UNAWE / ESERO Astronomy Teacher Training

1. Erik Arends
Inspiring every child with our wonderful cosmos
Hans Tuinenburg

2. 2
Maan
Planeet
Ster*
vs.
vs.
*(op correcte afmetingsschaal)

3. Maan
Planeet
Ster
vs.
vs.
Natuurlijke satelliet Hemellichaam dat in een baan om een planeet beweegt. Reflecteert sterlicht, zendt zelf niet uit.
Planeet
Hemellichaam in baan om een ster dat zwaar genoeg is om onder zijn eigen zwaartekracht bolvormig te worden.
Reflecteert sterlicht, zendt zelf niet uit.
Ster
Massieve, lichtgevende bol plasma die bijeengehouden wordt door zijn eigen zwaartekracht. Uitgezonden energie wordt opgewekt door kernfusie.

4. 4

5. 5
Zonnestelsel
het
☑Aantal planeten ☑Relatieve afmetingen
☒Relatieve afstanden ☒Planeetbanen

6. 6

7. 7

8. 8
150.000.000 km
Astronomische Eenheid
is
1 A.E.
0.71
A.E.
0.3 - 0.46
A.E.
1.7
A.E.
5.2
A.E.
9.5 A.E.
19
A.E.
30 A.E

9. 9

10. Mercurius
Geen atmosfeer
Veel kraters
Extreme temperatuursverschillen
Overdag ~ 380 ºC
Nacht ~ -180 ºC
1e planeet vanaf de Zon
Duur jaar 88 Aarde-dagen
Afstand tot Zon
~50.000.000 km (0.3-0.5 A.E.)
Diameter
4.880 km (0.38x Aarde)

11. Venus
‘Zuster’ planeet van de Aarde Geologisch zeer actief: Vulkanen Dik wolkendek: Extreem broeikaseffect Koolstofdioxide: ~500 ºC
2e planeet vanaf de Zon
Duur jaar ~225 Aarde-dagen
Afstand tot Zon ~108.000.000 km (0.71 A.E.)
Diameter
12.102 km (0.95x Aarde)

12. De Aarde
Diameter
12.400 km
3e planeet vanaf de Zon
Duur jaar 365,24 dagen
Afstand tot Zon
~150.000.000 km (1 A.E.)
Leven Vloeibaar water Atmosfeer met zuurstof Broeikaseffect
Schrikkeljaar
Elke 4 jaar een

13. Mars
Diameter 6.800 km (0.53 aarde)
4e planeet vanaf de Zon
Duur jaar
687 Aarde-dagen
Afstand tot Zon ~228.000.000 km (1.7 A.E.)
Rode kleur door ijzeroxide (roest!)
Olympus: hoogste berg op een planeet in ons Zonnestelsel: 22.000 meter
In het verleden zeer waarschijnlijk vloeibaar water

14. Jupiter
5e planeet vanaf de Zon
Duur jaar 11.9 Aarde-jaren
Afstand tot Zon
~779.000.000 km (5.2 A.E.)
Grootste planeet in Zonnestelsel Gasreus ‘Rode vlek’: gigantische storm die al meer dan 400 jaar rondraast 60+ manen
Diameter
140.000 km (~10x Aarde)

15. 15
Saturnus
Draait snel rond eigen as (~11 uur)
Diameter
120.500 km (~9x Aarde)
6e planeet vanaf de Zon
Duur jaar
~30 Aarde-jaren
Afstand tot Zon
~1.400.000.000 km (9.5 A.E.)
Ringen Lage dichtheid (< water)

16. 16
Leven
tientallen tot honderden meters dik!

17. Uranus
Diameter ~50.000 km (4x Aarde)
7e planeet vanaf de Zon
Duur jaar ~84 Aarde-jaren
Afstand tot Zon ~2.900.000.000 km (19 A.E.)
Ligt op zijn zij
Koudste planeet (min. -224 ºC)

18. Neptunus
8e planeet vanaf de Zon
Duur jaar ~165 Aarde-jaren
Afstand tot Zon
~4.500.000.000 km (30 A.E.)
‘Zusterplaneet’ van Uranus Extreem weer: wind > 2.100 km/u
Diameter 49.400 km (~4x Aarde)

19. 0
0
1
2
67
62
27
14
manen
ZonnestelseL
in ons

20. 20

22. Gewicht is afhankelijk van zwaartekracht: Massa van het object – - Hoe zwaarder, hoe sterker de zwaartekracht Afstand tot het object – - Hoe groter de straal, hoe zwakker de zwaartekracht

23. 23

24. FILMPJE: STAR SIZE COMPARISON 24

25. Afstanden
*
Constante snelheid gebruiken in afstandsmaat
*
Snelheid van het licht = 299.792.458 m per seconde ≈ 300.000 km per seconde
8 rondjes om de Aarde in 1 seconde
Aarde - Maan ≈ Aarde - Zon ≈ Zon - Neptunus ≈
385.000 km
150.000.000 km
4.500.000.000 km
Astronomische afstanden zijn GIGANTISCH
~
1.1 lichtseconde ~8.5 lichtminuten ~ 4.25 lichtuur
1 lichtseconde
1 lichtminuut
1 lichtuur
1 lichtjaar
≈ ≈ ≈ ≈
300.000 km 18.000.000 km 1.080.000.000 km 9.460.000.000.000 km

26. Een hemel vol sterren
Afstand tot de meest nabije ster - Proxima Centauri :
4,4 LICHTJAAR
(!!)
1 lichtjaar ≈ 9.460.000.000.000 km
Extreem VEEL lege ruimte tussen sterren!

27. Sterrenbeelden
Eeuwenlang een belangrijke rol:
Onderwerp van verhalen en mythes
-
Godsdienst
-
Spiritualiteit
-
Navigatie
12 sterrenbeelden met ‘bijzondere eigenschap’

28. 28

29. Dierenriem

30. Orientatie
Oude zeelui orienteerden zich aan de hand van de sterren
..

31. Orientatie
Net als de zon bewegen de sterren ook aan de hemel
..
Behalve de Poolster
-
Staat in het verlengde van de Aardas - Staat dus altijd in het noorden

32. Poolster

33. Hebben sterren in een sterrenbeeld iets met elkaar te maken?

36. De vorm van sterrenbeelden

37. Nederland
schorpioen

38. Amazone
Waterslang

39. Venezuela
Kinderdraagzak

41. PAUZE 41

42. 42
Roque de los Muchachos, La Palma

43. De Melkweg
Sterrenstelsel:
- Grote verzameling sterren, bijeen gehouden d.m.v. zwaartekracht
- Veel sterren: 100 miljoen tot vele biljoenen
- Veel lege ruimte
Melkwegstelsel - ~200-300 miljard sterren - schijf: ~1000 lichtjaar dik - Rotatie: ~200 miljoen jaar
100.000 lichtjaar
Wij zijn hier

44. 44
Stof

45. Pinwheel galaxy

46. Driehoeksnevel

47. ANDROMEDA GALAXY

48. 48
BALK
NGC 1300

49. M87

50. Sombrero Galaxy

51. Antennea Galaxy

52. 52
BALK

53. Mice Galaxy

54. Op dit moment...
Komt het Andromedastelsel op onze Melkweg af:
Geen nood: botsing over 4.5 miljard jaar
snelheid = 120 km/s

55. Botsende sterrenstelsels
Botsing duurt miljoenen jaren
Botsen sterren ook?
Mice Galaxy
NEE

56. FILMPJE: BOTSENDE STERRENSTELSELS 56

57. 57

58. 58

59. 59

60. FILMPJE: THE KNOWN UNIVERSE 60

61. Satellieten 61

62. Soorten satellieten
•
aardobservatie
•
communicatie
•
navigatie
•
astronomisch onderzoek
•
weer
62

63. Banen rond de aarde
•
lage baan 200 - 1.200 km
•
middel hoge baan 1.200 – 35.790 km
•
geostationaire baan 35.790 km
•
hoge baan meer dan 35.790 63
Satellietbanen kunnen ook elliptisch of circulair zijn

64. 64
Raketten
Door verbranding ontstaat uitlaatgas dat zich een weg zoekt naar buiten.
De raket stuwt omhoog

65. Aan de slag
•
Bouw een eenvoudige luchtraket 65

66. Verbeter je raket
Zodat hij ……
stabieler wordt
verder vliegt
?

67. Allerlei soorten

68. 68
Zijn er nog
VRAGEN
?

69. www.unawe.nl www.ruimtevaartindeklas.nl
http://unawe.nl/middelen/lesmateriaal/ www.esa.int/esaKIDSnl
http://unawe.nl/middelen/lesmateriaal/UiB_handbook_NL_WEB/ www.e-nemo.nl
www.twanight.org www.stellarium.org
http://www.science-on-stage.nl