SlideShare a Scribd company logo

12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve

•
•
RregullatIslame
RregullatIslame

12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve

Education
1 of 45
Download to read offline
EDITORIALI Adem Avdiu Kush po nxit konflikt mes civilizimeve? ................................. 2 Lirim Sadiku Teuhidi rububijje ................................................................... 5 Laura Ferati Si të bëhesh i dashur në shoqëri .......................................... 8 Xheladin Leka Ata të cilët i do Allahu! ....................................................... 13 Seid ibën Husejn el Afanij Ata kështu ishin! ................................................................. 17 Fehmi Dalipi Disa virtyte të Muhamedit sal‐lAllahu alejhi ve sel‐lem .... 20 Fidan Xhelili Parathëna e “Sunenit” të Ibën Maxhes ............................. 22 Bali Musli Sadiku Gjendja e hadithit në shekullin e parë sipas hixhretit ....... 29 Unejs Murati Ulja e personalitetit është gjë e vështirë ............................ 33 Dr.Ahmed iben Uthman el‐Mezid dhe Dr. Adil iben Alij esh‐Shiddij Disa këshilla për edukimin e fëmijëve ‐IV‐ ......................... 35 Sabahudin Selimi Imam Shafiu ........................................................................ 37 Redaksia Lexuesit pyesin, dijetarët përgjigjen .................................. 42 Bali Sadiku Ilir Osmani mbrojti me sukses punimin e magjistraturës ... 43 PËRMBAJTJA Kryeredaktor: Zejd Haziri Anëtarët e revistës: Unejs Murati Fidan Xhelili Xheladin Leka Bashkëpunëtorët: Adem Avdiu Muhamed Abdullahi Sabahudin Selimi Bali Sadiku Lirim Sadiku Namik Vehapi Redaktor gjuhësor: Arian Koçi Redaktor Teknik: Avni G. Gashi Ballina/Dizajni: Avni G. Gashi Boton: Shtëpia botuese Atik Gjilan, Republika e Kosovës Tirazhi: 1000 Adresa: Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan Republika e Kosovës Tel: 044 988 400 e‐mail: delirjedheedukim@gmail.com Ndihmo Revistën: Nr. i llog.: 1150‐138922‐0101‐09 ProCredit Bank of Kosovo Swift Code: MBKORS22 Gjilan, Republika e Kosovës
Editorial KUSH PO KONFLIKT M E S C I V I L I Z I M E V E ? 2 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 Feja islame është ajo që bazohet në shpalljen qiellore (Kur’anin dhe Sunnetin), ndërsa mus- liman është personi që e pason këtë fe, por ndodh që pasimi i tij të jetë i gabuar nga ajo që kërkon feja dhe për gabimet e ndonjë muslimani nuk duhet akuzuar Islami, por kuptimi i gabuar i personit në fjalë. S hekulli 21 filloi dhe po vazhdon me stuhi të fu- rishme propagandistike për ta viktimizuar reli- gjioninislam,dukeeakuzuardheparaqitursinjë fabrikuestëproblemeve,ekstremizmit,vandalizmit,ter- rorizmit dhe pengues të rendit të ri botëror, pengues të vleravedemokratikedhecivilizimitperëndimor.Egjithë kjokandikuarnegativishttementalitetiishoqërisësonë, e cila po shtegton në ardhmëri larg orientimit me një kulturë të avancuar, por në fakt po rrugëton si e robot- izuarngamediatdheinterneti,qëpoekspozojnëglob- alizimin e mbarë rruzullit tokësor. Formimi i kulturës së avancuar është domosdoshmëri dhe këtu kemi për qëllimkulturënqëngërthenndërgjegjen,vleratmorale, faktettëcilatepavarësojnëdheebëjnëjotëvarurindi- vidin nga të tjerët. Në realitet, me këtë kulturë personi qëndrimetetijiparaqetpashulumtimitdhemeditimit tëthellë,menjëlogjikëtëshëndoshëdhejosinjësfung- jer që thith çdo gjë të lëngshme e të qelbur. Politologu amerikanSamuelHentingtonhodhiteorinëekonfliktit ndërmjetcivilizimevedhekyfenomentashmëkanisur të formojë e të zhvillojë embrionin e tij. Në një të ardhme të afërt ky demon famëkeq pritet të lindë. Kjo kuptohet nga zhvillimet që po jetësohen në shoqërinë europerëndimore,kunëidetëdhebindjetepopujvetë kontinentit evropian (veçanërisht në BE) ka filluar të zërë vend propaganda skajshmërisht antiislame, për të cilën jemidëshmitarë.Nësekyvirusnukparandalohet, gjasatjanëshumëtëmëdhaqëkjoepidemitëpërhapet në mbarë globin. Për ta penguar këtë fenomen satanik dhe për t’i shëruar të gjithë ata që janë viktimizuar ide- ologjikishtprejtij,kërkohetmundidhepunaendërtuar mbi sinqeritetin, ndërgjegjen, drejtësinë, kulturën e mirëfilltë të të debatuarit dhe dialoguarit, opinionet e faktuara shkencërisht dhe bërjen e kritikave në frymën emetodologjisëakademikembigjithaatoideqëshkak- tojnë armiqësi djallëzore mes individëve dhe shoqërive që po shtegtojnë të shoqëruara nga qytetërime të ndryshme drejt një ardhmërie ku do të gjykohen me NXIT
3 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 drejtësinë absolute të Mbretit të gjithësisë dhe mbarë krijesave.[1] Sulmetterroristetërealizuarangakamikazët dhe nga grupe terroriste si Al Kaida[2] lindën debate të furishme, emisione dokumentare, kritika të ashpra të adresuara gabimisht e aspak me ndërgjegje në portat e Islamit. Për këto veprime djallëzore, Islami u akuzua padrejtësisht nga armiqtë e tij dhe ky është një gabim fatal që ende po vazhdon, duke mos bërë dallime mes konceptit fe islame dhe konceptit muslimanë. Feja is- lame është ajo që bazohet në shpalljen qiellore (Kur’a- nindheSunnetin),ndërsamuslimanështëpersoniqëe pason këtë fe, por ndodh që pasimi i tij të jetë i gabuar nga ajo që kërkon feja dhe për gabimet e ndonjë mus- limaninukduhetakuzuarIslami,porkuptimiigabuar i personit në fjalë. Fraksionet e shumta janë të pran- ishme edhe te religjionet e tjera, disa prej të cilave nd- jekin vijën e ekstremitetit dhe më pas kalohet në veprime të çoroditura terroriste, siç ka ndodhur edhe nëtëkaluarënedhesot.Fraksioniiparëidevijuaridalë nëmesinekombitmuslimanjanëhavarixhët[3],tëcilët bëjnë çrregullime në tokë dhe sot jemi dëshmitarë që ky grupim (prej këtij grupimi është Al Kaida) me ve- primet e tij të shejtanizuara ka realizuar thënien e urtë të popullit, qeni i keq e sjell ujkun në torishtë. Dijetari dheekspertiirrallëiçështjevejuridiko-islame,prof.Dr. SulejmanRuhejli,nënjëligjëratëakademiketëmbajtur në Medinë të Arabisë Saudite me rastin e karikaturave tëiniciuarangadanezëtekstremistëdheqënxitinkon- fliktemescivilizimeve,karikaturametëcilatfyejnëper- sonalitetin e ndritshëm e madhështor të Pejgamberit Muhamed sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, pati deklaruar se një pjesë të përgjegjësisë së këtij veprimi djallëzor në DitëneGjykimitdotakenëedheataqëpobëjnësulme terroriste.Fraksionihavarixhnëmediatmbarëshqiptare nashfaqetmeemrinvehabizëm.Sipaskëtyremediave, themeluesikëtijfraksioniështëMuhammedAbdulve- habi,pornërealitetfraksionmeterminvehabizëmnuk ekziston, sepse dijetari i madh Muhammed ibën Ab- dulvehabi, mëshira e Allahut qoftë mbi të, i ka takuar rrugësqëreflektonIslaminautentik,ashtusiçkanëqenë edhe dijetarët e tjerë, si imamët Ebu Hanife, Maliku, Shafiu,Ahmedi,IbnTejmije,Zotiimëshiroftëtëgjithë. Imam Muhamed ibën Abdulvehabi dhe nxënësit e tij kanë qenë larg fraksionit terroristo-havarixh[4]. Për ta ndihmuar këtë mendim skajshmërisht të gabuar u ba- shkuan në këtë naivitet edhe sufitë dhe batinitë bek- teshi[5], por për të mbrojtur rrugën e tyre devijonte, e cila e kundërshton Islamin autentik. Ky fenomen u kuptua qartë me librin Islami tjetër, i botuar nga bo- timet koha. Për të debatuar mbi atë që autori i Islami tjetërkaelaboruardheshfaqur,nukkadyshimsekërko- het kohë dhe mund, pasi duhen sqaruar të pavërtetat, akuzimet,devijimetdhearrogancaetij.Egjithëkjonuk mund të përmblidhet në një vend dhe nuk i mjafton njëvëllim.Tëthemtëdrejtën,qënëfillimtitulliilibrit mëpëlqeusëtepërmi,shumëbukurtingëllonte,Islami tjetër.Mekëtëautorikagoditurnëshenjëdhepajtohem plotësisht me titullimin e tij, sepse libri nuk thërret në Islamin autentik, në të cilin ka thirrur i Dërguari sal- lAllahu alejhi ve sel-lem, por në një Islam tjetër. Pa- ganizmin e këtij fraksioni e ka ekspozuar dhe sqaruar për mrekulli mr. Exhlale Dobruna-Salihu në simpozi- uminndërkombëtartëmbajturnëPrishtinënëtetortë vitit1992dheibotuarme1995metitullFeja,kultura dhe tradita islame ndër shqiptarët, me temën: Disa el- ementetëbesimitpagannëkulturënIslamendërshqip- tarët[6].Sapërsqarim,nëlidhjemetitullin,sikurtëishte në vend të shprehjes kulturës islame - kulturës musli- mane, kjo do të ishte e drejtë, ngase Islami reflekton monoteizminekristalizuardhenukposedonasnjëele- ment paganizmi. Në vazhdim do të citojmë disa frag- mente nga tema që shtjelloi Exhlale Dobruna Salihu. “Mbështetur në të dhënat arkeologjike, mund të kon- statohet mbijetesa e disa elementeve të kulteve dhe re- ligjionit pagan ilir dhe të popujve të lashtë në fenë dhe kulturënislame,tëcilatndërshqiptarëtparaqesinnjëko- ______________ [1] Triumfi dhe suksesi madhështor do t’u takojë atyre që reflektojnë planprogramin hyjnore për të gjitha sferat e jetës (Islamin), të cilin e implementuan shoqëruesit e Pejgamberit Muhamed sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe ata që i pasojnë këta drejtë deri në momentin kur takohen me engjëllin e vdek- jes. [2] Është pyetur dijetari dhe muhadithi Shejhul Al-lameh Abdulmuhsin el Abbad, Zoti e ruajttë: “Disa thonë se organizata e Al Kaidës është havarixhe, ndërsa disa të tjerë thonë se ata janë muxhahidë. Cili është mendimi juaj?” Shkëlqesia e tij është përgjigjur: “Po, ata janë muxhahidë në rrugë të she- jtanit.” Shiko për këtë në www.youtube.com duke shënuar shejh Abadi flet për Al Kaidën. [3] Zanafilla e këtij fraksioni është që nga periudha e shoqëruesve të Pejgamberit Muhamed alejhi salatu ve sel-lem. [4] Në Universitetin Islamik në Medinë të Arabisë Saudite, dr Muhammed Hashim Tahiri mbrojti titullin doktor me librin Takriratu Eimmetud Da’veti fi Muhalefeti medh’hebil Havarixhi ve ibtalihi, ku autori elaboroi në mënyrë të shkëlqyer, profesionale dhe shkencore se dijetari Muhammed ibën Abdulvehabi dhe nxënësit e tij, Zoti i mëshiroftë, i kanë kundërshtuar havarixhët dhe se metodologjia e dijetarëve në fjalë ishte Ehli Sunneh - Islami burimor. Libri në fjalë u botua më 1429h-2009m nga shtëpia botuese Garras- Kuvajt. [5] Adhuruesit e varrezave-kuburitë dhe po ashtu pasues të ideve, bindjeve dhe gabimeve të shumta, të cilat kundërshtojnë fondamentet bazike të fesë islame. [6] Shiko Feja, kultura dhe tradita islame ndër shqiptarët, faqe 175. Botoi Kryesia e Bashkësisë Islame të Kosovës, temë që ia vlen të lexohet.
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 4 hësisht edhe një mbeturinë të besimit pagan të pa- raardhësve të tyre. Kulti i Dionisit-perëndisë së vegje- tacionit....Të theksojmë me këtë rast vetëm një veçori të këtij kulti. Fjala është për ritualin kryesor që quhet ditiramb (dithyrambos) himni për nder të Dionisit... Kyceremonial,qëështëndërelementetkryesoretëkëtij kulti,bëhejnatëndheparaqistenjëkornëformërrethi, qëkëndontedhevallëzontenjëvalledukeurrotulluar... Përcillej me një zhurmë të vazhdueshme dhe me muzikëtësajuarngaveglatëndryshmemuzikore...de- risa pjesëmarrësit e tij të binin në ekstazë. Rënia në ek- stazëështëveçoriakryesoreekëtijkulti...Studiuesifrëng H.Jenmaire,dukefolurpërorigjinënritualetëditiram- bit në kuadër të studimit të kultit të Dionisit... gjen lidhshmërinëetijmenjëritualqëështëipranishëmnë botën islame. Sipas tij, këtë lloj rituali e përvetësoi is- lamizmi shi’it mistik dhe e kultivoi në ceremonialin fetar, në dhikër, i cili po ashtu mbaron me ekstazë, që është edhe qëllimi i vetë ritualit. Elementi tjetër ka të bëjë me kultin e herosit (heroit)..., i cili paraqitet që në epokën parahistorike, që vazhdoi edhe gjatë kohës an- tikedheishteshumëipërhapurnëBallkan.Fjalaështë për persona të cilët gjatë jetës kanë luajtur një rol me rëndësinëshoqëridheinjëjtiroluështërezervuaredhe nëjetëneamshueshme.Natyrisht,këtanukkonsidero- heshin as si perëndi dhe as si gjysmë perëndi, por me aftësitë e tyre të posaçme mund t’u afroheshin atyre, prandaj edhe ushtronin një respekt të veçantë si gjatë jetësashtuedhepasvdekjes.Nëmesinekëtyreperson- avekishteedhethemeluestëdrejtimevefetare.Mupër këtë arsye varret e tyre kishin një trajtim të posaçëm, mbi të cilat bënin viktima (kurbane) dhe gjëra të tjera, jovetëmnëshenjënderimindajtëndjerit,poredhepër arsyetëbesimitseainënjëfarëmënyredot’indihmojë ata ose një rreth më të gjerë në rast rreziku nga armiku osengandonjësëmundje.Nëkëtëmënyrëndajtënd- jerittëheroizuarsilleshinsindajndërmjetësuesitnëmes tëvdekshmëve(njerëzve)dhetëpavdekshmëve(perën- dive). Të dhënat arkeologjike dëshmojnë se një kult i tillë ka qenë mjaft i përhapur tek ilirët dhe gjurmët e këtij kulti mbijetuan edhe në kulturën islame të rendit shi’it.Dëshmipërkëtëjanëteqetëdhetyrbet,nëtëcilat qëndrojnëvarreteshehlerëvedhetëbaballarëve,tëcilët kishinkryerveprimefetarenëto.Varrevetëtyre,tëcilat nëshumicënerastevekanëkubure,ubëhetnderimdhe nga këta të ndjerë kërkohet ndihmë e ngjashme si në paganizëm.Këtovendekultivizitohenedhenganevo- jtarët e krishterë.” Problematikë tjetër me të cilën po ballafaqohetpopullatashqipfolëseështëmungesaendë- rgjegjes,sinqeritetitdhedrejtësisënëmediattona[7] dhe në institucione të ndryshme kur është fjala për Islamin dhe personalitetet e tij. Në realitet, drejtësia tani është bërë një mysafir i rrallë në mesin e të tillëve apo një e kaluar e harruar kur flitet për Islamin. Kjo u kuptua shumë qartë me rastin e deklaratës nga nje hoxhë ne lidhje me Gonxhe Bojaxhiut (e njohur si “nënë” Te- reza). Aq u përfol dhe u kundërshtua i nderuari Krasniqi, saqë lexuesve iu paraqit si një armik i vendit, tamam një gjykim siç bënin enveristët, se kush nuk është me Enverin është tradhtar që meriton dënimin e popullit. Kjo është padrejtësi dhe diktaturë, ngase me çdokushtmundohenqëbindjetetyretënaiimpono- jnë deri në atë masë ku kërkohet të kundërshtohen parimet fondamentale të fesë. Ky fenomen është një sinjal se po u arrit pushteti nga persona të tillë, do të kërkohet edhe ndalimi i librit të Zotit, Kur’anit Fa- mëlartë,dhesekushnukzbatonurdhratëtillapërfun- donmeinkuizicionapoflakjenëturrënedruve.Ndërsa deklarata shoviniste, hitleriane dhe kanibaliste e don Anton Kçirës nuk u gjykua siç kërkohet, përkundrazi, disa edhe u munduan ta arsyetonin dhe ta pengonin publikimin, por jo për të ndihmuar tolerancën ndër- fetare,porpërtëmbrojturembuluarpadrejtësinë,ngase sikur të deklaronte ndonjë hoxhë gjëra të tilla të shëm- tuara, do të alarmohej e përhapej në mbarë trojet ku qiellimbulonshqiptarëtsiedhenëdiasporëdhenjëko- hësishtdotëshfrytëzohejqëtësulmohejfejaislame.Me këtëdeklaratëdonAntonKçiranjollosinderin,gjakun, personalitetin e shumë viktimave të të gjitha moshave, të cilat u terrorizuan e u viktimizuan tmerrësisht nga gjakpirësiteudhëhequrngadiktatoriSllobodanMillo- sheviç.Mekëtënukkemipërqëllimqëtënxisimurre- jtjendërfetaresepsejotëgjithëpriftërinjtëmendojnësiç kadeklaruarpriftiAntonKçira,portëkritikohen,qor- tohendhet’ujepetvendiimerituarpersonavetëtillëtë çfarëdokrahuqofshinsidhetëpengohendheinjorohen çdoherëataqënxisinkonfliktemeskulturavedheciv- ilizimeve. Me këtë kishim për synim të tregojmë se sa janë të drejta disa media dhe personalitete ndaj fesë is- lame. NëemertëRedaksisë: AdemAvdiu ______________ [7] Jo të gjitha.
5 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 F alënderimi i takon Allahut, Atë e falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon Allahu, s'ka kush e lajthit dhe kë e largon nga rruga e vërtetë Ai, s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se askush nuk meriton të adhurohet përveç Alla- hut, i Cili është një, dhe se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij. Fjala më e mirë është fjala e Allahut, kurse udhëzimi më i mirë, udhëzimi i Mu- hamedit. Veprat më të kë- qija janë ato të shpikurat, prandaj çdo shpikje është bidat dhe çdo bidat është de- vijim nga rruga e vërtetë dhe përfundon me xhehennem. Tevhidi rububijje është të pohuarit se Allahu i Lartësuar është Zoti i çdo gjëje dhe Sunduesi e Krijuesi, Kujdestari i gjithçkaje, se vetëm Ai i ka krijuar ato, se vetëm Ai është pronar dhe se vetëm Ai i mirëmban dhe i udhëheq ato dhe se Ai nuk ka ortak në sundimin e Tij, se Ai nuk ka man- gësi e as dobësi, askush nuk mu- nd ta kthejë urdhrin e Tij e askush nuk mund ta kundër- shtojë gjykimin e Tij, askush nuk mund të gjykojë pasi Ai ka gjykuar, nuk ka të ngja- shëm me Të, nuk ka ortak, nuk ka rival, nuk i përngjason askush në emrat dhe cilësitë e Tij. Prandaj tevhidi rububijje do të thotë pranimi se Allahu i Lartësuar është i vetmi Kri- jues i të gjitha krijesave dhe i vetmi pronar i tyre, se T E U H I D I RUBUBIJJE Teuhidi rububijje është të pohuarit se Allahu i Lartësuar është Zoti i çdo gjëje dhe Sunduesi e Krijuesi, Kujdestari i gjithçkaje, se vetëm Ai i ka krijuar ato, se vetëm Ai është pronar dhe se vetëm Ai i mirëmban dhe i udhëheq ato dhe se Ai nuk ka ortak në sundimin e Tij, se Ai nuk ka mangësi e as dobësi, askush nuk mund ta kthejë urdhrin e Tij e askush nuk mund ta kundërshtojë gjykimin e Tij, askush nuk mund të gjykojë pasi Ai ka gjykuar, nuk ka të ngjashëm me Të, nuk ka ortak, nuk ka rival, nuk i përngjason askush në emrat dhe cilësitë e Tij
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 6 vetëm Ai i ngjall dhe i vdes ato, se vetëm Ai pranon lutjet e krijesave po qe se gjen- den në situatë pa shtegdalje. Allahu i Lartësuar thotë: “Në të vërtetë, Zoti juaj është Allahu, që krijoi qiejt dhe tokën.” A’raf 54 Në Kur’an e hasim shpesh tevhidin rubu- bijje, saqë nuk ka sure që nuk përmendet. Allahu i Lartësuar thotë: “Qoftë lavdëruar Allahu që krijoi qiejt dhe tokën dhe bëri er- rësirën dhe dritën.” En’am 1 Allahu i Lartësuar thotë: “Falënderimi i përket vetëm Allahut, Zotit të botëve.” Fatiha: 1 Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj: “Kush është Zoti i qiejve dhe i tokës?” dhe përgjigju: “Allahu!” Thuaj: “A mos vallë ju zgjidhni për mbrojtës në vend të Tij ata që nuk mund t’i sjellin vetes as dobi as dëm?” Thuaj: “A janë të njëjtë i verbri dhe ai që sheh? Ose a janë njësoj terri dhe drita? Apo ata (idhujtarët) i veshin Allahut ortakë, të cilët krijojnë siç kri- jon Ai, kështu që krijimi u ngjan i njëjtë atyre (idhujtarëve)?!” Thuaj: “Allahu është Krijuesi i çdo gjëje dhe Ai është i Vetmi, Ngadhënjimtari.” Rra'd 16 Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu është Ai që ju ka krijuar e ju ka dhënë ushqim; pastaj ju sjell vdekjen e pastaj ju ringjall. A ka ndonjë nga idhujt tuaj që bën diçka të tillë? Ai qoftë i lavdëruar dhe i lartësuar mbi gjithçka, që ia shoqërojnë Atij (në ad- hurim).” Rrum 40 Allahu i Lartësuar thotë: “Ky është krijimi i Allahut! Më tregoni çfarë kanë krijuar të tjerët pos Tij?” Lukman 11 Allahu i Lartësuar thotë: “A mos vallë, ata janë krijuar nga hiçi apo mos janë ata krijues të vetvetes?!” Tur 35 “A mos vallë ata kanë krijuar qiejt dhe Tokën?! Nuk është kështu, por ata nuk janë aspak të bindur.” Tur 36 Allahu i Lartësuar thotë: “Ai është Zoti i qiejve, i tokës dhe i gjithçkaje që është midis tyre, prandaj, vetëm Atë adhuroje dhe bëhu i qëndrueshëm në adhurimin ndaj Atij. A njeh ti ndokënd që ka Emrin e Tij?!” Mer- jem 65 Allahu i Lartësuar thotë: “Asgjë nuk i shëm- bëllen Atij. Ai i dëgjon të gjitha dhe i sheh të gjitha.” Shura 11 Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj: “Çdo lavd e falënderim i përket Allahut, i Cili nuk ka bir, nuk ka ortak në pushtet dhe nuk është i pafuqishëm, që të ketë nevojë për ndihmës” dhe madhëroje Atë, duke ngritur lart mad- hështinë Tij!” Isra 111 “Thuaju (o Muhamed): “Thirrini ata që i hyjnizoni krahas Allahut! Ata nuk kanë pushtet as sa pesha e një thërrmije, qoftë në qiej apo në Tokë; për ata nuk ka pjesë as në qiej, as në tokë dhe Allahu nuk ka asnjë ndihmës nga radhët e tyre.” Sebe 22 “Asnjë ndërmjetësim tek Ai nuk bën dobi, përveçse për atë që Ai jep leje. Kur t’u hiqet frika nga zemrat e tyre, ata do të thonë: “Çfarë tha Zoti juaj?” dhe do të përgjigjen: “Të vërtetën! Ai është i Lartësuar dhe i Mad- hërishëm.” Sebe 23 Robër të Allahut! Ai që krijoi qiejt dhe tokën është i Vetmi që jeton përgjithmonë dhe kurrë nuk vdes, i Cili i mirëmban të gjitha, di çdo gjë, ku- jdeset për çdo gjë, i Cili është më i larti,
7 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 më madhështori. Allahu i Lartësuar thotë: “Ne e kemi krijuar njeriun dhe Ne e dimë ç’i pëshpërit atij sh- pirti i vet. Ne jemi më pranë tij se damari i qafës së vet.” Kaf 16 “E si mos të dinte Ai i Cili ka krijuar çdo gjë dhe që është i informuar hollësisht?” Mulk 14 Robër të Allahut! Nuk ka asnjë dyshim se Ai i Cili i ka kri- juar të gjitha krijesat, i vëzhgon ato dhe di çdo gjë që veprojnë ato. Robër të Allahut! Pasi kuptuam se ç’është tevhidi rububijje, duhet të dimë se cila është e kundërta e tevhidit rububije. E kundërta e këtij tevhidi është besimi se dikush tjetër vepron bashkë me Allahun e Lartësuar për t’u kujdesur për gjithësinë, në krijim dhe në shkatërrim, për të ngjal- lur apo për të vdekur, për të sjellë të mirën apo për ta larguar të keqen, për të furnizu- ar apo pakësuar dhe gjëra të tjera që kanë të bëjnë me kuptimin e tevhidit rububije, psh: të besosh se Allahu ka ortak në emrat dhe cilësitë e Tij, si njohja e së fshehtës, madhështia dhe krenaria dhe gjëra të tjera: Allahu i Lartësuar thotë: “Begatitë, që Al- lahu ua jep njerëzve nga mëshira e Tij, nuk mund t’i pengojë askush, ndërsa atë që Ai e pengon, askush nuk mund ta japë veç Tij; Ai është i Plotfuqishmi dhe i Urti.” Fatir 2 “O njerëz! Kujtoni dhuntinë e Allahut për ju! A ka ndonjë krijues, veç Allahut, që ju furnizon nga qielli dhe toka?” Fatir 3 “Nëse Allahu vendos që të të godasë ndonjë e keqe, askush nuk mund të ta largojë atë përveç Tij e nëse Ai do të të bëjë ndonjë të mirë, s’ka kush që ta pengojë mirësinë e Tij.” Junus 107 Si dhe: “Thuaju: “Si mendoni, nëse Allahu dëshiron të më shkaktojë ndonjë dëm, a mund ta largojnë atë idhujt që ju i adhuroni krahas Tij?! Po nëse Ai dëshiron të më mëshi- rojë, a mund ta pengojnë ata mëshirën e Tij?!” Thuaju: “Mua më mjafton Allahu. Tek Ai le të mbështeten ata që kërkojnë mbështetje.” Zumer 38 “Ai i ka çelësat e së padukshmes[1] dhe vetëm Ai i njeh ato.” En’am 59 “Thuaj: “Askush, përveç Allahut, në qiell apo në tokë, nuk i di të fshehtat.” Neml 65 “...kurse ata nuk mund të përvetësojnë asgjë nga Dituria e Tij, përveçse aq sa Ai dëshi- ron.” Bekare 255 Literatura: 1- Kurani i Madhërishëm-Prof. Hasan I. Nahi. 2-“I'lamu el-sunneti el-menshureti li'tikadi et-taifeti en-naxhihati vel-mensureti". Havidh el-Hakimi”. Përshtati: Lirim Sadiku ______________ [1] Çelësat e së padukshmes -gajbit- janë përmendur në fjalën e Allahut të Lartësuar: “Pa dyshim, vetëm Allahu e di Orën e caktuar. Ai e zbret shiun dhe e di ç’ka në barkun e shtatzënës. Asnjë njeri nuk di ç’do të fitojë nesër dhe askush nuk di se në ç’vend do të vdesë. Me të vërtetë, Allahu është i Gjithëdijshëm dhe Njohës i çdo gjëje.” (Lukman: 34). Po me këtë ka shpjeguar i Dërguari i Allahut siç është vërtetuar tek Imam Buhariu, kapitulli i Teuhidit 8/166, Ibën Kethiri në tefsirin e tij 2/137, nga hadithi i ibën Umerit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Çelësat e gajbit janë pesë dhe nuk i di ato pos Allahut, nuk di askush ç’ka në barkun e shtatzënës pos Allahut, nuk di askush ç’do të fitojë të nesërmen pos Allahut, nuk di askush se kur do të bjerë shiu pos Allahut, nuk di askush se në cilën tokë do të vdesë pos Allahut, askush nuk e di Orën e caktuar - kiametin- pos Allahut.”
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 8 SI TË BËHESH I DASHUR N Ë S H O Q Ë R I Një fjalë mund të jetë e vogël, por ka vlerë shumë të madhe dhe nuk është aspak e vështirë ta praktikosh. Por ki kujdes se çfarë flet, duke menduar mirë para se të flasësh e jo të flasësh e pastaj të mendosh. S hpeshherë ndoshta keni vërejtur që disa njerëz janë më të dashur në shoqëri se disa të tjerë, edhe pse duket që ata nuk kanë asgjë më të veçantë nga të tjerët. Atëherë, pse është ky një dallim i madh? A thua vallë, çfarë fshehtësie mbartin këta që janë të dashur aq shumë nga njerëzit dhe shoqëria? Të mos jesh i dashur në shoqëri është diçka që askush s’e dëshiron. Njerëzit të cilët janë të dashur në shoqëri, e kanë më të lehtë të gjejnë punë, miq dhe marrëdhënie të mira me të tjerët. Për t’u bërë i dashur te të tjerët duhet të mësohen disa cilësi që e përforcojnë personalitetin e njeriut DASHAMIR T ë jesh dashamir ndaj njerëzve është një cilësi shumë e çmuar. Edhe Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Dëshiro për njerëzit atë që dëshiron për vete, do të jesh musliman.” (Ahmedi në Musned) Të tregohesh i përkujdesur ndaj shoqërisë, my- safirëve, prindërve, kolegëve të punës etj., tre- gon se ata kanë pozitë te ti dhe nuk janë thjesht vetëm njerëz të panjohur që ti i injoron. Çdo njeri dëshiron të jetë me vlerë dhe i respektuar nga të tjerët. Kur ti të jesh respektues dhe dashamirës ndaj tyre, automatikisht do të të kthehet respekti dhe dashuria nga njerëzit. Në kohën e sotme është bërë vërtetë vështirë të gjesh një njeri që të respekton ashtu siç dëshiron të jesh i respektuar, aq më shumë nga rinia e sotme, e cila ka marr një rrugë të keqe dhe nuk di të jetë mikpritëse dhe dashamirëse ndaj prindërve, lëre më ndaj shoqërisë. Dashamirësia është një cilësi e lehtë që të praktikohet, po ashtu edhe e dashur në shoqëri, pasi mbjell dashuri mes njerëzve. T’i dhurosh thjesht një buzëqeshje vëllait/motrës tënde, që është një vepër e vogël dhe e lehtë për t’u bërë, ka në fakt shumë vlerë të madhe. Profeti ynë i dashur sal- lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Buzëqeshja jote para vëllait tënd është sadaka.’’(Tirmidhiu) Po ashtu, Allahu thotë: “Allahu urdhëron drejtësi, bamirësi, ndihmë të afërmve, e ndalon nga imoraliteti, nga e neveritura dhe dhuna. Ju këshillon ashtu që të merrni mësim.” Nahl 90 I DËGJUESHËM N jeriu në qenien e tij ka nevojë të ndiejë që është i nevojshëm në shoqëri dhe që ka vlerë. Kur të jesh në dialog me vëllanë/motrën tënde, ki kujdes të jesh i dëgju- eshëm. Edhe pse ndoshta s’dëshiron të dëgjosh atë që po të tregohet, prapë bëhu i dëgjueshëm dhe ki durim, pasi kjo tregon respektin që ke ndaj personit. Ne jemi krijesa të dobëta dhe një fjalë e keqe mund të na shkaktojë dhimbje dhe mërzi më shumë se dhjetëra vepra. E më e ur- ryer se kjo është reagimi negativ i personit kur ti tregon diçka, atëherë kur në fytyrën e tij tre- gohet pakujdesi ndaj teje. Kjo vërehet shumë qartë kur personi me të cilin je duke biseduar
9 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 nuk të dëgjon me vëmendje dhe ndihesh sikur je duke biseduar me murin dhe kështu ndien që nuk ke vlerë tek ai. Por a ke menduar ti për këtë, se a je dëgjues i mirë kur dikush bisedon me ty? Shpeshherë nuk e shohim veten kur bëjmë gabime, por i shohim më mirë të tjerët. Prandaj mos harro t’i kujtosh vetes, kur ndod- hesh në një bisedë, që të të bjerë ndër mend të jesh i dëgjueshëm. Për këtë arsye, duhet ta dë- gjojmë fjalën e vëllait/motrës kur flasin dhe pas- taj ndoshta ta këshillojmë apo të japim ndonjë mendim, nëse kemi. Kur një njeri nuk të dë- gjon kur ti i tregon diçka, thjesht ti vetë nga na- tyra jote do ta humbësh dëshirën për t’u shprehur e për të folur me atë person më tutje. Gjithashtu, do humbësh ndoshta edhe respek- tin ndaj tij, sepse ai tregon sjellje jo të mirë ndaj teje, duke qenë i pavëmendshëm. Kështu që njeriu i padëgjueshëm bëhet më pak i dashur te të tjerët. Bëhesh më pak i dashur ngase nuk i dëgjon zërat e të tjerëve, ndjenjat dhe as men- dimet e idetë e tyre. Vetë dëshirojmë që zëri ynë të ketë vlerë, atëherë pra le të bëhemi edhe ne të dëgjueshëm që nesër të tjerët të na dëgjojnë ne. DHURUES Ç farë do të thotë të jesh dhurues? Të ndihmosh të varfrit dhe nevojtarët apo t’u dhurosh njerëzve gjëra materiale, që ata të të duan ty më shumë? Jo, asnjëra nga këto të dyja. Të ndihmosh të varfrin dhe nevojtarin është obligim sipas shtyllës së katërt të fesë is- lame, ose zekatit. Gjithashtu, edhe lëmosha është sunnet që Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ka praktikuar vazhdimisht. Çfarë të themi për dhurimin e gjërave materiale njerë- zve, që të na duan? Kjo lloj dashurie është da- shuri interesi dhe nuk do të zgjasë shumë. Gjithashtu, je dhurues i gabuar në këtë aspekt, ngase mendon që me këtë lloj mirësie fiton da- shurinë e njerëzve. Normal ka disa që kanë nevoja materiale dhe kanë nevojë për diçka, por ai njeri që ti dëshiron të të dojë sinqerisht, nuk do të të dojë për shkak të gjërave materiale që ti i dhuron. Ai thjesht do të të dojë nëse ti i dhuron diçka tjetër. E çfarë është ajo që ne duhet të dhurojmë? 1. Respekt 2. Sjellje të mirë 3. Fjalë të mirë. Nëse japim respekt, do të marrim respekt. Gjithashtu, nëse e respekton tjetrin, ai do ta ndiejë këtë dhe do jetë i gëzuar që ti e respekton. Ai do të të dojë më shumë, kur e di që nga ti ai vlerësohet me respekt, diçka që nuk e merr ndoshta nga shumë të tjerë. Respekt duhet të kemi edhe ndaj jobesimtarëve, e atëherë si mos të kemi ndaj vëllait/motrës sonë? Së pari duhet të jemi respektues ndaj Allahut, që pastaj edhe krijesat të na respektojnë ne. Allahu thotë me një ajet: “O ju që besuat, binduni Allahut, respek- toni të Dërguarin dhe përgjegjësit nga ju.” Nisa 59 Nuk është cilësi e muslimanit të mos jetë re- spektues. “Ata nuk respektojnë te asnjë besimtar as farefisninë, as marrëveshjen; si të tillë ata janë përdhunues.” Tevbe 10 E si të mësohemi të jemi respektues? Thjesht në këtë rubrikë hyjnë dy gjëra që do vijojnë në vazhdim; a)sjellja e mirë dhe b) fjala e mirë. Po t’i fusësh në praktikë këto të dyja në raport me tjerët, me ndihmën e Allahut do arrish sukses dhe do të respektohesh nga të tjerët. Nëse ne vazhdimisht sillemi me sjellje të mira ndaj njerëzve, do të njihemi si njeri i mirë. E, kush nuk dëshiron të qëndrojë me njeriun e mirë? Kush nuk e do njeriun e mirë? Patjetër që ne i duam ata që vazhdimisht sillen mirë me ne dhe janë të kujdesshëm me sjelljet e tyre ndaj nesh. Kjo përsëri kthehet te respekti, i cili çon deri te sjellja e mirë. Kur sillesh mirë me nje- rëzit, do jesh një shembull për të mirë dhe në të njëjtën kohë do pasosh rrugën e Profetëve tanë të dashur. Jo çdokush sot mund të sillet mirë, si pasojë e problemeve personale që kemi në familje apo në punë, e kjo ndikon edhe tek nje- rëzit në prezencën tonë. Këtu duhet të ndalesh pak e t’i lësh mënjanë problemet te vendi i pro- blemeve dhe në prezencë të njerëzve të për-
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 10 dorësh sjelljet më të mira që ke, sepse kështu s’do të të harrojnë njerëzit dhe do t’u kujtohesh si një njeri i mirë e gjithashtu kjo do bëjë që të jesh i dashur për ata. Ne pa dyshim që i mbajmë mend njerëzit e mirë dhe i duam. Gjithashtu, një tjetër cilësi e mirë që na afron me njëri-tjetrin është siç ka thënë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Jepini njëri-tjetrit dhurata, që të duheni.” (Imam Maliku në Mu- vetta) “...të silleni mirë ndaj prindërve, ndaj të afërmve, ndaj jetimëve, ndaj të varfërve dhe njerëzve u thoni fjalë të mira...” Bekare 83 Allahu, Zoti i qiejve dhe i tokës, na urdhëron që të sillemi mirë me njerëzit në përgjithësi. Fjala e mirë lë gjurmë në zemrën e njeriut. Të kemi kujdes që mos ta ofendojmë dikë apo ta lëndojmë qëllimisht dhe aty ku gabojmë pa dashje përsëri të përdorim fjalë të mira duke kërkuar falje dhe hallall nga personi. Kjo tregon se ti ke sjellje të mirë, madje edhe kur gabon të vjen keq, prandaj je i kujdesshëm me fjalë dhe vazhdon t’i rregullosh përsëri marrëdhëniet me të tjerët edhe atëherë kur gabon. Ki kujdes që të flasësh vetëm të vërtetën dhe fjalët e mira që thua njëkohësisht duhet të jenë çdoherë edhe të vërteta. Pa dyshim që një ndenje me vëlla- në/motrën tënde duke i folur me fjalë të buta dhe të mira do ndikojë shumë tek ai/ajo. Kështu do jesh edhe më i dashur tek ai/ajo për ato fjalë të mira që vijnë nga ti. Një fjalë mund të jetë e vogël, por ka vlerë shu- më të madhe dhe nuk është aspak e vështirë ta praktikosh. Por ki kujdes se çfarë flet, duke menduar mirë para se të flasësh e jo të flasësh e pastaj të mendosh. E nëse nuk ke fjalë të mira, më mirë hesht. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Kush i beson Allahut dhe Ditës së Gjykimit ose le të flasë mirë ose le të heshtë.” (Buhariu, Muslimi) Prandaj, vazhdo me fjalë të mira dhe mos u anko te të tjerët për problemet e tua, por kërko më mirë nga ata këshilla ngase të ankohesh shumë tek shoqëria, do rezultojë keq, sepse ne si njerëz kemi probleme të përditshme dhe kur jemi së bashku me shoqëri kemi dëshirë t’i lëmë anash ato probleme që të gjejmë rehati në biseda të dobishme. Prandaj mos u anko shumë, falën- dero Allahun dhe mbështetju Atij, e pastaj çdo gjë do bjerë në vendin e vet. Gjithashtu, të japësh komplimente ndonjëherë dhe t’i tregosh njerëzve për ndonjë cilësi të mirë që kanë, do ndikojë shumë tek personi, ngase tregohesh i vëmendshëm ndaj veprave të atij personi dhe cilësitë që ai posedon. Gjithashtu, do e nxisësh që të vazhdojë me atë cilësi e ai vazhdimisht do fitojë të mira. Pa dy- shim që një njeri që të jep komplimente ndon- jëherë dhe të tregon që ke ndonjë cilësi të mirë, do jetë i dashur te ti. Për arsye se ai njeri nuk të ka zili dhe as inat, por ta do të mirën dhe pastaj ka arritur të shohë cilësitë e tua të mira dhe jo vetëm të metat. Shakaja apo ndonjë barsoletë (ndonjë gjë qe- sharake por që është realitet) është edhe një më- nyrë për t’u bërë i dashur tek njerëzit me anë të fjalëve. Kur një vëlla/motër të bën të qeshësh dhe t’i largon brengat, pa dyshim që do të dëshirojmë të qëndrojmë më tepër me atë per- son. Sa shumë raste kemi nga jeta e Muhamedit sal-lAllahu alejhi sel-lam se si ka bërë shaka me shokët e tij. Këtë e ka vepruar i dashuri i Al- lahut, pse mos ta veprojmë edhe ne?! Prandaj, dhuroji vëllait/motrës gëzim dhe hare që të bëhesh i dashur, por gjithmonë duke mos e tepruar. I DEVOTSHËM N jeriu i devotshëm duhet ta ketë së pari frikë Allahun. Të jetë i përulur ndaj Tij, ta përmendë në vetmi dhe në shoqëri, t’i mbështetet vetëm Atij në çdo rast, qoftë i vogël apo i madh. Allahu teala ka thënë: "O ju njerëz, Ne ju kemi krijuar juve nga një mashkull dhe një femër dhe ju kemi ndarë në popuj e në fise që të njiheni mes vete, kurse më i miri prej jush tek Allahu është ai i cili është më i devotshmi.” Huxhurat 13 Atëherë s’ka dallim tek Allahu teala se nga cili popull, vend, familje apo racë je, ngase më i
11 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 miri tek Ai është i devotshmi. Njerëzit vlerëso- hen me devotshmëri, pra ai që është më i de- votshëm është më i mirë tek Allahu, qoftë arab, shqiptar, anglez etj. Atëherë ne po e shohim që tek Allahu kjo cilësi qenka shumë e çmuar, a thua vallë atëherë si do të vlerësohet kjo cilësi te njerëzit? Pa dyshim se edhe njerëzit do ta çmo- jnë këtë lloj njeriu. Kush nuk dëshiron ta ketë mik një njeri të devotshëm, që ka frikë Allahun dhe e ka Allahun vazhdimisht në mendje e në gjuhë. “Dhe përgatituni me furnizim (për rrugë), e furnizimi më i mirë është devotshmëria, e ju të zotët e mendjes keni frikën Time.” Bekare 197 Devotshmëria jo që është vetëm cilësi e mirë për t’u bërë i dashur tek njerëzit, por duke qenë i devotshëm do të jesh i përgatitur për ahiret. Andaj, bëhu i devotshëm, që edhe të tjerët të marrin mësim nga ti e të jesh i dashur tek ata që mendojnë. FALËS A llahu është El-Gaffar (Falësi), Ai e do faljen dhe fal shumë. Allahu e fal njeriun edhe pse ka mëkate sa qielli e toka. Nga Enesi, Allahu qoftë i kënaqur me të, transmetohet se ka thënë: "E kam dëgjuar Resu- lullahun, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, duke thënë: “Allahu i Madhëruar ka thënë: “O biri i Ademit, derisa të thirresh (mbështetesh) në Mua dhe të kërkosh ndihmë nga Unë, do të fal çka ke vepruar. O biri i Ademit, qofshin mëkatet e tua deri te vranësirat në qiell dhe nëse kërkon falje nga Unë, do të të fal ty. O biri i Ademit, nëse tek Unë vjen me mëkate të mëdha gati sikur toka, pastaj më drejtohesh, duke mos më (shoqëruar me dikë)për- shkruar asgjë, do ta fal po aq të madhe.” (Tirmid- hiu) A thua vallë ne të mos jemi falës ndaj vëlla- it/motrës sonë kur ata gabojnë ndaj nesh? Al- lahu është Falës, kurse ne nuk po falim? Ai që fal ka bërë vërtet një vepër të mirë, por mos të harrojë, vazhdimisht të veprojë për hir të All- ahut, sepse kjo është më e dashur tek Allahu dhe kështu do e gjesh këtë vepër në ahiret. Sikur të kishe gabuar ndaj vëllait/motrës tënde, pasi çdo njeri është gabimtar, a thua a nuk do kishe qenë tepër i gëzuar sikur do të falë vëllai/motra jote? Patjetër që po dhe do e kishe dashur shumë për këtë të mirë që ta bëri, duke të falur. Atëherë bëhu falës edhe ti dhe mos ki urrejtje ndaj robërve të Allahut, tregohu modest, i qetë dhe i mirë vazhdimisht. Nuk ke pse të nevrikosesh kur çdo gjë që të ndodh është me caktimin e Allahut dhe është sprovë. KËSHILLUES T a këshillojmë njëri-tjetrin vazhdimisht dhe të jemi vëllezër dhe motra në çdo problem, qoftë i vogël apo i madh. Të këshillojmë për të mirë dhe të ndalojmë nga e keqja. Pa dyshim se do ndikojë shumë tek njerëzit një këshillë e jotja, sado e vogël. Njeriu mund të tregohet i painteresuar për një këshi- llë, por ti mos u mashtro. Ai vërtetë do ta ketë në mendje këshillën tënde duke mos e pritur ti fare. Ne të gjithë kemi pasur dhe do kemi brenga dhe halle dhe në ato momente kemi nevojë për këshilla dhe fjalë qetësuese. Pas Kur’anit dhe namazit, mundet që një mik i mi- rë të jetë i dobishëm në kohërat e vështira. Kush nuk e do një mik si ky? Ebu Hurejra transme- tohet se ka thënë se Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Kush ia largon besimtarit një brengë nga brengat e kësaj bote, Allahu nga ai do ta largojë një brengë nga brengat e Ditës së Gjykimit. Kush ia lehtëson atij i cili është në vështirësi, Allahu atij do t'ia lehtësojë në këtë dhe në botën tjetër. Kush ia mbu- lon (një të metë) muslimanit, Allahu atij do t'ia mbulojë në këtë dhe në botën tjetër. Allahu do ta ndihmojë robin derisa ai ta ndihmojë vëllanë e vet.” FALËNDERUES F alënderues duhet të jemi së pari ndaj Al- lahut dhe pastaj t’i falënderojmë edhe njerëzit e tjerë, duke treguar me këtë ve- për edhe respekt dhe sjellje të mirë. “Nëse falën- deroni, do t'ua shtoj të mirat, e nëse përbuzni, s'ka dyshim, dënimi im është i vështirë!” Ibrahim 7
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 12 Gjithashtu, Muhamedi sal-lAllahu alejhi sel- lam thotë: “Nuk e ka falënderuar Allahun ai që nuk i falënderon njerëzit.” (Ebu Davudi,Tirmid- hiu) Andaj, mos hezito po falënderoji njerëzit edhe për një fjalë të mirë. Falënderoji ata kur të dhurojnë diçka apo kur të ndihmojnë në diçka. Pastaj falënderoji edhe për përshëndetjen dhe për vizitën që ata jua bëjnë. Gjithashtu ji falën- derues nëse ti i viziton ata, duke kërkuar edhe hallall nëse ke gabuar diçka në raport me ta. Falënderues është ai që di të dallojë të mirën dhe të keqen, di çfarë vlere ka falënderimi dhe e ve- pron. Nëse të falënderon dikush, patjetër që do ndihesh shumë mirë dhe e sheh që personi po ta di të mirën. E kjo është vërtetë një kënaqësi në vete, duke ndier që ke bërë mirë. Vërtet që pa e ditur se çfarë mban në vete kjo cilësi, nuk mund të jesh falënderues i mirë. Atëherë, le të mësojmë dhe pastaj të praktikojmë. I DASHUR T i dëshiron të jesh i dashur tek njerëzit, atëherë bëhu i dashur vetë. Dashuro për hir të Allahut dhe urrej për hir të Al- lahut. Transmeton Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur me të, i cili thotë: “Pejgamberi sal-lAl- lahu alejhi ve sel-lem thotë: “Pasha Atë në dorën e të Cilit është shpirti im! Nuk do të hyni në xhenet përderisa të besoni, e nuk keni besuar përderisa ta doni njëri-tjetrin.” Atëherë si mos ta duam njëri- tjetrin? Pastaj vazhdon hadithi: “A doni t’ju tregoj një fshehtësi të cilën, po e vepruat, do ta doni njëri- tjetrin? Përhapni selamin mes jush.” (Muslimi) Vërtet këto janë fjalë shumë të çmuara, për atë që di të mendojë. Vazhdojmë me një tjetër ha- dith nga Ebu Hurejra, i cili transmetohet se ka thënë: "Resulullahu sal-Allahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Mos jini xhelozë ndaj njëri-tjetrit, mos e mashtroni njëri-tjetrin, mos u urreni, mos ia ktheni njëri-tjetrit shpinën, mos garoni njëri me tjetrin në shitblerje dhe bëhuni robërit e Zotit, vëllezër. Muslimani është vëlla i muslimanit, nuk i bën dhunë atij, nuk e lë (në baltë), nuk e gënjen, nuk e nënçmon. Takvallëku është këtu', dhe tregoi në kraharorin e tij tri herë. “Për një njeri është e keqe e mjaftueshme që ta nënçmojë vëllanë musli- man. Çdo musliman kundruall çdo muslimani e ka haram gjakun e tij, pasurinë e tij dhe nderin e tij." (Muslimi) Të jemi të mirë vazhdimisht dhe t’i duam të tjerët sa më shumë për hir të Allahut, që më vonë kjo dashuri të shtohet edhe më shumë dhe të bëhet vërtet dashuri e sinqertë. Kështu të duhemi deri në Ditën e Gjykimit, ku do shpër- blehemi për këtë dashuri inshallah. Allahu sub- hanehu ve teala thotë: “Atë ditë shokët e ngushtë do të jenë armiq të njëri-tjetrit, përveç atyre që ishin të sinqertë në miqësi.” Zuhruf 67 Pejgamberi sal-Allahu alejhi ve sel-lem thotë: “Allahu thotë: “Ata që e duan njëri-tjetrin për hir të madhërisëTime, ata kanë podiume të dritës dhe ua kanë lakmi Pejgamberët dhe shehidët.” (Tir- midhiu) Mos harro, nëse dëshiron që njerëzit të të duan sinqerisht, atëherë bëhu vetë i sinqertë. Mos harro se s’mund të jesh musliman i sinqertë përderisa nuk ia do vëllait/motrës të mirën ashtu siç e do për vete. Thotë Muhamedi sal- lAllahu alejhi sel-lam: “Nuk ka besuar (me besim të plotë) ndonjëri prej jush, përderisa të dëshirojë për vëllanë e tij atë që e dëshiron për vete.” (Buhariu, Muslimi) Çfarë pret atëherë, vepro mirë dhe patjetër që do të gjesh mirë. Allahu është i drejtë dhe nuk i bën askujt padrejtësi. “Nëse ndonjëri e do vëllanë e tij, le ta informojë atë.” (Ebu Davudi) Mos hezito, tregoji vëllait/motrës tënde që e do, që edhe ai të të dojë ty edhe më shumë. Nuk i dihet jetës, sa e gjatë do jetë, e ndoshta nesër do të bëhet vonë. Laura Ferati, Norvegji
13 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 ATA TË CILËT I DO ALLAHU! Këta janë ata që mbajnë drejtësi në çdo gjë të jetës tyre, qoftë me veten apo me të tjerët. Allahu thotë: “Allahu nuk ju ndalon të silleni mirë dhe të jeni të drejtë ndaj atyre që nuk luftojnë kundër jush për shkak të fesë dhe që nuk ju dëbojnë prej shtëpive tuaja. Me të vërtetë, Allahu i do të drejtët.” Mumtehine 8 F alënderimi i takon Allahut. Atë e falënderoj për butësinë dhe bujarinë e faljes me një falënderim nga njeriu i cili është dorëzuar para dhuntive të Tij dhe është falënderues ndaj të mirave. Për- shëndetjet qofshin mbi atë që u dërgua mëshirë për gjithë njerëzimin dhe zotëri i Profetëve, Profeti ynë, shembulli ynë, ud- hëzuesi ynë, mësuesi ynë, Muhamedi sal- lAllahu alejhi ve sel-lem. Janë disa grupe muslimanësh të cilët Al- lahu i Lartësuar i do dhe është i kënaqur me ta. Ah, sa gëzim për ata që i do Allahu! Ah, sa të lumtur do të jenë! E shkrova këtë temë se ndoshta vëllezërit i pasojnë këta të cilët i do Allahu, që t’i mbulojë edhe ata kënaqësia dhe dashuria e Allahut, ngase dashuria dhe kënaqësia e Allahut ndaj ro- bit është gjëja më e vlefshme për të, qëllim i çdo muslimani dhe dëshirë e çdo besim- tari të drejtë. Nëse shikojmë fjalët e Allahut në Kur’an dhe meditojmë rreth tyre, do të gjejmë kush qenkan ata të cilët e meritojnë dashu-
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 14 rinë e Allahut. Edhe pse cilësitë e të da- shurve të Allahut janë të shumta në Kur’an dhe Sunnet, ne do përmendim disa prej tyre sa për ilustrim, duke mos pretenduar t’i përmbledhim të gjitha. Nga robërit që Allahu do janë: 1- Ata që pendohen Allahu thotë: “Ndërsa atij që pendohet pas të këqijave të tij dhe përmirësohet, Allahu ia pranon pendimin, sepse Ai është vërtet Falës dhe Mëshirëplotë.” Maide 39 Dhe: “Zoti juaj ia ka bërë detyrim Vetes mëshirën. Nëse dikush nga ju bën ndonjë vepër të keqe pa e ditur e pastaj pendohet e përmirësohet, ai do ta gjejë Allahun falës dhe mëshirues.” En’am 54 Pasi tregon dënimin e mëkatarëve në Ditën e Gjykimit, Allahu përjashton nga ky dënim disa mëkatarë duke thënë: “Për- jashtim bën ai që pendohet, beson dhe punon vepra të mira. Një njeriu të tillë Allahu ia ndërron veprat e këqija në të mira. Allahu është Falës e Mëshirëplotë.” Furkan 70 Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Kush pendohet para se të lindë dielli nga perëndimi, Allahu ia fal atij.” (Trans- meton Imam Muslimi) Argumenti se Allahu i do ata që pendohen është fjala e Allahut: “Pa dyshim, Allahu i do ata që pendohen fort (për gjynahet) dhe ata që pastrohen.” Bekare 222 2 - Ata që pasojnë Sunnetin e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Janë ata të cilët ecin sipas rrugës së Muha- medit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në çdo çështje të jetës, në ushqim, në veshje, në adhurim, në lidhjet fqinjësore dhe famil- jare, ngase ai që mediton për jetën e Muha- medit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, do të gjejë çdo gjë që i nevojitet për t’u bal- lafaquar me jetën dhe me mërzitë, pikël- limet e gëzimet e saj, etj. Argumenti që Allahu i do ata të cilët pa- sojnë Sunnetin e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem është fjala e Allahut: “Thuaju (o Muhamed): “Nëse ju e doni Al- lahun, atëherë më ndiqni mua, që Allahu t’ju dojë dhe t’jua falë gjynahet! Allahu është Falës i madh dhe Mëshirëplotë.” Alu imran 31 3 - Të drejtët Këta janë ata që mbajnë drejtësi në çdo gjë të jetës tyre, qoftë me veten apo me të tjerët. Allahu thotë: “Allahu nuk ju ndalon të silleni mirë dhe të jeni të drejtë ndaj atyre që nuk luftojnë kundër jush për shkak të fesë dhe që nuk ju dëbojnë prej shtëpive tuaja. Me të vërtetë, Allahu i do të drejtët.” Mum- tehine 8 4 - Bamirësit Këta janë ata që shpenzojnë nga pasuria tyre për vete, por u japin edhe të tjerëve duke dëshiruar shpërblimin e Allahut dhe jo ndonjë pozitë, famë apo lëvdatë nga njerëzit. Argumenti që Allahu i do këta njerëz është fjala e Allahut: “Shpenzojeni pasurinë në rrugën e Allahut dhe mos e çoni veten tuaj në shkatërrim, por bëni të mira; Allahu me të vërtetë i do bamirësit.” Bekare 195 5 - Ata që e dëshirojnë takimin me Allahun (vdekjen) Kush e do takimin me Allahun, Allahu e do takimin me të, por këtu nuk është për qëllim që njeriu të shpresojë të vdesë, mirëpo qëllimi është që kur besimtarin e kaplon agonia e vdekjes, në atë moment përgëzohet me kënaqësinë e Allahut dhe kështu dëshiron të takohet me Të dhe All- ahu dëshiron të takohet me të. Kurse mos-
15 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 besimtari, kur arrin agoninë e vdekjes, përgëzohet me hidhërimin e Allahut ndaj tij dhe kështu nuk e dëshiron takimin e Al- lahut dhe Allahu nuk e dëshiron takimin e tij. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Kush e dëshiron takimin me Al- lahun, Allahu e dëshiron takimin me të. E, kush e urren takimin me Allahu, Allahu e urren takimin me të.” (Transmeton Buh- ariu) 6 - Ata që afrohen tek Allahu me vepra vullnetare dhe bëjnë dhikër shumë Gjëja më e vlefshme për të cilën e preokupon njeriu zemrën e tij është dhikri, në çdo kohë dhe çdo gjendje, ngase ata që e përmendin Allahun me dhikër, Allahu i përmend ata. Allahu thotë: “Prandaj, më kujtoni Mua (me namaz e lutje), që Unë t’ju kujtoj (me shpërblime) dhe falënderomëni Mua (duke m’u bindur) e mos i mohoni dhuntitë e Mia (me mosbindje)!” Bekare 152 Afrimi tek Allahu bëhet me vepra vull- netare, si namazi vullnetar, agjërimi, sada- kaja, kurse shpeshtimi i dhikrit bëhet duke thënë elhamdulil-lah, subhanall-llah, es- tagfirull-llah etj. 7 - Nxënësi, kërkuesi i dijes Allahu i Lartësuar, kur është i kënaqur dhe e do robin e Tij, ia lehtëson atij kërkimin e diturisë, ashtu siç thotë Muhamedi sal- lAllahu alejhi ve sel-lem: “Kujt Allahu ia do të mirën, ia mundëson ta kuptojë fenë.” (Transmeton Buhariu) Po ashtu Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në hadithin e gjatë ku tregon për dobinë e kërkuesit të diturisë ndër të tjera thotë: “…Kush ecën në një rrugë duke kërkuar dituri, Allahu ia lehtëson atij rrugën për në xhennet…” (Transmeton Muslimi) Pra, nga dashuria e Allahut për besimtarin është edhe lehtësimi i rrugës së diturisë për të, që kështu të shtojë edhe më shumë veprat e mira. 8 - Ata që duhen për hir të Allahut Ata që duhen për hir të Allahut në Ditën e Kiametit, Allahu i thërret në mesin e të gjitha krijesave dhe u shfaq atyre kënaqës- inë e Tij, të mirat, bujarinë dhe i fut nën hije Ditën e Kiametit, atëherë kur nuk do të ketë hije tjetër. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Allahu në Ditën e Kiametit thotë: “Ku janë ata të cilët janë dashur për hir të Madhërisë Sime? Sot do t’i fusë nën hijen Time, atë ditë kur nuk do të ketë hije pos hijes Sime.” (Transmeton Mus- limi) 9 - Ata që kujdesen për pastërtinë dhe zbukurohen për hir të Allahut Pastërtia bëhet duke e larguar ndyrësirën nga trupi, rrobat dhe nga vendet e ad- hurimit. Allahu i Lartësuar i do të pastrit, ashtu siç thotë: “Aty ka njerëz që duan të pastrohen. Allahu i do ata që pastrohen shpesh.” Tevbe 108 Kurse zbukurimi i rrobave për hir të All- ahut bëhet duke u ruajtur nga mendje- madhësia apo nënçmimi i njerëzve. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: "Askush nuk do të hyjë në xhennet nëse ka mendjemadhësi sa një grimcë në zemrën e tij." Një burrë ka thënë: "Çfarë duhet bërë nëse një burri i pëlqen të vishet me rroba të mira dhe këpucë të mira?” Ai i tha: "Allahu është më i bukuri dhe e do të bukurën. Mendjemadhësia është mo-
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 16 himi i së vërtetës dhe mospërfillja ndaj të tjerëve." (Transmeton Muslimi) Po ashtu Allahu thotë: “O bijtë e Ademit, vishuni përshtatshëm (me rroba të bukura) kudo dhe kurdo që të faleni! Hani e pini, por mos e teproni, se Ai nuk i do ata që e tepro- jnë.” A’raf 31 10 - Përdoruesit e misvakut Përdorimi i misvakut është sunnet i Mu- hamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Aq shumë e përdorte misvakun Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, saqë kur ngri- hej nga gjumi e fillonte aktivitetin me misvak, kur hynte në shtëpi përdorte mis- vakun etj. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Misvaku është pastrim për gojën dhe kënaq Allahun.” (Transmeton Nesaiu. Shejh Albani e ka konsideruar të vërtetë.) 11 - Ata që i afrohen Allahun duke i kryer obligimet me përpikëri Nga të mirat që Allahu u jep robërve të Tij është edhe fakti që Allahu i do ata kur i ve- projnë urdhrat e Tij dhe ndalohen prej ndalesave duke mos përtuar. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tregon një ha- dith kudsij duke thënë: “…Robi Im nuk më afrohet me diçka më të dashur tek Unë sesa duke kryer obligimet.” (Transmeton Buhariu) 12 - Të devotshmit Janë ata të cilët i frikësohen Allahut hap- tazi dhe fshehurazi dhe vënë mes tyre dhe dënimit të Allahut pengesë duke vepruar urdhrat e Tij e duke u ndaluar nga ndale- sat. Allahu thotë: “Jo! Por kushdo që plotëson premtimin e tij dhe ruhet nga të këqijat, (ta dijë se) Allahu me të vërtetë i do ata që janë të devotshëm.” Alu imran 76 13 - Durimtarët Allahu i Lartësuar e ka përmendur durim- in në shumë vende në Kur’an dhe durimi ka qenë edhe rruga e Muhamedit sal-lAll- ahu alejhi ve sel-lem në përhapjen e shpall- jes. Ai ka bërë durim nëse e ka goditur ndonjë vështirësi gjatë thirrjes. Allahu i Lartësuar i ka lavdëruar durimtarët në rrugën e Tij dhe u ka premtuar atyre xhen- netin dhe kënaqësinë e Tij. Allahu thotë: “Sa e sa Profetë bashkë me shumë besimtarë të vërtetë luftuan e megjithatë nuk u përkulën para goditjeve që morën në rrugën e Allahut, as nuk u dobësuan e as nuk u nën- shtruan. Allahu i do të duruarit.” Alu imran 146 14 - Ata që i mbështeten vetëm Allahut Mbështetja tek Allahu është argument për besimin e lartë dhe të ngulitur tek njeriu. Sa më shumë të mbështetet muslimani tek Allahu, aq më shumë besimi i tij është i fortë dhe i paluhatshëm dhe për këtë arsye shpërblimi për ata që i mbështeten vetëm Allahu është dashuria e Allahut për ta. Al- lahu thotë: “Kur të vendosësh për diçka, mbështetu tek Allahu. Vërtet, Allahu i do ata që mbështeten tek Ai.” Alu imran 159 Vëllezër të nderuar, këto janë disa cilësi që Allahu i do te robërit e Tij. Por nëse nuk kemi mundësi t’i veprojmë të gjitha, atë- herë të mundohemi të fusim në praktikë disa prej tyre, në mënyrë që të arrijmë dashurinë, kënaqësinë dhe shpërblimin e madh nga Allahu i Lartësuar, Bujari abso- lut. Allahu na shtoftë veprat e mira dhe na largoftë nga veprat e këqija! Përshtati: Xheladin Leka
17 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 Ata kështu ishin! Ibën Kethiri thotë: “Kur Bishri vdiq, në xhenazen e tij u mblodhën banorët e Bagdadit i madh e i vogël. Është nxjerrë pas namazit të sabahut nga shtëpia dhe nuk kanë mundur ta vendosin në varr vetëm se pas namazit të jacisë. Dhe dita ishte ditë vere, që ishte shumë e gjatë.” F alënderimi është për Allahun, ndërsa salavatet dhe selamet qofshin për të Dë- rguarin, për familjen e tij, për shokët e tij dhe për të gjithë ata që e pasojnë rrugën e tij deri në Ditën e Gjykimit. Dije, vëlla i dashur, se "el istikame" ose për- qendrimi në fenë e Allahut dhe mosluhatja në të është gjë të cilën Allahu dhe i Dërguari i Tij e kanë kërkuar prej nesh, është shpresa dhe dëshira e çdo besimtari. Ai që është i stolisur me këtë cilësi, në momentet më të vështira do të ketë ndihmën dhe mëshirën e Allahut të Madhërishëm. Allahu na bëftë prej tyre! Amin! Allahu në Kur'an thotë: "E, s’ka dyshim se ata që thanë: “Allahu është Zoti ynë” dhe ishin të paluhatshëm, atyre u vijnë en- gjëjt (në prag të vdekjes dhe u thonë): të mos u frikësoheni, të mos pikëlloheni, keni myzhde xhennetin që u premtohej." Fus-silet 30 Pastaj: "Ata që thanë: “Allahu është Zoti ynë dhe qëndruan besnikërisht, për ta nuk ka frikë dhe ata nuk do të pikëllohen.Të tillët janë banues të xhennetit, aty do të jenë përgjithmonë, atë e kanë shpërblim për veprat që bënë." Ahkaf 13-14 Allahu e urdhëron të Dërguarin dhe besim- tarët që të jenë të paluhatshëm në fenë e Tij: "Ti (Muhamed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar), se më të vërtetë Ai është shikues i asaj që veproni." Hud 112 Allahu thotë: "Sikur ata (idhujtarët) t’i përm- baheshin rrugës së drejtë, Ne do t’u lëshonim atyre ujë me bollëk, për të sprovuar me të. E kush ia kthen shpinën adhurimit ndaj Zotit të vet, Ai e shpie atë në vuajtje të padurueshme.” Xhinn: 16-17 Imam Muslimi transmeton se Sufjan ibën Ab- dilah, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i ka thënë të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “O i Dërguar, më trego një fjalë në këtë fe, që mos të pyes askënd përveç teje.” I Dërguari i tha: “Thuaj: Kam besuar në Allahun, pastaj mbahu fort në të (mos u luhat).” Çfarë do të thotë istikame-qëndrueshmëri në fe? Ebu Bekri, Allahu qoftë i kënaqur me të, kur
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 18 është pyetur për istikamen ka thënë: "Të mos i shoqërosh Allahut asgjë." Ndërsa Umeri, Allahu qoftë i kënaqur me të, tha: "Të jesh i paluhatshëm ndaj urdhrave dhe ndalesave e mos të lakohesh si dhelpra." Uthmani, Allahu qoftë i kënaqur me të, tha se istikame është sinqeriteti me Allahun. Ibën Tejmije istikamen e definoi me dashurinë për Allahun. Kur komenton fjalën e Allahut: "… pastaj ishin besnik", thotë: "Ishin besnik ndaj dashurisë dhe adhurimit të Allahut e nuk u kthyen majtas e djathtas.” Pra, nga tërë këto thënie vijmë në përfundimin se istikameja është mesatarja në fe, sinqeriteti ndaj Allahut, pasimi i Sunnetit në çështjet e besimit, veprave dhe adhurimeve. DISA SHEMBUJ NGA JETA E TË PARËVE TANË, SE SI ISHIN TË QËN DRUESHËM DHE BESNIKË TË FESË SË ALLAHUT E bu Sufjan ibën el Harithi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, sahabi i njohur, vëlla nga qumështi i të Dërguarit. Ebu Is'hak es-Sebi'i thotë për të: “Kur Ebu Sufjan ibën el Harithi u shtri në shtratin e vdekjes, u tha të pranishmëve: "Mos qani për mua, sepse me të vërtetë unë nga dita që jam bërë musliman nuk kam bërë asnjë mëkat." Falte namaz nga mëngjesi deri në drekë dhe më pas vazhdonte deri në ikindi." Err-Rrebi' ibën Hajthem, Allahu e mëshiroftë Një njeri tha: "E kemi shoqëruar Rebi' ibën Hajthemin njëzet vjet, ka folur vetëm se fjalë të arta e të çmueshme." Disa të tjerë kanë thënë se e kemi shoqëruar Rebiun njëzet vjet e nuk kemi dëgjuar nga ai ndonjë fjalë të keqe. Ditën kur është vrarë Husejni, i biri i Aliut, Allahu qoftë i kënaqur me ta, një njeri tha: “Nëse sot nuk mund të nxjerr ndonjë fjalë të rëndë nga Rebi' ibën Hajthemi, s'do të mund ta nxjerr kurrë më!” I thashë: “O Rebi', është vrarë sot Husejni, djali i Fatimes, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre. E atëherë tha: “Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi” dhe lexoi fjalën e Allahut: "Thuaj: “O Allah, Krijues i qiejve e i tokës, Njohës i së fshehtës dhe i së dukshmes, Ti je që gjykon mes robërve Tu për atë që ata kundërshtoheshin." Zumer 46 I thashë se çfarë po thua për këtë ngjarje? Më tha: “Ç’ka të them, tek Allahu do të shkojnë dhe tek Ai do të llogariten." Allahu e mëshiroftë Rebi' ibën Hajthemin, nxënësin e Abdullah ibën Mes'udit, sepse ishte me të vërtetë shkollë e qëndrueshmërisë në fenë e Allahut. Vehb ibën Munebih, Allahu e mëshiroftë El Muthena ibën Sabah thotë: "Vehb ibën Munebih qëndroi dyzet vjet e nuk kishte fyer asnjë gjallesë dhe vazhdoi për njëzet vjet rad- hazi mes jacisë dhe sabahut që të mos ndër- ronte abdest." Transmetohet nga Abdul Mun'im ibën Idrisi, se babai i tij ka thënë: "Vehb ibën Munebih i ruante fjalët e tij çdo ditë; nëse s'kishte diçka të keqe, atëherë hante bukë. Në të kundërtën vazhdonte të agjëronte." Abdullah ibën Avn ibën Ertaban; dijetari i Bas- ras, Allahu e mëshiroftë Harixhe ibën Mus'abi thotë: "E kam shoqëruar ibën Avnin njëzet e katër vjet rad- hazi e nuk di që melaiket t’i kenë shkruar ndonjë të keqe." Muadh ibën Muadhi thotë: “Më kanë treguar shumë nga shokët e Junus ibën Ubejdit se thoshte ndonjëri prej tyre: “Unë e njoh një njeri që prej njëzet vjetësh, shpreson ta kalojë një ditë si ditët e ibën Avnit, por nuk mundet. Allahu e mëshiroftë zotërinë e lexuesve të Kur'anit, Abdullah ibën Avnin!” Mjeku i zemrave, i devotshmi Vuhejb ibën el- Vird Mekasi, Allahu e mëshiroftë Sufjan eth-Thevriu, kur mbaronte ligjëratën në Qabe, u thoshte nxënësve të tij: “Çohuni e shkoni tek mjeku”, kishte për qëllim Vuhe-
19 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 jbin. Muhamed ibën Jezidi thotë: "Është betuar Vuhejbi që të mos e shihte Allahu e as ndokush nga krijesat e Tij duke qeshur derisa t'i vinte meleku i vdekjes e ta lajmëronte për pozitën e tij tek Allahu. Shumë njerëz shihnin për të ëndrra se ishte prej banorëve të xhen- netit dhe kur i tregonin, i shtohej më shumë të qarët dhe thoshte se po frikësohem mos është nga shejtani." Abdullah ibën Mubareku thotë: "I është thënë Vuhejbit: “A e gjen kënaqësinë e adhurimit ai që i bën mëkat Allahut?” Ai iu përgjigj: “Jo, e as ai që vetëm ka dëshirë apo niset të bëjë mëkat.” Ai thoshte: "Mos të jetë dëshira e dikujt prej jush vetëm që të bëjë adhurim sa më shumë, por dëshira e tij le të jetë në kryerjen e tij në mënyrën më të mirë, sepse ndodh që njeriu të falet apo të agjërojë e të bëjë mëkat ndaj Al- lahut gjatë namazit apo agjërimit të tij." Bishër ibën el Harith el Hafij, Allahu e mëshi- roftë Kur imam Ahmedit i erdhi lajmi i vdekjes së Bishrit. tha: “Ka vdekur, Allahu e mëshiroftë, e nuk e kishte shokun në këtë umet dhe nuk ka lënë pas tij dikë si vetja.” Nxënësi i tij, Ibrahim el Harbij, thotë: “Qyteti i Bagdadit nuk ka nxjerrë njeri më të mençur dhe më të ruajtur për gjuhën e tij sesa Bishri. Nuk dihet se ka përgojuar dikë nga musli- manët.” Ibën Kethiri thotë: “Kur Bishri vdiq, në xhenazen e tij u mblodhën banorët e Bagdadit i madh e i vogël. Është nxjerrë pas namazit të sabahut nga shtëpia dhe nuk kanë mundur ta vendosin në varr vetëm se pas namazit të jacisë. Dhe dita ishte ditë vere, që ishte shumë e gjatë.” Jahja ibën Abdul Hamidi thotë: "E kam parë Eba Nasr et-Temmar dhe Ali ibën Medinin në xhenazen e Bishrit. Bërtitnin me zë të lartë duke thënë: “Pasha Allahun, ky është nderi në këtë dynja para nderit të ahiretit.” Jahja ibën Seid el Kat-tani Bundari thotë: "E kam vizituar Jahja ibën Sei- din për më shumë se njëzet vjet e nuk mendoj se i ka bërë Zotit mëkat." Allahu e mëshiroftë këtë rob të Allahut, i cili lutej çdo ditë për një mijë persona. Imam Muhamed ibën Ali ibën Vehb, i njohur si ibën Dekik el Eid, Allahu e mëshiroftë E ruante gjuhën e tij dhe interesohej për veten. Sikur të donte dikush t'ia numëronte fjalët që kishte folur, do të kishte mundësi. Ibën Dekiki thotë: "Nuk kam folur asnjë fjalë dhe nuk kam bërë asnjë punë vetëm se kam përgatitur për to përgjigje para Allahut të Madhëruar.” Në fund do të përmend fjalën e artë të ibën Tejmijes, Allahu e mëshiroftë, i cili thotë: "Unë me të vërtetë deri tani në çdo kohë e ripërtërij Islamin tim dhe ende s'jam nën- shtruar ndaj Zotit ashtu si duhet." Këto ishin pak fjalë nga jeta dhe vepra e të parëve tanë të mirë, se si ishin të përqendruar dhe të paluhatshëm në fe, se si kishin kujdes të mos i kalonin kufijtë e Allahut, si e ruanin gjuhën e tyre ndaj vëllezërve të tyre dhe shumë cilësi të tjera prej të cilave duhet të marrim mësim. Por edhe nëse s'mund të bëhemi si ata, së paku t'u ngjajmë atyre. Paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të Dër- guarin e Tij, mbi familjen e tij, mbi shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që e ndjekin rrugën e tij. Fjala jonë e fundit është: Falënderimet qof- shin për Allahun, Zotin e botëve! Marrë nga libri "Salahul um-meh fi uluvil him- meh", me autor Seid ibën Husejn el Afanij Përshtati: Fidan Xhelili
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 20 D I S A V I R T Y T E T Ë MUHAMEDIT S A L  L A L L A H U A L E J H I V E S E L  L E M Erdhën disa fshatarë te Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe e pyetën: "A i puthni fëmijët tuaj?” Tha: “Po.” Thanë: “Pasha Allahun, ne nuk i puthim fëmijët tanë.” Pejgamberi tha: "Kam frikë se Allahu i Madhëruar e ka larguar prej jush mëshirën.” (Transmeton Mus- limi) F alënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve. Përshëndetjet, selamet qofshin mbi të Dërguarin, mëshirë për mbarë njerëzimin, Pejgamberin tonë Muhamedin sal- lAllahu alejhi ve sel-lem, mbi famil- jen e tij dhe të gjithë shokët e tij. Nuk ka dyshim se Muhamedi, paqja dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi të, ishte shembull në moral të mirë, në cilësi të bukura, të cilat nuk ba- shkohen tek askush tjetër përveçse tek ai. Për këtë kanë dë- shmuar edhe armi- qtë e tij, të cilët e përgënjeshtruan dhe e ke- qtrajtuan. Ebu Xhehli, kur është pyetur për Pejgamberin se a është besnik apo gënjeshtar, ka thënë: “Pasha Allahun, Muhamedi është besnik dhe nuk ka gënjyer asnjëherë. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka arritur kulmin në përsosjen e vir- tyteve, derisa edhe Allahu i Madhëruar e ka lavdëruar.” Në Kur’an thuhet: ''Vërtet ti je në një shkallë të lartë të moralit." Kalem 4 Allahu i Madhëruar na ka lajmëruar për më- shirën dhe butësinë që kishte ai për shokët e tij. I Madhëruari thotë: "Ti ishe i butë ndaj tyre, ngase Allahu të dhuroi mëshirë, e sikur të ishe i vra- zhdë e zemërfo- rtë, ata do të largoheshin prej teje." Alu imran 159 Gjithashtu, Allahu i Ma- dhëruar na ka treguar se Mu- hamedi sal-lAl- lahu alejhi ve sel-lem ishte më- shirë për të gjithë nje- rëzit. I Lartmadhëruari thotë: "E Ne të dërguam ty {Muhamed} vetëm si mëshirë për të gjithë krijesat." Enbija, 108 Morali i Pejgamberi ishte prej Kur’anit Fisnik, derisa madje është thënë: “Ka qenë Kuran që ecte mbi tokë.”
21 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 Kur është pyetur bashkëshortja e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, Aishja, Allahu qoftë i kënaqur me të, për moralin e tij, i ka thënë pyetësit: "A nuk lexon Kuran?" Ka thënë: “Sigurisht.” Aishja, Allahu qoftë i kë- naqur me të, i tha: "Vërtet morali i Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka qenë Kur’ani Fisnik." Ibën Kethiri, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Kuptimi i këtij hadithi është se Pejgamberi ishte shembull kur’anor në urdhra dhe ndalesa, karakter dhe moral, çdo gjë që ka ur- dhëruar Kur’ani e ka praktikuar dhe çdo gjë që e ka ndaluar është larguar. Kjo është ajo që Allahu i Madhëruar i ka dhuruar prej etikës së lartë, turpit, nderit, trimërisë, faljes, butësisë dhe gjithë moralin e bukur.” Edhe para shpalljes Muhamedi sal-lAllahu ale- jhi ve sel-lem ka qenë i njohur te populli i tij si besnik për shkak të besueshmërisë që kanë gjetur tek ai dhe faktit që nuk i ka tradhtuar në ndonjë çështje. Moralin e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel- lem e kanë cilësuar disa shokë të tij, të cilët kanë thënë: “Nuk ka qenë Muhamedi i shëm- tuar, nuk e ka ngritur zërin në treg gjatë shit- blerjes, nuk i është kundërvënë së keqes me të keqe, por ka falur. Nuk ka rrahur askënd me dorën e tij, përveçse në luftë në rrugën e Al- lahut. Nuk ka rrahur as shërbëtor e as grua, nuk ka shkelur ndonjë ndalesë të Allahut të Madhëruar. Por kur është shkelur ndonjë ndalesë e Allahut të Madhëruar, ka qenë prej më të hidhëruarve. Nuk ka zgjedhur mes dy gjërave vetëm se atë që është më e lehtë. Kur ka hyrë në shtëpinë e tij ka qenë i buzëqeshur, pastronte rrobat e tij, milte delen dhe i shër- bente vetvetes. E ka ruajtur gjuhën, ka folur vetëm atë që i ka interesuar, është interesuar për shokët e tij, ka pyetur për ta, i ka bashkuar dhe nuk i ka armiqësuar. Të mirën e ka ndih- muar me të mirë, nuk është ngritur dhe nuk është ulur pa e përmendur Allahun Fuqiplotë. Kur ka ardhur në mexhlis është ulur aty ku ka përfunduar mexhlisi dhe çdonjërit në mexhlis i jepte atë që i takonte. Nuk e ka kthyer ly- pësin vetëmse duke i dhënë atë që kërkonte ose me ndonjë fjalë të lehtë, ka qenë i matur me të moshuarit, i ka mëshiruar të miturit dhe i ka ndihmuar të shtypurit. Gjithmonë ka qenë i buzëqeshur, me karakter të butë, nuk ka qenë i pasjellshëm e as i vrazhdë, as fyes e as koprrac, ka qenë zemërgjërë dhe i respektueshëm ndaj familjes.” Nëse themi se i kemi përmendur disa cilësi të Muhamedit në mënyrë përmbledhëse, kjo i ngjan marrjes së një pike uji nga deti. Kush lexon historinë, gjendjen, fjalët dhe punët e tij, do të dorëzohet para madhështisë së këtij Pe- jgamberi. Këtë e ka bërë një shkrimtar i njohur anglez, Tomas Karlil, në librin e tij "Trimat”. Ai ka shkruar në të një kapitull të shkëlqyer për Muhamedin, i cili aludon për drejtësinë dhe vlerën e këtij Pejgamberi. Aty ai ka shkruar: "Kam vërejtur se Muhamedi qysh prej fëmijërisë së tij ka qenë djalosh mendim- tar, e kanë emëruar shokët e tij "besnik", d.m.th. njeri i sinqertë, realizues i premtimit, i sinqertë në punët, fjalët dhe mendimet e tij. Kam vërejtur se nuk ka dalë ndonjë fjalë prej gojës së tij e të mos ketë pasur në të urtësi or- atorike, nuk ka folur shumë, ka heshtur kur nuk ka pasur nevojë të fliste, por kur ka folur, ka folur me sinqeritet dhe urtësi. Kemi parë se gjatë tërë jetës së tij ka qenë njeri i vendosur, jo shqetësues, bujar, respektues, i butë, i de- votshëm, i virtytshëm, i lirë, serioz, i sinqertë. Me të gjitha këto, nga natyra e tij ishte i butë. Kjo ishte dëshmia e një shkrimtari perëndimor jomusliman, lexoi për Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe mendimi i tij ishte si mendimi i muslimanëve. Do të japim më poshtë disa shembuj që alu- dojnë për moralin e madh që kishte ky Pe- jgamber fisnik në mëshirë, butësi, falje dhe cilësi të tjera. Transmetohet nga Enes ibën Maliku, Allahu qoftë i kënaqur me të, se ka thënë: "Nuk kam parë askënd më të mëshirshëm me fëmijët sesa Muhamedin. Ibrahimi, djali i tij, pinte gji te një
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 22 grua në një lagje të Medinës. Shkonte tek ai dhe ne shkonim me të. Hynte në shtëpi, e merrte atë, e puthte dhe e kthente prapë.” Argument për këtë është hadithi se Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem shkonte në një fshat që ishte larg qytetit, ku ishte djali i tij Ibrahimi, i cili pinte qumësht, shkonte tek ai për ta puthur e pastaj kthehej." (Transmeton Muslimi) Kur u shtri për vdekje Ibrahimi, djali i tij, e çuan te Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel- lem. Ai e shtrëngoi në gjoks, pastaj i lotuan sytë dhe tha: "Syri loton, zemra pikëllohet, nuk themi vetëm atë që është i kënaqur Allahu dhe ne me ndarjen tënde o Ibrahim jemi të pikël- luar." (Transmeton Buhariu dhe Muslimi) Kur Akrae ibën Habisi e pa Muhamedin sal- lAllahu alejhi ve sel-lem duke e puthur Huse- jnin, djalin e Aliut, Allahu qoftë i kënaqur me ta, i tha: "Unë kam dhjetë fëmijë e nuk e kam puthur asnjërin prej tyre.” Pejgamberi i tha: "Vërtet, kush nuk mëshiron, nuk mëshirohet." Erdhën disa fshatarë te Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe e pyetën: "A i puthni fëmijët tuaj?” Tha: “Po.” Thanë: “Pasha Allahun, ne nuk i puthim fëmijët tanë.” Pejgamberi tha: "Kam frikë se Allahu i Madhëruar e ka larguar prej jush mëshirën.” (Transmeton Muslimi) Enesi, Allahu qoftë i kënaqur me të, tregon se Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i vizi- tonte ensarët, i përshëndeste me selam fëmijët e tyre dhe i përkëdhelte kokat e fëmijëve. (Transmeton Nesaiu). Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem sillej butë me fëmijët dhe luante me ta. Enesi, Al- lahu qoftë i kënaqur me të, thotë: "Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka qenë njeri me moral të mirë. Kam pasur një vëlla, që kishte nofkën Ebu Umejr. Kur vinte Muhamedi dhe e shikonte, i thoshte: "O Eba Umejr, çfarë bëri en-nugajri?"[1] Shih moralin e Muhamedit me shërbëtorin e tij Enes ibën Malik, i cili ka thënë: “I kam shër- byer Muhamedit dhjetë vjet. Vallahi, kurrë nuk më ka thënë ah dhe kurrë nuk më ka thënë për ndonjë punë që e kam bërë, pse e ke bërë, e as për ndonjë punë që nuk e kam bërë, pse nuk e ke bërë." (Mutefekun alejhi) Ajo që argumenton për mëshirën dhe butësinë që kishte Muhamedi me fëmijët dhe të moshuarit është se ai ka thënë: "Kur jam në namaz, kam dëshirë ta zgjas atë, por kur dëgjoj të qarët e ndonjë fëmije, e shkurtoj namazin nga frika se i vjen rëndë nënës së tij.” Shembull tjetër që tregon për mëshirën e tij është hadithi i Enes ibën Malikut, i cili thotë: "Erdhi një arab beduin dhe hyri në xhami. Ai filloi të urinojë në xhami. Sahabët i kapi xh- elozia për xhaminë dhe deshën ta ndalin dhe e qortuan shumë. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem u tha: "Lëreni, mos e pengoni", d.m.th. mos ia ndërpritni urinën. Kur e mbaroi, urd- hëroi të hidhej një kovë me ujë në vendin ku kishte urinuar dhe më pas e ftoi dhe i tha: "Këto janë xhami dhe nuk lejohet diçka nga këto gjëra të papastra, por këto janë për ta përmendur Al- lahun e Lartësuar, për namaz dhe lexim Kur’ani." (Mutefekun alejhi) Shihni se si Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lam u frikësua për këtë person se mos po e dëmton për shkak të ndërprerjes së urinës, prandaj i urdhëroi shokët e tij që ta linin të urinonte në tokën më të pastër, që është xhamia. Pas kësaj e ftoi, e mësoi dhe e orientoi tek e drejta me butësi dhe urtësi. Një njeri tjetër erdhi te Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe i tha: “Jam shkatërruar!” Pejgamberi i tha: “Çfarë të ka shkatërruar?” Tha: “Kam bërë marrëdhënie intime me gruan sa isha agjërueshëm në muajin Ramazan.” Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ia tha: “A ke mundësi të lirosh një rob?” Tha: “Jo.” I tha Pe- jgamberi: “A ke mundësi të agjërosh dy muaj radhazi?” Tha: “Jo.” Pejgamberi i tha: “A ke mundësi të ushqesh gjashtëdhjetë të varfër?” Tha: “Jo.” Njeriu u ul, pastaj iu dha Pejgamberit një shportë me hurma. Ia dha atij dhe i tha: “Sh- ______________ [1] En-nugajr- është një zog i vogël. Ebu Umejri e ushqente atë.
23 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 përndaje sadaka.” Personi iu drejtua: “A është ndokush më i varfër se unë? Nuk ka në Medinë ndonjë shtëpi që ka nevojë më shumë se unë.” Pe- jgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem qeshi derisa iu dukën dhëmballët, pastaj i tha: “Shko dhe ushqeje familjen tënde." (Mutefekun alejhi) Ky person ka bërë një gabim fatal në Islam dhe duhej të ndëshkohej me njërën prej tre ndëshkimeve, porse çështja e tij përfundoi me një dhuratë prej Pejgamberit, nga e cila u ushqyen ai dhe familja e tij. Çfarë zemre është kjo?! Çfarë mëshire është kjo, e cila e bëri këtë gabimtar të kthehet i gëzuar te familja e tij, duke marrë me vete një dhuratë të çmueshme nga Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem?! Çfarë mësimesh të mira edukative mund të mësojnë edukatorët kur takohen me gabimet e njerëzve dhe sjelljet e tyre? Ai është Muha- medi, i biri i Abdullahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Ai ia mësoi njeriut butësinë ndaj kafshëve para se të themelohen në shekujt më pas shoqatat që na tregojnë si të sillemi me kafshët. Pejgam- beri sal-Allahu alejhi ve sel-lam ka thënë: "Është dënuar një grua për shkak të një maceje, e ka lidhur atë derisa ka ngordhur dhe për këtë ka hyrë në zjarr. As nuk i ka dhënë të hajë e as të pijë, as nuk e ka lënë të lirë të hajë prej barishteve të tokës." (Mutefekun alejhi) Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem na ka urdhëruar që të sillemi mirë kur të therim ndonjë kafshë dhe ka thënë: "Vërtet Allahu e ka bërë obligim bamirësinë ndaj çdo gjëje: kur të mbytni, mbytni në mënyrën më të mirë; kur të therni, therni në mënyrën më të mirë; kur ndokush prej jush dëshiron të presë diçka, le ta mprehë thikën në mënyrë që t'ia lehtësojë asaj që po pret." (Transmeton Muslimi) Shihet qartë mëshira, toleranca dhe falja e Pe- jgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe kjo shfaqet edhe më shumë kur i Dërguari hyri në Mekë çlirimtar e fitimtar dhe dihet mirë se armiqtë, të cilët e përgënjeshtruan dhe e luftuan, mbetën nën urdhrin e tij. Këtu është ndalur historia për të shikuar se ç’do të veprojë Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem me ta. Në këtë ditë, disa muslimanë menduan se erdhi koha e hakmarrjes dhe thanë: "Sot është dita e prerjes", d.m.th. dita e hakmarrjes dhe e vrasjeve, pastaj Pejgamberi tha: "Jo, sot është dita e mëshirës." Pastaj iu drejtua masës së gjerë duke thënë: "Çfarë mendoni, çfarë do të bëj me ju?” Thanë: “Mirë, vëlla fisnik, djalë i vëllait fisnik.” Pejgam- beri tha: "Shkoni, se jeni të lirë." Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i ndalon pasuesit e tij që të derdhin gjakun e sh- pezëve pa të drejtë, prandaj nuk ka mundësi që të tolerojë asnjëherë për derdhjen e gjakut të njerëzve pa të drejtë dhe kjo argumentohet nga fjala e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel- lam: "Vërtet unë jam mëshirë e dhuruar." (Transmeton Hakimi) Përshtati:Fehmi Dalipi
HADITHI NR. 15 U rve ibën Zubejri transmeton nga Abdullah ibën Zubejri se i kishte thënë: “Një njeri nga ensarët kishte ngritur padi ndaj Zubejrit tek i Dërguari sal- lAllahu alejhi ve sel-lem për shkak të kanaleve të ujitjes, ujë me të cilin ujitnin hurmat. En- sari i tha (Zubejrit): “Lëshoje ujin të ecë”, mirëpo (Zubjeri) e kundërshtoi një gjë të tillë, prandaj erdhën të gjykonin tek i Dërguari sal- lAllahu alejhi ve sel-Iem. I Dërguari tha: "O Zubejr, ujite tokën ti njëherë, pastaj lëshoje ujin për fqinjin tënd.” Ensari u hidhërua dhe tha: “A vetëm pse është djali i hallës tënde?!” Të Dërguarit iu ndërrua çehrja e fytyrës dhe më pas i tha: "O Zubejr! Ujit dhe mos e lësho ujin, derisa uji të kthehet te muret e kopshtit.” Ka thënë (Abdullahu i biri i Zubjerit): “Zubejri ka thënë: “Mendoj se për këtë ngjarje ka zbritur ky ajet i Kur'anit: “Për Zotin tënd jo, ata nuk janë besimtarë (të asaj që të zbriti Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 24 PAR AT H Ë N A E “SUNENIT” Për gruan më mirë është që të falet në shtëpinë e saj sepse namazi i saj në shtëpi është më i vlefshëm sesa në xhami, sepse në shumicën e rasteve sprovat janë të pranishme kur gruaja del nga shtëpia. Këtë e argumenton hadithi i lartpërmendur që e transmeton Ebu Davudi, ku i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: "Mos i ndaloni gratë tuaja nga xhamitë, edhe pse shtëpitë e tyre janë më të mira për to." TË IBËN MAXHES Kapitulli: Respektimi (madhërimi) i hadithit të të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe ashpërsia ndaj atyre që e kundërshtojnë atë
ty as të asaj para teje) derisa të mos zgjedhin ty për të gjykuar në atë konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjy- kimit tënd) të mos ndiejnë pakënaqësi nga gjy- kimi yt dhe (derisa) të mos bi- nden sinqerisht.” Nisa 65 Hadithin e transmeton Buhariu me nr. 2359 dhe 2360 dhe Muslimi me nr. 6065. Kush është Zubejri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij? Ai është Ez-Zubejr ibën el-Av-vam ibën Huvejlid, shok i afërt i të Dërguarit dhe dja- lë i hallës së tij Safijes, vajzës së Abdulmu- talibit, njëri nga dhjetë të përgëzuarit me xhennet, njëri nga gjashtë personat e Shuras dhe i pari që e nxori shpatën në rrugën e Al- lahut. Është bërë musliman i ri, në moshën gjashtëmbëdhjetëvjeçare. Transmetoi shumë pak nga i Dërguari dhe nuk ka marrë ndonjëherë ndonjë post. Zoti i kishte dhënë pasuri të madhe. Thuhet se pasuria e tij ishte pesëdhjetë milionë e dyqind mijë dërhemë. Buhariu thotë se Zubejr ibën Av- vami është vrarë në vitin 36 hixhrij në kali- fatin e Aliut, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre.[1] Sqarimi i hadithit Rreth emrit të ensarit nga Medina i cili ra në mospajtim me Zubejrin ka dilema dhe mospajtime dhe gjithashtu disa kanë thënë se ka qenë munafik, dyfytyrësh, mirëpo të tjerë kanë thënë se nuk ka qenë munafik, por kjo fjalë ka dalë nga ai për shkak të pakujdesisë dhe ngutjes. Megjithatë, ne nuk kemi edhe shumë dobi nga ajo se kush ka qenë ai. Dobia qëndron në atë se si duhet pasur ku- jdes kur është fjala për raportin me të Dër- guarin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem gjatë jetës së tij edhe pas vdekjes, karshi traditës së tij në mënyrë që të mos i kthehet fjala apo gjykimi atij sepse ai nuk flet dhe nuk gjykon nga hamendja, por vetëm atë që i shpallet. Në të njëjtën kohë, dobia e këtij hadithi qëndron në anën legjislative lidhur me ujërat kolektive për ujitje se si duhet të shfrytëzohen ato dhe kush ka më shumë merita për to. Në këtë rast, Zubejri ishte i pari për të uji- tur sepse toka e tij ishte më lart tokës së en- sarit. I Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i tha Zubejrit “ujite tokën pak dhe më pas lëshoje për fqinjin tënd”, d.m.th. mos e merr të drejtën tënde në tërësi, por deri në një masë, sepse i Dërguari deshi të bënte miqësi mes tyre, por kur dëgjoi çfarë tha en- sari, atëherë i tha Zubejrit “ujite tokën dhe mos e lësho ujin derisa të kthehet uji te muret e kopshtit”. Dijetarët e kanë komen- tuar në mënyra të ndryshme këtë thënie. Disa kanë thënë se qëllimi është të ngopet toka me ujë e të dalë uji mbi të deri te zogu i këmbës, disa kanë thënë se qëllimi është 25 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 ______________ [1] " Sijer e'lam en-nubela" i imam Dhehebiut (222).
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 26 të bëhet gropa rreth rrënjëve të pemëve të mëdha për të mbajtur ujin dhe i Dërguari e urdhëroi Zubejrin që ta linte ujin derisa të mbusheshin gropat plot rreth pemëve, sepse kjo ishte e drejta e Zubejrit. Imam Neveviu tregon nga dijetarët e mëhershëm se kanë thënë: "Sikur sot dikush të shprehet me shprehje të ngjashme siç u cek në hadith "a vetëm pse është djali i hallës tënde", atëherë këtë person e përf- shijnë rregullat e renegatëve-të dalëve nga feja dhe vritet nëse plotësohen edhe kushtet e tjera (ky rregull vlen për vende ku gjyko- het me ligjin e Zotit e jo në vendin tonë), mirëpo e ka lënë i Dërguari sal-lAllahu ale- jhi ve sel-lem sepse në fillim të Islamit i afronte zemrat e njerëzve dhe i largonte problemet në mënyrën më të mirë dhe në të njëjtën kohë duronte ndaj të këqijave të munafikëve dhe atyre që i kishin zemrat e sëmura.[2] Dobitë nga ky hadith Imam Siraxhudin ibën Mulek-kin, Allahu e mëshiroftë, në sqarimin e tij të “Sahihut” të Buhariut, kur vjen tek ky hadith, ndër të tjera thotë: 1) Ujërat e kanaleve për ujitje, lumenjve të vegjël që nuk janë pronë e askujt dhe nuk është punuar në to nga dikush për t’i nx- jerrë nga thellësia e tokës, të gjitha këto në esencë janë të lejuara dhe kush i arrin i pari, ai ka më shumë merita. 2) Ata që janë më lart kanë të drejtë para atyre që janë më poshtë për nga vendi i tokës. 3) Në të ka argument se ai që është lart, nëse e merr të drejtën e tij, nuk i lejohet që t'ia ndalë ujin atij që është poshtë. 4) Në të ka argument se udhëheqësi i mus- limanëve ka të drejtë të mos e zbatojë ndaj dikujt dënimin që meriton, siç ka të drejtë ta zbatojë atë (sepse në këtë rast ky person, ensari, meritoi të ndëshkohet për atë se si e ofendoi të Dërguarin, se gjoja nuk gjykoi drejt, por ai nuk u ndëshkua). 5) Ky hadith sinjalizon për atë se duhet të urdhërojmë përherë për miqësi dhe afrim e jo armiqësi e largim (këtë e marrim nga pjesa e parë e hadithit, se i Dërguari në fil- lim i tha Zubejrit që të ujiste kopshtin, por jo ta merrte të drejtën e tij në tërësi, të ujiste pak dhe më pas t'ia lëshonte ujin fqinjit, edhe pse Zubejri kishte të drejtë ta ujiste tokën e tij derisa ajo të ngopej me ujë). 6) Në të ka argument se kur gjykatësi dësh- iron t'i miqësojë palët dhe i udhëzon në atë që është më e mirë për ta, mirëpo nuk gjen mirëkuptim, që d.m.th. se nuk lëshojnë pe asnjëra palë, atëherë ia jep të drejtën secilit ashtu siç e meriton.[3] Kujdes! Në këtë rast, i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem gjykoi mes Zubejrit dhe ensarit duke qenë i hidhëruar nga ensari me veprimin e tij, kur dihet se nuk lejohet gjykimi mes dikujt duke qenë i hidhëruar. Kjo rregull vlen për njerëzit në përgjithësi, se nuk u lejohet të gjykojnë mes të tjerëve duke qenë të hidhëruar sepse nuk mund të gjykojnë drejt, mirëpo i Dërguari ndryshon nga të tjerët sepse ai është i mbrojtur nga Allahu si në gëzim ashtu edhe në hidhërim që të thotë vetëm të vërtetën. ______________ [2] “El Minhaxh”, sqarim i “Sahihut” të Muslimit", autor imam Neveviu (15108). [3]“Et-Tevdih”, sqarim i “Sahihut” të Buhariut, autor imam ibën Mulek-kini (15350-351).
27 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 HADITHI NR. 16 T ransmetohet nga Abdullah ibën Umeri se i Dërguari sal-lAllahu ale- jhi ve sel-lem ka thënë: "Mos i ndaloni robëreshat e Allahut (gratë) që të falen në xhami. Një djalë i tij i tha: “Ne do t'i ndalojmë ato.” Atëherë ibën Umeri u hid- hërua shumë dhe i tha: “Të transmetoj nga i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe më thua se do t'i ndalojmë?!” Hadithin e transmeton Buhariu me nr. (873) dhe Muslimi (989) dhe të tjerët. Sqarim: Ky hadith ka ardhur nga rrugë të ndryshme që e trajtojnë të njëjtën gjë, por vetëm se në to janë përmendur disa shtesa të cilat mbartin me vete dobi të shumta: a) "Nëse dikujt nga ju i kërkon gruaja e tij leje për xhami, mos ta ndalojë atë." (Muslimi nr. 987) b) Transmeton Salimi, djal i i Abdullah ibën Umerit, se e ka dëgjuar ibën Umerin duke thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin duke thënë: "Mos i ndaloni gratë tuaja nga xhamitë, nëse ju kërkojnë leje.” Atëherë, Bilali (djali i Abdullah ibën Umerit) tha: “Pasha Allahun, do t'i ndalojmë!” Abdullahu u kthye nga ai dhe e fyeu me një fyerje të keqe që nuk e kam dëgjuar më herët asnjëherë dhe i tha: “Të tregoj nga i Dërguari dhe më thua pasha Allahun do t'i ndalojmë?!” (Muslimi nr. 988) Në disa transmetime është kufizuar kërkimi i lejes nga ana e grave për namazin e mbrëmjes, d.m.th. të akshamit dhe të jacisë: c) "Mos i ndaloni gratë që të dalin për në xhami gjatë natës (aksham e jaci), atëherë njëri nga djemtë e ibën Umerit i tha: “Nuk do t'i lëmë të dalin e të bëhet fesad-çrregullim në tokë." (Muslimi nr. 991) d) "Mos i ndaloni robëreshat e Allahut nga xhamitë e Allahut, por të dalin duke qenë të paparfumuara." (Ebu Davudi nr. 565; dije- tar Albani thotë sahih-autentik) e) "Mos i ndaloni gratë tuaja nga xhamitë, edhe pse shtëpitë e tyre janë më të mira për to." Ebu Davudi nr. 567 (dijetar Albani thotë sahih-autentik) Nga këto hadithe mësojmë disa gjëra: 1) Gruas nuk i lejohet që të dalë për në xhami apo diku tjetër pa kërkimin e lejes nga burri. 2) Në qoftë se gruaja i kërkon leje burrit që të shkojë në xhami, atëherë burri nuk ka të drejtë ta ndalë atë nga xhamia, mirëpo me disa kushte të cilat dijetarët i kanë përmen- dur nëpër libra. Në mesin e këtyre kushteve janë: të mos jetë e parfumuar, të mos lyhet e të zbukurohet, të mos vendosë zinxhirë apo diçka që dëgjohet gjatë të ecurit e t'ia tërheqë vërejtjen burrave, të mos veshë rroba të bukura, të mos përzihet me burra, të mos ketë gjatë rrugës diçka nga e cila mund të frikësohemi se mund t’i ndodhë diçka e keqe gruas etj. Përndryshe, nëse gru- aja e ka njërën nga këto cilësi, atëherë është e drejtë e burrit që të mos e lejojë të dalë për në xhami. Allahu e di më së miri. 3) Për gruan më mirë është që të falet në shtëpinë e saj sepse namazi i saj në shtëpi është më i vlefshëm sesa në xhami, sepse në shumicën e rasteve sprovat janë të pran- ishme kur gruaja del nga shtëpia. Këtë e ar- gumenton hadithi i lartpërmendur që e transmeton Ebu Davudi, ku i Dërguari sal- lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: "Mos i ndaloni gratë tuaja nga xhamitë, edhe pse shtëpitë e tyre janë më të mira për to." Gjithashtu hadithi që transmetohet nga Ab- dullah ibën Mes'udi, ku i Dërguari sal-lAl- lahu alejhi ve sel-lem thotë: "Namazi i gruas
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 28 në dhomën e saj është më i mirë sesa namazi i saj në "huxhretiha" (dhomën e pritjes, sallon), ndërsa namazi i saj në "makhda-iha" (dhomë e vogël brenda dhomës së vet ku ruan gjërat e çmuara) është më i mirë sesa namazi i saj në dhomën e saj."[4] 4) Hidhërimi i Abdullah ibën Umerit ndaj djalit të tij arsyetohet me atë sepse kur ai i tha: “I Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel- lem ka thënë: "Mos i ndaloni gratë nga xhamitë", djali i tij tha të kundërtën: “Pasha Allahun, do t'i ndalojmë!” Këtu është kundërshtimi direkt i fjalës së të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, që është gjë e ndaluar dhe e rëndë. Edhe pse djali i tij qëllimin e kishte të mirë, që të mos përhapej imoraliteti dhe sprovat e ndryshme dhe fjala e tij ishte si rezultat i fillimit të një shfrenimi nga ana e grave, siç kishte thënë edhe Aishja pas vdekjes së të Dërguarit, se sikur i Dërguari të ishte gjallë e t'i shihte gratë në kohën e saj se si kishin ndryshuar dhe kishin filluar të zbukuro- heshin e të dilnin nëpër rrugë, do t'i ndalonte i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel- lem që të dilnin në xhami, mirëpo prapëse- prapë ky qëllim i mirë i djalit të ibën Umerit që të mos përhapeshin sprovat e nd- ryshme nga ana e grave nuk e justifikuan që ibën Umeri të heshte ndaj tij sepse ishte një kundërshtim direkt.Këtu shihet se si ibën Umeri e madhëronte dhe e respektonte ha- dithin e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Çfarë mund të themi për ditët e so- tme për ata të cilët e kundërshtojnë fjalën e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem për shkaqe shumë të ulëta dhe epshet e veta per- sonale? Allahu na drejtoftë! Amin! Vijon… Përgatiti: Fidan Xhelili Literatura e konsultuar: 1. “Suneni i Ebu Davudit", me verifikim të haditheve nga dijetari Muhamed Nasirudin Albani. Me përkujdesjen e dijetarit Mesh'hur ibën Hasen al Selman, “Mektebet el mearif”, Riad, botimi i parë. 2. "Suneni i Tirmidhiut" me verifikim të ha- ditheve nga dijetari Muhamed Nasirudin Al- bani. Me përkujdesjen e dijetarit Mesh'hur ibën Hasen al Selman, “Mektebet el mearif”, Riad, botimi i parë. 3. "Suneni i Ibën Maxhes", me verifikim të haditheve nga dijetari shqiptar Muhamed Nasirudin Albani, me përkujdesjen e dijetarit Mesh'hur ibën Hasen al Selman, “Mektebet el mearif”, Riad, botimi i parë. 4. "El Minhaxh sherh Sahih Muslim ibën el Haxhaxh", autor imam Muhjidin En Neve- viu, me verifikim të esh-shejh Halil Me'munë Shejha, Darul Ma'rife, Bejrut, botimi i nëntë. 5. "Et-Tevdih li-sherh el xhami'i es-sahih", autor Siraxhudin ibën Mulek-kin, verifikoi Darul fellah, botoi Ministria e Vakëfit dhe Çështjeve Islame nga Katari, botim i parë 2008. 6. "Sijer e'alam en-nubela", autor imam Dhehebiu, Dar ihja et-turath el-arabij- Be- jrut. Është kujdesur për verifikimin e librit Mahmud Shakir, botimi i parë 2006. ______________ [4] Ebu Davudi nr. 570, Tirmidhiu nr. 1173. Dijetar Albani e ka cilësuar sahih-autentik.
29 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 GJENDJA E HADITHIT N Ë S H E K U L L I N E P A R Ë SIPA S HIXHRETIT I thamë: “O i Dërguari i Allahut, a ta përcjellim prej teje (atë çfarë thua) gojarisht?” Tha: “Përcilleni atë prej meje, nuk ka diçka të keqe, por kush gënjen në emër timin me bindje, le t’i përgatisë vetvetes një karrige prej karrigeve të xhehenemit.” 1 - Shkrimi i hadithit gjatë kohës së Pejgam- berit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem N ë mesin e njerëzve ishte përhapur mendimi se transmetimi i ha- ditheve kishte vazhduar së tra- nsmetuari përmendësh thuajse më shumë se njëqind vite pas vdekjes së Pejgamberit sal- lAllahu alejhi ve sel-lem duke mos i shkruar fare dhe një ide e tillë kishte vazhduar të përhapej përafërsisht për pesë shekuj me radhë, derisa erdhi Hatib el-Bagdadij, i cili hulumtoi çdo çështje që kishte të bënte me këtë tematikë, i bashkoi ato në një vend e më pas shkroi librin e tij "Takjidul ilm". Shkaku pse ishte përhapur ky mendim ishte kuptimi apo komentimi i gabuar i asaj që ishte transmetuar prej muhadithinëve në lid- hje me shkrimin e haditheve (tedvin) dhe renditjen e tyre (tesnif). Ishte përmendur se i pari që kishte shkruar hadithin ishte Ibën Shihab ez-Zuhrij (125 h). Ai ishte edhe i pari që kishte bërë tesnifin (renditjen) e tyre[1]. Kështu pra kishte vazhduar ky mendim dhe dijetarët nuk i kishin kushtuar një studim të thuktë këtyre fjalëve, një komentim të thellë dhe të përpiktë, para Hatib el-Bagdadit, por i kishin transmetuar këto fjalë në atë mënyrë ______________ [1] Pra, duke mos bërë dallim fare në mes shkrimit të përgjithshëm dhe renditjes së tij, (mes tedvinit dhe tesnifit).
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 30 që mund të kuptohej se ibën Shihab ez- Zuhrij ishte i pari që me të vërtetë e kishte shkruar hadithin. Një mendim të tillë e kishin edhe autorët e shumë librave të mëdhenj, si Ebu Talib el- Mekjj, imam Dhehebiu, Hafidh ibën Hax- heri, el-Mikrizij, Siddik Hasen Khan. Ata e përkrahnin këtë mendim edhe pse gjenin aty këtu diçka që e kundërshtonte mendimin e tyre, por edhe vetë ata thoshin se pas vdekjes së sahabëve dhe tabi'inëve, transmetohej di- turia (hadith) nëpër fletushka, i shkruar e jo edhe i renditur, fletushka ose shkrime që ishin shkr- uar qysh prej kohës së sahabëve dhe të tabi'inëve[2]. Pra, sipas saj nënkuptojmë se hadithi qenka shkr- uar që para kohës së imam Zuhriut, i cili numërohet prej tabi'inëve të veg- jël[3], [4]. Prandaj le të fillojmë me shpjegimin e çë- shtjes se a është shkruar me të vër- tetë hadithi gjatë kohës së Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel- lem apo jo? Nuk ka dy- shim se hadithi është shkruar edhe gjatë kohës së Pejgamberit, por jo me një masë aq të madhe siç është shkruar më vonë, si në kohën e imam Zuhriut e kë- shtu me radhë. Të shumtat janë argumentet që flasin për një gjë të tillë dhe janë në kundërshtim të plotë me mendimet e orien- talistëve dhe të disave që janë ndikuar prej tyre, të cilët e mohojnë tërësisht shkrimin e haditheve gjatë kohës së Pejgamberit sal-lAl- lahu alejhi ve sel-lem dhe sipas këtyre argu- menteve shihet qartë se mendimi i tyre nuk bazohet në diçka logjike ose shkencore. Nëse i japim një shikim të thellë këtij mendimi, shohim qartë se ky mendim është i rrezik- shëm dhe me prapavijë shumë skandaloze, ngase ata me këtë kanë për qëllim që Sun- neti nuk mund të merret si bazë e sheriatit (legjislacionit islam) pasi ai nuk qenka shk- ruar në kohën e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe në të kanë ar- ritur të futen gjëra të pavë- rte ta. Për t’u ikur dyshimeve të tilla, le të shikojmë në ba- zë të argumente- ve dhe fakteve se cila është më e vërtetë dhe mendimi më i drejtë. Siç e përmendëm edhe më parë, dijetarët islamë janë ndarë në dy grupe për sa i përket asaj se a është shkruar hadithi gjatë kohës së Pe- jgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel- lem apo jo. 1. Grupi i parë është i mendimit se hadithi nuk është shkruar në kohën e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve selam, por i pari që ka filluar t’i shkruajë dhe mbledhë hadithet ka ______________ [2] Nëpër librat e dijetarëve të hadithit njihen si "suhuf". [3] Ibën Haxher el-Askalanij në librin e tij "Takribu et-Tehdhib" thotë: “Muhammed ibën Muslim ibën Ubejdillah ibën Abdillah ibën Shihab ibën Abdillah ibën el-Harith ibën Zuhrete ibën Kilab el-Kureshij ez-Zuhrij, Ebu Bekër, fekihu dhe hafëzi- i hadithit-, të gjithë dijetarët janë të pajtimit me të, diturinë dhe pozitën e lartë të tij, i cili është prej kryesorëve, prijësve të shkallës apo klasës së katërt. Ai ka vdekur në vitin njëzet e pesë. Thuhet edhe një vit apo dy vite më parë. Ai cili është prej transmetuesve të gjashtë koleksioneve të mëdha” (fq. 591, nr. 6296). Ndërsa shkalla apo klasa e katërt për Hafidh ibën Haxherin janë ata të cilët shumicën e transmetimeve të tyre e kanë prej sahabëve të mëdhenj (Takribu et-Tehdhib, fq. 97). [4] “Tedvinu es-Sunneh en-Nebevijeh”, fq. 61-62.
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve
12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve

Recommended

Dr. rexhep qosja takimi i madh
Dr. rexhep qosja takimi i madhDr. rexhep qosja takimi i madh
Dr. rexhep qosja takimi i madhLibra Islame
 
Islami Dhe Varfëria
Islami Dhe VarfëriaIslami Dhe Varfëria
Islami Dhe Varfëriaguest41e4e
 
Gruaja Në Islam Kundrejt Traditës Judeo Krishtere
Gruaja Në Islam Kundrejt Traditës Judeo KrishtereGruaja Në Islam Kundrejt Traditës Judeo Krishtere
Gruaja Në Islam Kundrejt Traditës Judeo Krishtereguest41e4e
 
Dialogu Me Mikun Ateist
Dialogu Me Mikun AteistDialogu Me Mikun Ateist
Dialogu Me Mikun Ateistguest41e4e
 
Dialogu me mikun ateist
Dialogu me mikun ateistDialogu me mikun ateist
Dialogu me mikun ateistE verteta vjen nga Zoti
 
Dr. Jusuf Kardavi - Islami dhe varferia
Dr. Jusuf Kardavi - Islami dhe varferiaDr. Jusuf Kardavi - Islami dhe varferia
Dr. Jusuf Kardavi - Islami dhe varferiaShkumbim Jakupi
 
Dr. sherif muhamed gruaja ne islam kundrejt tradites judeo-krishtere
Dr. sherif muhamed gruaja ne islam kundrejt tradites judeo-krishtere Dr. sherif muhamed gruaja ne islam kundrejt tradites judeo-krishtere
Dr. sherif muhamed gruaja ne islam kundrejt tradites judeo-krishtere Libra Islame
 
Mustafa mahmud dialogu me mikun ateist
Mustafa mahmud dialogu me mikun ateistMustafa mahmud dialogu me mikun ateist
Mustafa mahmud dialogu me mikun ateistLibra Islame
 

Recommended

Dr. rexhep qosja takimi i madh
Dr. rexhep qosja takimi i madhDr. rexhep qosja takimi i madh
Dr. rexhep qosja takimi i madhLibra Islame
 
Islami Dhe Varfëria
Islami Dhe VarfëriaIslami Dhe Varfëria
Islami Dhe Varfëriaguest41e4e
 
Gruaja Në Islam Kundrejt Traditës Judeo Krishtere
Gruaja Në Islam Kundrejt Traditës Judeo KrishtereGruaja Në Islam Kundrejt Traditës Judeo Krishtere
Gruaja Në Islam Kundrejt Traditës Judeo Krishtereguest41e4e
 
Dialogu Me Mikun Ateist
Dialogu Me Mikun AteistDialogu Me Mikun Ateist
Dialogu Me Mikun Ateistguest41e4e
 
Dialogu me mikun ateist
Dialogu me mikun ateistDialogu me mikun ateist
Dialogu me mikun ateistE verteta vjen nga Zoti
 
Dr. Jusuf Kardavi - Islami dhe varferia
Dr. Jusuf Kardavi - Islami dhe varferiaDr. Jusuf Kardavi - Islami dhe varferia
Dr. Jusuf Kardavi - Islami dhe varferiaShkumbim Jakupi
 
Dr. sherif muhamed gruaja ne islam kundrejt tradites judeo-krishtere
Dr. sherif muhamed gruaja ne islam kundrejt tradites judeo-krishtere Dr. sherif muhamed gruaja ne islam kundrejt tradites judeo-krishtere
Dr. sherif muhamed gruaja ne islam kundrejt tradites judeo-krishtere Libra Islame
 
Mustafa mahmud dialogu me mikun ateist
Mustafa mahmud dialogu me mikun ateistMustafa mahmud dialogu me mikun ateist
Mustafa mahmud dialogu me mikun ateistLibra Islame
 
Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...
Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...
Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...Libra Islame
 
Xhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneve
Xhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneveXhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneve
Xhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneveLibra Islame
 
Domosdoshmeria
DomosdoshmeriaDomosdoshmeria
DomosdoshmeriaE verteta vjen nga Zoti
 
Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase
Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase
Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase Libra Islame
 
Al Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt Paqes
Al Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt PaqesAl Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt Paqes
Al Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt Paqesmuzaffertahir9
 
Abdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E Provave
Abdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E ProvaveAbdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E Provave
Abdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E Provaveguest41e4e
 
Femra Nen Mbrojtjen E Islamit
Femra Nen Mbrojtjen E IslamitFemra Nen Mbrojtjen E Islamit
Femra Nen Mbrojtjen E Islamitguest41e4e
 
Sejjid nursi shenja me e madhe
Sejjid nursi shenja me e madheSejjid nursi shenja me e madhe
Sejjid nursi shenja me e madheLibra Islame
 
Muhamed el behij - imani - besimi ne allahun
Muhamed el behij - imani - besimi ne allahunMuhamed el behij - imani - besimi ne allahun
Muhamed el behij - imani - besimi ne allahunLibra Islame
 
Dr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
Dr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanëDr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
Dr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanëShkumbim Jakupi
 
Dijetari Dhe Zullumqari
Dijetari Dhe ZullumqariDijetari Dhe Zullumqari
Dijetari Dhe Zullumqariguest41e4e
 
Alija izetbegoviq deklarata islame
Alija izetbegoviq deklarata islameAlija izetbegoviq deklarata islame
Alija izetbegoviq deklarata islameLibra Islame
 
Gruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtere
Gruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtereGruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtere
Gruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtereFSstudio
 
Gruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo Krishtere
Gruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo KrishtereGruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo Krishtere
Gruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo Krishtereguest41e4e
 
Dr. jusuf kardavi islami dhe varferia
Dr. jusuf kardavi islami dhe varferiaDr. jusuf kardavi islami dhe varferia
Dr. jusuf kardavi islami dhe varferiaLibra Islame
 
Kardavi ne fokus libri 1
Kardavi ne fokus libri 1Kardavi ne fokus libri 1
Kardavi ne fokus libri 1Libra Islame
 
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetëriminLexo dhe Mëso
 
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetëriminRregullatIslame
 
Dr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmes
Dr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmesDr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmes
Dr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmesShkumbim Jakupi
 
Sq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjen
Sq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjenSq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjen
Sq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjenLibra Islame
 
Deklarata islame
Deklarata islameDeklarata islame
Deklarata islameFSstudio
 
Deklarata Islame
Deklarata IslameDeklarata Islame
Deklarata Islameguest41e4e
 

More Related Content

What's hot

Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...
Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...
Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...Libra Islame
 
Xhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneve
Xhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneveXhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneve
Xhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneveLibra Islame
 
Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase
Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase
Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase Libra Islame
 
Al Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt Paqes
Al Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt PaqesAl Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt Paqes
Al Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt Paqesmuzaffertahir9
 
Abdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E Provave
Abdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E ProvaveAbdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E Provave
Abdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E Provaveguest41e4e
 
Femra Nen Mbrojtjen E Islamit
Femra Nen Mbrojtjen E IslamitFemra Nen Mbrojtjen E Islamit
Femra Nen Mbrojtjen E Islamitguest41e4e
 
Sejjid nursi shenja me e madhe
Sejjid nursi shenja me e madheSejjid nursi shenja me e madhe
Sejjid nursi shenja me e madheLibra Islame
 
Muhamed el behij - imani - besimi ne allahun
Muhamed el behij - imani - besimi ne allahunMuhamed el behij - imani - besimi ne allahun
Muhamed el behij - imani - besimi ne allahunLibra Islame
 
Dr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
Dr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanëDr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
Dr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanëShkumbim Jakupi
 
Dijetari Dhe Zullumqari
Dijetari Dhe ZullumqariDijetari Dhe Zullumqari
Dijetari Dhe Zullumqariguest41e4e
 
Alija izetbegoviq deklarata islame
Alija izetbegoviq deklarata islameAlija izetbegoviq deklarata islame
Alija izetbegoviq deklarata islameLibra Islame
 

What's hot (12)

Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...
Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...
Sejjid ahmed ibn zejn dehlan ,abdul kadim dhel lum, muhamed husejn shendub - ...
 
Xhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneve
Xhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneveXhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneve
Xhelal el alim - qendrimi i perendimit ndaj islamit dhe muslimaneve
 
Domosdoshmeria
DomosdoshmeriaDomosdoshmeria
Domosdoshmeria
 
Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase
Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase
Shevki muhamed husejni r.a deshmor i qerbelase
 
Al Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt Paqes
Al Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt PaqesAl Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt Paqes
Al Liber Kriza Boterore Dhe Rruga Drejt Paqes
 
Abdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E Provave
Abdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E ProvaveAbdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E Provave
Abdulvehabi Dhe Vehabizmi Ne Driten E Provave
 
Femra Nen Mbrojtjen E Islamit
Femra Nen Mbrojtjen E IslamitFemra Nen Mbrojtjen E Islamit
Femra Nen Mbrojtjen E Islamit
 
Sejjid nursi shenja me e madhe
Sejjid nursi shenja me e madheSejjid nursi shenja me e madhe
Sejjid nursi shenja me e madhe
 
Muhamed el behij - imani - besimi ne allahun
Muhamed el behij - imani - besimi ne allahunMuhamed el behij - imani - besimi ne allahun
Muhamed el behij - imani - besimi ne allahun
 
Dr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
Dr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanëDr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
Dr. Jusuf Kardavi - Obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
 
Dijetari Dhe Zullumqari
Dijetari Dhe ZullumqariDijetari Dhe Zullumqari
Dijetari Dhe Zullumqari
 
Alija izetbegoviq deklarata islame
Alija izetbegoviq deklarata islameAlija izetbegoviq deklarata islame
Alija izetbegoviq deklarata islame
 

Similar to 12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve

Gruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtere
Gruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtereGruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtere
Gruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtereFSstudio
 
Gruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo Krishtere
Gruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo KrishtereGruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo Krishtere
Gruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo Krishtereguest41e4e
 
Dr. jusuf kardavi islami dhe varferia
Dr. jusuf kardavi islami dhe varferiaDr. jusuf kardavi islami dhe varferia
Dr. jusuf kardavi islami dhe varferiaLibra Islame
 
Kardavi ne fokus libri 1
Kardavi ne fokus libri 1Kardavi ne fokus libri 1
Kardavi ne fokus libri 1Libra Islame
 
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetëriminLexo dhe Mëso
 
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetëriminRregullatIslame
 
Dr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmes
Dr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmesDr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmes
Dr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmesShkumbim Jakupi
 
Sq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjen
Sq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjenSq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjen
Sq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjenLibra Islame
 
Deklarata islame
Deklarata islameDeklarata islame
Deklarata islameFSstudio
 
Deklarata Islame
Deklarata IslameDeklarata Islame
Deklarata Islameguest41e4e
 
Deklarata Islame
Deklarata IslameDeklarata Islame
Deklarata Islameguest41e4e
 
Deklarata islame
Deklarata islame Deklarata islame
Deklarata islame amarstafa
 
Zakir naik pergjigje jomuslimanëve në pyetjet më të shpeshta për islamin
Zakir naik pergjigje jomuslimanëve në pyetjet më të shpeshta për islaminZakir naik pergjigje jomuslimanëve në pyetjet më të shpeshta për islamin
Zakir naik pergjigje jomuslimanëve në pyetjet më të shpeshta për islaminLibra Islame
 
Dr. jusuf kardavi obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
Dr. jusuf kardavi obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanëDr. jusuf kardavi obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
Dr. jusuf kardavi obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanëLibra Islame
 
Sq E pranova Islamin Por ç'të bëj më tej
Sq E pranova Islamin Por ç'të bëj më tejSq E pranova Islamin Por ç'të bëj më tej
Sq E pranova Islamin Por ç'të bëj më tejFatos
 
Gratë Në Islam Kundrejt Grave Në TraditëN Judeo Kristianemiti & Realiteti Al...
Gratë Në Islam Kundrejt Grave Në TraditëN Judeo Kristianemiti & Realiteti Al...Gratë Në Islam Kundrejt Grave Në TraditëN Judeo Kristianemiti & Realiteti Al...
Gratë Në Islam Kundrejt Grave Në TraditëN Judeo Kristianemiti & Realiteti Al...Abdullah Baspren
 
Terrorimi islamik
Terrorimi islamikTerrorimi islamik
Terrorimi islamikXhoana Pepa
 
Muhammed sharif,muhamed xh. bahonari, lais lamya el faruqi - femra nen mbrojt...
Muhammed sharif,muhamed xh. bahonari, lais lamya el faruqi - femra nen mbrojt...Muhammed sharif,muhamed xh. bahonari, lais lamya el faruqi - femra nen mbrojt...
Muhammed sharif,muhamed xh. bahonari, lais lamya el faruqi - femra nen mbrojt...Libra Islame
 
Hurshid ahmed jeta familjare ne islam
Hurshid ahmed jeta familjare ne islamHurshid ahmed jeta familjare ne islam
Hurshid ahmed jeta familjare ne islamLibra Islame
 
Dr. ali el mansur el kitani zgjimi islam në andaluzinë e sotme
Dr. ali el mansur el kitani zgjimi islam në andaluzinë e sotmeDr. ali el mansur el kitani zgjimi islam në andaluzinë e sotme
Dr. ali el mansur el kitani zgjimi islam në andaluzinë e sotmeLibra Islame
 

Similar to 12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve (20)

Gruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtere
Gruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtereGruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtere
Gruaja në islam kundrejt traditës judeo krishtere
 
Gruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo Krishtere
Gruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo KrishtereGruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo Krishtere
Gruaja Në Islam Kundrejt TraditëS Judeo Krishtere
 
Dr. jusuf kardavi islami dhe varferia
Dr. jusuf kardavi islami dhe varferiaDr. jusuf kardavi islami dhe varferia
Dr. jusuf kardavi islami dhe varferia
 
Kardavi ne fokus libri 1
Kardavi ne fokus libri 1Kardavi ne fokus libri 1
Kardavi ne fokus libri 1
 
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
 
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
30. Mësim besimi fuqizon dhe avancon qytetërimin
 
Dr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmes
Dr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmesDr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmes
Dr. Jusuf Kardavi - Muslimanja e së nesërmes
 
Sq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjen
Sq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjenSq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjen
Sq prifterinjte pyesin_dhe_hoxhallaret_pergjigjen
 
Deklarata islame
Deklarata islameDeklarata islame
Deklarata islame
 
Deklarata Islame
Deklarata IslameDeklarata Islame
Deklarata Islame
 
Deklarata Islame
Deklarata IslameDeklarata Islame
Deklarata Islame
 
Deklarata islame
Deklarata islame Deklarata islame
Deklarata islame
 
Zakir naik pergjigje jomuslimanëve në pyetjet më të shpeshta për islamin
Zakir naik pergjigje jomuslimanëve në pyetjet më të shpeshta për islaminZakir naik pergjigje jomuslimanëve në pyetjet më të shpeshta për islamin
Zakir naik pergjigje jomuslimanëve në pyetjet më të shpeshta për islamin
 
Dr. jusuf kardavi obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
Dr. jusuf kardavi obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanëDr. jusuf kardavi obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
Dr. jusuf kardavi obligimet e të rinjëve të sotshëm muslimanë
 
Sq E pranova Islamin Por ç'të bëj më tej
Sq E pranova Islamin Por ç'të bëj më tejSq E pranova Islamin Por ç'të bëj më tej
Sq E pranova Islamin Por ç'të bëj më tej
 
Gratë Në Islam Kundrejt Grave Në TraditëN Judeo Kristianemiti & Realiteti Al...
Gratë Në Islam Kundrejt Grave Në TraditëN Judeo Kristianemiti & Realiteti Al...Gratë Në Islam Kundrejt Grave Në TraditëN Judeo Kristianemiti & Realiteti Al...
Gratë Në Islam Kundrejt Grave Në TraditëN Judeo Kristianemiti & Realiteti Al...
 
Terrorimi islamik
Terrorimi islamikTerrorimi islamik
Terrorimi islamik
 
Muhammed sharif,muhamed xh. bahonari, lais lamya el faruqi - femra nen mbrojt...
Muhammed sharif,muhamed xh. bahonari, lais lamya el faruqi - femra nen mbrojt...Muhammed sharif,muhamed xh. bahonari, lais lamya el faruqi - femra nen mbrojt...
Muhammed sharif,muhamed xh. bahonari, lais lamya el faruqi - femra nen mbrojt...
 
Hurshid ahmed jeta familjare ne islam
Hurshid ahmed jeta familjare ne islamHurshid ahmed jeta familjare ne islam
Hurshid ahmed jeta familjare ne islam
 
Dr. ali el mansur el kitani zgjimi islam në andaluzinë e sotme
Dr. ali el mansur el kitani zgjimi islam në andaluzinë e sotmeDr. ali el mansur el kitani zgjimi islam në andaluzinë e sotme
Dr. ali el mansur el kitani zgjimi islam në andaluzinë e sotme
 

More from RregullatIslame

Dielli i Allahut shkëlqen mbi perëndimin
Dielli i Allahut shkëlqen mbi perëndiminDielli i Allahut shkëlqen mbi perëndimin
Dielli i Allahut shkëlqen mbi perëndiminRregullatIslame
 
Studime rreth fesë Krishtere
Studime rreth fesë KrishtereStudime rreth fesë Krishtere
Studime rreth fesë KrishtereRregullatIslame
 
24. Bëhu çelës për të mirën
24. Bëhu çelës për të mirën24. Bëhu çelës për të mirën
24. Bëhu çelës për të mirënRregullatIslame
 
22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm
22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm
22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëmRregullatIslame
 
21. Vlera e të qarët nga frika e Allahut
21. Vlera e të qarët nga frika e Allahut21. Vlera e të qarët nga frika e Allahut
21. Vlera e të qarët nga frika e AllahutRregullatIslame
 
18. A është kush që djeg Biblën
18. A është kush që djeg Biblën18. A është kush që djeg Biblën
18. A është kush që djeg BiblënRregullatIslame
 
16. Xhelozia për shenjat e fe
16. Xhelozia për shenjat e fe16. Xhelozia për shenjat e fe
16. Xhelozia për shenjat e feRregullatIslame
 
29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut
29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut
29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e AllahutRregullatIslame
 
27. Si të shfrytëzojmë pushimet verore
27. Si të shfrytëzojmë pushimet verore27. Si të shfrytëzojmë pushimet verore
27. Si të shfrytëzojmë pushimet veroreRregullatIslame
 
26. Kush po e cenon tolerancën mes qytetërimeve
26. Kush po e cenon tolerancën mes qytetërimeve26. Kush po e cenon tolerancën mes qytetërimeve
26. Kush po e cenon tolerancën mes qytetërimeveRregullatIslame
 
23. Turpi është nga degët e imanit
23. Turpi është nga degët e imanit23. Turpi është nga degët e imanit
23. Turpi është nga degët e imanitRregullatIslame
 
28. Xhamia, institucion edukimi dhe adhurimi
28. Xhamia, institucion edukimi dhe adhurimi28. Xhamia, institucion edukimi dhe adhurimi
28. Xhamia, institucion edukimi dhe adhurimiRregullatIslame
 
10. A është kush që përvjel krahët
10. A është kush që përvjel krahët10. A është kush që përvjel krahët
10. A është kush që përvjel krahëtRregullatIslame
 
19. Haxhi dhe uniteti i muslimanëve
19. Haxhi dhe uniteti i muslimanëve19. Haxhi dhe uniteti i muslimanëve
19. Haxhi dhe uniteti i muslimanëveRregullatIslame
 
17. Shkollimi në institucionet publike sot
17. Shkollimi në institucionet publike sot17. Shkollimi në institucionet publike sot
17. Shkollimi në institucionet publike sotRregullatIslame
 
15. Devotshmëria, sprovat, ballafaqimi
15. Devotshmëria, sprovat, ballafaqimi15. Devotshmëria, sprovat, ballafaqimi
15. Devotshmëria, sprovat, ballafaqimiRregullatIslame
 
14. A ekzistojnë fantazmat
14. A ekzistojnë fantazmat14. A ekzistojnë fantazmat
14. A ekzistojnë fantazmatRregullatIslame
 
13. A do të shkatërrohet bota në vitin 2012
13. A do të shkatërrohet bota në vitin 201213. A do të shkatërrohet bota në vitin 2012
13. A do të shkatërrohet bota në vitin 2012RregullatIslame
 

More from RregullatIslame (20)

Dielli i Allahut shkëlqen mbi perëndimin
Dielli i Allahut shkëlqen mbi perëndiminDielli i Allahut shkëlqen mbi perëndimin
Dielli i Allahut shkëlqen mbi perëndimin
 
Studime rreth fesë Krishtere
Studime rreth fesë KrishtereStudime rreth fesë Krishtere
Studime rreth fesë Krishtere
 
24. Bëhu çelës për të mirën
24. Bëhu çelës për të mirën24. Bëhu çelës për të mirën
24. Bëhu çelës për të mirën
 
20. Kaloi edhe një vit
20. Kaloi edhe një vit20. Kaloi edhe një vit
20. Kaloi edhe një vit
 
22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm
22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm
22. Hytbet e xhumasë dhe hatibët e sotshëm
 
21. Vlera e të qarët nga frika e Allahut
21. Vlera e të qarët nga frika e Allahut21. Vlera e të qarët nga frika e Allahut
21. Vlera e të qarët nga frika e Allahut
 
18. A është kush që djeg Biblën
18. A është kush që djeg Biblën18. A është kush që djeg Biblën
18. A është kush që djeg Biblën
 
16. Xhelozia për shenjat e fe
16. Xhelozia për shenjat e fe16. Xhelozia për shenjat e fe
16. Xhelozia për shenjat e fe
 
29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut
29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut
29. Kënaqësia e të jetuarit me fenë e Allahut
 
27. Si të shfrytëzojmë pushimet verore
27. Si të shfrytëzojmë pushimet verore27. Si të shfrytëzojmë pushimet verore
27. Si të shfrytëzojmë pushimet verore
 
26. Kush po e cenon tolerancën mes qytetërimeve
26. Kush po e cenon tolerancën mes qytetërimeve26. Kush po e cenon tolerancën mes qytetërimeve
26. Kush po e cenon tolerancën mes qytetërimeve
 
25. Mos u dëshpëro
25. Mos u dëshpëro25. Mos u dëshpëro
25. Mos u dëshpëro
 
23. Turpi është nga degët e imanit
23. Turpi është nga degët e imanit23. Turpi është nga degët e imanit
23. Turpi është nga degët e imanit
 
28. Xhamia, institucion edukimi dhe adhurimi
28. Xhamia, institucion edukimi dhe adhurimi28. Xhamia, institucion edukimi dhe adhurimi
28. Xhamia, institucion edukimi dhe adhurimi
 
10. A është kush që përvjel krahët
10. A është kush që përvjel krahët10. A është kush që përvjel krahët
10. A është kush që përvjel krahët
 
19. Haxhi dhe uniteti i muslimanëve
19. Haxhi dhe uniteti i muslimanëve19. Haxhi dhe uniteti i muslimanëve
19. Haxhi dhe uniteti i muslimanëve
 
17. Shkollimi në institucionet publike sot
17. Shkollimi në institucionet publike sot17. Shkollimi në institucionet publike sot
17. Shkollimi në institucionet publike sot
 
15. Devotshmëria, sprovat, ballafaqimi
15. Devotshmëria, sprovat, ballafaqimi15. Devotshmëria, sprovat, ballafaqimi
15. Devotshmëria, sprovat, ballafaqimi
 
14. A ekzistojnë fantazmat
14. A ekzistojnë fantazmat14. A ekzistojnë fantazmat
14. A ekzistojnë fantazmat
 
13. A do të shkatërrohet bota në vitin 2012
13. A do të shkatërrohet bota në vitin 201213. A do të shkatërrohet bota në vitin 2012
13. A do të shkatërrohet bota në vitin 2012
 

12. Kush po nxit konflikt mes civilizimeve

  • 1.
  • 2. EDITORIALI Adem Avdiu Kush po nxit konflikt mes civilizimeve? ................................. 2 Lirim Sadiku Teuhidi rububijje ................................................................... 5 Laura Ferati Si të bëhesh i dashur në shoqëri .......................................... 8 Xheladin Leka Ata të cilët i do Allahu! ....................................................... 13 Seid ibën Husejn el Afanij Ata kështu ishin! ................................................................. 17 Fehmi Dalipi Disa virtyte të Muhamedit sal‐lAllahu alejhi ve sel‐lem .... 20 Fidan Xhelili Parathëna e “Sunenit” të Ibën Maxhes ............................. 22 Bali Musli Sadiku Gjendja e hadithit në shekullin e parë sipas hixhretit ....... 29 Unejs Murati Ulja e personalitetit është gjë e vështirë ............................ 33 Dr.Ahmed iben Uthman el‐Mezid dhe Dr. Adil iben Alij esh‐Shiddij Disa këshilla për edukimin e fëmijëve ‐IV‐ ......................... 35 Sabahudin Selimi Imam Shafiu ........................................................................ 37 Redaksia Lexuesit pyesin, dijetarët përgjigjen .................................. 42 Bali Sadiku Ilir Osmani mbrojti me sukses punimin e magjistraturës ... 43 PËRMBAJTJA Kryeredaktor: Zejd Haziri Anëtarët e revistës: Unejs Murati Fidan Xhelili Xheladin Leka Bashkëpunëtorët: Adem Avdiu Muhamed Abdullahi Sabahudin Selimi Bali Sadiku Lirim Sadiku Namik Vehapi Redaktor gjuhësor: Arian Koçi Redaktor Teknik: Avni G. Gashi Ballina/Dizajni: Avni G. Gashi Boton: Shtëpia botuese Atik Gjilan, Republika e Kosovës Tirazhi: 1000 Adresa: Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan Republika e Kosovës Tel: 044 988 400 e‐mail: delirjedheedukim@gmail.com Ndihmo Revistën: Nr. i llog.: 1150‐138922‐0101‐09 ProCredit Bank of Kosovo Swift Code: MBKORS22 Gjilan, Republika e Kosovës
  • 3. Editorial KUSH PO KONFLIKT M E S C I V I L I Z I M E V E ? 2 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 Feja islame është ajo që bazohet në shpalljen qiellore (Kur’anin dhe Sunnetin), ndërsa mus- liman është personi që e pason këtë fe, por ndodh që pasimi i tij të jetë i gabuar nga ajo që kërkon feja dhe për gabimet e ndonjë muslimani nuk duhet akuzuar Islami, por kuptimi i gabuar i personit në fjalë. S hekulli 21 filloi dhe po vazhdon me stuhi të fu- rishme propagandistike për ta viktimizuar reli- gjioninislam,dukeeakuzuardheparaqitursinjë fabrikuestëproblemeve,ekstremizmit,vandalizmit,ter- rorizmit dhe pengues të rendit të ri botëror, pengues të vleravedemokratikedhecivilizimitperëndimor.Egjithë kjokandikuarnegativishttementalitetiishoqërisësonë, e cila po shtegton në ardhmëri larg orientimit me një kulturë të avancuar, por në fakt po rrugëton si e robot- izuarngamediatdheinterneti,qëpoekspozojnëglob- alizimin e mbarë rruzullit tokësor. Formimi i kulturës së avancuar është domosdoshmëri dhe këtu kemi për qëllimkulturënqëngërthenndërgjegjen,vleratmorale, faktettëcilatepavarësojnëdheebëjnëjotëvarurindi- vidin nga të tjerët. Në realitet, me këtë kulturë personi qëndrimetetijiparaqetpashulumtimitdhemeditimit tëthellë,menjëlogjikëtëshëndoshëdhejosinjësfung- jer që thith çdo gjë të lëngshme e të qelbur. Politologu amerikanSamuelHentingtonhodhiteorinëekonfliktit ndërmjetcivilizimevedhekyfenomentashmëkanisur të formojë e të zhvillojë embrionin e tij. Në një të ardhme të afërt ky demon famëkeq pritet të lindë. Kjo kuptohet nga zhvillimet që po jetësohen në shoqërinë europerëndimore,kunëidetëdhebindjetepopujvetë kontinentit evropian (veçanërisht në BE) ka filluar të zërë vend propaganda skajshmërisht antiislame, për të cilën jemidëshmitarë.Nësekyvirusnukparandalohet, gjasatjanëshumëtëmëdhaqëkjoepidemitëpërhapet në mbarë globin. Për ta penguar këtë fenomen satanik dhe për t’i shëruar të gjithë ata që janë viktimizuar ide- ologjikishtprejtij,kërkohetmundidhepunaendërtuar mbi sinqeritetin, ndërgjegjen, drejtësinë, kulturën e mirëfilltë të të debatuarit dhe dialoguarit, opinionet e faktuara shkencërisht dhe bërjen e kritikave në frymën emetodologjisëakademikembigjithaatoideqëshkak- tojnë armiqësi djallëzore mes individëve dhe shoqërive që po shtegtojnë të shoqëruara nga qytetërime të ndryshme drejt një ardhmërie ku do të gjykohen me NXIT
  • 4. 3 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 drejtësinë absolute të Mbretit të gjithësisë dhe mbarë krijesave.[1] Sulmetterroristetërealizuarangakamikazët dhe nga grupe terroriste si Al Kaida[2] lindën debate të furishme, emisione dokumentare, kritika të ashpra të adresuara gabimisht e aspak me ndërgjegje në portat e Islamit. Për këto veprime djallëzore, Islami u akuzua padrejtësisht nga armiqtë e tij dhe ky është një gabim fatal që ende po vazhdon, duke mos bërë dallime mes konceptit fe islame dhe konceptit muslimanë. Feja is- lame është ajo që bazohet në shpalljen qiellore (Kur’a- nindheSunnetin),ndërsamuslimanështëpersoniqëe pason këtë fe, por ndodh që pasimi i tij të jetë i gabuar nga ajo që kërkon feja dhe për gabimet e ndonjë mus- limaninukduhetakuzuarIslami,porkuptimiigabuar i personit në fjalë. Fraksionet e shumta janë të pran- ishme edhe te religjionet e tjera, disa prej të cilave nd- jekin vijën e ekstremitetit dhe më pas kalohet në veprime të çoroditura terroriste, siç ka ndodhur edhe nëtëkaluarënedhesot.Fraksioniiparëidevijuaridalë nëmesinekombitmuslimanjanëhavarixhët[3],tëcilët bëjnë çrregullime në tokë dhe sot jemi dëshmitarë që ky grupim (prej këtij grupimi është Al Kaida) me ve- primet e tij të shejtanizuara ka realizuar thënien e urtë të popullit, qeni i keq e sjell ujkun në torishtë. Dijetari dheekspertiirrallëiçështjevejuridiko-islame,prof.Dr. SulejmanRuhejli,nënjëligjëratëakademiketëmbajtur në Medinë të Arabisë Saudite me rastin e karikaturave tëiniciuarangadanezëtekstremistëdheqënxitinkon- fliktemescivilizimeve,karikaturametëcilatfyejnëper- sonalitetin e ndritshëm e madhështor të Pejgamberit Muhamed sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, pati deklaruar se një pjesë të përgjegjësisë së këtij veprimi djallëzor në DitëneGjykimitdotakenëedheataqëpobëjnësulme terroriste.Fraksionihavarixhnëmediatmbarëshqiptare nashfaqetmeemrinvehabizëm.Sipaskëtyremediave, themeluesikëtijfraksioniështëMuhammedAbdulve- habi,pornërealitetfraksionmeterminvehabizëmnuk ekziston, sepse dijetari i madh Muhammed ibën Ab- dulvehabi, mëshira e Allahut qoftë mbi të, i ka takuar rrugësqëreflektonIslaminautentik,ashtusiçkanëqenë edhe dijetarët e tjerë, si imamët Ebu Hanife, Maliku, Shafiu,Ahmedi,IbnTejmije,Zotiimëshiroftëtëgjithë. Imam Muhamed ibën Abdulvehabi dhe nxënësit e tij kanë qenë larg fraksionit terroristo-havarixh[4]. Për ta ndihmuar këtë mendim skajshmërisht të gabuar u ba- shkuan në këtë naivitet edhe sufitë dhe batinitë bek- teshi[5], por për të mbrojtur rrugën e tyre devijonte, e cila e kundërshton Islamin autentik. Ky fenomen u kuptua qartë me librin Islami tjetër, i botuar nga bo- timet koha. Për të debatuar mbi atë që autori i Islami tjetërkaelaboruardheshfaqur,nukkadyshimsekërko- het kohë dhe mund, pasi duhen sqaruar të pavërtetat, akuzimet,devijimetdhearrogancaetij.Egjithëkjonuk mund të përmblidhet në një vend dhe nuk i mjafton njëvëllim.Tëthemtëdrejtën,qënëfillimtitulliilibrit mëpëlqeusëtepërmi,shumëbukurtingëllonte,Islami tjetër.Mekëtëautorikagoditurnëshenjëdhepajtohem plotësisht me titullimin e tij, sepse libri nuk thërret në Islamin autentik, në të cilin ka thirrur i Dërguari sal- lAllahu alejhi ve sel-lem, por në një Islam tjetër. Pa- ganizmin e këtij fraksioni e ka ekspozuar dhe sqaruar për mrekulli mr. Exhlale Dobruna-Salihu në simpozi- uminndërkombëtartëmbajturnëPrishtinënëtetortë vitit1992dheibotuarme1995metitullFeja,kultura dhe tradita islame ndër shqiptarët, me temën: Disa el- ementetëbesimitpagannëkulturënIslamendërshqip- tarët[6].Sapërsqarim,nëlidhjemetitullin,sikurtëishte në vend të shprehjes kulturës islame - kulturës musli- mane, kjo do të ishte e drejtë, ngase Islami reflekton monoteizminekristalizuardhenukposedonasnjëele- ment paganizmi. Në vazhdim do të citojmë disa frag- mente nga tema që shtjelloi Exhlale Dobruna Salihu. “Mbështetur në të dhënat arkeologjike, mund të kon- statohet mbijetesa e disa elementeve të kulteve dhe re- ligjionit pagan ilir dhe të popujve të lashtë në fenë dhe kulturënislame,tëcilatndërshqiptarëtparaqesinnjëko- ______________ [1] Triumfi dhe suksesi madhështor do t’u takojë atyre që reflektojnë planprogramin hyjnore për të gjitha sferat e jetës (Islamin), të cilin e implementuan shoqëruesit e Pejgamberit Muhamed sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe ata që i pasojnë këta drejtë deri në momentin kur takohen me engjëllin e vdek- jes. [2] Është pyetur dijetari dhe muhadithi Shejhul Al-lameh Abdulmuhsin el Abbad, Zoti e ruajttë: “Disa thonë se organizata e Al Kaidës është havarixhe, ndërsa disa të tjerë thonë se ata janë muxhahidë. Cili është mendimi juaj?” Shkëlqesia e tij është përgjigjur: “Po, ata janë muxhahidë në rrugë të she- jtanit.” Shiko për këtë në www.youtube.com duke shënuar shejh Abadi flet për Al Kaidën. [3] Zanafilla e këtij fraksioni është që nga periudha e shoqëruesve të Pejgamberit Muhamed alejhi salatu ve sel-lem. [4] Në Universitetin Islamik në Medinë të Arabisë Saudite, dr Muhammed Hashim Tahiri mbrojti titullin doktor me librin Takriratu Eimmetud Da’veti fi Muhalefeti medh’hebil Havarixhi ve ibtalihi, ku autori elaboroi në mënyrë të shkëlqyer, profesionale dhe shkencore se dijetari Muhammed ibën Abdulvehabi dhe nxënësit e tij, Zoti i mëshiroftë, i kanë kundërshtuar havarixhët dhe se metodologjia e dijetarëve në fjalë ishte Ehli Sunneh - Islami burimor. Libri në fjalë u botua më 1429h-2009m nga shtëpia botuese Garras- Kuvajt. [5] Adhuruesit e varrezave-kuburitë dhe po ashtu pasues të ideve, bindjeve dhe gabimeve të shumta, të cilat kundërshtojnë fondamentet bazike të fesë islame. [6] Shiko Feja, kultura dhe tradita islame ndër shqiptarët, faqe 175. Botoi Kryesia e Bashkësisë Islame të Kosovës, temë që ia vlen të lexohet.
  • 5. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 4 hësisht edhe një mbeturinë të besimit pagan të pa- raardhësve të tyre. Kulti i Dionisit-perëndisë së vegje- tacionit....Të theksojmë me këtë rast vetëm një veçori të këtij kulti. Fjala është për ritualin kryesor që quhet ditiramb (dithyrambos) himni për nder të Dionisit... Kyceremonial,qëështëndërelementetkryesoretëkëtij kulti,bëhejnatëndheparaqistenjëkornëformërrethi, qëkëndontedhevallëzontenjëvalledukeurrotulluar... Përcillej me një zhurmë të vazhdueshme dhe me muzikëtësajuarngaveglatëndryshmemuzikore...de- risa pjesëmarrësit e tij të binin në ekstazë. Rënia në ek- stazëështëveçoriakryesoreekëtijkulti...Studiuesifrëng H.Jenmaire,dukefolurpërorigjinënritualetëditiram- bit në kuadër të studimit të kultit të Dionisit... gjen lidhshmërinëetijmenjëritualqëështëipranishëmnë botën islame. Sipas tij, këtë lloj rituali e përvetësoi is- lamizmi shi’it mistik dhe e kultivoi në ceremonialin fetar, në dhikër, i cili po ashtu mbaron me ekstazë, që është edhe qëllimi i vetë ritualit. Elementi tjetër ka të bëjë me kultin e herosit (heroit)..., i cili paraqitet që në epokën parahistorike, që vazhdoi edhe gjatë kohës an- tikedheishteshumëipërhapurnëBallkan.Fjalaështë për persona të cilët gjatë jetës kanë luajtur një rol me rëndësinëshoqëridheinjëjtiroluështërezervuaredhe nëjetëneamshueshme.Natyrisht,këtanukkonsidero- heshin as si perëndi dhe as si gjysmë perëndi, por me aftësitë e tyre të posaçme mund t’u afroheshin atyre, prandaj edhe ushtronin një respekt të veçantë si gjatë jetësashtuedhepasvdekjes.Nëmesinekëtyreperson- avekishteedhethemeluestëdrejtimevefetare.Mupër këtë arsye varret e tyre kishin një trajtim të posaçëm, mbi të cilat bënin viktima (kurbane) dhe gjëra të tjera, jovetëmnëshenjënderimindajtëndjerit,poredhepër arsyetëbesimitseainënjëfarëmënyredot’indihmojë ata ose një rreth më të gjerë në rast rreziku nga armiku osengandonjësëmundje.Nëkëtëmënyrëndajtënd- jerittëheroizuarsilleshinsindajndërmjetësuesitnëmes tëvdekshmëve(njerëzve)dhetëpavdekshmëve(perën- dive). Të dhënat arkeologjike dëshmojnë se një kult i tillë ka qenë mjaft i përhapur tek ilirët dhe gjurmët e këtij kulti mbijetuan edhe në kulturën islame të rendit shi’it.Dëshmipërkëtëjanëteqetëdhetyrbet,nëtëcilat qëndrojnëvarreteshehlerëvedhetëbaballarëve,tëcilët kishinkryerveprimefetarenëto.Varrevetëtyre,tëcilat nëshumicënerastevekanëkubure,ubëhetnderimdhe nga këta të ndjerë kërkohet ndihmë e ngjashme si në paganizëm.Këtovendekultivizitohenedhenganevo- jtarët e krishterë.” Problematikë tjetër me të cilën po ballafaqohetpopullatashqipfolëseështëmungesaendë- rgjegjes,sinqeritetitdhedrejtësisënëmediattona[7] dhe në institucione të ndryshme kur është fjala për Islamin dhe personalitetet e tij. Në realitet, drejtësia tani është bërë një mysafir i rrallë në mesin e të tillëve apo një e kaluar e harruar kur flitet për Islamin. Kjo u kuptua shumë qartë me rastin e deklaratës nga nje hoxhë ne lidhje me Gonxhe Bojaxhiut (e njohur si “nënë” Te- reza). Aq u përfol dhe u kundërshtua i nderuari Krasniqi, saqë lexuesve iu paraqit si një armik i vendit, tamam një gjykim siç bënin enveristët, se kush nuk është me Enverin është tradhtar që meriton dënimin e popullit. Kjo është padrejtësi dhe diktaturë, ngase me çdokushtmundohenqëbindjetetyretënaiimpono- jnë deri në atë masë ku kërkohet të kundërshtohen parimet fondamentale të fesë. Ky fenomen është një sinjal se po u arrit pushteti nga persona të tillë, do të kërkohet edhe ndalimi i librit të Zotit, Kur’anit Fa- mëlartë,dhesekushnukzbatonurdhratëtillapërfun- donmeinkuizicionapoflakjenëturrënedruve.Ndërsa deklarata shoviniste, hitleriane dhe kanibaliste e don Anton Kçirës nuk u gjykua siç kërkohet, përkundrazi, disa edhe u munduan ta arsyetonin dhe ta pengonin publikimin, por jo për të ndihmuar tolerancën ndër- fetare,porpërtëmbrojturembuluarpadrejtësinë,ngase sikur të deklaronte ndonjë hoxhë gjëra të tilla të shëm- tuara, do të alarmohej e përhapej në mbarë trojet ku qiellimbulonshqiptarëtsiedhenëdiasporëdhenjëko- hësishtdotëshfrytëzohejqëtësulmohejfejaislame.Me këtëdeklaratëdonAntonKçiranjollosinderin,gjakun, personalitetin e shumë viktimave të të gjitha moshave, të cilat u terrorizuan e u viktimizuan tmerrësisht nga gjakpirësiteudhëhequrngadiktatoriSllobodanMillo- sheviç.Mekëtënukkemipërqëllimqëtënxisimurre- jtjendërfetaresepsejotëgjithëpriftërinjtëmendojnësiç kadeklaruarpriftiAntonKçira,portëkritikohen,qor- tohendhet’ujepetvendiimerituarpersonavetëtillëtë çfarëdokrahuqofshinsidhetëpengohendheinjorohen çdoherëataqënxisinkonfliktemeskulturavedheciv- ilizimeve. Me këtë kishim për synim të tregojmë se sa janë të drejta disa media dhe personalitete ndaj fesë is- lame. NëemertëRedaksisë: AdemAvdiu ______________ [7] Jo të gjitha.
  • 6. 5 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 F alënderimi i takon Allahut, Atë e falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon Allahu, s'ka kush e lajthit dhe kë e largon nga rruga e vërtetë Ai, s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se askush nuk meriton të adhurohet përveç Alla- hut, i Cili është një, dhe se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij. Fjala më e mirë është fjala e Allahut, kurse udhëzimi më i mirë, udhëzimi i Mu- hamedit. Veprat më të kë- qija janë ato të shpikurat, prandaj çdo shpikje është bidat dhe çdo bidat është de- vijim nga rruga e vërtetë dhe përfundon me xhehennem. Tevhidi rububijje është të pohuarit se Allahu i Lartësuar është Zoti i çdo gjëje dhe Sunduesi e Krijuesi, Kujdestari i gjithçkaje, se vetëm Ai i ka krijuar ato, se vetëm Ai është pronar dhe se vetëm Ai i mirëmban dhe i udhëheq ato dhe se Ai nuk ka ortak në sundimin e Tij, se Ai nuk ka man- gësi e as dobësi, askush nuk mu- nd ta kthejë urdhrin e Tij e askush nuk mund ta kundër- shtojë gjykimin e Tij, askush nuk mund të gjykojë pasi Ai ka gjykuar, nuk ka të ngja- shëm me Të, nuk ka ortak, nuk ka rival, nuk i përngjason askush në emrat dhe cilësitë e Tij. Prandaj tevhidi rububijje do të thotë pranimi se Allahu i Lartësuar është i vetmi Kri- jues i të gjitha krijesave dhe i vetmi pronar i tyre, se T E U H I D I RUBUBIJJE Teuhidi rububijje është të pohuarit se Allahu i Lartësuar është Zoti i çdo gjëje dhe Sunduesi e Krijuesi, Kujdestari i gjithçkaje, se vetëm Ai i ka krijuar ato, se vetëm Ai është pronar dhe se vetëm Ai i mirëmban dhe i udhëheq ato dhe se Ai nuk ka ortak në sundimin e Tij, se Ai nuk ka mangësi e as dobësi, askush nuk mund ta kthejë urdhrin e Tij e askush nuk mund ta kundërshtojë gjykimin e Tij, askush nuk mund të gjykojë pasi Ai ka gjykuar, nuk ka të ngjashëm me Të, nuk ka ortak, nuk ka rival, nuk i përngjason askush në emrat dhe cilësitë e Tij
  • 7. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 6 vetëm Ai i ngjall dhe i vdes ato, se vetëm Ai pranon lutjet e krijesave po qe se gjen- den në situatë pa shtegdalje. Allahu i Lartësuar thotë: “Në të vërtetë, Zoti juaj është Allahu, që krijoi qiejt dhe tokën.” A’raf 54 Në Kur’an e hasim shpesh tevhidin rubu- bijje, saqë nuk ka sure që nuk përmendet. Allahu i Lartësuar thotë: “Qoftë lavdëruar Allahu që krijoi qiejt dhe tokën dhe bëri er- rësirën dhe dritën.” En’am 1 Allahu i Lartësuar thotë: “Falënderimi i përket vetëm Allahut, Zotit të botëve.” Fatiha: 1 Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj: “Kush është Zoti i qiejve dhe i tokës?” dhe përgjigju: “Allahu!” Thuaj: “A mos vallë ju zgjidhni për mbrojtës në vend të Tij ata që nuk mund t’i sjellin vetes as dobi as dëm?” Thuaj: “A janë të njëjtë i verbri dhe ai që sheh? Ose a janë njësoj terri dhe drita? Apo ata (idhujtarët) i veshin Allahut ortakë, të cilët krijojnë siç kri- jon Ai, kështu që krijimi u ngjan i njëjtë atyre (idhujtarëve)?!” Thuaj: “Allahu është Krijuesi i çdo gjëje dhe Ai është i Vetmi, Ngadhënjimtari.” Rra'd 16 Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu është Ai që ju ka krijuar e ju ka dhënë ushqim; pastaj ju sjell vdekjen e pastaj ju ringjall. A ka ndonjë nga idhujt tuaj që bën diçka të tillë? Ai qoftë i lavdëruar dhe i lartësuar mbi gjithçka, që ia shoqërojnë Atij (në ad- hurim).” Rrum 40 Allahu i Lartësuar thotë: “Ky është krijimi i Allahut! Më tregoni çfarë kanë krijuar të tjerët pos Tij?” Lukman 11 Allahu i Lartësuar thotë: “A mos vallë, ata janë krijuar nga hiçi apo mos janë ata krijues të vetvetes?!” Tur 35 “A mos vallë ata kanë krijuar qiejt dhe Tokën?! Nuk është kështu, por ata nuk janë aspak të bindur.” Tur 36 Allahu i Lartësuar thotë: “Ai është Zoti i qiejve, i tokës dhe i gjithçkaje që është midis tyre, prandaj, vetëm Atë adhuroje dhe bëhu i qëndrueshëm në adhurimin ndaj Atij. A njeh ti ndokënd që ka Emrin e Tij?!” Mer- jem 65 Allahu i Lartësuar thotë: “Asgjë nuk i shëm- bëllen Atij. Ai i dëgjon të gjitha dhe i sheh të gjitha.” Shura 11 Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj: “Çdo lavd e falënderim i përket Allahut, i Cili nuk ka bir, nuk ka ortak në pushtet dhe nuk është i pafuqishëm, që të ketë nevojë për ndihmës” dhe madhëroje Atë, duke ngritur lart mad- hështinë Tij!” Isra 111 “Thuaju (o Muhamed): “Thirrini ata që i hyjnizoni krahas Allahut! Ata nuk kanë pushtet as sa pesha e një thërrmije, qoftë në qiej apo në Tokë; për ata nuk ka pjesë as në qiej, as në tokë dhe Allahu nuk ka asnjë ndihmës nga radhët e tyre.” Sebe 22 “Asnjë ndërmjetësim tek Ai nuk bën dobi, përveçse për atë që Ai jep leje. Kur t’u hiqet frika nga zemrat e tyre, ata do të thonë: “Çfarë tha Zoti juaj?” dhe do të përgjigjen: “Të vërtetën! Ai është i Lartësuar dhe i Mad- hërishëm.” Sebe 23 Robër të Allahut! Ai që krijoi qiejt dhe tokën është i Vetmi që jeton përgjithmonë dhe kurrë nuk vdes, i Cili i mirëmban të gjitha, di çdo gjë, ku- jdeset për çdo gjë, i Cili është më i larti,
  • 8. 7 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 më madhështori. Allahu i Lartësuar thotë: “Ne e kemi krijuar njeriun dhe Ne e dimë ç’i pëshpërit atij sh- pirti i vet. Ne jemi më pranë tij se damari i qafës së vet.” Kaf 16 “E si mos të dinte Ai i Cili ka krijuar çdo gjë dhe që është i informuar hollësisht?” Mulk 14 Robër të Allahut! Nuk ka asnjë dyshim se Ai i Cili i ka kri- juar të gjitha krijesat, i vëzhgon ato dhe di çdo gjë që veprojnë ato. Robër të Allahut! Pasi kuptuam se ç’është tevhidi rububijje, duhet të dimë se cila është e kundërta e tevhidit rububije. E kundërta e këtij tevhidi është besimi se dikush tjetër vepron bashkë me Allahun e Lartësuar për t’u kujdesur për gjithësinë, në krijim dhe në shkatërrim, për të ngjal- lur apo për të vdekur, për të sjellë të mirën apo për ta larguar të keqen, për të furnizu- ar apo pakësuar dhe gjëra të tjera që kanë të bëjnë me kuptimin e tevhidit rububije, psh: të besosh se Allahu ka ortak në emrat dhe cilësitë e Tij, si njohja e së fshehtës, madhështia dhe krenaria dhe gjëra të tjera: Allahu i Lartësuar thotë: “Begatitë, që Al- lahu ua jep njerëzve nga mëshira e Tij, nuk mund t’i pengojë askush, ndërsa atë që Ai e pengon, askush nuk mund ta japë veç Tij; Ai është i Plotfuqishmi dhe i Urti.” Fatir 2 “O njerëz! Kujtoni dhuntinë e Allahut për ju! A ka ndonjë krijues, veç Allahut, që ju furnizon nga qielli dhe toka?” Fatir 3 “Nëse Allahu vendos që të të godasë ndonjë e keqe, askush nuk mund të ta largojë atë përveç Tij e nëse Ai do të të bëjë ndonjë të mirë, s’ka kush që ta pengojë mirësinë e Tij.” Junus 107 Si dhe: “Thuaju: “Si mendoni, nëse Allahu dëshiron të më shkaktojë ndonjë dëm, a mund ta largojnë atë idhujt që ju i adhuroni krahas Tij?! Po nëse Ai dëshiron të më mëshi- rojë, a mund ta pengojnë ata mëshirën e Tij?!” Thuaju: “Mua më mjafton Allahu. Tek Ai le të mbështeten ata që kërkojnë mbështetje.” Zumer 38 “Ai i ka çelësat e së padukshmes[1] dhe vetëm Ai i njeh ato.” En’am 59 “Thuaj: “Askush, përveç Allahut, në qiell apo në tokë, nuk i di të fshehtat.” Neml 65 “...kurse ata nuk mund të përvetësojnë asgjë nga Dituria e Tij, përveçse aq sa Ai dëshi- ron.” Bekare 255 Literatura: 1- Kurani i Madhërishëm-Prof. Hasan I. Nahi. 2-“I'lamu el-sunneti el-menshureti li'tikadi et-taifeti en-naxhihati vel-mensureti". Havidh el-Hakimi”. Përshtati: Lirim Sadiku ______________ [1] Çelësat e së padukshmes -gajbit- janë përmendur në fjalën e Allahut të Lartësuar: “Pa dyshim, vetëm Allahu e di Orën e caktuar. Ai e zbret shiun dhe e di ç’ka në barkun e shtatzënës. Asnjë njeri nuk di ç’do të fitojë nesër dhe askush nuk di se në ç’vend do të vdesë. Me të vërtetë, Allahu është i Gjithëdijshëm dhe Njohës i çdo gjëje.” (Lukman: 34). Po me këtë ka shpjeguar i Dërguari i Allahut siç është vërtetuar tek Imam Buhariu, kapitulli i Teuhidit 8/166, Ibën Kethiri në tefsirin e tij 2/137, nga hadithi i ibën Umerit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Çelësat e gajbit janë pesë dhe nuk i di ato pos Allahut, nuk di askush ç’ka në barkun e shtatzënës pos Allahut, nuk di askush ç’do të fitojë të nesërmen pos Allahut, nuk di askush se kur do të bjerë shiu pos Allahut, nuk di askush se në cilën tokë do të vdesë pos Allahut, askush nuk e di Orën e caktuar - kiametin- pos Allahut.”
  • 9. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 8 SI TË BËHESH I DASHUR N Ë S H O Q Ë R I Një fjalë mund të jetë e vogël, por ka vlerë shumë të madhe dhe nuk është aspak e vështirë ta praktikosh. Por ki kujdes se çfarë flet, duke menduar mirë para se të flasësh e jo të flasësh e pastaj të mendosh. S hpeshherë ndoshta keni vërejtur që disa njerëz janë më të dashur në shoqëri se disa të tjerë, edhe pse duket që ata nuk kanë asgjë më të veçantë nga të tjerët. Atëherë, pse është ky një dallim i madh? A thua vallë, çfarë fshehtësie mbartin këta që janë të dashur aq shumë nga njerëzit dhe shoqëria? Të mos jesh i dashur në shoqëri është diçka që askush s’e dëshiron. Njerëzit të cilët janë të dashur në shoqëri, e kanë më të lehtë të gjejnë punë, miq dhe marrëdhënie të mira me të tjerët. Për t’u bërë i dashur te të tjerët duhet të mësohen disa cilësi që e përforcojnë personalitetin e njeriut DASHAMIR T ë jesh dashamir ndaj njerëzve është një cilësi shumë e çmuar. Edhe Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Dëshiro për njerëzit atë që dëshiron për vete, do të jesh musliman.” (Ahmedi në Musned) Të tregohesh i përkujdesur ndaj shoqërisë, my- safirëve, prindërve, kolegëve të punës etj., tre- gon se ata kanë pozitë te ti dhe nuk janë thjesht vetëm njerëz të panjohur që ti i injoron. Çdo njeri dëshiron të jetë me vlerë dhe i respektuar nga të tjerët. Kur ti të jesh respektues dhe dashamirës ndaj tyre, automatikisht do të të kthehet respekti dhe dashuria nga njerëzit. Në kohën e sotme është bërë vërtetë vështirë të gjesh një njeri që të respekton ashtu siç dëshiron të jesh i respektuar, aq më shumë nga rinia e sotme, e cila ka marr një rrugë të keqe dhe nuk di të jetë mikpritëse dhe dashamirëse ndaj prindërve, lëre më ndaj shoqërisë. Dashamirësia është një cilësi e lehtë që të praktikohet, po ashtu edhe e dashur në shoqëri, pasi mbjell dashuri mes njerëzve. T’i dhurosh thjesht një buzëqeshje vëllait/motrës tënde, që është një vepër e vogël dhe e lehtë për t’u bërë, ka në fakt shumë vlerë të madhe. Profeti ynë i dashur sal- lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Buzëqeshja jote para vëllait tënd është sadaka.’’(Tirmidhiu) Po ashtu, Allahu thotë: “Allahu urdhëron drejtësi, bamirësi, ndihmë të afërmve, e ndalon nga imoraliteti, nga e neveritura dhe dhuna. Ju këshillon ashtu që të merrni mësim.” Nahl 90 I DËGJUESHËM N jeriu në qenien e tij ka nevojë të ndiejë që është i nevojshëm në shoqëri dhe që ka vlerë. Kur të jesh në dialog me vëllanë/motrën tënde, ki kujdes të jesh i dëgju- eshëm. Edhe pse ndoshta s’dëshiron të dëgjosh atë që po të tregohet, prapë bëhu i dëgjueshëm dhe ki durim, pasi kjo tregon respektin që ke ndaj personit. Ne jemi krijesa të dobëta dhe një fjalë e keqe mund të na shkaktojë dhimbje dhe mërzi më shumë se dhjetëra vepra. E më e ur- ryer se kjo është reagimi negativ i personit kur ti tregon diçka, atëherë kur në fytyrën e tij tre- gohet pakujdesi ndaj teje. Kjo vërehet shumë qartë kur personi me të cilin je duke biseduar
  • 10. 9 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 nuk të dëgjon me vëmendje dhe ndihesh sikur je duke biseduar me murin dhe kështu ndien që nuk ke vlerë tek ai. Por a ke menduar ti për këtë, se a je dëgjues i mirë kur dikush bisedon me ty? Shpeshherë nuk e shohim veten kur bëjmë gabime, por i shohim më mirë të tjerët. Prandaj mos harro t’i kujtosh vetes, kur ndod- hesh në një bisedë, që të të bjerë ndër mend të jesh i dëgjueshëm. Për këtë arsye, duhet ta dë- gjojmë fjalën e vëllait/motrës kur flasin dhe pas- taj ndoshta ta këshillojmë apo të japim ndonjë mendim, nëse kemi. Kur një njeri nuk të dë- gjon kur ti i tregon diçka, thjesht ti vetë nga na- tyra jote do ta humbësh dëshirën për t’u shprehur e për të folur me atë person më tutje. Gjithashtu, do humbësh ndoshta edhe respek- tin ndaj tij, sepse ai tregon sjellje jo të mirë ndaj teje, duke qenë i pavëmendshëm. Kështu që njeriu i padëgjueshëm bëhet më pak i dashur te të tjerët. Bëhesh më pak i dashur ngase nuk i dëgjon zërat e të tjerëve, ndjenjat dhe as men- dimet e idetë e tyre. Vetë dëshirojmë që zëri ynë të ketë vlerë, atëherë pra le të bëhemi edhe ne të dëgjueshëm që nesër të tjerët të na dëgjojnë ne. DHURUES Ç farë do të thotë të jesh dhurues? Të ndihmosh të varfrit dhe nevojtarët apo t’u dhurosh njerëzve gjëra materiale, që ata të të duan ty më shumë? Jo, asnjëra nga këto të dyja. Të ndihmosh të varfrin dhe nevojtarin është obligim sipas shtyllës së katërt të fesë is- lame, ose zekatit. Gjithashtu, edhe lëmosha është sunnet që Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ka praktikuar vazhdimisht. Çfarë të themi për dhurimin e gjërave materiale njerë- zve, që të na duan? Kjo lloj dashurie është da- shuri interesi dhe nuk do të zgjasë shumë. Gjithashtu, je dhurues i gabuar në këtë aspekt, ngase mendon që me këtë lloj mirësie fiton da- shurinë e njerëzve. Normal ka disa që kanë nevoja materiale dhe kanë nevojë për diçka, por ai njeri që ti dëshiron të të dojë sinqerisht, nuk do të të dojë për shkak të gjërave materiale që ti i dhuron. Ai thjesht do të të dojë nëse ti i dhuron diçka tjetër. E çfarë është ajo që ne duhet të dhurojmë? 1. Respekt 2. Sjellje të mirë 3. Fjalë të mirë. Nëse japim respekt, do të marrim respekt. Gjithashtu, nëse e respekton tjetrin, ai do ta ndiejë këtë dhe do jetë i gëzuar që ti e respekton. Ai do të të dojë më shumë, kur e di që nga ti ai vlerësohet me respekt, diçka që nuk e merr ndoshta nga shumë të tjerë. Respekt duhet të kemi edhe ndaj jobesimtarëve, e atëherë si mos të kemi ndaj vëllait/motrës sonë? Së pari duhet të jemi respektues ndaj Allahut, që pastaj edhe krijesat të na respektojnë ne. Allahu thotë me një ajet: “O ju që besuat, binduni Allahut, respek- toni të Dërguarin dhe përgjegjësit nga ju.” Nisa 59 Nuk është cilësi e muslimanit të mos jetë re- spektues. “Ata nuk respektojnë te asnjë besimtar as farefisninë, as marrëveshjen; si të tillë ata janë përdhunues.” Tevbe 10 E si të mësohemi të jemi respektues? Thjesht në këtë rubrikë hyjnë dy gjëra që do vijojnë në vazhdim; a)sjellja e mirë dhe b) fjala e mirë. Po t’i fusësh në praktikë këto të dyja në raport me tjerët, me ndihmën e Allahut do arrish sukses dhe do të respektohesh nga të tjerët. Nëse ne vazhdimisht sillemi me sjellje të mira ndaj njerëzve, do të njihemi si njeri i mirë. E, kush nuk dëshiron të qëndrojë me njeriun e mirë? Kush nuk e do njeriun e mirë? Patjetër që ne i duam ata që vazhdimisht sillen mirë me ne dhe janë të kujdesshëm me sjelljet e tyre ndaj nesh. Kjo përsëri kthehet te respekti, i cili çon deri te sjellja e mirë. Kur sillesh mirë me nje- rëzit, do jesh një shembull për të mirë dhe në të njëjtën kohë do pasosh rrugën e Profetëve tanë të dashur. Jo çdokush sot mund të sillet mirë, si pasojë e problemeve personale që kemi në familje apo në punë, e kjo ndikon edhe tek nje- rëzit në prezencën tonë. Këtu duhet të ndalesh pak e t’i lësh mënjanë problemet te vendi i pro- blemeve dhe në prezencë të njerëzve të për-
  • 11. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 10 dorësh sjelljet më të mira që ke, sepse kështu s’do të të harrojnë njerëzit dhe do t’u kujtohesh si një njeri i mirë e gjithashtu kjo do bëjë që të jesh i dashur për ata. Ne pa dyshim që i mbajmë mend njerëzit e mirë dhe i duam. Gjithashtu, një tjetër cilësi e mirë që na afron me njëri-tjetrin është siç ka thënë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Jepini njëri-tjetrit dhurata, që të duheni.” (Imam Maliku në Mu- vetta) “...të silleni mirë ndaj prindërve, ndaj të afërmve, ndaj jetimëve, ndaj të varfërve dhe njerëzve u thoni fjalë të mira...” Bekare 83 Allahu, Zoti i qiejve dhe i tokës, na urdhëron që të sillemi mirë me njerëzit në përgjithësi. Fjala e mirë lë gjurmë në zemrën e njeriut. Të kemi kujdes që mos ta ofendojmë dikë apo ta lëndojmë qëllimisht dhe aty ku gabojmë pa dashje përsëri të përdorim fjalë të mira duke kërkuar falje dhe hallall nga personi. Kjo tregon se ti ke sjellje të mirë, madje edhe kur gabon të vjen keq, prandaj je i kujdesshëm me fjalë dhe vazhdon t’i rregullosh përsëri marrëdhëniet me të tjerët edhe atëherë kur gabon. Ki kujdes që të flasësh vetëm të vërtetën dhe fjalët e mira që thua njëkohësisht duhet të jenë çdoherë edhe të vërteta. Pa dyshim që një ndenje me vëlla- në/motrën tënde duke i folur me fjalë të buta dhe të mira do ndikojë shumë tek ai/ajo. Kështu do jesh edhe më i dashur tek ai/ajo për ato fjalë të mira që vijnë nga ti. Një fjalë mund të jetë e vogël, por ka vlerë shu- më të madhe dhe nuk është aspak e vështirë ta praktikosh. Por ki kujdes se çfarë flet, duke menduar mirë para se të flasësh e jo të flasësh e pastaj të mendosh. E nëse nuk ke fjalë të mira, më mirë hesht. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Kush i beson Allahut dhe Ditës së Gjykimit ose le të flasë mirë ose le të heshtë.” (Buhariu, Muslimi) Prandaj, vazhdo me fjalë të mira dhe mos u anko te të tjerët për problemet e tua, por kërko më mirë nga ata këshilla ngase të ankohesh shumë tek shoqëria, do rezultojë keq, sepse ne si njerëz kemi probleme të përditshme dhe kur jemi së bashku me shoqëri kemi dëshirë t’i lëmë anash ato probleme që të gjejmë rehati në biseda të dobishme. Prandaj mos u anko shumë, falën- dero Allahun dhe mbështetju Atij, e pastaj çdo gjë do bjerë në vendin e vet. Gjithashtu, të japësh komplimente ndonjëherë dhe t’i tregosh njerëzve për ndonjë cilësi të mirë që kanë, do ndikojë shumë tek personi, ngase tregohesh i vëmendshëm ndaj veprave të atij personi dhe cilësitë që ai posedon. Gjithashtu, do e nxisësh që të vazhdojë me atë cilësi e ai vazhdimisht do fitojë të mira. Pa dy- shim që një njeri që të jep komplimente ndon- jëherë dhe të tregon që ke ndonjë cilësi të mirë, do jetë i dashur te ti. Për arsye se ai njeri nuk të ka zili dhe as inat, por ta do të mirën dhe pastaj ka arritur të shohë cilësitë e tua të mira dhe jo vetëm të metat. Shakaja apo ndonjë barsoletë (ndonjë gjë qe- sharake por që është realitet) është edhe një më- nyrë për t’u bërë i dashur tek njerëzit me anë të fjalëve. Kur një vëlla/motër të bën të qeshësh dhe t’i largon brengat, pa dyshim që do të dëshirojmë të qëndrojmë më tepër me atë per- son. Sa shumë raste kemi nga jeta e Muhamedit sal-lAllahu alejhi sel-lam se si ka bërë shaka me shokët e tij. Këtë e ka vepruar i dashuri i Al- lahut, pse mos ta veprojmë edhe ne?! Prandaj, dhuroji vëllait/motrës gëzim dhe hare që të bëhesh i dashur, por gjithmonë duke mos e tepruar. I DEVOTSHËM N jeriu i devotshëm duhet ta ketë së pari frikë Allahun. Të jetë i përulur ndaj Tij, ta përmendë në vetmi dhe në shoqëri, t’i mbështetet vetëm Atij në çdo rast, qoftë i vogël apo i madh. Allahu teala ka thënë: "O ju njerëz, Ne ju kemi krijuar juve nga një mashkull dhe një femër dhe ju kemi ndarë në popuj e në fise që të njiheni mes vete, kurse më i miri prej jush tek Allahu është ai i cili është më i devotshmi.” Huxhurat 13 Atëherë s’ka dallim tek Allahu teala se nga cili popull, vend, familje apo racë je, ngase më i
  • 12. 11 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 miri tek Ai është i devotshmi. Njerëzit vlerëso- hen me devotshmëri, pra ai që është më i de- votshëm është më i mirë tek Allahu, qoftë arab, shqiptar, anglez etj. Atëherë ne po e shohim që tek Allahu kjo cilësi qenka shumë e çmuar, a thua vallë atëherë si do të vlerësohet kjo cilësi te njerëzit? Pa dyshim se edhe njerëzit do ta çmo- jnë këtë lloj njeriu. Kush nuk dëshiron ta ketë mik një njeri të devotshëm, që ka frikë Allahun dhe e ka Allahun vazhdimisht në mendje e në gjuhë. “Dhe përgatituni me furnizim (për rrugë), e furnizimi më i mirë është devotshmëria, e ju të zotët e mendjes keni frikën Time.” Bekare 197 Devotshmëria jo që është vetëm cilësi e mirë për t’u bërë i dashur tek njerëzit, por duke qenë i devotshëm do të jesh i përgatitur për ahiret. Andaj, bëhu i devotshëm, që edhe të tjerët të marrin mësim nga ti e të jesh i dashur tek ata që mendojnë. FALËS A llahu është El-Gaffar (Falësi), Ai e do faljen dhe fal shumë. Allahu e fal njeriun edhe pse ka mëkate sa qielli e toka. Nga Enesi, Allahu qoftë i kënaqur me të, transmetohet se ka thënë: "E kam dëgjuar Resu- lullahun, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, duke thënë: “Allahu i Madhëruar ka thënë: “O biri i Ademit, derisa të thirresh (mbështetesh) në Mua dhe të kërkosh ndihmë nga Unë, do të fal çka ke vepruar. O biri i Ademit, qofshin mëkatet e tua deri te vranësirat në qiell dhe nëse kërkon falje nga Unë, do të të fal ty. O biri i Ademit, nëse tek Unë vjen me mëkate të mëdha gati sikur toka, pastaj më drejtohesh, duke mos më (shoqëruar me dikë)për- shkruar asgjë, do ta fal po aq të madhe.” (Tirmid- hiu) A thua vallë ne të mos jemi falës ndaj vëlla- it/motrës sonë kur ata gabojnë ndaj nesh? Al- lahu është Falës, kurse ne nuk po falim? Ai që fal ka bërë vërtet një vepër të mirë, por mos të harrojë, vazhdimisht të veprojë për hir të All- ahut, sepse kjo është më e dashur tek Allahu dhe kështu do e gjesh këtë vepër në ahiret. Sikur të kishe gabuar ndaj vëllait/motrës tënde, pasi çdo njeri është gabimtar, a thua a nuk do kishe qenë tepër i gëzuar sikur do të falë vëllai/motra jote? Patjetër që po dhe do e kishe dashur shumë për këtë të mirë që ta bëri, duke të falur. Atëherë bëhu falës edhe ti dhe mos ki urrejtje ndaj robërve të Allahut, tregohu modest, i qetë dhe i mirë vazhdimisht. Nuk ke pse të nevrikosesh kur çdo gjë që të ndodh është me caktimin e Allahut dhe është sprovë. KËSHILLUES T a këshillojmë njëri-tjetrin vazhdimisht dhe të jemi vëllezër dhe motra në çdo problem, qoftë i vogël apo i madh. Të këshillojmë për të mirë dhe të ndalojmë nga e keqja. Pa dyshim se do ndikojë shumë tek njerëzit një këshillë e jotja, sado e vogël. Njeriu mund të tregohet i painteresuar për një këshi- llë, por ti mos u mashtro. Ai vërtetë do ta ketë në mendje këshillën tënde duke mos e pritur ti fare. Ne të gjithë kemi pasur dhe do kemi brenga dhe halle dhe në ato momente kemi nevojë për këshilla dhe fjalë qetësuese. Pas Kur’anit dhe namazit, mundet që një mik i mi- rë të jetë i dobishëm në kohërat e vështira. Kush nuk e do një mik si ky? Ebu Hurejra transme- tohet se ka thënë se Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Kush ia largon besimtarit një brengë nga brengat e kësaj bote, Allahu nga ai do ta largojë një brengë nga brengat e Ditës së Gjykimit. Kush ia lehtëson atij i cili është në vështirësi, Allahu atij do t'ia lehtësojë në këtë dhe në botën tjetër. Kush ia mbu- lon (një të metë) muslimanit, Allahu atij do t'ia mbulojë në këtë dhe në botën tjetër. Allahu do ta ndihmojë robin derisa ai ta ndihmojë vëllanë e vet.” FALËNDERUES F alënderues duhet të jemi së pari ndaj Al- lahut dhe pastaj t’i falënderojmë edhe njerëzit e tjerë, duke treguar me këtë ve- për edhe respekt dhe sjellje të mirë. “Nëse falën- deroni, do t'ua shtoj të mirat, e nëse përbuzni, s'ka dyshim, dënimi im është i vështirë!” Ibrahim 7
  • 13. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 12 Gjithashtu, Muhamedi sal-lAllahu alejhi sel- lam thotë: “Nuk e ka falënderuar Allahun ai që nuk i falënderon njerëzit.” (Ebu Davudi,Tirmid- hiu) Andaj, mos hezito po falënderoji njerëzit edhe për një fjalë të mirë. Falënderoji ata kur të dhurojnë diçka apo kur të ndihmojnë në diçka. Pastaj falënderoji edhe për përshëndetjen dhe për vizitën që ata jua bëjnë. Gjithashtu ji falën- derues nëse ti i viziton ata, duke kërkuar edhe hallall nëse ke gabuar diçka në raport me ta. Falënderues është ai që di të dallojë të mirën dhe të keqen, di çfarë vlere ka falënderimi dhe e ve- pron. Nëse të falënderon dikush, patjetër që do ndihesh shumë mirë dhe e sheh që personi po ta di të mirën. E kjo është vërtetë një kënaqësi në vete, duke ndier që ke bërë mirë. Vërtet që pa e ditur se çfarë mban në vete kjo cilësi, nuk mund të jesh falënderues i mirë. Atëherë, le të mësojmë dhe pastaj të praktikojmë. I DASHUR T i dëshiron të jesh i dashur tek njerëzit, atëherë bëhu i dashur vetë. Dashuro për hir të Allahut dhe urrej për hir të Al- lahut. Transmeton Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur me të, i cili thotë: “Pejgamberi sal-lAl- lahu alejhi ve sel-lem thotë: “Pasha Atë në dorën e të Cilit është shpirti im! Nuk do të hyni në xhenet përderisa të besoni, e nuk keni besuar përderisa ta doni njëri-tjetrin.” Atëherë si mos ta duam njëri- tjetrin? Pastaj vazhdon hadithi: “A doni t’ju tregoj një fshehtësi të cilën, po e vepruat, do ta doni njëri- tjetrin? Përhapni selamin mes jush.” (Muslimi) Vërtet këto janë fjalë shumë të çmuara, për atë që di të mendojë. Vazhdojmë me një tjetër ha- dith nga Ebu Hurejra, i cili transmetohet se ka thënë: "Resulullahu sal-Allahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Mos jini xhelozë ndaj njëri-tjetrit, mos e mashtroni njëri-tjetrin, mos u urreni, mos ia ktheni njëri-tjetrit shpinën, mos garoni njëri me tjetrin në shitblerje dhe bëhuni robërit e Zotit, vëllezër. Muslimani është vëlla i muslimanit, nuk i bën dhunë atij, nuk e lë (në baltë), nuk e gënjen, nuk e nënçmon. Takvallëku është këtu', dhe tregoi në kraharorin e tij tri herë. “Për një njeri është e keqe e mjaftueshme që ta nënçmojë vëllanë musli- man. Çdo musliman kundruall çdo muslimani e ka haram gjakun e tij, pasurinë e tij dhe nderin e tij." (Muslimi) Të jemi të mirë vazhdimisht dhe t’i duam të tjerët sa më shumë për hir të Allahut, që më vonë kjo dashuri të shtohet edhe më shumë dhe të bëhet vërtet dashuri e sinqertë. Kështu të duhemi deri në Ditën e Gjykimit, ku do shpër- blehemi për këtë dashuri inshallah. Allahu sub- hanehu ve teala thotë: “Atë ditë shokët e ngushtë do të jenë armiq të njëri-tjetrit, përveç atyre që ishin të sinqertë në miqësi.” Zuhruf 67 Pejgamberi sal-Allahu alejhi ve sel-lem thotë: “Allahu thotë: “Ata që e duan njëri-tjetrin për hir të madhërisëTime, ata kanë podiume të dritës dhe ua kanë lakmi Pejgamberët dhe shehidët.” (Tir- midhiu) Mos harro, nëse dëshiron që njerëzit të të duan sinqerisht, atëherë bëhu vetë i sinqertë. Mos harro se s’mund të jesh musliman i sinqertë përderisa nuk ia do vëllait/motrës të mirën ashtu siç e do për vete. Thotë Muhamedi sal- lAllahu alejhi sel-lam: “Nuk ka besuar (me besim të plotë) ndonjëri prej jush, përderisa të dëshirojë për vëllanë e tij atë që e dëshiron për vete.” (Buhariu, Muslimi) Çfarë pret atëherë, vepro mirë dhe patjetër që do të gjesh mirë. Allahu është i drejtë dhe nuk i bën askujt padrejtësi. “Nëse ndonjëri e do vëllanë e tij, le ta informojë atë.” (Ebu Davudi) Mos hezito, tregoji vëllait/motrës tënde që e do, që edhe ai të të dojë ty edhe më shumë. Nuk i dihet jetës, sa e gjatë do jetë, e ndoshta nesër do të bëhet vonë. Laura Ferati, Norvegji
  • 14. 13 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 ATA TË CILËT I DO ALLAHU! Këta janë ata që mbajnë drejtësi në çdo gjë të jetës tyre, qoftë me veten apo me të tjerët. Allahu thotë: “Allahu nuk ju ndalon të silleni mirë dhe të jeni të drejtë ndaj atyre që nuk luftojnë kundër jush për shkak të fesë dhe që nuk ju dëbojnë prej shtëpive tuaja. Me të vërtetë, Allahu i do të drejtët.” Mumtehine 8 F alënderimi i takon Allahut. Atë e falënderoj për butësinë dhe bujarinë e faljes me një falënderim nga njeriu i cili është dorëzuar para dhuntive të Tij dhe është falënderues ndaj të mirave. Për- shëndetjet qofshin mbi atë që u dërgua mëshirë për gjithë njerëzimin dhe zotëri i Profetëve, Profeti ynë, shembulli ynë, ud- hëzuesi ynë, mësuesi ynë, Muhamedi sal- lAllahu alejhi ve sel-lem. Janë disa grupe muslimanësh të cilët Al- lahu i Lartësuar i do dhe është i kënaqur me ta. Ah, sa gëzim për ata që i do Allahu! Ah, sa të lumtur do të jenë! E shkrova këtë temë se ndoshta vëllezërit i pasojnë këta të cilët i do Allahu, që t’i mbulojë edhe ata kënaqësia dhe dashuria e Allahut, ngase dashuria dhe kënaqësia e Allahut ndaj ro- bit është gjëja më e vlefshme për të, qëllim i çdo muslimani dhe dëshirë e çdo besim- tari të drejtë. Nëse shikojmë fjalët e Allahut në Kur’an dhe meditojmë rreth tyre, do të gjejmë kush qenkan ata të cilët e meritojnë dashu-
  • 15. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 14 rinë e Allahut. Edhe pse cilësitë e të da- shurve të Allahut janë të shumta në Kur’an dhe Sunnet, ne do përmendim disa prej tyre sa për ilustrim, duke mos pretenduar t’i përmbledhim të gjitha. Nga robërit që Allahu do janë: 1- Ata që pendohen Allahu thotë: “Ndërsa atij që pendohet pas të këqijave të tij dhe përmirësohet, Allahu ia pranon pendimin, sepse Ai është vërtet Falës dhe Mëshirëplotë.” Maide 39 Dhe: “Zoti juaj ia ka bërë detyrim Vetes mëshirën. Nëse dikush nga ju bën ndonjë vepër të keqe pa e ditur e pastaj pendohet e përmirësohet, ai do ta gjejë Allahun falës dhe mëshirues.” En’am 54 Pasi tregon dënimin e mëkatarëve në Ditën e Gjykimit, Allahu përjashton nga ky dënim disa mëkatarë duke thënë: “Për- jashtim bën ai që pendohet, beson dhe punon vepra të mira. Një njeriu të tillë Allahu ia ndërron veprat e këqija në të mira. Allahu është Falës e Mëshirëplotë.” Furkan 70 Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Kush pendohet para se të lindë dielli nga perëndimi, Allahu ia fal atij.” (Trans- meton Imam Muslimi) Argumenti se Allahu i do ata që pendohen është fjala e Allahut: “Pa dyshim, Allahu i do ata që pendohen fort (për gjynahet) dhe ata që pastrohen.” Bekare 222 2 - Ata që pasojnë Sunnetin e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Janë ata të cilët ecin sipas rrugës së Muha- medit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në çdo çështje të jetës, në ushqim, në veshje, në adhurim, në lidhjet fqinjësore dhe famil- jare, ngase ai që mediton për jetën e Muha- medit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, do të gjejë çdo gjë që i nevojitet për t’u bal- lafaquar me jetën dhe me mërzitë, pikël- limet e gëzimet e saj, etj. Argumenti që Allahu i do ata të cilët pa- sojnë Sunnetin e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem është fjala e Allahut: “Thuaju (o Muhamed): “Nëse ju e doni Al- lahun, atëherë më ndiqni mua, që Allahu t’ju dojë dhe t’jua falë gjynahet! Allahu është Falës i madh dhe Mëshirëplotë.” Alu imran 31 3 - Të drejtët Këta janë ata që mbajnë drejtësi në çdo gjë të jetës tyre, qoftë me veten apo me të tjerët. Allahu thotë: “Allahu nuk ju ndalon të silleni mirë dhe të jeni të drejtë ndaj atyre që nuk luftojnë kundër jush për shkak të fesë dhe që nuk ju dëbojnë prej shtëpive tuaja. Me të vërtetë, Allahu i do të drejtët.” Mum- tehine 8 4 - Bamirësit Këta janë ata që shpenzojnë nga pasuria tyre për vete, por u japin edhe të tjerëve duke dëshiruar shpërblimin e Allahut dhe jo ndonjë pozitë, famë apo lëvdatë nga njerëzit. Argumenti që Allahu i do këta njerëz është fjala e Allahut: “Shpenzojeni pasurinë në rrugën e Allahut dhe mos e çoni veten tuaj në shkatërrim, por bëni të mira; Allahu me të vërtetë i do bamirësit.” Bekare 195 5 - Ata që e dëshirojnë takimin me Allahun (vdekjen) Kush e do takimin me Allahun, Allahu e do takimin me të, por këtu nuk është për qëllim që njeriu të shpresojë të vdesë, mirëpo qëllimi është që kur besimtarin e kaplon agonia e vdekjes, në atë moment përgëzohet me kënaqësinë e Allahut dhe kështu dëshiron të takohet me Të dhe All- ahu dëshiron të takohet me të. Kurse mos-
  • 16. 15 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 besimtari, kur arrin agoninë e vdekjes, përgëzohet me hidhërimin e Allahut ndaj tij dhe kështu nuk e dëshiron takimin e Al- lahut dhe Allahu nuk e dëshiron takimin e tij. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Kush e dëshiron takimin me Al- lahun, Allahu e dëshiron takimin me të. E, kush e urren takimin me Allahu, Allahu e urren takimin me të.” (Transmeton Buh- ariu) 6 - Ata që afrohen tek Allahu me vepra vullnetare dhe bëjnë dhikër shumë Gjëja më e vlefshme për të cilën e preokupon njeriu zemrën e tij është dhikri, në çdo kohë dhe çdo gjendje, ngase ata që e përmendin Allahun me dhikër, Allahu i përmend ata. Allahu thotë: “Prandaj, më kujtoni Mua (me namaz e lutje), që Unë t’ju kujtoj (me shpërblime) dhe falënderomëni Mua (duke m’u bindur) e mos i mohoni dhuntitë e Mia (me mosbindje)!” Bekare 152 Afrimi tek Allahu bëhet me vepra vull- netare, si namazi vullnetar, agjërimi, sada- kaja, kurse shpeshtimi i dhikrit bëhet duke thënë elhamdulil-lah, subhanall-llah, es- tagfirull-llah etj. 7 - Nxënësi, kërkuesi i dijes Allahu i Lartësuar, kur është i kënaqur dhe e do robin e Tij, ia lehtëson atij kërkimin e diturisë, ashtu siç thotë Muhamedi sal- lAllahu alejhi ve sel-lem: “Kujt Allahu ia do të mirën, ia mundëson ta kuptojë fenë.” (Transmeton Buhariu) Po ashtu Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në hadithin e gjatë ku tregon për dobinë e kërkuesit të diturisë ndër të tjera thotë: “…Kush ecën në një rrugë duke kërkuar dituri, Allahu ia lehtëson atij rrugën për në xhennet…” (Transmeton Muslimi) Pra, nga dashuria e Allahut për besimtarin është edhe lehtësimi i rrugës së diturisë për të, që kështu të shtojë edhe më shumë veprat e mira. 8 - Ata që duhen për hir të Allahut Ata që duhen për hir të Allahut në Ditën e Kiametit, Allahu i thërret në mesin e të gjitha krijesave dhe u shfaq atyre kënaqës- inë e Tij, të mirat, bujarinë dhe i fut nën hije Ditën e Kiametit, atëherë kur nuk do të ketë hije tjetër. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Allahu në Ditën e Kiametit thotë: “Ku janë ata të cilët janë dashur për hir të Madhërisë Sime? Sot do t’i fusë nën hijen Time, atë ditë kur nuk do të ketë hije pos hijes Sime.” (Transmeton Mus- limi) 9 - Ata që kujdesen për pastërtinë dhe zbukurohen për hir të Allahut Pastërtia bëhet duke e larguar ndyrësirën nga trupi, rrobat dhe nga vendet e ad- hurimit. Allahu i Lartësuar i do të pastrit, ashtu siç thotë: “Aty ka njerëz që duan të pastrohen. Allahu i do ata që pastrohen shpesh.” Tevbe 108 Kurse zbukurimi i rrobave për hir të All- ahut bëhet duke u ruajtur nga mendje- madhësia apo nënçmimi i njerëzve. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: "Askush nuk do të hyjë në xhennet nëse ka mendjemadhësi sa një grimcë në zemrën e tij." Një burrë ka thënë: "Çfarë duhet bërë nëse një burri i pëlqen të vishet me rroba të mira dhe këpucë të mira?” Ai i tha: "Allahu është më i bukuri dhe e do të bukurën. Mendjemadhësia është mo-
  • 17. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 16 himi i së vërtetës dhe mospërfillja ndaj të tjerëve." (Transmeton Muslimi) Po ashtu Allahu thotë: “O bijtë e Ademit, vishuni përshtatshëm (me rroba të bukura) kudo dhe kurdo që të faleni! Hani e pini, por mos e teproni, se Ai nuk i do ata që e tepro- jnë.” A’raf 31 10 - Përdoruesit e misvakut Përdorimi i misvakut është sunnet i Mu- hamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Aq shumë e përdorte misvakun Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, saqë kur ngri- hej nga gjumi e fillonte aktivitetin me misvak, kur hynte në shtëpi përdorte mis- vakun etj. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Misvaku është pastrim për gojën dhe kënaq Allahun.” (Transmeton Nesaiu. Shejh Albani e ka konsideruar të vërtetë.) 11 - Ata që i afrohen Allahun duke i kryer obligimet me përpikëri Nga të mirat që Allahu u jep robërve të Tij është edhe fakti që Allahu i do ata kur i ve- projnë urdhrat e Tij dhe ndalohen prej ndalesave duke mos përtuar. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tregon një ha- dith kudsij duke thënë: “…Robi Im nuk më afrohet me diçka më të dashur tek Unë sesa duke kryer obligimet.” (Transmeton Buhariu) 12 - Të devotshmit Janë ata të cilët i frikësohen Allahut hap- tazi dhe fshehurazi dhe vënë mes tyre dhe dënimit të Allahut pengesë duke vepruar urdhrat e Tij e duke u ndaluar nga ndale- sat. Allahu thotë: “Jo! Por kushdo që plotëson premtimin e tij dhe ruhet nga të këqijat, (ta dijë se) Allahu me të vërtetë i do ata që janë të devotshëm.” Alu imran 76 13 - Durimtarët Allahu i Lartësuar e ka përmendur durim- in në shumë vende në Kur’an dhe durimi ka qenë edhe rruga e Muhamedit sal-lAll- ahu alejhi ve sel-lem në përhapjen e shpall- jes. Ai ka bërë durim nëse e ka goditur ndonjë vështirësi gjatë thirrjes. Allahu i Lartësuar i ka lavdëruar durimtarët në rrugën e Tij dhe u ka premtuar atyre xhen- netin dhe kënaqësinë e Tij. Allahu thotë: “Sa e sa Profetë bashkë me shumë besimtarë të vërtetë luftuan e megjithatë nuk u përkulën para goditjeve që morën në rrugën e Allahut, as nuk u dobësuan e as nuk u nën- shtruan. Allahu i do të duruarit.” Alu imran 146 14 - Ata që i mbështeten vetëm Allahut Mbështetja tek Allahu është argument për besimin e lartë dhe të ngulitur tek njeriu. Sa më shumë të mbështetet muslimani tek Allahu, aq më shumë besimi i tij është i fortë dhe i paluhatshëm dhe për këtë arsye shpërblimi për ata që i mbështeten vetëm Allahu është dashuria e Allahut për ta. Al- lahu thotë: “Kur të vendosësh për diçka, mbështetu tek Allahu. Vërtet, Allahu i do ata që mbështeten tek Ai.” Alu imran 159 Vëllezër të nderuar, këto janë disa cilësi që Allahu i do te robërit e Tij. Por nëse nuk kemi mundësi t’i veprojmë të gjitha, atë- herë të mundohemi të fusim në praktikë disa prej tyre, në mënyrë që të arrijmë dashurinë, kënaqësinë dhe shpërblimin e madh nga Allahu i Lartësuar, Bujari abso- lut. Allahu na shtoftë veprat e mira dhe na largoftë nga veprat e këqija! Përshtati: Xheladin Leka
  • 18. 17 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 Ata kështu ishin! Ibën Kethiri thotë: “Kur Bishri vdiq, në xhenazen e tij u mblodhën banorët e Bagdadit i madh e i vogël. Është nxjerrë pas namazit të sabahut nga shtëpia dhe nuk kanë mundur ta vendosin në varr vetëm se pas namazit të jacisë. Dhe dita ishte ditë vere, që ishte shumë e gjatë.” F alënderimi është për Allahun, ndërsa salavatet dhe selamet qofshin për të Dë- rguarin, për familjen e tij, për shokët e tij dhe për të gjithë ata që e pasojnë rrugën e tij deri në Ditën e Gjykimit. Dije, vëlla i dashur, se "el istikame" ose për- qendrimi në fenë e Allahut dhe mosluhatja në të është gjë të cilën Allahu dhe i Dërguari i Tij e kanë kërkuar prej nesh, është shpresa dhe dëshira e çdo besimtari. Ai që është i stolisur me këtë cilësi, në momentet më të vështira do të ketë ndihmën dhe mëshirën e Allahut të Madhërishëm. Allahu na bëftë prej tyre! Amin! Allahu në Kur'an thotë: "E, s’ka dyshim se ata që thanë: “Allahu është Zoti ynë” dhe ishin të paluhatshëm, atyre u vijnë en- gjëjt (në prag të vdekjes dhe u thonë): të mos u frikësoheni, të mos pikëlloheni, keni myzhde xhennetin që u premtohej." Fus-silet 30 Pastaj: "Ata që thanë: “Allahu është Zoti ynë dhe qëndruan besnikërisht, për ta nuk ka frikë dhe ata nuk do të pikëllohen.Të tillët janë banues të xhennetit, aty do të jenë përgjithmonë, atë e kanë shpërblim për veprat që bënë." Ahkaf 13-14 Allahu e urdhëron të Dërguarin dhe besim- tarët që të jenë të paluhatshëm në fenë e Tij: "Ti (Muhamed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar), se më të vërtetë Ai është shikues i asaj që veproni." Hud 112 Allahu thotë: "Sikur ata (idhujtarët) t’i përm- baheshin rrugës së drejtë, Ne do t’u lëshonim atyre ujë me bollëk, për të sprovuar me të. E kush ia kthen shpinën adhurimit ndaj Zotit të vet, Ai e shpie atë në vuajtje të padurueshme.” Xhinn: 16-17 Imam Muslimi transmeton se Sufjan ibën Ab- dilah, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i ka thënë të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “O i Dërguar, më trego një fjalë në këtë fe, që mos të pyes askënd përveç teje.” I Dërguari i tha: “Thuaj: Kam besuar në Allahun, pastaj mbahu fort në të (mos u luhat).” Çfarë do të thotë istikame-qëndrueshmëri në fe? Ebu Bekri, Allahu qoftë i kënaqur me të, kur
  • 19. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 18 është pyetur për istikamen ka thënë: "Të mos i shoqërosh Allahut asgjë." Ndërsa Umeri, Allahu qoftë i kënaqur me të, tha: "Të jesh i paluhatshëm ndaj urdhrave dhe ndalesave e mos të lakohesh si dhelpra." Uthmani, Allahu qoftë i kënaqur me të, tha se istikame është sinqeriteti me Allahun. Ibën Tejmije istikamen e definoi me dashurinë për Allahun. Kur komenton fjalën e Allahut: "… pastaj ishin besnik", thotë: "Ishin besnik ndaj dashurisë dhe adhurimit të Allahut e nuk u kthyen majtas e djathtas.” Pra, nga tërë këto thënie vijmë në përfundimin se istikameja është mesatarja në fe, sinqeriteti ndaj Allahut, pasimi i Sunnetit në çështjet e besimit, veprave dhe adhurimeve. DISA SHEMBUJ NGA JETA E TË PARËVE TANË, SE SI ISHIN TË QËN DRUESHËM DHE BESNIKË TË FESË SË ALLAHUT E bu Sufjan ibën el Harithi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, sahabi i njohur, vëlla nga qumështi i të Dërguarit. Ebu Is'hak es-Sebi'i thotë për të: “Kur Ebu Sufjan ibën el Harithi u shtri në shtratin e vdekjes, u tha të pranishmëve: "Mos qani për mua, sepse me të vërtetë unë nga dita që jam bërë musliman nuk kam bërë asnjë mëkat." Falte namaz nga mëngjesi deri në drekë dhe më pas vazhdonte deri në ikindi." Err-Rrebi' ibën Hajthem, Allahu e mëshiroftë Një njeri tha: "E kemi shoqëruar Rebi' ibën Hajthemin njëzet vjet, ka folur vetëm se fjalë të arta e të çmueshme." Disa të tjerë kanë thënë se e kemi shoqëruar Rebiun njëzet vjet e nuk kemi dëgjuar nga ai ndonjë fjalë të keqe. Ditën kur është vrarë Husejni, i biri i Aliut, Allahu qoftë i kënaqur me ta, një njeri tha: “Nëse sot nuk mund të nxjerr ndonjë fjalë të rëndë nga Rebi' ibën Hajthemi, s'do të mund ta nxjerr kurrë më!” I thashë: “O Rebi', është vrarë sot Husejni, djali i Fatimes, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre. E atëherë tha: “Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi” dhe lexoi fjalën e Allahut: "Thuaj: “O Allah, Krijues i qiejve e i tokës, Njohës i së fshehtës dhe i së dukshmes, Ti je që gjykon mes robërve Tu për atë që ata kundërshtoheshin." Zumer 46 I thashë se çfarë po thua për këtë ngjarje? Më tha: “Ç’ka të them, tek Allahu do të shkojnë dhe tek Ai do të llogariten." Allahu e mëshiroftë Rebi' ibën Hajthemin, nxënësin e Abdullah ibën Mes'udit, sepse ishte me të vërtetë shkollë e qëndrueshmërisë në fenë e Allahut. Vehb ibën Munebih, Allahu e mëshiroftë El Muthena ibën Sabah thotë: "Vehb ibën Munebih qëndroi dyzet vjet e nuk kishte fyer asnjë gjallesë dhe vazhdoi për njëzet vjet rad- hazi mes jacisë dhe sabahut që të mos ndër- ronte abdest." Transmetohet nga Abdul Mun'im ibën Idrisi, se babai i tij ka thënë: "Vehb ibën Munebih i ruante fjalët e tij çdo ditë; nëse s'kishte diçka të keqe, atëherë hante bukë. Në të kundërtën vazhdonte të agjëronte." Abdullah ibën Avn ibën Ertaban; dijetari i Bas- ras, Allahu e mëshiroftë Harixhe ibën Mus'abi thotë: "E kam shoqëruar ibën Avnin njëzet e katër vjet rad- hazi e nuk di që melaiket t’i kenë shkruar ndonjë të keqe." Muadh ibën Muadhi thotë: “Më kanë treguar shumë nga shokët e Junus ibën Ubejdit se thoshte ndonjëri prej tyre: “Unë e njoh një njeri që prej njëzet vjetësh, shpreson ta kalojë një ditë si ditët e ibën Avnit, por nuk mundet. Allahu e mëshiroftë zotërinë e lexuesve të Kur'anit, Abdullah ibën Avnin!” Mjeku i zemrave, i devotshmi Vuhejb ibën el- Vird Mekasi, Allahu e mëshiroftë Sufjan eth-Thevriu, kur mbaronte ligjëratën në Qabe, u thoshte nxënësve të tij: “Çohuni e shkoni tek mjeku”, kishte për qëllim Vuhe-
  • 20. 19 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 jbin. Muhamed ibën Jezidi thotë: "Është betuar Vuhejbi që të mos e shihte Allahu e as ndokush nga krijesat e Tij duke qeshur derisa t'i vinte meleku i vdekjes e ta lajmëronte për pozitën e tij tek Allahu. Shumë njerëz shihnin për të ëndrra se ishte prej banorëve të xhen- netit dhe kur i tregonin, i shtohej më shumë të qarët dhe thoshte se po frikësohem mos është nga shejtani." Abdullah ibën Mubareku thotë: "I është thënë Vuhejbit: “A e gjen kënaqësinë e adhurimit ai që i bën mëkat Allahut?” Ai iu përgjigj: “Jo, e as ai që vetëm ka dëshirë apo niset të bëjë mëkat.” Ai thoshte: "Mos të jetë dëshira e dikujt prej jush vetëm që të bëjë adhurim sa më shumë, por dëshira e tij le të jetë në kryerjen e tij në mënyrën më të mirë, sepse ndodh që njeriu të falet apo të agjërojë e të bëjë mëkat ndaj Al- lahut gjatë namazit apo agjërimit të tij." Bishër ibën el Harith el Hafij, Allahu e mëshi- roftë Kur imam Ahmedit i erdhi lajmi i vdekjes së Bishrit. tha: “Ka vdekur, Allahu e mëshiroftë, e nuk e kishte shokun në këtë umet dhe nuk ka lënë pas tij dikë si vetja.” Nxënësi i tij, Ibrahim el Harbij, thotë: “Qyteti i Bagdadit nuk ka nxjerrë njeri më të mençur dhe më të ruajtur për gjuhën e tij sesa Bishri. Nuk dihet se ka përgojuar dikë nga musli- manët.” Ibën Kethiri thotë: “Kur Bishri vdiq, në xhenazen e tij u mblodhën banorët e Bagdadit i madh e i vogël. Është nxjerrë pas namazit të sabahut nga shtëpia dhe nuk kanë mundur ta vendosin në varr vetëm se pas namazit të jacisë. Dhe dita ishte ditë vere, që ishte shumë e gjatë.” Jahja ibën Abdul Hamidi thotë: "E kam parë Eba Nasr et-Temmar dhe Ali ibën Medinin në xhenazen e Bishrit. Bërtitnin me zë të lartë duke thënë: “Pasha Allahun, ky është nderi në këtë dynja para nderit të ahiretit.” Jahja ibën Seid el Kat-tani Bundari thotë: "E kam vizituar Jahja ibën Sei- din për më shumë se njëzet vjet e nuk mendoj se i ka bërë Zotit mëkat." Allahu e mëshiroftë këtë rob të Allahut, i cili lutej çdo ditë për një mijë persona. Imam Muhamed ibën Ali ibën Vehb, i njohur si ibën Dekik el Eid, Allahu e mëshiroftë E ruante gjuhën e tij dhe interesohej për veten. Sikur të donte dikush t'ia numëronte fjalët që kishte folur, do të kishte mundësi. Ibën Dekiki thotë: "Nuk kam folur asnjë fjalë dhe nuk kam bërë asnjë punë vetëm se kam përgatitur për to përgjigje para Allahut të Madhëruar.” Në fund do të përmend fjalën e artë të ibën Tejmijes, Allahu e mëshiroftë, i cili thotë: "Unë me të vërtetë deri tani në çdo kohë e ripërtërij Islamin tim dhe ende s'jam nën- shtruar ndaj Zotit ashtu si duhet." Këto ishin pak fjalë nga jeta dhe vepra e të parëve tanë të mirë, se si ishin të përqendruar dhe të paluhatshëm në fe, se si kishin kujdes të mos i kalonin kufijtë e Allahut, si e ruanin gjuhën e tyre ndaj vëllezërve të tyre dhe shumë cilësi të tjera prej të cilave duhet të marrim mësim. Por edhe nëse s'mund të bëhemi si ata, së paku t'u ngjajmë atyre. Paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të Dër- guarin e Tij, mbi familjen e tij, mbi shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që e ndjekin rrugën e tij. Fjala jonë e fundit është: Falënderimet qof- shin për Allahun, Zotin e botëve! Marrë nga libri "Salahul um-meh fi uluvil him- meh", me autor Seid ibën Husejn el Afanij Përshtati: Fidan Xhelili
  • 21. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 20 D I S A V I R T Y T E T Ë MUHAMEDIT S A L  L A L L A H U A L E J H I V E S E L  L E M Erdhën disa fshatarë te Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe e pyetën: "A i puthni fëmijët tuaj?” Tha: “Po.” Thanë: “Pasha Allahun, ne nuk i puthim fëmijët tanë.” Pejgamberi tha: "Kam frikë se Allahu i Madhëruar e ka larguar prej jush mëshirën.” (Transmeton Mus- limi) F alënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve. Përshëndetjet, selamet qofshin mbi të Dërguarin, mëshirë për mbarë njerëzimin, Pejgamberin tonë Muhamedin sal- lAllahu alejhi ve sel-lem, mbi famil- jen e tij dhe të gjithë shokët e tij. Nuk ka dyshim se Muhamedi, paqja dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi të, ishte shembull në moral të mirë, në cilësi të bukura, të cilat nuk ba- shkohen tek askush tjetër përveçse tek ai. Për këtë kanë dë- shmuar edhe armi- qtë e tij, të cilët e përgënjeshtruan dhe e ke- qtrajtuan. Ebu Xhehli, kur është pyetur për Pejgamberin se a është besnik apo gënjeshtar, ka thënë: “Pasha Allahun, Muhamedi është besnik dhe nuk ka gënjyer asnjëherë. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka arritur kulmin në përsosjen e vir- tyteve, derisa edhe Allahu i Madhëruar e ka lavdëruar.” Në Kur’an thuhet: ''Vërtet ti je në një shkallë të lartë të moralit." Kalem 4 Allahu i Madhëruar na ka lajmëruar për më- shirën dhe butësinë që kishte ai për shokët e tij. I Madhëruari thotë: "Ti ishe i butë ndaj tyre, ngase Allahu të dhuroi mëshirë, e sikur të ishe i vra- zhdë e zemërfo- rtë, ata do të largoheshin prej teje." Alu imran 159 Gjithashtu, Allahu i Ma- dhëruar na ka treguar se Mu- hamedi sal-lAl- lahu alejhi ve sel-lem ishte më- shirë për të gjithë nje- rëzit. I Lartmadhëruari thotë: "E Ne të dërguam ty {Muhamed} vetëm si mëshirë për të gjithë krijesat." Enbija, 108 Morali i Pejgamberi ishte prej Kur’anit Fisnik, derisa madje është thënë: “Ka qenë Kuran që ecte mbi tokë.”
  • 22. 21 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 Kur është pyetur bashkëshortja e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, Aishja, Allahu qoftë i kënaqur me të, për moralin e tij, i ka thënë pyetësit: "A nuk lexon Kuran?" Ka thënë: “Sigurisht.” Aishja, Allahu qoftë i kë- naqur me të, i tha: "Vërtet morali i Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka qenë Kur’ani Fisnik." Ibën Kethiri, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Kuptimi i këtij hadithi është se Pejgamberi ishte shembull kur’anor në urdhra dhe ndalesa, karakter dhe moral, çdo gjë që ka ur- dhëruar Kur’ani e ka praktikuar dhe çdo gjë që e ka ndaluar është larguar. Kjo është ajo që Allahu i Madhëruar i ka dhuruar prej etikës së lartë, turpit, nderit, trimërisë, faljes, butësisë dhe gjithë moralin e bukur.” Edhe para shpalljes Muhamedi sal-lAllahu ale- jhi ve sel-lem ka qenë i njohur te populli i tij si besnik për shkak të besueshmërisë që kanë gjetur tek ai dhe faktit që nuk i ka tradhtuar në ndonjë çështje. Moralin e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel- lem e kanë cilësuar disa shokë të tij, të cilët kanë thënë: “Nuk ka qenë Muhamedi i shëm- tuar, nuk e ka ngritur zërin në treg gjatë shit- blerjes, nuk i është kundërvënë së keqes me të keqe, por ka falur. Nuk ka rrahur askënd me dorën e tij, përveçse në luftë në rrugën e Al- lahut. Nuk ka rrahur as shërbëtor e as grua, nuk ka shkelur ndonjë ndalesë të Allahut të Madhëruar. Por kur është shkelur ndonjë ndalesë e Allahut të Madhëruar, ka qenë prej më të hidhëruarve. Nuk ka zgjedhur mes dy gjërave vetëm se atë që është më e lehtë. Kur ka hyrë në shtëpinë e tij ka qenë i buzëqeshur, pastronte rrobat e tij, milte delen dhe i shër- bente vetvetes. E ka ruajtur gjuhën, ka folur vetëm atë që i ka interesuar, është interesuar për shokët e tij, ka pyetur për ta, i ka bashkuar dhe nuk i ka armiqësuar. Të mirën e ka ndih- muar me të mirë, nuk është ngritur dhe nuk është ulur pa e përmendur Allahun Fuqiplotë. Kur ka ardhur në mexhlis është ulur aty ku ka përfunduar mexhlisi dhe çdonjërit në mexhlis i jepte atë që i takonte. Nuk e ka kthyer ly- pësin vetëmse duke i dhënë atë që kërkonte ose me ndonjë fjalë të lehtë, ka qenë i matur me të moshuarit, i ka mëshiruar të miturit dhe i ka ndihmuar të shtypurit. Gjithmonë ka qenë i buzëqeshur, me karakter të butë, nuk ka qenë i pasjellshëm e as i vrazhdë, as fyes e as koprrac, ka qenë zemërgjërë dhe i respektueshëm ndaj familjes.” Nëse themi se i kemi përmendur disa cilësi të Muhamedit në mënyrë përmbledhëse, kjo i ngjan marrjes së një pike uji nga deti. Kush lexon historinë, gjendjen, fjalët dhe punët e tij, do të dorëzohet para madhështisë së këtij Pe- jgamberi. Këtë e ka bërë një shkrimtar i njohur anglez, Tomas Karlil, në librin e tij "Trimat”. Ai ka shkruar në të një kapitull të shkëlqyer për Muhamedin, i cili aludon për drejtësinë dhe vlerën e këtij Pejgamberi. Aty ai ka shkruar: "Kam vërejtur se Muhamedi qysh prej fëmijërisë së tij ka qenë djalosh mendim- tar, e kanë emëruar shokët e tij "besnik", d.m.th. njeri i sinqertë, realizues i premtimit, i sinqertë në punët, fjalët dhe mendimet e tij. Kam vërejtur se nuk ka dalë ndonjë fjalë prej gojës së tij e të mos ketë pasur në të urtësi or- atorike, nuk ka folur shumë, ka heshtur kur nuk ka pasur nevojë të fliste, por kur ka folur, ka folur me sinqeritet dhe urtësi. Kemi parë se gjatë tërë jetës së tij ka qenë njeri i vendosur, jo shqetësues, bujar, respektues, i butë, i de- votshëm, i virtytshëm, i lirë, serioz, i sinqertë. Me të gjitha këto, nga natyra e tij ishte i butë. Kjo ishte dëshmia e një shkrimtari perëndimor jomusliman, lexoi për Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe mendimi i tij ishte si mendimi i muslimanëve. Do të japim më poshtë disa shembuj që alu- dojnë për moralin e madh që kishte ky Pe- jgamber fisnik në mëshirë, butësi, falje dhe cilësi të tjera. Transmetohet nga Enes ibën Maliku, Allahu qoftë i kënaqur me të, se ka thënë: "Nuk kam parë askënd më të mëshirshëm me fëmijët sesa Muhamedin. Ibrahimi, djali i tij, pinte gji te një
  • 23. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 22 grua në një lagje të Medinës. Shkonte tek ai dhe ne shkonim me të. Hynte në shtëpi, e merrte atë, e puthte dhe e kthente prapë.” Argument për këtë është hadithi se Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem shkonte në një fshat që ishte larg qytetit, ku ishte djali i tij Ibrahimi, i cili pinte qumësht, shkonte tek ai për ta puthur e pastaj kthehej." (Transmeton Muslimi) Kur u shtri për vdekje Ibrahimi, djali i tij, e çuan te Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel- lem. Ai e shtrëngoi në gjoks, pastaj i lotuan sytë dhe tha: "Syri loton, zemra pikëllohet, nuk themi vetëm atë që është i kënaqur Allahu dhe ne me ndarjen tënde o Ibrahim jemi të pikël- luar." (Transmeton Buhariu dhe Muslimi) Kur Akrae ibën Habisi e pa Muhamedin sal- lAllahu alejhi ve sel-lem duke e puthur Huse- jnin, djalin e Aliut, Allahu qoftë i kënaqur me ta, i tha: "Unë kam dhjetë fëmijë e nuk e kam puthur asnjërin prej tyre.” Pejgamberi i tha: "Vërtet, kush nuk mëshiron, nuk mëshirohet." Erdhën disa fshatarë te Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe e pyetën: "A i puthni fëmijët tuaj?” Tha: “Po.” Thanë: “Pasha Allahun, ne nuk i puthim fëmijët tanë.” Pejgamberi tha: "Kam frikë se Allahu i Madhëruar e ka larguar prej jush mëshirën.” (Transmeton Muslimi) Enesi, Allahu qoftë i kënaqur me të, tregon se Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i vizi- tonte ensarët, i përshëndeste me selam fëmijët e tyre dhe i përkëdhelte kokat e fëmijëve. (Transmeton Nesaiu). Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem sillej butë me fëmijët dhe luante me ta. Enesi, Al- lahu qoftë i kënaqur me të, thotë: "Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka qenë njeri me moral të mirë. Kam pasur një vëlla, që kishte nofkën Ebu Umejr. Kur vinte Muhamedi dhe e shikonte, i thoshte: "O Eba Umejr, çfarë bëri en-nugajri?"[1] Shih moralin e Muhamedit me shërbëtorin e tij Enes ibën Malik, i cili ka thënë: “I kam shër- byer Muhamedit dhjetë vjet. Vallahi, kurrë nuk më ka thënë ah dhe kurrë nuk më ka thënë për ndonjë punë që e kam bërë, pse e ke bërë, e as për ndonjë punë që nuk e kam bërë, pse nuk e ke bërë." (Mutefekun alejhi) Ajo që argumenton për mëshirën dhe butësinë që kishte Muhamedi me fëmijët dhe të moshuarit është se ai ka thënë: "Kur jam në namaz, kam dëshirë ta zgjas atë, por kur dëgjoj të qarët e ndonjë fëmije, e shkurtoj namazin nga frika se i vjen rëndë nënës së tij.” Shembull tjetër që tregon për mëshirën e tij është hadithi i Enes ibën Malikut, i cili thotë: "Erdhi një arab beduin dhe hyri në xhami. Ai filloi të urinojë në xhami. Sahabët i kapi xh- elozia për xhaminë dhe deshën ta ndalin dhe e qortuan shumë. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem u tha: "Lëreni, mos e pengoni", d.m.th. mos ia ndërpritni urinën. Kur e mbaroi, urd- hëroi të hidhej një kovë me ujë në vendin ku kishte urinuar dhe më pas e ftoi dhe i tha: "Këto janë xhami dhe nuk lejohet diçka nga këto gjëra të papastra, por këto janë për ta përmendur Al- lahun e Lartësuar, për namaz dhe lexim Kur’ani." (Mutefekun alejhi) Shihni se si Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lam u frikësua për këtë person se mos po e dëmton për shkak të ndërprerjes së urinës, prandaj i urdhëroi shokët e tij që ta linin të urinonte në tokën më të pastër, që është xhamia. Pas kësaj e ftoi, e mësoi dhe e orientoi tek e drejta me butësi dhe urtësi. Një njeri tjetër erdhi te Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe i tha: “Jam shkatërruar!” Pejgamberi i tha: “Çfarë të ka shkatërruar?” Tha: “Kam bërë marrëdhënie intime me gruan sa isha agjërueshëm në muajin Ramazan.” Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ia tha: “A ke mundësi të lirosh një rob?” Tha: “Jo.” I tha Pe- jgamberi: “A ke mundësi të agjërosh dy muaj radhazi?” Tha: “Jo.” Pejgamberi i tha: “A ke mundësi të ushqesh gjashtëdhjetë të varfër?” Tha: “Jo.” Njeriu u ul, pastaj iu dha Pejgamberit një shportë me hurma. Ia dha atij dhe i tha: “Sh- ______________ [1] En-nugajr- është një zog i vogël. Ebu Umejri e ushqente atë.
  • 24. 23 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 përndaje sadaka.” Personi iu drejtua: “A është ndokush më i varfër se unë? Nuk ka në Medinë ndonjë shtëpi që ka nevojë më shumë se unë.” Pe- jgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem qeshi derisa iu dukën dhëmballët, pastaj i tha: “Shko dhe ushqeje familjen tënde." (Mutefekun alejhi) Ky person ka bërë një gabim fatal në Islam dhe duhej të ndëshkohej me njërën prej tre ndëshkimeve, porse çështja e tij përfundoi me një dhuratë prej Pejgamberit, nga e cila u ushqyen ai dhe familja e tij. Çfarë zemre është kjo?! Çfarë mëshire është kjo, e cila e bëri këtë gabimtar të kthehet i gëzuar te familja e tij, duke marrë me vete një dhuratë të çmueshme nga Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem?! Çfarë mësimesh të mira edukative mund të mësojnë edukatorët kur takohen me gabimet e njerëzve dhe sjelljet e tyre? Ai është Muha- medi, i biri i Abdullahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Ai ia mësoi njeriut butësinë ndaj kafshëve para se të themelohen në shekujt më pas shoqatat që na tregojnë si të sillemi me kafshët. Pejgam- beri sal-Allahu alejhi ve sel-lam ka thënë: "Është dënuar një grua për shkak të një maceje, e ka lidhur atë derisa ka ngordhur dhe për këtë ka hyrë në zjarr. As nuk i ka dhënë të hajë e as të pijë, as nuk e ka lënë të lirë të hajë prej barishteve të tokës." (Mutefekun alejhi) Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem na ka urdhëruar që të sillemi mirë kur të therim ndonjë kafshë dhe ka thënë: "Vërtet Allahu e ka bërë obligim bamirësinë ndaj çdo gjëje: kur të mbytni, mbytni në mënyrën më të mirë; kur të therni, therni në mënyrën më të mirë; kur ndokush prej jush dëshiron të presë diçka, le ta mprehë thikën në mënyrë që t'ia lehtësojë asaj që po pret." (Transmeton Muslimi) Shihet qartë mëshira, toleranca dhe falja e Pe- jgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe kjo shfaqet edhe më shumë kur i Dërguari hyri në Mekë çlirimtar e fitimtar dhe dihet mirë se armiqtë, të cilët e përgënjeshtruan dhe e luftuan, mbetën nën urdhrin e tij. Këtu është ndalur historia për të shikuar se ç’do të veprojë Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem me ta. Në këtë ditë, disa muslimanë menduan se erdhi koha e hakmarrjes dhe thanë: "Sot është dita e prerjes", d.m.th. dita e hakmarrjes dhe e vrasjeve, pastaj Pejgamberi tha: "Jo, sot është dita e mëshirës." Pastaj iu drejtua masës së gjerë duke thënë: "Çfarë mendoni, çfarë do të bëj me ju?” Thanë: “Mirë, vëlla fisnik, djalë i vëllait fisnik.” Pejgam- beri tha: "Shkoni, se jeni të lirë." Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i ndalon pasuesit e tij që të derdhin gjakun e sh- pezëve pa të drejtë, prandaj nuk ka mundësi që të tolerojë asnjëherë për derdhjen e gjakut të njerëzve pa të drejtë dhe kjo argumentohet nga fjala e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel- lam: "Vërtet unë jam mëshirë e dhuruar." (Transmeton Hakimi) Përshtati:Fehmi Dalipi
  • 25. HADITHI NR. 15 U rve ibën Zubejri transmeton nga Abdullah ibën Zubejri se i kishte thënë: “Një njeri nga ensarët kishte ngritur padi ndaj Zubejrit tek i Dërguari sal- lAllahu alejhi ve sel-lem për shkak të kanaleve të ujitjes, ujë me të cilin ujitnin hurmat. En- sari i tha (Zubejrit): “Lëshoje ujin të ecë”, mirëpo (Zubjeri) e kundërshtoi një gjë të tillë, prandaj erdhën të gjykonin tek i Dërguari sal- lAllahu alejhi ve sel-Iem. I Dërguari tha: "O Zubejr, ujite tokën ti njëherë, pastaj lëshoje ujin për fqinjin tënd.” Ensari u hidhërua dhe tha: “A vetëm pse është djali i hallës tënde?!” Të Dërguarit iu ndërrua çehrja e fytyrës dhe më pas i tha: "O Zubejr! Ujit dhe mos e lësho ujin, derisa uji të kthehet te muret e kopshtit.” Ka thënë (Abdullahu i biri i Zubjerit): “Zubejri ka thënë: “Mendoj se për këtë ngjarje ka zbritur ky ajet i Kur'anit: “Për Zotin tënd jo, ata nuk janë besimtarë (të asaj që të zbriti Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 24 PAR AT H Ë N A E “SUNENIT” Për gruan më mirë është që të falet në shtëpinë e saj sepse namazi i saj në shtëpi është më i vlefshëm sesa në xhami, sepse në shumicën e rasteve sprovat janë të pranishme kur gruaja del nga shtëpia. Këtë e argumenton hadithi i lartpërmendur që e transmeton Ebu Davudi, ku i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: "Mos i ndaloni gratë tuaja nga xhamitë, edhe pse shtëpitë e tyre janë më të mira për to." TË IBËN MAXHES Kapitulli: Respektimi (madhërimi) i hadithit të të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe ashpërsia ndaj atyre që e kundërshtojnë atë
  • 26. ty as të asaj para teje) derisa të mos zgjedhin ty për të gjykuar në atë konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjy- kimit tënd) të mos ndiejnë pakënaqësi nga gjy- kimi yt dhe (derisa) të mos bi- nden sinqerisht.” Nisa 65 Hadithin e transmeton Buhariu me nr. 2359 dhe 2360 dhe Muslimi me nr. 6065. Kush është Zubejri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij? Ai është Ez-Zubejr ibën el-Av-vam ibën Huvejlid, shok i afërt i të Dërguarit dhe dja- lë i hallës së tij Safijes, vajzës së Abdulmu- talibit, njëri nga dhjetë të përgëzuarit me xhennet, njëri nga gjashtë personat e Shuras dhe i pari që e nxori shpatën në rrugën e Al- lahut. Është bërë musliman i ri, në moshën gjashtëmbëdhjetëvjeçare. Transmetoi shumë pak nga i Dërguari dhe nuk ka marrë ndonjëherë ndonjë post. Zoti i kishte dhënë pasuri të madhe. Thuhet se pasuria e tij ishte pesëdhjetë milionë e dyqind mijë dërhemë. Buhariu thotë se Zubejr ibën Av- vami është vrarë në vitin 36 hixhrij në kali- fatin e Aliut, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre.[1] Sqarimi i hadithit Rreth emrit të ensarit nga Medina i cili ra në mospajtim me Zubejrin ka dilema dhe mospajtime dhe gjithashtu disa kanë thënë se ka qenë munafik, dyfytyrësh, mirëpo të tjerë kanë thënë se nuk ka qenë munafik, por kjo fjalë ka dalë nga ai për shkak të pakujdesisë dhe ngutjes. Megjithatë, ne nuk kemi edhe shumë dobi nga ajo se kush ka qenë ai. Dobia qëndron në atë se si duhet pasur ku- jdes kur është fjala për raportin me të Dër- guarin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem gjatë jetës së tij edhe pas vdekjes, karshi traditës së tij në mënyrë që të mos i kthehet fjala apo gjykimi atij sepse ai nuk flet dhe nuk gjykon nga hamendja, por vetëm atë që i shpallet. Në të njëjtën kohë, dobia e këtij hadithi qëndron në anën legjislative lidhur me ujërat kolektive për ujitje se si duhet të shfrytëzohen ato dhe kush ka më shumë merita për to. Në këtë rast, Zubejri ishte i pari për të uji- tur sepse toka e tij ishte më lart tokës së en- sarit. I Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i tha Zubejrit “ujite tokën pak dhe më pas lëshoje për fqinjin tënd”, d.m.th. mos e merr të drejtën tënde në tërësi, por deri në një masë, sepse i Dërguari deshi të bënte miqësi mes tyre, por kur dëgjoi çfarë tha en- sari, atëherë i tha Zubejrit “ujite tokën dhe mos e lësho ujin derisa të kthehet uji te muret e kopshtit”. Dijetarët e kanë komen- tuar në mënyra të ndryshme këtë thënie. Disa kanë thënë se qëllimi është të ngopet toka me ujë e të dalë uji mbi të deri te zogu i këmbës, disa kanë thënë se qëllimi është 25 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 ______________ [1] " Sijer e'lam en-nubela" i imam Dhehebiut (222).
  • 27. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 26 të bëhet gropa rreth rrënjëve të pemëve të mëdha për të mbajtur ujin dhe i Dërguari e urdhëroi Zubejrin që ta linte ujin derisa të mbusheshin gropat plot rreth pemëve, sepse kjo ishte e drejta e Zubejrit. Imam Neveviu tregon nga dijetarët e mëhershëm se kanë thënë: "Sikur sot dikush të shprehet me shprehje të ngjashme siç u cek në hadith "a vetëm pse është djali i hallës tënde", atëherë këtë person e përf- shijnë rregullat e renegatëve-të dalëve nga feja dhe vritet nëse plotësohen edhe kushtet e tjera (ky rregull vlen për vende ku gjyko- het me ligjin e Zotit e jo në vendin tonë), mirëpo e ka lënë i Dërguari sal-lAllahu ale- jhi ve sel-lem sepse në fillim të Islamit i afronte zemrat e njerëzve dhe i largonte problemet në mënyrën më të mirë dhe në të njëjtën kohë duronte ndaj të këqijave të munafikëve dhe atyre që i kishin zemrat e sëmura.[2] Dobitë nga ky hadith Imam Siraxhudin ibën Mulek-kin, Allahu e mëshiroftë, në sqarimin e tij të “Sahihut” të Buhariut, kur vjen tek ky hadith, ndër të tjera thotë: 1) Ujërat e kanaleve për ujitje, lumenjve të vegjël që nuk janë pronë e askujt dhe nuk është punuar në to nga dikush për t’i nx- jerrë nga thellësia e tokës, të gjitha këto në esencë janë të lejuara dhe kush i arrin i pari, ai ka më shumë merita. 2) Ata që janë më lart kanë të drejtë para atyre që janë më poshtë për nga vendi i tokës. 3) Në të ka argument se ai që është lart, nëse e merr të drejtën e tij, nuk i lejohet që t'ia ndalë ujin atij që është poshtë. 4) Në të ka argument se udhëheqësi i mus- limanëve ka të drejtë të mos e zbatojë ndaj dikujt dënimin që meriton, siç ka të drejtë ta zbatojë atë (sepse në këtë rast ky person, ensari, meritoi të ndëshkohet për atë se si e ofendoi të Dërguarin, se gjoja nuk gjykoi drejt, por ai nuk u ndëshkua). 5) Ky hadith sinjalizon për atë se duhet të urdhërojmë përherë për miqësi dhe afrim e jo armiqësi e largim (këtë e marrim nga pjesa e parë e hadithit, se i Dërguari në fil- lim i tha Zubejrit që të ujiste kopshtin, por jo ta merrte të drejtën e tij në tërësi, të ujiste pak dhe më pas t'ia lëshonte ujin fqinjit, edhe pse Zubejri kishte të drejtë ta ujiste tokën e tij derisa ajo të ngopej me ujë). 6) Në të ka argument se kur gjykatësi dësh- iron t'i miqësojë palët dhe i udhëzon në atë që është më e mirë për ta, mirëpo nuk gjen mirëkuptim, që d.m.th. se nuk lëshojnë pe asnjëra palë, atëherë ia jep të drejtën secilit ashtu siç e meriton.[3] Kujdes! Në këtë rast, i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem gjykoi mes Zubejrit dhe ensarit duke qenë i hidhëruar nga ensari me veprimin e tij, kur dihet se nuk lejohet gjykimi mes dikujt duke qenë i hidhëruar. Kjo rregull vlen për njerëzit në përgjithësi, se nuk u lejohet të gjykojnë mes të tjerëve duke qenë të hidhëruar sepse nuk mund të gjykojnë drejt, mirëpo i Dërguari ndryshon nga të tjerët sepse ai është i mbrojtur nga Allahu si në gëzim ashtu edhe në hidhërim që të thotë vetëm të vërtetën. ______________ [2] “El Minhaxh”, sqarim i “Sahihut” të Muslimit", autor imam Neveviu (15108). [3]“Et-Tevdih”, sqarim i “Sahihut” të Buhariut, autor imam ibën Mulek-kini (15350-351).
  • 28. 27 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 HADITHI NR. 16 T ransmetohet nga Abdullah ibën Umeri se i Dërguari sal-lAllahu ale- jhi ve sel-lem ka thënë: "Mos i ndaloni robëreshat e Allahut (gratë) që të falen në xhami. Një djalë i tij i tha: “Ne do t'i ndalojmë ato.” Atëherë ibën Umeri u hid- hërua shumë dhe i tha: “Të transmetoj nga i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe më thua se do t'i ndalojmë?!” Hadithin e transmeton Buhariu me nr. (873) dhe Muslimi (989) dhe të tjerët. Sqarim: Ky hadith ka ardhur nga rrugë të ndryshme që e trajtojnë të njëjtën gjë, por vetëm se në to janë përmendur disa shtesa të cilat mbartin me vete dobi të shumta: a) "Nëse dikujt nga ju i kërkon gruaja e tij leje për xhami, mos ta ndalojë atë." (Muslimi nr. 987) b) Transmeton Salimi, djal i i Abdullah ibën Umerit, se e ka dëgjuar ibën Umerin duke thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin duke thënë: "Mos i ndaloni gratë tuaja nga xhamitë, nëse ju kërkojnë leje.” Atëherë, Bilali (djali i Abdullah ibën Umerit) tha: “Pasha Allahun, do t'i ndalojmë!” Abdullahu u kthye nga ai dhe e fyeu me një fyerje të keqe që nuk e kam dëgjuar më herët asnjëherë dhe i tha: “Të tregoj nga i Dërguari dhe më thua pasha Allahun do t'i ndalojmë?!” (Muslimi nr. 988) Në disa transmetime është kufizuar kërkimi i lejes nga ana e grave për namazin e mbrëmjes, d.m.th. të akshamit dhe të jacisë: c) "Mos i ndaloni gratë që të dalin për në xhami gjatë natës (aksham e jaci), atëherë njëri nga djemtë e ibën Umerit i tha: “Nuk do t'i lëmë të dalin e të bëhet fesad-çrregullim në tokë." (Muslimi nr. 991) d) "Mos i ndaloni robëreshat e Allahut nga xhamitë e Allahut, por të dalin duke qenë të paparfumuara." (Ebu Davudi nr. 565; dije- tar Albani thotë sahih-autentik) e) "Mos i ndaloni gratë tuaja nga xhamitë, edhe pse shtëpitë e tyre janë më të mira për to." Ebu Davudi nr. 567 (dijetar Albani thotë sahih-autentik) Nga këto hadithe mësojmë disa gjëra: 1) Gruas nuk i lejohet që të dalë për në xhami apo diku tjetër pa kërkimin e lejes nga burri. 2) Në qoftë se gruaja i kërkon leje burrit që të shkojë në xhami, atëherë burri nuk ka të drejtë ta ndalë atë nga xhamia, mirëpo me disa kushte të cilat dijetarët i kanë përmen- dur nëpër libra. Në mesin e këtyre kushteve janë: të mos jetë e parfumuar, të mos lyhet e të zbukurohet, të mos vendosë zinxhirë apo diçka që dëgjohet gjatë të ecurit e t'ia tërheqë vërejtjen burrave, të mos veshë rroba të bukura, të mos përzihet me burra, të mos ketë gjatë rrugës diçka nga e cila mund të frikësohemi se mund t’i ndodhë diçka e keqe gruas etj. Përndryshe, nëse gru- aja e ka njërën nga këto cilësi, atëherë është e drejtë e burrit që të mos e lejojë të dalë për në xhami. Allahu e di më së miri. 3) Për gruan më mirë është që të falet në shtëpinë e saj sepse namazi i saj në shtëpi është më i vlefshëm sesa në xhami, sepse në shumicën e rasteve sprovat janë të pran- ishme kur gruaja del nga shtëpia. Këtë e ar- gumenton hadithi i lartpërmendur që e transmeton Ebu Davudi, ku i Dërguari sal- lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: "Mos i ndaloni gratë tuaja nga xhamitë, edhe pse shtëpitë e tyre janë më të mira për to." Gjithashtu hadithi që transmetohet nga Ab- dullah ibën Mes'udi, ku i Dërguari sal-lAl- lahu alejhi ve sel-lem thotë: "Namazi i gruas
  • 29. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 28 në dhomën e saj është më i mirë sesa namazi i saj në "huxhretiha" (dhomën e pritjes, sallon), ndërsa namazi i saj në "makhda-iha" (dhomë e vogël brenda dhomës së vet ku ruan gjërat e çmuara) është më i mirë sesa namazi i saj në dhomën e saj."[4] 4) Hidhërimi i Abdullah ibën Umerit ndaj djalit të tij arsyetohet me atë sepse kur ai i tha: “I Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel- lem ka thënë: "Mos i ndaloni gratë nga xhamitë", djali i tij tha të kundërtën: “Pasha Allahun, do t'i ndalojmë!” Këtu është kundërshtimi direkt i fjalës së të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, që është gjë e ndaluar dhe e rëndë. Edhe pse djali i tij qëllimin e kishte të mirë, që të mos përhapej imoraliteti dhe sprovat e ndryshme dhe fjala e tij ishte si rezultat i fillimit të një shfrenimi nga ana e grave, siç kishte thënë edhe Aishja pas vdekjes së të Dërguarit, se sikur i Dërguari të ishte gjallë e t'i shihte gratë në kohën e saj se si kishin ndryshuar dhe kishin filluar të zbukuro- heshin e të dilnin nëpër rrugë, do t'i ndalonte i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel- lem që të dilnin në xhami, mirëpo prapëse- prapë ky qëllim i mirë i djalit të ibën Umerit që të mos përhapeshin sprovat e nd- ryshme nga ana e grave nuk e justifikuan që ibën Umeri të heshte ndaj tij sepse ishte një kundërshtim direkt.Këtu shihet se si ibën Umeri e madhëronte dhe e respektonte ha- dithin e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Çfarë mund të themi për ditët e so- tme për ata të cilët e kundërshtojnë fjalën e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem për shkaqe shumë të ulëta dhe epshet e veta per- sonale? Allahu na drejtoftë! Amin! Vijon… Përgatiti: Fidan Xhelili Literatura e konsultuar: 1. “Suneni i Ebu Davudit", me verifikim të haditheve nga dijetari Muhamed Nasirudin Albani. Me përkujdesjen e dijetarit Mesh'hur ibën Hasen al Selman, “Mektebet el mearif”, Riad, botimi i parë. 2. "Suneni i Tirmidhiut" me verifikim të ha- ditheve nga dijetari Muhamed Nasirudin Al- bani. Me përkujdesjen e dijetarit Mesh'hur ibën Hasen al Selman, “Mektebet el mearif”, Riad, botimi i parë. 3. "Suneni i Ibën Maxhes", me verifikim të haditheve nga dijetari shqiptar Muhamed Nasirudin Albani, me përkujdesjen e dijetarit Mesh'hur ibën Hasen al Selman, “Mektebet el mearif”, Riad, botimi i parë. 4. "El Minhaxh sherh Sahih Muslim ibën el Haxhaxh", autor imam Muhjidin En Neve- viu, me verifikim të esh-shejh Halil Me'munë Shejha, Darul Ma'rife, Bejrut, botimi i nëntë. 5. "Et-Tevdih li-sherh el xhami'i es-sahih", autor Siraxhudin ibën Mulek-kin, verifikoi Darul fellah, botoi Ministria e Vakëfit dhe Çështjeve Islame nga Katari, botim i parë 2008. 6. "Sijer e'alam en-nubela", autor imam Dhehebiu, Dar ihja et-turath el-arabij- Be- jrut. Është kujdesur për verifikimin e librit Mahmud Shakir, botimi i parë 2006. ______________ [4] Ebu Davudi nr. 570, Tirmidhiu nr. 1173. Dijetar Albani e ka cilësuar sahih-autentik.
  • 30. 29 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 GJENDJA E HADITHIT N Ë S H E K U L L I N E P A R Ë SIPA S HIXHRETIT I thamë: “O i Dërguari i Allahut, a ta përcjellim prej teje (atë çfarë thua) gojarisht?” Tha: “Përcilleni atë prej meje, nuk ka diçka të keqe, por kush gënjen në emër timin me bindje, le t’i përgatisë vetvetes një karrige prej karrigeve të xhehenemit.” 1 - Shkrimi i hadithit gjatë kohës së Pejgam- berit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem N ë mesin e njerëzve ishte përhapur mendimi se transmetimi i ha- ditheve kishte vazhduar së tra- nsmetuari përmendësh thuajse më shumë se njëqind vite pas vdekjes së Pejgamberit sal- lAllahu alejhi ve sel-lem duke mos i shkruar fare dhe një ide e tillë kishte vazhduar të përhapej përafërsisht për pesë shekuj me radhë, derisa erdhi Hatib el-Bagdadij, i cili hulumtoi çdo çështje që kishte të bënte me këtë tematikë, i bashkoi ato në një vend e më pas shkroi librin e tij "Takjidul ilm". Shkaku pse ishte përhapur ky mendim ishte kuptimi apo komentimi i gabuar i asaj që ishte transmetuar prej muhadithinëve në lid- hje me shkrimin e haditheve (tedvin) dhe renditjen e tyre (tesnif). Ishte përmendur se i pari që kishte shkruar hadithin ishte Ibën Shihab ez-Zuhrij (125 h). Ai ishte edhe i pari që kishte bërë tesnifin (renditjen) e tyre[1]. Kështu pra kishte vazhduar ky mendim dhe dijetarët nuk i kishin kushtuar një studim të thuktë këtyre fjalëve, një komentim të thellë dhe të përpiktë, para Hatib el-Bagdadit, por i kishin transmetuar këto fjalë në atë mënyrë ______________ [1] Pra, duke mos bërë dallim fare në mes shkrimit të përgjithshëm dhe renditjes së tij, (mes tedvinit dhe tesnifit).
  • 31. Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 0 30 që mund të kuptohej se ibën Shihab ez- Zuhrij ishte i pari që me të vërtetë e kishte shkruar hadithin. Një mendim të tillë e kishin edhe autorët e shumë librave të mëdhenj, si Ebu Talib el- Mekjj, imam Dhehebiu, Hafidh ibën Hax- heri, el-Mikrizij, Siddik Hasen Khan. Ata e përkrahnin këtë mendim edhe pse gjenin aty këtu diçka që e kundërshtonte mendimin e tyre, por edhe vetë ata thoshin se pas vdekjes së sahabëve dhe tabi'inëve, transmetohej di- turia (hadith) nëpër fletushka, i shkruar e jo edhe i renditur, fletushka ose shkrime që ishin shkr- uar qysh prej kohës së sahabëve dhe të tabi'inëve[2]. Pra, sipas saj nënkuptojmë se hadithi qenka shkr- uar që para kohës së imam Zuhriut, i cili numërohet prej tabi'inëve të veg- jël[3], [4]. Prandaj le të fillojmë me shpjegimin e çë- shtjes se a është shkruar me të vër- tetë hadithi gjatë kohës së Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel- lem apo jo? Nuk ka dy- shim se hadithi është shkruar edhe gjatë kohës së Pejgamberit, por jo me një masë aq të madhe siç është shkruar më vonë, si në kohën e imam Zuhriut e kë- shtu me radhë. Të shumtat janë argumentet që flasin për një gjë të tillë dhe janë në kundërshtim të plotë me mendimet e orien- talistëve dhe të disave që janë ndikuar prej tyre, të cilët e mohojnë tërësisht shkrimin e haditheve gjatë kohës së Pejgamberit sal-lAl- lahu alejhi ve sel-lem dhe sipas këtyre argu- menteve shihet qartë se mendimi i tyre nuk bazohet në diçka logjike ose shkencore. Nëse i japim një shikim të thellë këtij mendimi, shohim qartë se ky mendim është i rrezik- shëm dhe me prapavijë shumë skandaloze, ngase ata me këtë kanë për qëllim që Sun- neti nuk mund të merret si bazë e sheriatit (legjislacionit islam) pasi ai nuk qenka shk- ruar në kohën e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe në të kanë ar- ritur të futen gjëra të pavë- rte ta. Për t’u ikur dyshimeve të tilla, le të shikojmë në ba- zë të argumente- ve dhe fakteve se cila është më e vërtetë dhe mendimi më i drejtë. Siç e përmendëm edhe më parë, dijetarët islamë janë ndarë në dy grupe për sa i përket asaj se a është shkruar hadithi gjatë kohës së Pe- jgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel- lem apo jo. 1. Grupi i parë është i mendimit se hadithi nuk është shkruar në kohën e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve selam, por i pari që ka filluar t’i shkruajë dhe mbledhë hadithet ka ______________ [2] Nëpër librat e dijetarëve të hadithit njihen si "suhuf". [3] Ibën Haxher el-Askalanij në librin e tij "Takribu et-Tehdhib" thotë: “Muhammed ibën Muslim ibën Ubejdillah ibën Abdillah ibën Shihab ibën Abdillah ibën el-Harith ibën Zuhrete ibën Kilab el-Kureshij ez-Zuhrij, Ebu Bekër, fekihu dhe hafëzi- i hadithit-, të gjithë dijetarët janë të pajtimit me të, diturinë dhe pozitën e lartë të tij, i cili është prej kryesorëve, prijësve të shkallës apo klasës së katërt. Ai ka vdekur në vitin njëzet e pesë. Thuhet edhe një vit apo dy vite më parë. Ai cili është prej transmetuesve të gjashtë koleksioneve të mëdha” (fq. 591, nr. 6296). Ndërsa shkalla apo klasa e katërt për Hafidh ibën Haxherin janë ata të cilët shumicën e transmetimeve të tyre e kanë prej sahabëve të mëdhenj (Takribu et-Tehdhib, fq. 97). [4] “Tedvinu es-Sunneh en-Nebevijeh”, fq. 61-62.