i askujt prej
burrave tuaj, por është i Dërguari i Al-
lahut dhe Vula e Profetëve; Allahu është i
Gjithëdijshëm për çdo gjë.” El Ahzab: 40
Më i miri ndër të Dërguarit është
Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve sel-lem),
ndërsa njerëzit më të mirë, pas Profetëve,
janë Ebu Bekri, Umeri, Uthmani dhe
Aliu Allahu qoftë i kënaqur ndaj të
gjithëve. Njerëzit më të mirë janë
shekulli i Profetit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem, pastaj ata që erdhën pas tyre, pastaj
ata që erdhën pas tyre.
Gjithashtu duhet të besojmë se Isai (ale-
jhi selam) do të zbresë nga qielli (para ki-
ametit) dhe do të vrasë Dexhalin.
Çdo lavdërim i përket Allahut, Zotit të
botëve!
Muhamed ibën AbdulVehhab
Përshtati: Petrit PERÇUKU
Prishtinë/Kosovë

F
13
Falënderimi i takon Allahut, të vetmit
që meriton adhurim, të vetmit që jep
shpërblime pas vdekjes dhe bën lloga-
rinë në Ditën e Gjykimit. Përshëndet-
jet tona qofshin mbi të dashurin e
Allahut, Muhamedin, mbi atë që na
mësoi rrugën për në xhennet, mbi
shokët e tij dhe pasuesit e tyre deri në
Ditën e Fundit.
Në vazhdim do të paraqesim disa nga
shkaqet që e bëjnë muslimanin të sh-
presojë për hyrjen në xhennetet e Al-
lahut, të cilat Ai i ka përgatitur për
njerëzit e devotshëm.
1Imani dhe veprat e mira
Allahu i Lartësuar thotë: "Ata të cilët
besuan dhe bënë vepra të mira janë
prej banorëve të xhennetit dhe aty
janë përgjithmonë." El Bekare: 82
Pra, shkak për hyrjen në xhennet të
njerëzve është besimi në Allahun e
Lartësuar, Zotëruesin e gjithçkaje, i
Cili është i vetmi që e meriton ad-
hurimin dhe që i përkasin emrat dhe
cilësitë më të larta, siç na ka treguar
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem në hadithe apo Allahu i Lartësuar
Pra, kush i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij për atë që ka urdhëruar Allahu në
Kur'an apo Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në hadithet e tij, qofshin obligime
apo ndalesa, Allahu e fut në xhennetet ku rrjedhin lumenj, ndërsa kush nuk i bindet
Allahut dhe të Dërguarit të Tij, pra i kundërshton urdhrat e Allahut apo të të Dërguarit
të Tij, Allahu do ta dënojë me një dënim shumë të rëndë.
DHJETË SHKAQET
e hyrjes në
XHENNET

14
në Kur'anin Famëlartë. Ky është bes-
imi i pastër në Allahun, duke mos e
përngjarë Atë me asnjë krijesë të Tij,
ngase Allahu thotë në Kur'an: "Atij
nuk i përngjan asgjë dhe Ai është
Gjithëdëgjuesi Gjithëshikuesi!" . Esh
Shura: 11
Pas këtij besimi të pastër vijnë veprat
e mira, të cilat bëhen vetëm për hir të
Allahut, duke shpresuar në shpër-
blimin e Tij në Ditën e Gjykimit.
2Bindja ndaj Allahut dhe Pejgam-
berit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
Allahu i Lartësuar thotë: "E kush i
bindet Allahut dhe të Dërguarit të
Tij, Ai atë e shpie në xhennete, ku
rrjedhin lumenj. E kush e kundërsh-
ton Atë, e ndëshkon me një dënim të
dhembshëm." El Fet’h: 17
Pra, kush i bindet Allahut dhe të Dër-
guarit të Tij për atë që ka urdhëruar
Allahu në Kur'an apo Muhamedi sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem në hadithet e
tij, qofshin obligime apo ndalesa, Al-
lahu e fut në xhennetet ku rrjedhin
lumenj, ndërsa kush nuk i bindet Al-
lahut dhe të Dërguarit të Tij, pra i
kundërshton urdhrat e Allahut apo të
të Dërguarit të Tij, Allahu do ta
dënojë me një dënim shumë të rëndë.
3Qëndrueshmëria në fenë e Al-
lahut
Allahu thotë: "Pa dyshim se për ata që
thonë Zoti ynë është Allahu dhe qën-
drojnë të vendosur në këtë besim të
pastër islam, mu për këta nuk do të
ketë aspak frikë dhe as nuk do të
pikëllohen. Të këtillët janë banorë të
xhennetit përgjithmonë si shpërblim
për atë që kanë punuar." El Ahkaf:
12-13
Sa i përket qëndrueshmërisë në fenë e
Allahut, kur është pyetur Ebu Bekri
radijAllahu anhu, ka thënë se me qën-
drueshmëri (istikame) është për qël-
lim mosbërja shirk Allahut të
Lartësuar, ndërsa Umeri radijAllahu
anhu ka thënë se është për qëllim qën-
drueshmëria në zbatimin e urdhrave
të Allahut dhe shmangies së ndalesave
të tij. Aliu radijAllahu anhu ka thënë
që është për qëllim qëndrueshmëria
në farzet e Allahut, ndërsa Uthmani
radijAllahu anhu ka thënë që është
për qëllim bërja e veprave vetëm për
Allahun e Lartësuar. Ikrime, një dije-
tar, ka thënë se është për qëllim qën-
drueshmëria në fjalën La Ilahe
ila-lAllah derisa të takojmë Allahun e
Lartësuar.[1]
4Durimi në sprova dhe telashe
Allahu i Lartësuar thotë: "Po ju men-
duat se do të hyni në xhennet pa u
provuar edhe ju me shembullin e atyre
që ishin para jush, të cilët i patën
goditur skamjet e vuajtjet dhe qenë
tronditur, saqë i Dërguari thoshte, e
______________
[1] Tefsiri i Imam Begaviut, fq. 1186.

15
me të edhe ata që kishin besuar: “Kur
do të jetë ndihma e Allahut?!” Ja (u
erdhi ndihma), vërtet ndihma e Al-
lahut është afër!” El Bekare: 214
Edhe durimi është njëri prej shkaqeve
që e shpie njeriun në xhennet. Për
këtë kemi shembull Pejgamberët e Al-
lahut, të cilët u sprovuan më së
shumti nga ana e Allahut. Njëri prej
tyre ishte Ejubi alejhi selam, të cilin
Allahu e sprovoi me shëndetin dhe
familjen e tij, por ai duroi me vite të
tëra, derisa Allahu i Lartmadhëruar e
shëroi nga sëmundja dhe ia ktheu
familjen. Edhe Jusufi alejhi selam u
sprovua shumë, u hodh në pus, iu
mvesh gënjeshtra e gruas së mbretit
dhe vuajti në burg për shtatë vite,
mirëpo bëri sabër dhe pastaj Allahu e
bëri prijës të atij populli dhe triumfoi
e vërteta mbi gënjeshtrën. Edhe
lem u sprovua shumë me popullin e
Mekës. Për 13 vite vuajti nga fyerjet
dhe ndëshkimet që i bënin atij dhe
muslimanëve në përgjithësi, saqë edhe
të brendshmet e barkut të kafshëve ia
hidhnin në shpinë kur ai binte në sex-
hde duke i bërë ibadet Allahut. E qua-
jtën të çmendur, falltar dhe shpifën
shumë kundër tij, mirëpo sabri i tij
ishte i lartë. Pas këtij sabri, Allahu i
Larmadhëruar i mundësoi hixhretin
në Medinë, atje ku e përhapi fenë e
Allahut dhe pas disa vitesh e çliroi
edhe Mekën dhe triumfoi e vërteta
mbi të kotën dhe gënjeshtrën. Këta
janë vetëm disa shembuj që na japin
mësim se si të bëjmë sabër në sprova
dhe në bela nga më të ndryshmet.
5Devotshmëria ndaj Allahut të
Lartësuar
Allahu thotë: "I tillë është xhenneti, të
cilin Ne do t'ua dhurojmë trashëgim
atyre nga robërit Tanë që kanë qenë
muttekinë (të drejtë e të devotshëm në
besimin e vërtetë islam).” Merjem: 63
Devotshmëri do të thotë të jesh i
përkushtuar ndaj Allahut, i drejtë dhe
larg gënjeshtrës.
Devotshmëria arrihet duke e dashur
Allahun dhe të Dërguarin e Tij dhe
duke bërë vepra të mira në përputhje
me Sunnetin e të Dërguarit të Al-
lahut. Këto xhennete do t'i trashëgo-
jnë ata që ia kanë dhënë besën Allahut
për devotshmëri dhe largim nga
shirku dhe veprat e liga.
6Shehidllëku në rrugën e Allahut
Allahu i Lartësuar thotë: “E ata që
ranë shehidë në rrugën e Allahut,
atyre kurrsesi nuk ua humb veprat
(por ua shton), ata do t'i udhëzojë dhe
do t'ua përmirësojë gjendjen.”
Muhamed: 4-6
Shehidllëku është grada më e lartë që
arrin besimtari. Njëri prej privilegjeve
që Allahu u ka dhënë shehidëve është
se ata nuk e përjetojnë jetën në var-

16
reza, por jetojnë një tjetër jetë dhe
furnizohen tek Allahu me ushqime të
ndryshme. Kur Pejgamberi sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem e ka këshilluar
Muadh ibën Xhebelin, i ka thënë
ashtu siç kanë transmetuar Imam
Ahmedi dhe Imam Tirmidhiu nga
Muadh bin Xhebeli, se Pejgamberi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i ka thënë
Muadhit: "O Muadh, a dëshiron të të
tregoj kreun e çështjes, shtyllën e saj dhe
kulminacionin e saj?" Tha: "Po, o Resu-
lullah!" Pejgamberi tha: "Çështja krye-
sore është besimi në Allahun dhe
Pejgamberin e Tij, shtylla e saj është na-
mazi, kurse kulminacioni i saj është
xhihadi në rrugë të Allahut." Nga ky
hadith mësojmë se çfarë vlere dhe
pozite ka shehidllëku tek Allahu i
Lartësuar. Allahu na bëftë prej tyre,
amin!
7Largimi nga gjynahet e mëdha
Allahu i Lartësuar thotë: "Nëse largo-
heni prej gjynaheve të mëdha, të cilat
u janë të ndaluara, Ne ju shlyejmë
mëkatet e vogla dhe ju fusim në një
vend të ndershëm." En Nisa: 31
Disa nga gjynahet e mëdha janë:
shirku, kamata, zinaja, alkooli,
magjia, ikja nga fronti i luftës. Për më
tepër mund të lexoni tek libri i Imam
Dhehebiut me titullin "Mëkatet e
mëdha", që është përkthyer edhe në
gjuhën shqipe.
8Pendimi tek Allahu i Lartësuar
Allahu thotë: "E pas tyre (të mirëve)
erdhën pasardhës të këqij, që e lanë
namazin dhe u dhanë pas kënaqësive
(trupore) e më vonë do të hidhen në
çdo të keqe, me përjashtim të atij që
pendohet dhe beson e bën vepra të
mira. Të tillët do të hyjnë në xhennet
dhe atyre nuk u bëhet kurrfarë e
padrejte." Merjem: 59-60
Pendimi duhet të jetë i pranishëm tek
çdo besimtar. Gjuha e tij duhet të jetë
e lagur nga kërkimi i pendimit për
veprat e këqija që ka bërë, ngase
pendimi i sinqertë i pastron veprat e
liga, prandaj e lusim Allahun që të na
bëjë prej atyre që pendohen.
9Mbështetja tek Allahu i Lartë-
suar
Allahu thotë: "E ata që besuan e bënë
vepra të mira, atyre do t'u bëjmë vend
të lartë në xhennet, në të cilin rrjed-
hin lumenj. Aty janë përgjithmonë, sa
i mirë është shpërblimi për ata që
vepruan, të cilët bënë durim dhe
vetëm Zotit të tyre iu mbështetën." El
Ankebut: 58-59
Mbështetja tek Allahu është njëra prej
shkaqeve që shpijnë në xhennet. Bes-
imtari duhet t'i mbështetet Allahut në
çdo gjë që vepron dhe duhet të besojë
se nëse Allahu do, ajo punë do të
bëhet. Por nëse Allahu nuk do, nuk

17
bëhet asgjë pa lejen e Tij. Ne duhet të
mbështetemi tek Allahu për punët
tona, të vogla qofshin ato apo të
mëdha.
10Frika nga Allahu
Allahu i Lartësuar thotë: "E kush iu
frikësua paraqitjes para Zotit të vet
dhe e ndaloi veten prej epsheve, xhen-
neti është vendi i tij." En Naziat: 40-
41
Nga ky ajet kuptojmë që këta besim-
tarë janë frikësuar nga dalja para Al-
lahut në Ditën e Gjykimit, atë ditë ku
asnjë njeri nuk guxon të flasë pa lejen
e Allahut, madje as Pejgamberët e Al-
lahut nuk flasin përveçse me lejen e
Allahut, siç na ka treguar i Dërguari i
Allahut. Atë ditë Allahu është shumë i
hidhëruar dhe askush nuk guxon të
flasë, saqë njerëzit nuk mund të bëjnë
sabër nga vapa e diellit, që qëndron
mbi kokat e tyre. Kjo gjendje vazhdon
për 50 mijë vjet, pastaj njerëzit anko-
hen dhe i drejtohen Ademit alejhi
selam, duke e lutur që të ndërmjetë-
sojë tek Allahu për fillimin e Ditës së
Gjykimit, mirëpo Ademi alejhi selam
nuk pranon. Pastaj i drejtohen Nuhut
e pastaj Ibrahimit, Musait dhe Isait,
paqja qoftë mbi ta, por asnjëri prej
tyre nuk pranon sepse secili është i
preokupuar me veten e tij. Pastaj i
drejtohen Vulës së Pejgamberëve,
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem. Ai pranon dhe i bie në sexhde
Allahut, duke e lutur që të fillojë Dita
e Gjykimit. Një gjë është interesante
në këtë gjendje shumë të vështirë, se
lem thotë: "Ummeti im, ummeti im!"
Edhe në atë gjendje nuk e harron um-
metin e vet. Kësisoj fillon Dita e
Gjykimit. Këta besimtarë i janë frikë-
suar kësaj dite dhe janë larguar prej
epsheve dhe Allahu i shpie në xhen-
net. Allahu na bëftë prej tyre, amin![2]
Përgatiti shtëpia botuese “Darul Kasim"
Përshtati: Ruzhdi BUZOKU
Gjilan / Kosovë
______________
[2] Përmbledhje e këtij tregimi nga libri “Shenjat e kiametit”, Jusuf el Wabil.

A
18
Allahu i Lartësuar i ka urdhëruar
njerëzit që ta adhurojnë Atë. “O
njerëz! Adhuroni Zotin tuaj, i Cili ju
ka krijuar ju dhe ata që ishin para
jush, që të mund të ruheni (nga të
këqijat)...” El Bekare: 21. Nuk pra-
nohet ibadeti ose adhurimi pa sin-
qeritet. Allahu i Lartësuar thotë: “E
megjithatë, ata qenë urdhëruar vetëm
që të adhuronin Allahun me përkush-
tim të sinqertë, duke qenë në fenë e
pastër.” El Bejine: 5
Allahu e ka veçuar të Dërguarin e Tij,
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, duke i
thënë: “Andaj adhuro vetëm Allahun
me përkushtim të çiltër për Të!” Ez
Zummer: 2
Njeriu i sinqertë është ai që punon
për ta kënaqur Allahun e Lartësuar
dhe nuk kërkon për veprën e tij dësh-
mitarë pos Allahut, nuk dëshiron sh-
përblim përveçse prej Tij dhe sa më
shumë largohet nga shikimi dhe
dëgjimi i njerëzve në veprat e tij, aq
më i sinqertë dhe më ruajtës i fesë së
tij do të jetë. Allahu i Lartësuar thotë
për sadakanë: “T’i jepni lëmoshat
haptazi është gjë e mirë, por t’ua jepni
Prej edukatës së lutjes është që ta fshehim atë, siç ka thënë Allahu i Lartmadhëruar:
“Lutjuni Zotit tuaj përulshëm dhe fshehtas! Njëmend, Ai nuk i do ata që e kalojnë ku-
ﬁrin.”El Araf: 55
mes fshehtësisë dhe së dukshmes
ADHURIMI

19
ato të varfërve fshehurazi është edhe
më mirë dhe ju shlyen gjynahet
tuaja.” El Bekare: 271.
Taberiu, Allahu e mëshiroftë, thotë:
“Nëse ju e fshihni atë dhe nuk e bëni
haptas dhe e jepni sadakanë për
fukarenj fshehtas, kjo është shumë më
e mirë për ju."[1]
E ka pëlqyer dhe na ka nxitur i Dër-
guari i Allahut, sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, që të japim sadaka fshehtas.
Taberani transmeton nga Muavije
ibën Hajdetu se Pejgamberi sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
“Sadakaja e fshehtë e shuan hidhërimin
e Allahut.”[2]
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem ka përmendur shatë lloje
njerëzish që do të jenë nën hijen e Al-
lahut ditën kur nuk do të ketë hije
tjetër pos hijes së Tij dhe ka përmen-
dur ndër ta edhe “një njeri që e jep
sadakanë dhe e fsheh atë përderisa nuk e
di dora e majtë se çfarë ka dhënë dora e
djathtë.”[3] Kjo tregon për rëndësinë e
dhënies së sadakasë fshehtas. Ibën
Haxheri ka thënë se kjo është
metaforë në përngjasim dhe këtë
mendim e forcon transmetimi i
Hamd ibën Zejdit: “Jep sadaka siç e
fsheh dorën e djathtë nga e majta.”[4]
Ka nga të parët tanë të mirë të cilëve
u është bërë shpifje për koprraci sepse
sadakaja e tyre nuk ka qenë haptazi,
siç ka transmetuar Ibën ebi Asimi nga
Muhamed ibën Is’haku, i cili ka
thënë: “Është furnizuar me lëmoshë
populli i Medinës dhe nuk e ka ditur
se prej nga i vjen ai furnizim. Pas
vdekjes së Ali ibën Husejnit e kanë
humbur furnizimin e natës (lë-
moshën).”[5]
Dhehebiu ka thënë: “Për këtë arsye
disa kanë thënë se ai është koprrac,
ndërkohë që ai ka dhënë sadaka fshe-
htas dhe të tjerët kanë menduar se ai
po grumbullon pasuri. Nuk e kemi
humbur sadakanë e fshehtë përderisa
ishte gjallë Aliu.”[6] Prej shtatë lloje
njerëzish që do të jenë nën hijen e Al-
lahut në Ditën e Gjykimit është edhe
një person që e përkujton Allahun në
vetmi dhe i mbushen sytë me lot.
Medito për këtë fjalë, “në vetmi”, dhe
do ta kuptosh se ai këtë vepër e ka
bërë për hir të Allahut sepse nuk e ka
parë askush nga krijesat. E ngjashme
me këtë është ajo që transmeton Ebu
Davudi nga Ukbe ibën Amiri, Allahu
qoftë i kënaqur me të, se i Dërguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thënë: “Çuditet Zoti juaj nga çobani i
deleve në majën e malit. E thërret
ezanin dhe e fal namazin. Thotë Allahu
______________
[1] Tefsiri i Taberiut (3/92).
[2] “El muaxhemu elkebir” (19/421), “Sahihul xhamia” (3759).
[3] Buhariu (620), Muslimi (1712).
[4] “Fet’hul bari” (2/147), “Ethemrul mustetab” (2/629).
[5] "Ezuhd” (1/166).
[6] “Sijer alamu nubela” (4/393).

20
i Lartmadhëruar: “Shikoni robin Tim,
e thërret ezanin dhe e fal namazin, më
frikësohet Mua. E kam falur robin Tim
dhe ai do të hyjë në xhenet.”[7]
Njeriu i sinqertë bën vepra të mira në
vetmi atëherë kur njerëzit nuk e
shohin atë, siç ka vepruar Pejgamberi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, në thel-
lësinë e natës, e cila është koha më e
mirë. Ahmedi transmeton nga Amër
ibën Abse, Allahu qoftë i kënaqur me
të, i cili e ka pyetur Pejgamberin sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem se cila është
ora më e mirë. Ai ka thënë: “Fundi i
mesnatës.”[8] I Dërguari i Allahut sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem ka pasur për
qëllim fshehjen e ibadetit në këtë
kohë, siç është transmetuar nga hadi-
thi i Abdullah ibën Selamit, se i Dër-
guari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ka thënë: “O ju njerëz, përshë-
ndetuni me selam, ushqeni të varfërit,
vizitoni të afërmit tuaj dhe faluni na-
tën, atëherë kur njerëzit kanë fjetur, do
të hyni në xhennet me selam (paqe).”[9]
Më shumë e sqaron hadithi që trans-
meton Taberaniu nga Suhejb ibën
Nuamani, Allahu qoftë i kënaqur me
të, se Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ka thënë: “Vlera e namazit të
njeriut në shtëpinë e tij karshi namazit
që e shohin të tjerët është si vlera e na-
mazeve farze ndaj atyre nafile.”[10]
Prej edukatës së lutjes është që ta fshe-
him atë, siç ka thënë Allahu i Lart-
madhëruar: “Lutjuni Zotit tuaj
përulshëm dhe fshehtas! Njëmend, Ai
nuk i do ata që e kalojnë kuﬁrin.” El
Araf: 55
Allahu e ka lavdëruar të Dërguarin e
Tij, Zekerijan, “...kur ai e thirri
Zotin e vet me lutje të fshehtë.” Mer-
jem: 3.
Dijetari i nderuar ibën Tejmije, Al-
lahu e mëshiroftë, ka thënë se në fshe-
hjen e duasë ka dobi të shumta, mes
të cilave është se me të njeriu arrin
kulminacionin e sinqeritetit.[11]
E njëjta gjë është edhe me dhikrin.
Allahu i Lartësuar thotë: “Përmende
Zotin tënd në vete.” El Araf: 205
Ajetet dhe hadithet që kanë të bëjnë
me fshehjen e duasë janë të shumta
dhe pothuajse të gjitha argumentojnë
që fshehja e duasë nga njerëzit është
qëllimi i sheriatit dhe kështu kanë
vepruar edhe shokët e Pejgamberit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, Allahu
qoftë i kënaqur me ta. Ka transmetuar
Hanad ibën Surrrij se Zubejr ibën
Avami, Allahu qoftë i kënaqur me të,
ka thënë: “Kush mundet nga ju që ta
fshehë një punë të mirë, le ta bëjë.”[12]
Disa njerëz mundohen t’i fshehin të
këqijat e tyre dhe nuk mundohen t’i
fshehin të mirat e tyre, ndërsa Ebu
______________
[7] "Sunen Ebi Davud" (1017), Nesaiu (660), "Sahihul xhamia" (8102).
[8] "El musned" (4/335), Ibën Maxheh (1241), "Sahihul xhamia" (1106).
[9] Tirmidhiu (2409), Bejhekiu në "El kubra" (2/202), Darimiu në "Sunenin" e tij (1/405), shiko "Sahihul xhamia" (4217).
[10] "El muaxhemul kebir" (8/46) dhe zinxhiri i tij është i mirë. Shiko "Sahihul xhamia" (4217).
[11] "El fetava" 15/16.
[12] "Ezuhd" (2/444) dhe ibën Mubareku në "Ezuhd" (1/392).

21
Hazim Seleme ibën Dinari ka thënë:
“Fshihi të mirat e tua ashtu siç fsheh
të këqijat dhe mos u mburr me punën
tënde sepse ti nuk e di a je prej të
lumturve apo prej të dëshpëruarve,”[13]
siç ka transmetuar Bejhekiju në librin
e tij “Shuabul iman”.
Allahu i Lartësuar shpërblen për fshe-
hjen e adhurimit me atë që nuk sh-
përblen nëse bëhet haptazi. Ai e ka
veçuar agjërimin nga të gjitha veprat e
tjera të mira, siç ka transmetuar Ebu
Hurejra nga i Dërguari i Allahut sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem, se Allahu i
Lartmadhëruar ka thënë: “Çdo punë e
birit të Ademit është për të, pos agjëri-
mit. Agjërimi është për Mua dhe Unë
e shpërblej për atë."[14] Ebu Ubejd
Elkasim ibën Selami ka thënë: "E ka
veçuar agjërimin sepse nuk vërehet
nga biri i Ademit vepra e tij, pasi është
në zemrën e tij. Veprat janë me
lëvizje, pos agjërimit, i cili është me
nijet që fshihet nga njerëzit dhe ky
është kuptimi i hadithit tek unë.”[15]
Një gjë të tillë e ka përmendur Ibën
Xhevzij, Maziriju, Kurtubiju.
Medito për veprat e të parëve tanë.
Ata e kanë urryer që të tjerët t'i
shohin veprat e tyre të mira, siç na ka
treguar Ibrahim en Nehahij.[16]
Taberiu ka përmendur nga Hasen El
Basriu se ka thënë: “Kemi takuar
njerëz që çdo vepër që e kanë bërë,
nëse kanë mundur ta fshehin, e kanë
fshehur dhe nuk e kanë bërë haptazi
kurrë."[17] Aq lart ka arritur sinqeriteti
tek ata, saqë e kanë fshehur ibadetin
edhe nga familja e tyre, siç e ka për-
mendur Dhehebiju nga El Felasi, i cili
ka thënë: "El Hurejbi ka thënë: “E
kanë dashur që t'i fshehë njeriu veprat
e tij të mira përderisa mos ta dijë as
gruaja e tij e as të tjerët.”[18] Dhehebiju
është shprehur se El Felasi ka dëgjuar
Ibën Ebi Adijn duke thënë: "Ka
agjëruar Davud ibën Ebi Hindi dyzet
vite dhe nuk e ka ditur familja e tij; e
ka marrë me vete drekën dhe e ka
dhënë sadaka rrugës."[19] Këta njerëz e
kanë larguar nga zemrat e tyre famën.
Qëllimisht disa nga dijetarët e her-
shëm i kanë fshehur librat e tyre dhe i
kanë publikuar vetëm pas vdekjes së
tyre, siç janë librat e Ebul Hasen el
Mavredijt.[20]
Dobitë e sinqeritetit janë të shumta
dhe të mëdha. Edhe sikur të mos
kishte tjetër në fshehjen e ibadetit pos
dashurisë së Allahut për ty, do të
mjaftonte. Muslimi transmeton nga
Sad ibën Ebi Vekasi, Allahu qoftë i kë-
naqur me ta, se Pejgamberi sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem ka thënë: “Vërtet Al-
lahu e do robin që është i devotshëm, i
pasur dhe i fshehtë.” Pastaj është vërtet-
______________
[13] Ibën Asakir në "Tarihu dimeshk" (22/68).
[14] Buhariu (1771), Muslimi (1942).
[15] "Garibul hadith" (2/195), shiko "Sherh sahihul Buhari" nga Ibën Batal (4/8) dhe "Miftah daru seade" (2/232).
[16] Hannad në "Ezuhd" (2/445) dhe Ebu Huthejme në "El ilmu" (1/13).
[17] Tefsiri i Taberiut (8/206).
[18] "Sijer alamu nubela" (6/378).
[19] "Sijer alamu nubela" (6/20).
[20] "Vefejatul ajan" (3/228).

22
uar se shpërblimi është sipas veprave,
ashtu siç i fsheh nga njerëzit njeriu
veprat e tij në këtë botë, Allahu ia ka
fshehur shpërblimin e tij, siç ka thënë
Allahu i Lartësuar: "Askush nuk di se
çfarë gëzimesh janë fshehur për ata
(në jetën tjetër), si shpërblim për
punët e mira që kanë bërë.” Sexhde:
17
Dije se ta bësh një vepër me qëllim që
të të shohin të tjerët është e ndaluar
në të gjitha aspektet, përveç nëse në të
ka dobi, ka interes, për shembull kur
njeriu jep sadaka haptazi me qëllim që
t'i nxisë edhe të tjerët që të japin
sadaka. Ibën Kajjimi, Allahu e mëshi-
roftë, ka thënë: “Ky është një gjest i
pëlqyer sepse nuk ka pasur për qëllim
nxitësi që ta lavdërojnë të tjerët. Ai
person ka shpërblim pothuajse si
dhënësit e lëmoshës.[21] Allahu i Lartë-
suar thotë: "Në shumë biseda të tyre të
fshehta nuk ka kurrfarë dobie, përveç
(bisedës) kush këshillon për lëmoshë,
për ndonjë të mirë ose pajtim mes
njerëzve. E kush i bën këto duke pasur
për qëllim vetëm kënaqësinë e Allahut,
Ne do t'i japim më vonë (në botën
tjetër) shpërblim të madh.” En Nisa:
114. Nuk ka hajër në shumë biseda
fshehtas përpos në urdhër për të mirë
dhe e ka veçuar sadakanë dhe paj-
timin në mes njerëzve sepse në to ka
dobi. E ka përmendur Ibën Rexhebi
dhe ka thënë se tek ata që për ndonjë
qëllim të kësaj bote, falen, agjërojnë
dhe e përmendin Allahun nuk ka
hajër sepse nuk ka dobi askush prej
tyre, përveç nëse merr shembull dikë
në të.[22]
Sinqeriteti i plotë e pastron punën
nga të gjitha të këqijat, mirëpo nëse
gjatë veprës tënde hyn syefaqësia,
atëherë duhet patjetër ta largosh atë
dhe vepra e mirë nuk duhet lënë, siç
ka thënë Fudajl ibën Ijadi, Allahu e
mëshiroftë: “Lënia e veprës për shkak
të njerëzve është syefaqësi, të bësh një
vepër për shkak të njerëzve është
shirk, kurse sinqeriteti është shpëtimi
i Allahut nga ato."[23]
“El Ibadetu bejne el Israri vel I’lan”
Halid Evsejf
Përshtati: Eshrefedin ISMAJLI
Viti / Kosovë
______________
[21] "Medarigju salikin" (2/85).
[22] "Xhamial ulum vel-hikem" (1/12).
[23] Bejhekiu në "Shuabel iman" (5/347).

“Kur ndonjërit i vdes fëmija, Allahu u thotë melekëve: “E morët fëmijën e robit Tim?”
Ata thonë po. Ai thotë: “E morët frytin e zemrës së tij?” Ata thonë po. Ai pyet: “E çfarë
tha robi Im?” Ata thonë: "Të falënderoi Ty dhe ishte i bindur në caktimin Tënd." Allahu
thotë: “Ndërtojani robit Tim një shtëpi në xhennet dhe emërtojeni shtëpia e falën-
derimit.”
23
S
DURIMI ME RASTIN E
VDEKJES
S'ka dyshim se njeriu në këtë botë sprovo-
het me sprova të shumta në veten e tij, në
pasurinë dhe fëmijët e tij, saktësisht siç ka
treguar i Dërguari i Allahut sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem: “Nuk do t’i ndalen sprovat
besimtarit dhe besimtares në veten e tyre, në
pasurinë dhe fëmijët e tyre, derisa ta takojnë
Allahun të pastër nga mëkatet.”[1]
Robër të Allahut!
Njëra nga sprovat dhe belatë e kësaj bote
është kur njeriu sprovohet me vdekjen e
fëmijës, i cili është fryti i zemrës së të dy
prindërve. Kur vdes ai, pa dyshim se
prindërit ndiejnë dhembje dhe pikëllim.
Argumentet për këtë që thamë janë si
vijon:
Ebu Senani thotë: "E varrosëm birin tim,
Senanin, ndërsa Ebu Talha el-Havlani ishte
ulur në skaj të varrit. Kur bëra të largohe-
sha, më kapi për dore dhe më tha: -A do të
të përgëzoj, o babai i Senanit? I thashë: -
Po, sigurisht. Ai më tha: -Më ka treguar
Dah-haki e atij Ebu Musa el-Esh’arij se i
Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem ka thënë: “Kur ndonjërit i vdes fëmija,
Allahu u thotë melekëve: “E morët fëmijën e
robit Tim?” Ata thonë po. Ai thotë: “E morët
frytin e zemrës së tij?” Ata thonë po. Ai pyet:
“E çfarë tha robi Im?” Ata thonë: "Të falën-
deroi Ty dhe ishte i bindur në caktimin
Tënd." Allahu thotë: “Ndërtojani robit Tim
një shtëpi në xhennet dhe emërtojeni shtëpia
e falënderimit.”[2]
SË FËMIJËS
______________
[1] "Mishkatul-Mesabih" (1567).
[2] "Sahih et-Tirmidhij" (814).

24
“E morët frytin e zemrës së tij” në këtë ha-
dith argumenton se fëmija është fryti i
zemrës së prindërve.
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem thotë: “Kanë qenë dy gra me nga një
fëmijë. Erdhi ujku dhe e mori njërin nga
fëmijët. E para i tha tjetrës: -Ujku mori
fëmijën tënd. Edhe ajo ia ktheu se ujku mori
fëmijën tënd dhe kështu shkuan te Davudi
alejhi selam, që të gjykonte mes tyre. Ai ven-
dosi se fëmija ishte i gruas që ishte më e
madhe. Pastaj shkuan te Sulejmani, i biri i
Davudit alejhimas-selam, dhe i treguan për
ngjarjen. Ai tha: “Më sillni një thikë ta ndaj
mes tyre (fëmijën).” Atëherë ajo që ishte më e
vogël tha: -Mos e bëj këtë, Allahu të mëshi-
roftë! Atëherë ai tha: “Fëmija është i së
voglës.”[3]
Ajo që u kuptua nga kjo ngjarje ishte se
fëmija ishte i gruas më të vogël, pasi kur pa
se fëmija do të ndahej në dy pjesë, ajo tha:
“Mos e bëj këtë, Allahu të mëshiroftë!” Kjo
e bëri Sulejmanin alejhi selam ta kuptonte
se fëmija ishte i saj sepse ajo ndjeu dhem-
bje për të dhe kjo argumenton se fëmija
është fryti i zemrës së prindërve, të cilët
ndiejnë dhembje kur fëmija i tyre ka
dhembje dhe pikëllohen për vdekjen e tij.
Një ditë i Dërguari i Allahut sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem kaloi pranë një gruaje, e
cila ishte duke vajtuar te një varr -në një
transmetim ka ardhur se ishte duke vajtuar
për foshnjën e saj. I Dërguari i Allahut sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem i tha: “Ki frikë Al-
lahun dhe bëj durim!” Ajo i tha: "Më lër të
qetë, ngase ti nuk je goditur me fatkeqësinë
time!" Ajo nuk e njohu të Dërguarin sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem. Më pas iu tha: Ai
ishte i Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem, kështu që ajo shkoi te dera e
Profetit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe
meqë nuk kishte roje, tha: "Nuk të njoha."
I Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i
tha: “Durimi duhet të jetë në fillim të
sprovës.”[4]
Argument nga ky hadith është se kjo grua
tek varri ishte duke vajtuar për fëmijën e
saj, prandaj Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem i tha: “Ki frikë Allahun dhe bëj durim!”
Enesi radijAllahu anhu thotë: "Shkuam me
të Dërguarin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
tek Ebu Sejfi, i cili ishte burri i gjidhënses
së Ibrahimit (djalit të Profetit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem). I Dërguari e mori (djalin
e tij) Ibrahimin, e puthi dhe vuri hundën
në faqen e tij, që t'ia ndiejë aromën. Më
pas hymë prapë tek ai dhe Ibrahimi ishte
duke vdekur, ndërsa sytë e Profetit sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem rridhnin lot. Abdurr-
Rrahman ibën Avfi i tha: "Edhe ti, o i
Dërguari i Allahut?" Ai tha: “O biri i Avfit,
kjo është mëshirë", e më pas pasuan lot të
tjerë.”
Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
gjithashtu ka thënë: “Vërtet syri loton dhe
zemra pikëllohet, por nuk themi vetëm se
atë me të cilën Zoti ynë është i kënaqur.
Dhe vërtet ne, o Ibrahim, jemi të mërzitur
për largimin tënd.”[5]
Robër të Allahut!
Nga argumentet që cekëm më lart na bëhet
e qartë se fëmija është fryti i zemrës së dy
prindërve, të cilët ndiejnë dhembje me
vdekjen e tij dhe pikëllohen me largimin e
tij. Por është obligim për muslimanin e sin-
qertë në imanin e tij që të bëjë durim nëse
sprovohet me vdekjen e fëmijës së tij dhe
me këtë të shpresojë për shpërblim dhe të
jetë i kënaqur me caktimin e Allahut. Dije
______________
[3] Transmeton Buhariu.
[4] Muttefekun alejhi.

25
se ajo prej së cilës ke shpëtuar nuk ka
mundur të të godasë dhe asaj që të ka godi-
tur nuk ke mundur t’i shpëtosh, ngase
durimi në këtë sprovë dhe në këtë gjendje
ka shpërblim të madh tek Allahu, ashtu siç
ka treguar në Kur’an: “Sigurisht që Ne do
t’ju provojmë me frikë dhe uri, me dëmtim
të pasurisë, të njerëzve dhe të të lashtave!
Prandaj, përgëzoji të duruarit, të cilët kur
i godet ndonjë fatkeqësi thonë: “Të Allahut
jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!” Ata
do të shpërblehen me bekim dhe mëshirë
nga Zoti i tyre; ata janë në rrugën e
drejtë!” (El-Bekare: 155-157)
Ndërsa Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
thotë: “Çdo dy muslimanë (dy bashkëshort-
ëve) që u vdesin tre nga fëmijët që nuk e kanë
arritur moshën e pjekurisë, vetëm se do t'i
fusë Allahu dy prindërit e tyre në xhennet me
mirësinë e Mëshirës së Tij. U thuhet atyre (fë-
mijëve): -Hyni në xhennet! Ata thonë: -Jo,
përderisa të vijnë prindërit tanë! Atëherë u
thuhet atyre: -Hyni në xhennet ju dhe prin-
dërit tuaj me mirësinë e Mëshirës së
Allahut.”[6]
Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
gjithashtu thotë: “Çdo gruaje që i vdesin tre
fëmijë, do të jenë për të mburojë nga zjarri."
Një grua tha: "Po dy?" Ai tha: “Edhe dy.”[7]
Po ashtu thotë: “Allahu i Lartësuar thotë:
"Kur robit Tim besimtar ia marr më të
dashurin e tij në këtë botë (fëmijën) dhe ai
bën durim për këtë, nuk ka shpërblim tjetër
për të tek Unë pos xhennetit.”[8]
Robër të Allahut!
Ejani me ne të mësojmë nga Umu Sulejma
radijAllahu anha se ç’është durimi nëse
sprovohemi me vdekjen e ndonjërit nga
fëmijët tanë. Ajo na solli shembullin më të
lartë në durim me rastin e vdekjes së fëmi-
jës së saj.
Enesi radijAllahu anhu ka thënë: "Maliku,
babai i Enesit, i tha bashkëshortes së tij,
Umu Sulejmes, e cila ishte nëna e Enesit: -
Vërtet ky njeri (kishte për qëllim Profetin
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem) e ndalon
alkoolin", dhe kështu u largua derisa arriti
në Sham dhe atje vdiq. Më pas erdhi Ebu
Talha dhe kërkoi të fejohej me Umu Sulej-
men, ndërsa ajo i tha: -O Ebu Talha, një
njeri si ti nuk refuzohet, por ti je jobesim-
tar, ndërsa unë jam një grua besimtare.
Nuk më lejohet të martohem me ty. Ai i
tha: -Kjo nuk të përket ty. Ajo tha: -E çka
më përket mua? Ai tha: -Ari dhe argjendi.
Atëherë Umu Sulejma tha: -Ky është një
qëndrim besimi, që nuk mashtrohet me
para. Unë nuk po dëshiroj të kem as ar as
argjend, por nga ti po dëshiroj Islamin.
Nëse ti beson, ky është mehri im dhe nuk
do të kërkoj diçka tjetër veç tij. Ai tha: -
Kush ma mundëson mua këtë? Ajo i tha: -
Ta mundëson i Dërguari i Allahut
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Ebu Talha
shkoi duke kërkuar të Dërguarin e Allahut
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, ndërsa ai ishte
i ulur në mesin e shokëve të tij. Kur vuri re
Ebu Talhan, tha: “Ju erdhi juve Ebu Talha,
fillimi i Islamit gjendet mes dy syve të tij.”
E lajmëroi Profetin sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem se çfarë i kishte thënë Umu Sulejma
dhe pranoi të martohet me këtë kusht (pra
të besojë)."[9]
Robër të Allahut!
Ky është besimi që shumë njerëz nuk
mund ta arrijnë. Një grua kërkon Islamin
për mehër të saj duke qenë e vendosur në
këtë dhe kështu besoi Ebu Talha. Thabiti, i
______________
[6] Transmeton Nesaiu (1/265).

26
cili është njëri nga transmetuesit e ngjarjes
nga Enesi, thotë: "Nuk kemi dëgjuar të
ketë mehër më të madh se ky. Ajo pranoi
Islamin për mehër dhe u martua me të.
Ishte një grua me sy të bukur, ishte me të
kur i lindi në djalë. Ebu Talha e donte atë
me një dashuri të madhe, por fëmija u
sëmur shumë dhe nga sëmundja u ligësh-
tua edhe Ebu Talha. Ebu Talha merrte ab-
dest dhe shkonte për në namazin e sabahut
me Profetin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
falte namazin me të dhe qëndronte pranë
tij deri në mes të ditës. Vinte para drekës
dhe flinte pak, hante ushqim dhe pasi falte
drekën, shkonte prap dhe qëndronte deri
në namaz të jacisë.
Një ditë Ebu Talha shkoi te Profeti sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem në namazin e jacisë
në një transmetim ka ardhur se shkoi në
xhami dhe fëmija vdiq. Umu Sulejma tha:
"Askush mos t’i tregojë Ebu Talhas për
fëmijën, derisa ta lajmëroj unë.” E rregulloi
fëmijën dhe e vuri në një skaj të shtëpisë
dhe Ebu Talha erdhi nga i Dërguari i Al-
lahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në
shtëpinë e tij, me disa nga shokët e tij nga
xhamia.
I tha Umu Sulejmes: -Si është djali im?
Ajo i tha: -O Ebu Talha, prej kur ankohej,
nuk ka qenë asnjëherë më i qetë se në këtë
orë, shpirti i tij është qetësuar. Mendoj se
është i qetë (fjalët e saj kishin këtë kuptim
dhe kuptimin tjetër që donte të thoshte se
kishte vdekur).
I shtroi darkën, hëngrën edhe shokët e tij
shkuan, ndërsa Ebu Talha shkoi në shtratin
e tij dhe u shtri për të fjetur.
Si është e mundur që Umu Sulejma të bëjë
durim? Si mundi ta fshihte pikëllimin e
saj? Si i ndali lotët e saj, kur gratë në raste
të tilla nuk mund të durojnë? Ato qajnë
duke mos e hetuar fare, me përjashtim të
atyre që i ka mëshiruar Allahu. Shikoni,
robër të Allahut, e pyeti atë për djalin e tij,
ndërsa ajo u përgjigj se ishte përmirësuar.
Më pas Umu Sulejma u parfumua dhe u
zbukurua në mënyrën më të mirë dhe
shkoi në shtratin e tij. Ebu Talha ndjeu
aromën e parfumit dhe kështu bënë atë që
bëjnë bashkëshortët mes vete. Allahu
ekber! Imani sjell vepra të tilla nga ata që
kanë besim.
Në pjesën e fundit të natës, ajo tha: -O
Ebu Talha, a e ke parë një popull që i jep
hua një familjeje dhe më pas kërkon huan
e vet? A i takon kësaj familjeje t'ia ndalojë
huan? Ai tha jo. Ajo tha: -Llogarite djalin
tënd kështu. Ai u zemërua e më pas tha: -
Më le mua të bëja atë që bëra e më pas më
tregove për birin tim?! Më pas u qetësua
dhe falënderoi Allahun.
Allahu ekber! Sa gra në rruzullin tokësor e
bëjnë një gjë të tillë sot?!
Në sabah, ai u la dhe shkoi tek i Dërguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. U fal
me të dhe i tregoi për ndodhinë. I Dër-
guari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i tha: “Ke
pasur marrëdhënie me gruan tënde
mbrëmë?" Ai tha po. Atëherë Profeti sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem tha: “Allahu jua
bekoftë këtë natë!” Dhe kështu nga kjo
shtatzëni lindi një djalë.
Ebu Talha tha: "O Enes, dërgoje (fëmijën e
porsalindur) deri te Profeti sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem”, dhe i dha me vete disa
hurma. I Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem tha: "A ka me vete diçka?" Ai tha: "Po,
hurma." I mori Profeti sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem dhe i përtypi e më pas i mori nga goja
e tij dhe ia dha foshnjës në gojën e saj, duke
ia lyer atë (me lëng hurmash) dhe e quajti
Abdullah."[10]
______________

27
Në një transmetim të Buhariut thuhet: "Ka
thënë Ibën Ujejne: "Një njeri nga ensarët
tha: -I kam parë nëntë fëmijë, të gjithë lex-
onin Kur'anin, d.m.th. nga fëmijët e Ab-
dullahut."
Ky ishte bekimi i duasë së Profetit sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem dhe mirësia e qën-
drimit madhështor në durim nga Umu
Sulejma. Ajo ishte e durueshme dhe veproi
atë që veproi dhe me dëshirën e Allahut
lindi ai fëmijë.
Robër të Allahut!
Mësimet dhe shembujt që merren nga kjo
ngjarje janë të shumta.
Së pari: Të duruarit dhe të shpresuarit e sh-
përblimit me rastin e vdekjes së fëmijës dhe
ndarjes nga ai. Nëse njeriu sprovohet me
vdekjen e fëmijës, atëherë le të bëjë durim
dhe të shpresojë në shpërblimin e Allahut.
Ai duhet të jetë i kënaqur me caktimin e
Allahut, ngase nëse nuk e vepron këtë,
atëherë pa dyshim se ka rënë në kundërsh-
tim me rregullat e sheriatit, ka rënë në
haram. Ja një shembull sa për ilustrim.
a) Të vajtuarit me zë është i ndaluar
sel-lem thotë: “Në dy gjëra tek njerëzit ka
kufër: Fyerja në paraardhës dhe të vajtuarit
për të vdekur.”[11]
Po ashtu thotë: “Katër gjëra në ummetin tim
janë nga injoranca, të cilat nuk do t’i lënë:
lavdërimi me baballarët, fyerja në paraard-
hës, kërkimi i shiut përmes yjeve dhe vajtimi
për të vdekurin.”
Po ashtu thotë: “Vajtuesja (për të vdekurin)
nëse nuk pendohet para se të vdesë, do të
ringjallet Ditën e Kiametit me këmishë nga
katrani dhe gjoksore me zgjebe.”[12]
2- Të rrahurit e fytyrës, shqyerja e rrobave
dhe thirrja me thirrje të injorancës
sel-lem ka thënë: “Nuk është nga ne ai që
rreh fytyrën, i shqyen rrobat dhe thërret me
thirrje të injorancës.”[13]
Së dyti: Është obligim për gruan, qoftë
edhe në moment pikëllimi, që ta dijë
hakun që ka ndaj burrit të saj dhe t’i shër-
bejë atij ashtu si veproi Umu Sulejma. Mos
të mundohet ta mbushë shtëpinë e burrit
të saj me hidhërim, pikëllim dhe mërzi.
Nëse sot i ka vdekur djali, nesër ndoshta
do t’i vdes vëllai, pasnesër babai e kështu
me radhë. Nëse për çdo fatkeqësi ajo do të
pikëllohet shumë, atëherë do ta shndërrojë
shtëpinë e burrit në vend pikëllimi dhe
mërzie. Është obligim për gruan që të jetë
mendjemprehtë dhe ta dijë që nëse i vdes
fëmija, të jetë e kënaqur me caktimin e Al-
lahut. Nëse e bën këtë, atëherë Allahu do
t’ia zëvendësojë asaj ashtu siç ia zëvendësoi
Umu Sulejmes me një fëmijë, i cili mund
të jetë më i hajrit se ai që i vdiq. Kush e
falënderon Allahun dhe kthehet tek Ai në
fatkeqësinë që i ndodh, Allahu do t’ia
zëvendësojë me një gjë më të mirë se ajo që
ishte.
Ahsenul-bejan min mevakifEhlul-Iman
Ebu Islam, Salih ibën Ta Ha Abdul Vahid
Përshtati: Sabahudin SELIMI
Viti/Kosovë
______________
[11] Transmeton Muslimi.
[12] Transmeton Muslimi.

f
28
Falënderimi i takon Allahut az-ze ve xhel-
le. Atë e falënderojmë dhe vetëm prej Tij
falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë
mbrojtje nga Allahu az-ze ve xhel-le prej
të këqijave të vetes dhe të veprave tona.
Kë e udhëzon Allahu az-ze ve xhel-le, s’ka
kush e devijon dhe kë e largon Ai nga
rruga e vërtetë, s’ka kush e udhëzon.
Dëshmoj se s’ka zot tjetër përveç Allahut
az-ze ve xhel-le, i vetmi meriton të ad-
hurohet, dhe dëshmoj se Muhamedi sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem është rob dhe i
Dërguar i Tij.
Durimi në kuptimin etimologjik do të
thotë të ndalesh, të frenosh, të pengo-
hesh, kurse në kuptimin terminologjik
do të thotë përmbajtje e njeriut nga
epshet e veta, duke praktikuar urdhrat e
Allahut az-ze ve xhel-le, duke u larguar
nga ndalesat e Tij dhe duke qenë i kë-
naqur me caktimin e Allahut az-ze ve
xhel-le.
Allahu az-ze ve xhel-le në shumë ajete
kur’anore dhe i Dërguari i Tij në shumë
hadithe të vërteta i kanë nxitur musli-
manët që të stolisen me moralin dhe
cilësitë e mira, për të cilat Allahu az-ze ve
xhel-le ka premtuar shpërblime të
mëdha, fitimin e xhennetit, që është
shtëpia e të mirëve.
Në Kur’an janë përmendur tipare të
shumta, prej të cilave është edhe durimi,
Durimi duhet ta shoqërojë gjithmonë të birin e Ademit, është obligim i domosdoshëm.
Sikur të mos ishte durimi, nuk do të triumfonte e vërteta, nuk do të kishte sukses kërkuesi
i dijes, nuk do të triumfonte muxhahidi.
PËRGËZOJI
DURIMTARËT

29
i cili është morali më i lartë në fenë tonë,
madje shumica e tipareve kthimin e kanë
te kjo cilësi. Durimi është përmendur në
Kur’an më shumë se 100 herë, çka
aludon për rëndësinë dhe për shkallën e
tij të lartë. Allahu az-ze ve xhel-le e ka
bërë këtë cilësi të mirë si në këtë botë
edhe në botën tjetër.
Duke qenë se durimi ka vlerë kaq të
madhe, Allahu az-ze ve xhel-le e lidhi sh-
pëtimin e muslimanëve me të dhe hyrjen
në xhennet. I Lartësuari thotë: "Dhe për
durimin e tyre Ai do t’i shpërblejë me
xhennet dhe petka mëndafshi." El-Insan:
12.
Gjithashtu i Lartësuari thotë: "Dhe en-
gjëjt do të hyjnë tek ata nga çdo derë (e
xhennetit e do t’u thonë): "Shpëtimi qoftë
mbi ju për durimin që keni treguar (në
jetën e kësaj bote)! Sa vendbanim i bukur
që është ky." Er-Ra’d: 23-24.
Në Kur'an gjithashtu thuhet: "Njerëzit e
tillë do të shpërblehen me xhennet të lartë
për durimin e tyre dhe do të mirëpriten e
do të gjejnë paqe." El-Furkan: 75.
Durimi ka vlera të mëdha, është një e
mirë me të cilën është furnizuar njeriu.
Allahu az-ze ve xhel-le thotë: "Nëse
përmbaheni, kjo është edhe më mirë. Al-
lahu është Falës dhe Mëshirëplotë." En-
Nisa: 25.
Si dhe: "Por, nëse duroni, kjo është më e
mira (rrugë) për të durueshmit." En-
Nahl: 26.
ka thënë: "Nuk është furnizuar robi me
diçka më të mirë dhe më të gjerë sesa
durimi."[1]
Allahu i do durimtarët. Ai thotë në
Kur'an: "Allahu i do të duruarit." Alu
Imran: 146.
Allahu i lavdëron durimtarët në fjalën e
Tij: "E atyre që durojnë në kohë skam-
jeje, sëmundjeje dhe lufte. Këta janë bes-
imtarët e vërtetë dhe këta janë ata që e
kanë frikë Allahun." El Bekare: 177
Për shpërblimin e durimtarëve Allahu az-
ze ve xhel-le thotë: "Ne do t’i shpërblejmë
ata që kanë duruar sipas veprave më të
mira që kanë bërë." En Nahl: 96.
I Madhëruari po ashtu thotë: "Vetëm ata
që janë të durueshëm do të shpërblehen
pa masë." Ez Zumer: 10.
Përgëzimi i durimtarëve në të dy botët
shprehet në ajetin vijues: "Prandaj,
përgëzoji të duruarit." El Bekare: 155.
Allahu dërgon salavate mbi durimtarët,
siç thuhet në Kur'an: "Të cilët, kur i
godet ndonjë fatkeqësi thonë: "Të Allahut
jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!"
Ata do të shpërblehen me bekim dhe
mëshirë nga Zoti i tyre; ata janë në
rrugën e drejtë!" El Bekare: 156-157.
Allahu az-ze ve xhel-le gjithashtu thotë:
"E atyre që durojnë në kohë skamjeje, së-
mundjeje dhe lufte. Këta janë besimtarët
e vërtetë dhe këta janë ata që e kanë frikë
Allahun." El Bekare: 177.
Durimi duhet ta shoqërojë gjithmonë të
birin e Ademit, është obligim i domos-
doshëm. Sikur të mos ishte durimi, nuk
do të triumfonte e vërteta, nuk do të
kishte sukses kërkuesi i dijes, nuk do të
triumfonte muxhahidi.
Pasi durimi ka këtë shkallë të madhe,
Allahu na urdhëroi në shumë ajete që të
______________
[1] Transmeton Hakimi nga Ebu Hurejra, "Sahihu el-xhami" (5626), "Silsiletu es-sahiha" (448).

30
jemi durimtarë. Allahu az-ze ve xhel-le
thotë: "O besimtarë! Bëhuni të du-
rueshëm dhe nxiteni njëri-tjetrin të jeni
të tillë." Alu Imran: 200.
Dhe ndaloi të kundërtën, siç thotë i Lart-
madhëruari: "Prandaj, ti bëhu i du-
rueshëm (o Muhamed), ashtu siç kanë
duruar me këmbëngulje të Dërguarit e
vendosur dhe mos kërko shpejtimin." El
Ahkaf: 35.
Durimi i lavdëruar është ai durim përmes
të cilit kërkohet kënaqësia e Allahut az-ze
ve xhel-le. "Dhe ata që durojnë për të ﬁ-
tuar dashurinë e Zotit të tyre." Er Ra’d:
22.
LLOJET E DURIMIT
Durimi ka disa lloje, si durimi në
ibadete, siç është kryerja e namazit në
kohën e vet, durimi në ndalesa, siç është
largimi nga ndalesat e Allahut, dhe
durimi në caktimet e Allahut, siç është
durimi në humbjen e fëmijës dhe të pa-
surisë.
Nëse besimtari dëshiron që t’i pranohen
punët e mira, duhet të bëjë durim në
praktikimin e urdhrave të Tij sipas tri
etapash:
1- Durimi para praktikimit të urdhrit me
sinqeritet në punë, me largim nga sye-
faqësia. I Lartësuari thotë: "Vetëm ata që
durojnë dhe bëjnë vepra të mira." Hud
11.
2- Durimi gjatë praktikimit të urdhrit
duke ruajtur kushtin e pranimit të asaj
vepre, mosneglizhimi ndaj Allahut az-ze
ve xhel-le dhe largimi nga përtacia. I
Madhëruari thotë: "E të cilët kanë durim
dhe janë mbështetur te Zoti i tyre.’’ El
Ankebut: 59.
3- Durimi pas praktikimit të urdhrit,
duke fshehur punët e mira, duke mos i
përhapur në mesin e njerëzve nga frika se
mos po i zhvlerësohen punët e mira që ka
bërë. I Lartësuari thotë: "O besimtarë!
Mos i çoni dëm lëmoshat tuaja duke ua
kujtuar ato (atyre që ua keni dhënë) dhe
duke fyer." El Bekare: 264.
Këto ishin disa lloje durimi. Allahu az-ze
ve xhel-le na bëftë ne dhe ju durimtarë.
Dhe në fund, falënderimi dhe lavdërimi i
takon vetëm Allahut az-ze ve xhel-le,
kurse salavatet të Dërguarit të Tij dhe të
gjithë atyre që e ndjekin rrugën e tij deri
në Ditën e Fundit.
Nexhib XHELVAN
Përshtati: Fehmi DALIPI
Gjilan / Kosovë

f
31
Falënderimi i takon Allahut. Përshënde-
tjet tona qofshin mbi të Dërguarin e
Allahut, mbi shokët e tij dhe mbi këdo
që pason rrugën e tyre deri në Ditën e
Llogarisë.
Nuk ka dyshim që periudha e rinisë
është më e arta e jetës së njeriut, e cila i
jep drejtim të ardhmes së tij, pasi njeriu
shfrytëzon të gjithë fuqinë dhe ambiciet
e veta, mbështetet në idetë dhe ndjenjat
e fuqishme, duke qenë i gatshëm për
çdo sakrificë për ruajtjen dhe për-
forcimin e mendimit të tij.
Rinia është periudhë kohore që lidhet
drejtpërdrejt me paramendimet e
gjërave që na rrethojnë sepse i riu
mundohet të elaborojë të gjitha çësht-
jet. Kjo fazë përmban në vetvete
peshoren e gjërave, madje në shumicën
e rasteve i riu këmbëngul tek bindjet e
tij, duke mos i kushtuar vëmendje nëse
ato bindje apo mendime janë të drejta
apo jo.
Kjo është arsyeja që Islami është ku-
jdesur të mbjellë miqësinë dhe dashur-
inë për fenë te besimtarët që kur ata
janë të vegjël, në mënyrë që Islami të
mbetet bazamenti i jetës së tyre, të je-
tojë dhe rigjenerohet me ta, derisa të
takojnë Zotin e tyre.
Rinia është forca më e qëndrueshme e ummetit, është ajo që shkruan histori dhe ngad-
hënjime, është rinia e sotme, por burrat dhe trimat e së nesërmes, është baza e ardhmërisë
së popujve, prandaj kanë ardhur edhe argumentet sheriatike për kujdesin dhe udhëzimin
e veçantë të rinisë në atë që është më e mirë dhe më përmirësuese.
RINIA ISLAME
DHE SFIDAT BASHKËKOHORE

32
Rinia është fuqia dhe forca e çdo pop-
ulli, referenca e krenarisë së tij, ngase
Allahu e ka bërë rininë kulminacion të
çdo arritjeje.
Rinia është forca më e qëndrueshme e
ummetit, është ajo që shkruan histori
dhe ngadhënjime, është rinia e sotme,
por burrat dhe trimat e së nesërmes,
është baza e ardhmërisë së popujve,
prandaj kanë ardhur edhe argumentet
sheriatike për kujdesin dhe udhëzimin e
veçantë të rinisë në atë që është më e
mirë dhe më përmirësuese.
Nëse rinia përmirësohet dhe shkak i
përmirësimit, pas Allahut, është kapja e
tyre për fenë e Allahut, me moral dhe
edukatë, shpresa për një ummet të
shëndoshë do jetë shumë e madhe.[1]
Kujdesi ndaj rinisë dhe udhëzimi i tyre
është gjëja më e mirë e një populli dhe
argument i përmirësimit dhe gjendjes së
mirë të tij, ngase gjendja e mirë e rinisë
bën që populli të jetë i qëndrueshëm
tani dhe në të ardhmen sepse këta të
rinj do të jenë ndërtimtarë, inxhinierë,
mjekë, edukues, hoxhallarë të mirë dhe
ushtrues të profesioneve të dobishme që
i duhen një vendi dhe jo rini e pavlerë,
pa ambicie dhe pa plane për një të
ardhme të shndritshme.
Tranzicioni i rinisë nga pozicioni i
shfrenimit dhe llomotitjes në frymën e
udhëzimit dhe edukatës kërkon kohë,
sipas bazave dhe qëllimeve të mira, në
mënyrë që rinia të mos shpalosë pastaj
ide e veprime që nuk i do Allahu i
Madhëruar.
Atëherë, kush është ai që mbjell një
hardhi në fenë e pastër të Allahut?
Ebu Inete el Havlani thotë: "Kam
dëgjuar të Dërguarin e Allahut sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem duke thënë: "Al-
lahu do vazhdojë të mbjellë për këtë din
mbjellje që shërbehen në adhurimin e
Tij.”[2]
Pa dyshim se çmimi i lartë caktohet në
bazë të përdorimit të diçkaje: nëse për-
doret në adhurim ndaj Allahut, atëherë
sa mbjellje e mirë e ummetit është kjo,
pasi jep fryte morale pozitive, efektet e
së cilës reflektojnë në shoqërinë islame,
edhe nëse dallojnë vendet apo ndrysho-
jnë gjuhët dhe racat.
Ky është shembulli se si duhet të jetë
rinia, kjo duhet të jetë mbjellja në ad-
hurim të pastër ndaj Allahut. Në sh-
pirtin e çdo të riu duhet mbjellë
kuptimi i plotë i pasimit të Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, duhet të
punohet me metodën e Allahut në
tokë, duke ngritur dhe çmuar shumë
njëshmërinë e Allahut, që është edhe
gjëja parësore e adhurimit të robit ndaj
Allahut, duke praktikuar fenë e Allahut
në përgjithësi, duke pasuar udhëzimin e
të Dërguarit të Tij sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, të gjitha këto në përputhshmëri
të plotë me selefët e sinqertë, Allahu
qoftë i kënaqur me ta.
Historia islame flet për një gjeneratë is-
lame të pastër, që i njohu vlerat e rinisë
së saj gjatë kohërave, duke u kapur te
rrënjët e forta, besimi në Allahun e
Madhëruar, kujdesi për dijen e pastër
______________
[1] “Mushkilatu shebab”, Ibën Uthejmin, fq. 4.
[2] Hadithi i mirë, Ahmedi 17787, Ibën Maxheh 80.

33
dhe veprat e mira, duke synuar çdo
herë gjënë më të shtrenjtë, duke mos u
marrë me gjërat më primitive dhe të
pavlera.
Allahu i Madhëruar për Ibrahimin ale-
jhis selam tha: "Të tjerët u përgjigjën:
“Dëgjuam një djalosh që i përgojonte,
quhej Ibrahim.” El Enbija: 60
Gjithashtu për banorët e shpellës tha:
"Ata ishin djelmosha që besonin në
Zotin e tyre dhe Ne i forcuam në rrugën
e drejtë, Ne i forcuam zemrat e tyre,
kur u ngritën e thanë: “Zoti ynë është
Zoti i qiejve dhe i Tokës. Ne nuk do t’i
lutemi asnjë zoti tjetër përveç Tij sepse
atëherë do të thoshim një gënjeshtër të
madhe.” El Kehf: 13, 14
E gjithë kjo tregon besimin e tyre të
ngulitur thellë në zemër dhe të ngritur
si fortifikatë për ngritjen dhe krenarinë
e kësaj feje të ndritshme.
Nga natyrshmëria e kësaj bote është fi-
torja dhe humbja, e prej tyre edhe
sfidimi mes realitetit dhe të kotës, ashtu
siç thotë Allahu: "Sikur Allahu të mos i
ndihmonte njerëzit e mirë kundër të
këqijve, bota do të ishte shkatërruar.” El
Bekare: 251
Patjetër që do të ketë sfida dhe pengesa
në rrugë, do të ketë lodhje për ata që
ecin mbi të duke kërkuar të realizojnë
qëllimin e rëndësishëm, ngritjen dhe
ngulitjen e besimit në banorët e Tokës
dhe vepra të mira, por përmes kësaj
sfide ndahen të sinqertët në fenë e Al-
lahut dhe predikuesit gënjeshtarë.
Sfida mes të vërtetës dhe të kotës ruan
popujt nga okupimet dhe trazirat
bashkëkohore, duke ruajtur politikën
ekonomike dhe kulturore, në mënyrë
që bota të mos kthehet në një vend
shumë të vogël e të drejtohet nga disa
materialistë, mendimtarë demokratë, të
cilët programohen sipas dobive të tyre
personale, që fatmirësisht nuk mund të
serviren tek mirësia e Islamit, që të
ndryshojnë peshoret islame e të krijo-
hen botëkuptime të reja të rrezikshme
që u ofrohen rinisë islame, që prishin
natyrshmërinë e njeriut, e largojnë nga
njëshmëria e Allahut dhe e zhvlerësojnë
personalitetin e muslimanit, i cili është
krenaria dhe ngritja e tij.
Këto dogma dhe mjetet e përdorura për
devijimin e rinisë fillojnë me uljen dhe
shkatërrimin e peshës së personalitetit
të muslimanit, nën patronazhin e
unifikimit të feve dhe civilizimit të tyre,
në emër të bashkimit të kulturave dhe
shpëlarjes së mendjes duke pretenduar
se duhet të largohemi nga feja në
mënyrë që të ruhemi nga burimi i
përçarjeve apo terrorizimit, saqë nëse
ndonjë shtet nuk thërret në këto
parime të tyre, atëherë ai vend shikohet
si vend që thyen marrëveshjet dhe kon-
tratat ndërkombëtare ngase nuk ka
proklamuar vizionin dhe idetë e tyre.
Për këtë shkak e thërrasin të riun musli-

34
man që ta fillojë haptazi këtë rrugë të
devijuar, duke e bërë atë të ndjekë kul-
turën perëndimore, të largohet nga ajo
islame, të mirën ta kompensojnë me
gjëra të shpikura dhe pasime të verbra,
të gjitha përmes mediave apo rrjeteve të
ndryshme publikuese, me një qëllim të
vetëm: prishjen e moralit dhe fesë së Al-
lahut.
Këto drejtime mbi të cilat po ecet sot
janë shkëndija të shfrenimit total,
zhveshje nga turpi dhe thirrje drejt
imoralitetit, duke u munduar të fun-
dosin rininë në bindjet shtazarake
epshore pas parullave të kota, si: jetoje
jetën, shijo kënaqësitë, njeriu nuk jeton
dy herë. Fjalë të tilla radhiten në serinë
e fjalorit të tillë që mundohet të
angazhojë rininë me gjëra të kota, si
kuizet telefonike apo satelitore, përmes
të cilave të hutojnë edhe mendjen e rin-
isë, nga e cila nuk shpresohet për-
mirësimi.
Këto sfida bëjnë që rinia muslimane të
ngrihet me obligimet e veta duke u për-
ballur pozitivisht, e mbrojtja nga këto
sfida që gjendet tek shumica e të rinjve
në disa raste kalon në ashpërsi dhe
vrazhdësi në fjalë dhe vepra, e gjitha kjo
është rezultat i mosnjohjes së fesë së
pastër, andaj edhe qëndrimi i selefëve të
sinqertë ishte të pasohet Sunneti ngase
aty gjendet dija dhe shpëtimi.
Pasimi i Sunnetit dhe kapja për të është
garancia e mosdevijimit edhe në
mungesën e dijes dhe përhapjen e injo-
rancës, gjithashtu në moszhytjen në
sprova dhe vrasje, e kjo është edhe një
sfidë tjetër për të riun musliman që të
mos bjerë në idetë djallëzore të terrorit,
të shpërthimeve dhe mbytjeve të
njerëzve të pafajshëm, që janë larg librit
të Allahut dhe Sunnetit të Dërguarit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Fuqia e rinisë islame bën që ajo të jetë e
qëndrueshme dhe e fortifikuar, e kapur
për Sunnetin e të Dërguarit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, duke u përforcuar çdo
herë me dije të dobishme, duke shfry-
tëzuar kohën në vepra të mira, duke
pasur ambicie çdo herë për më të
lartën, duke mos u kthyer mbrapa e
duke mos u mposhtur, duke mos i
humbur ambiciet në shpirtrat e
njerëzve, derisa të përqendrohen, duke i
ftuar ata në dije, me argumente, udhëz-
ime dhe urtësi.
Kjo është ajo që i riu musliman të
furnizohet me të, jetë të lumtur dhe të
qartë, larg patriotizmit të kotë, grupeve
partiake apo çdo shoqërie që përmban
ide të çoroditura dhe dëmtuese për
çdokënd.
Revista “El Islah”, numër 15
Uthman ISA
Përshtati me disa ndryshime: Unejs MURATI
Gjilan /Kosovë

f
35
Falënderimi i takon Allahut, përshënde-
tjet qofshin mbi atë pas të cilit nuk ka
Profet, mbi Muhamedin sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem, mbi familjen e tij dhe
mbi shokët e tij deri në Ditën e
Gjykimit.
Shoqërimi ka një etikë që pakkush e
përfill. Për këtë arsye, shumë shpesh
shohim që dashuria shndërrohet në
armiqësi dhe shoqërimi në urrejtje e
grindje, por sikur secili prej shoqë-
ruesve të kapej pas rregullave dhe etikës
së shoqërimit, nuk do të ndodhte
ndarja ndërmjet tyre dhe nuk do të
gjente shejtani rrugë për t'i ndarë.
Ja disa rregulla dhe etika të shoqërimit
që duhet t'i kemi parasysh.
1. Shoqërimi dhe vëllazërimi të jetë
vetëm për hir të Allahut.
2. Shoku të jetë fetar dhe i edukuar.
ka thënë: "Njeriu është në fenë e mikut
tij, prandaj le të shikojë secili prej jush se
kë po bën mik."[1]
3. Të jetë i mençur.
4. Të jetë i drejtë, jo fasik, pasues i Sun-
Shoku të jetë fetar dhe i edukuar. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
"Njeriu është në fenë e mikut tij, prandaj le të shikojë secili prej jush se kë po bën mik."
SHOQËRIMIT
ETIKA E
______________
[1] Transmeton Imam Ahmedi, Ebu Davudi. E ka konsideruar të mirë Albani
DHE E SHOKUT

36
netit dhe jo bidatçi.
5. Të mbulojë të metat e shokut të tij
dhe të mos i shfaqë ato.
6. Ta këshillojë me butësi dhe dashuri,
jo me vrazhdësi.
7. Të ketë durim gjatë këshillimit dhe
të mos bëhet pesimist nga përmirësimi i
tij.
8. Të ketë durim për dëmet që i vijnë
nga shoku i tij.
9. Të jetë besnik ndaj shokut të tij, në
çfarëdo gjendje qoftë.
10. Ta vizitojë për hir të Allahut, jo për
ndonjë interes të kësaj bote.
11. Të pyesë për të nëse mungon dhe të
interesohet për familjen e tij nëse ai ud-
hëton.
12. Ta vizitojë kur është i sëmurë, t'i
japë selam kur e takon, t'i përgjigjet
ftesës së tij kur e fton, ta këshillojë kur i
kërkon këshillë, ta pasojë xhenazen e tij
kur vdes dhe t'i thotë jerhamukAllah
(Allahu të mëshiroftë) kur teshtin.
13. T'i përhapë të mirat e tij dhe t’i
përmendë mirësitë e tij.
14. Të dojë të mirën për të ashtu siç do
të mirën për veten e tij.
15. T'i mësojë gjërat që nuk i di nga
feja dhe ta udhëzojë në gjëra që janë sh-
pëtim për të në këtë botë dhe botën
tjetër.
16. Ta mbrojë atë dhe ta refuzojë për-
gojimin e tij nëse flitet për të në ndonjë
vend.
17. Ta ndihmojë kur është zullumqar
dhe kur i është bërë zullum. Ndihma e
tij kur është zullumqar bëhet duke e
ndaluar nga zullumi.
18. Të mos bëhet koprrac kur ai ka
nevojë për dhënien e tij, ngase shoku i
sinqertë njihet në raste të vështira.
19. T'i kryejë nevojat e tij dhe të kujde-
set për gjërat që janë në dobinë e tij.
20. T'i japë përparësi ndaj vetes së tij
dhe ta favorizojë ndaj të tjerëve.
21. T'i bashkëngjitet në gëzime dhe ta
ngushëllojë në pikëllime.
22. Të bëjë dua shumë për të në
mungesë të tij.
23. Të mos anojë nga vetja e tij kur ka
mospajtime dhe polemika me të.
24. Të mos e harrojë dashurinë e tij.
25. Mos ta shpeshtojë kritikën ndaj tij.
26. Ta arsyetojë dhe të mos e detyrojë
të kërkojë falje. Nëse shoku ka disa

37
gabime, të mirat e tij vijnë me një mijë
ndërmjetësime.
27. Të pranojë arsyet e tij, nëse arsyeto-
het.
28. Ta mirëpresë kur e viziton, t'i
buzëqeshë dhe ta respektojë shumë.
29. T'i japë dhurata dhe mos ta lërë
anash nga të mirat dhe bamirësia e tij.
30. Të harrojë gabimet e tij dhe t'i
tejkalojë ato.
31. Mos të presë prej tij shpërblim për
ndonjë të mirë që i bën.
32. T'i tregojë që e do, ashtu siç thotë
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem:
"Nëse ndokush e do vëllanë e tij, le t'i tre-
gojë që e do.”[2]
33. Mos ta nënçmojë për ndonjë mëkat
që ka bërë më herët.
34. Të jetë modest me të dhe jo mend-
jemadh. Allahu i Lartësuar thotë:
"...dhe bëhu i butë me besimtarët që të
pasojnë ty!” Esh-Shuara: 215
35. Mos të shpeshtojë me të polemikat
dhe diskutimet e kota dhe mos t'i bëjë
këto polemika shkak për bojkotimin
dhe armiqësimin e tij.
36. Të mos e paragjykojë. Muhamedi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: "Kini
kujdes nga paragjykimi, ngase
paragjykimi është gënjeshtra më e
madhe.”[3]
37. Të mos zbulojë ndonjë fshehtësi të
tij dhe të mos e thyejë premtimin që i
ka dhënë.
38. Të shpejtojë në urimin dhe përgëz-
imin e tij në puna të mira.
39. Mos të nënçmojë asgjë nga të mirat
e tij, edhe nëse janë të pakta.
40. Ta inkurajojë çdoherë për përparim
dhe arritje të suksesit.
Allahu e di më së miri!
Përshëndetjet qofshin mbi Muhamedin
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, mbi famil-
jen e tij dhe mbi të gjithë shokët e tij.
Përgatiti: Shtëpia botuese
“Darul Vatan”
Përshtati me disa ndryshime të vogla:
Xheladin LEKA
Zyrih / Zvicër
______________
[2] Transmeton Ahmedi, Ebu Davudi. Albani e ka shpallur të vërtetë
[3] Muslimi

M
38
Me të vërtetë falënderimi i takon
vetëm Allahut. Prej Tij ndihmë dhe
falje kërkojmë. Paqja dhe mëshira
qoftë mbi të dashurin dhe të Dër-
guarin e Tij, Muhamedin sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, mbi familjen e tij
dhe mbi shokët e tij në përgjithësi.
Për çdo motër që beson në Allahun
dhe Ditën e Fundit.
Për çdo motër që dëshiron shpëtim
dhe shpreson fitore dhe qetësim.
Për çdo motër që ka përqafuar
metodën e thjeshtësisë duke mos u
mashtruar pas fjalëve të bukura.
Për çdo motër që do të dijë obligimet
e të tjerëve ndaj saj dhe të saj ndaj të
tjerëve.
Për çdo motër që ëndërron të arrijë
nderin dhe moralin më të lartë, që të
jetë edukuese dhe përmirësuese e
gjendjes.
Kështu flet libri i Allahut, që thotë
vetëm të vërtetën, dhe Sunneti i të
Dëguarit të Tij, që e zbukuron atë të
vërtetë me urtësi dhe butësi.
Motër e nderuar dhe e respektuar,
dëgjo fjalën më të mirë që është thënë
për ty nga Allahu dhe i Dërguari i Tij
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Gruaja më e mirë është ajo e buta,
që lind, ajo që ka frikë Allahun. Gruaja më e keqe është ajo e zbuluara, mendjemadhja,
këto janë edhe dyfytyrëshe…"
MËEMIRAQËËSHTËTHËNËPËRTY
MOTËRIII

39
21Namazi i natës
Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thënë: "...Allahu e mëshiroftë gruan e
cila është ngritur natën, ka falur
namaz, e ka zgjuar burrin e saj dhe
nëse nuk është zgjuar, i ka hedhur ujë
në fytyrë."[1]
22Gruaja dhe namazi në xhami
Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thënë: "Mos i ndaloni gratë tuaja nga
prezenca në xhami, por shtëpia është
më e preferuar për to."[2]
lem ka thënë: "Xhamia më e mirë për
gratë është vendi në shtëpitë e tyre."[3]
23Gruaja dhe festa
Ummu Atije radijallahu anha ka
thënë: "Na ka urdhëruar i Dërguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem të
dalim në ditët e Bajramit, ne të pastrat
dhe ato me cikël menstrual. ... Ato me
menstruacione urdhëroi që të largohen
nga namazi, por të prezantojnë në të
mirë dhe në thirrjen e muslimanëve."[4]
24Gruaja dhe dasmat
Aishja radijallahu anha ka thënë: "E
martuam një grua me një burrë të en-
sarëve dhe i Dërguari sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem tha: "Oj Aishe, a nuk kishit
me vete diçka për dëfrim? Ngase ensarët
e dëshirojnë dëfrimin."[5]
25Të mjaftuarit në adhurim
Ka hyrë i Dërguari i Allahut sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem në xhami, ka
parë një litar të varur mes dy shtyllave
dhe pyeti çfarë ishte ajo. I thanë se
ishte litari i Zejnebit, e cila kur dobë-
sohej, mbahej tek ai. Ai tha: "Jo, largo-
jeni! Secili prej jush të falet kur është i
kthjellët. E, nëse lodhet, atëherë të
ulet."[6]
Aishja radijallahu anha thotë: "Ka hyrë
tek unë i Dërguari i Allahut sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem dhe aty ishte një grua
nga fisi Esed. Ai më pyeti: "Kush është
kjo?" I thashë: -Filania, e cila nuk bën
gjumë natën. Tha: "Uf, punoni nga
punët aq sa keni mundësi!"[7]
______________
[1] Ebu Davudi, Nisaiu, e ka saktësuar Albani.
[2] Ahmedi, Ebu Davudi, e ka saktësuar Albani.
[3] Ahmedi, e ka saktësuar Albani.
[5] Buhariu.

29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut

29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to 29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut

Similar to 29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut (20)

More from RregullatIslame

More from RregullatIslame (20)

29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut