1. Structuur van het heelal
1. Samenstelling van het heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het heelal
2. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
afmetingen…
(gemiddelde) afstand aarde – zon
= 149597870700 m = 150 106 km
= 1 astronomische eenheid (au)
Afstand die licht aflegt in 1 jaar
(à 300 000 km/s)
= 9,4607 1015 m
= 1 lichtjaar (ly) = 63 103 au
3. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
afmetingen…
Afstand van de zon, zodat 1 au overeenstemt
met een booglengte van 1” = 1 parsec
= (TOA) 1 au / tan(1”)
= 3 1016 m = 206 103 au
1 au
= 3,26 ly
4. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
ons zonnestelsel
d = 100 au
5. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
ons zonnestelsel
d = 100 au
6. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
ons sterrenstelsel: de melkweg
d = 100 000 ly
7. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
onze cluster: de Lokale Groep
8. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
onze Lokale Supercluster
9. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
12. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
13. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
14. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
satellietsterrenstelsels
15. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
16. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
de interstellaire ruimte: nevels
17. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
de geboorte van de zon
gasnevel + verstoring (explosie naburige ster)
samentrekking (zwaarterkr!) protoster
T ↑ T > 107 °C: fusie (H He) ster
In een ster is er evenwicht.
18. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
Hertzsprung-Russell-diagram
oppervlaktetemperatuur
helderheid
19. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
20. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
de levensloop van een ster
~ initële m ( ivm zonnemassa mz)
21. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
de levensloop van een ster
~ initële m ( ivm zonnemassa mz)
m < ¼ mz: nooit fusie bruine dwerg (vb. Jupiter)
m ≈ mz: enkele 109 jaren in evenwicht (hoofdreeks)
H-fusie valt stil fusie (He C)
uitdijing tot rode reus
He-fusie valt stil krimp tot witte dwerg
(buitenlagen vormen planetaire nevel)
22. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
de levensloop van een ster
~ initële m ( ivm zonnemassa mz)
m > 2,5 mz: veel heter en helderder
slechts enkele 106 jaren in evenwicht
H-fusie valt stil fusie (He C)
He-fusie valt stil fusie… tot vorming Fe
fusie doet de ster uitdijen tot superreus
fusie valt stil: instorting sterkern
= vorming zwaardere elementen
+ supernova
23.
24. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
de levensloop van een ster
~ initële m ( ivm zonnemassa mz)
m > 10 mz: nog heter, nog meer helder
slechts enkele 106 jaren in evenwicht
H-fusie valt stil fusie (He C)
He-fusie valt stil fusie… tot vorming Fe
fusie doet de ster uitdijen tot superreus
fusie valt stil: instorting sterkern
= zo sterk dat e- in de atoomkern w
geperst: neutronenster of zelfs zwart gat
25. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
het ontstaan van
ons zonnestelsel
planeet
planetoïde
meteoroïde
planetair stof
meteoroïde
meteoor
meteoriet
zon
4 stenige binnenplaneten
planetoïdengordel
4 buitenplaneten (gasreuzen)
Kuipergordel (40 – 200 AU)
26. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal
ons zonnestelsel
Kuipergordel (40 – 200 AU) – nog in eclipticavlak
Wolk van Oort (tot 1 ly) – rondom rond
(beiden = oorsprong kometen)
27. 1. Samenstelling van het
heelal
2. Ons melkwegstelsel
3. Sterren
4. Het zonnestelsel
5. Structurering van het
heelal