Indie

1
1
Indyjski
elementarz
Republika Indii leży w Azji Południowej i
zajmuje większość subkontynentu
indyjskiego. To drugie po Chinach
najludniejsze państwo świata - w Indiach
żyje ponad 1,2 mld osób.

2
Indyjski elementarz
Republika Indii - w skrócie Indie - (hindi, transliteracja: Bharat, Bharat Ga?arajya, transkrypcja:
Bharat, Bharat Ganaradźja; ang. India, Republic of India) – zajmuje siódmą pozycję na świecie
pod względem zajmowanej powierzchni. Kraj roziąga się na obszarze 3.287.590 km2. Dane te
mogą się różnić w zależności od źródeł, co wynika z roszczeń granicznych poszczególnych
państw.
Indie są demokratyczną republiką federacyjną. Są podzielone na 28 stanów i siedem terytoriów
(administracja jest wykonywana w nich bezpośrednio przez urzędników mianowanych i
odwoływanych przez prezydenta Indii).
Językiem urzędowym jest hindi, ale – z uwagi na kolonialną przeszłość tego regionu – język
angielski pełni rolę języka pomocniczego, łącznikowego. Znaczna część ludności, zwłaszcza
mieszkańcy południowych stanów Indii, odnosi się wrogo do prób zastąpienia w urzędach
języka angielskiego językiem hindi, uważając, że stanowi to niedopuszczalny zamach na ich
autonomię. Ponadto istnieje jeszcze 21 języków konstytucyjnych, dopuszczalnych jako języki
wykładowe i urzędowe w określonych stanach.

Ludność
Indie są drugim po Chinach najludniejszym państwem świata. Liczba ludności,
według ostatnich dostępnych danych z zakończonego 1 marca 2011 r. spisu
powszechnego, wynosiła ponad 1,2 mld osób, w tym 623,7 mln mężczyzn i 586,4
mln kobiet.
Według tych samych oficjalnych danych najbardziej zaludnionym miastem Indii jest
Mumbaj – ponad 18,4 mln mieszkańców, następnie Delhi – 16,3 mln osób (ale jeśli
brać pod uwagę całą aglomerację Delhi, tj. wraz z Gurgaonem, Faridabadem, Noidą
and Ghaziabadem, jest to najbardziej zaludnione miasto z 21,7 mln mieszkańców).
Kolejne miejsca w tym rankingu zajmują: Kalkuta -14,1 mln, Czenaj - 8,7 mln i
Bangalur - 8,5 mln mieszkańców. Dane te należy traktować jednak szacunkowo.
Prawdziwe liczby mogą być znacznie wyższe ze względu na migrację wewnętrzną,
ogromną rzeszę bezdomnych i rozciągające się na przedmieściach miast duże
obszary slumsów.
3
Indyjski elementarz

4
Indyjski elementarz
Indie są krajem niejednolitym kulturowo. Podziały kulturowe istnieją na płaszczyźnie
terytorialnej, religijnej i językowej. Ludność Indii tworzy sześć grup
antropologicznych: indoaryjska (ok. 72 proc. ludności), drawidyjska (25 proc.),
australoidalna, mongoloidalna, europoidalna i negroidalna.

Waluta
Jednostką monetarną Indii jest rupia (INR lub Rs). Rupia indyjska jest podzielona na 100
paisów. Wyłączną władzą powołaną do emisji waluty indyjskiej jest RBI (Bank Rezerw
Indii). Banknoty RBI mają pełne pokrycie w złocie w sztabach, obcych papierach
wartościowych, monetach oraz papierach wartościowych rządu indyjskiego. Rupii indyjskiej
nie można swobodnie wymieniać na obce waluty i wszelkie transakcje wymiany są
dokonywane przez instytucje upoważnione do tego przez RBI (np. autoryzowany kantor).
Zakup obcej waluty jest możliwy za zadeklarowaniem celu jej użycia. Użycie odbiegające
od zadeklarowanego jest uważane za niezgodne z Aktem Zarządu Wymian Zagranicznych
(ang. Foreign Exchange Management Act, 1999 – FEMA)
5
Indyjski elementarz

Przynależność do organizacji
Indie uczestniczą w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze
ekonomicznym.
W WTO są od 1995 r., a w GATT - od 1947 r. W początkowym okresie istnienia WTO
Indie nie angażowały się aktywnie w negocjacje wielostronne. W ostatnich paru latach
stały się swoistym liderem grupy krajów rozwijających się i jednym z najważniejszych
uczestników negocjacji w ramach rundy DOHA. Są członkiem różnych ugrupowań, które
powstały w procesie negocjacji, w tym G4 - grupujące obok Indii i Brazylii także USA i UE
oraz G6 – skupiające dodatkowo Australię i Japonię, a ostatnio także G20, w skład
którego wchodzą kraje rozwinięte i tzw. „emerging economies”. W procesie negocjacji
Indie zdecydowanie bronią stanowiska, że rezultat rundy Doha powinien przede
wszystkim przynieść korzyści krajom rozwijającym się. Nie powinny być one narażone na
to, aby produkty subsydiowane z krajów rozwijających się miały swobodny dostęp na ich
rynki.
6
Indyjski elementarz

7
Indyjski elementarz
Indie nie są członkiem OECD, jednakże współpracują z OECD Centre for Co-operation with
Non-Members (CCNM) oraz jako kraj obserwator uczestniczą w niektórych komitetach. Ze
względu na znaczenie, jakie Indie odgrywają w gospodarce światowej, zostały one uznane
przez OECD za jedno z pięciu państw (obok Brazylii, Chin, Indonezji i Republiki Południowej
Afryki), z którymi organizacja ta postanowiła zacieśnić kontakty w ramach „Enhanced
Engagement”. W ramach tej bliższej współpracy Indie podlegają regularnym statystycznym
badaniom ekonomicznym, mają dostęp do instrumentów ekonomicznych, a dane dotyczące
gospodarki indyjskiej są zintegrowane w ramach raportów statystycznych oraz systemów
informatycznych organizacji.
Indie należą rósnież m.in. do ONZ i szeregu organizacji systemu Narodów Zjednoczonych,
Ruchu Państw Niezaangażowanych (NAM), członkiem World Trade Organisation (WTO –
członek od 1995 r. - GATT od 1947), Światowej Organizacji Turystycznej (WTrO),
członkiem Banku Światowego (IBRD), Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF) i
Azjatyckiego Banku Rozwoju (ADB) oraz International Atomic Energy Agency (IAEA).

8
Indyjski elementarz
Indie są też członkiem innych organizacji ekonomicznych:
• SAARC - South Asian Association for Regional Cooperation – Południowoazjatyckie
Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej
• BISMET-EC - Bangladesh-India-Myanmar-Sri Lanka-Thailand Economic Cooperation –
inicjujący współpracę gospodarczą między trzema krajami SAARC i dwoma członkami
ASEAN
• IOR-ARC - Indian Ocean Rim Association for Regional Cooperation – traktowane jako
regionalne forum do rozwoju warunków współpracy gospodarczej krajów basenu Oceanu
Indyjskiego
• ESCAP - Economic and Social Council for Asia and the Pacific – w 2001 r. Indie
wprowadziły na forum ESCAP projekty umów dotyczących rozwoju infrastruktury, jak np.
Asian Land Transport & Infrastructure Development (ALTID)

9
Indyjski elementarz
• G20, G-15, G-24 i G-77 – występujące jako strony dialogu Północ-Południe
• CHOGM - Commonwealth Heads of Government Meeting – członek od 1947 r.
• ASEAN Regional Forum - od 1996 Indie zostały zaakceptowane jako tzw. „full-dialog
partner”.

10
Indyjski elementarz
W kontaktach z przedsiębiorcami indyjskimi, należy pamiętać o etykiecie biznesowej
przyjętej w tym kraju. ABC spotkania biznesowego w Indiach:
• Umawiajmy się na spotkania z wyprzedzeniem i potwierdzajmy je na tydzień przed
przyjazdem oraz po przyjeździe, bowiem czas w Indiach, jak i podejście do interesu, jest
różne w tym kraju
• Na spotkanie należy zgłosić się punktualnie. Hindusi doceniają punktualność, choć często
sami jej nie przestrzegają i często trzeba czekać na rozmówcę
• Przygotujcie się na to, że znaczna część spotkania zostanie poświęcona na wzajemne
poznawanie się, zanim zacznie się rozmowa o interesach. Niewykluczone, że spotkamy się
z kilkoma osobami, zanim dotrzemy do decydenta
• Hindusi lubią znać program i tematykę spotkania z wyprzedzeniem
• Po spotkaniu należy przesłać rozmówcom notatkę opisującą przebieg spotkania i następne
kroki. Pozwala to uniknąć nieporozumień.
Specyfika prowadzenia biznesu
– różnice kulturowe

11
Indyjski elementarz
Ubiór
• Umiarkowany – konserwatywny dla mężczyzn i kobiet, chociaż tropiki czasami
wymuszają lżejszy strój
• Mężczyźni powinni być ubrani w ciemny garnitur i krawat; w lecie dozwolona jest biała
koszula bez marynarki
• Kobiety powinny być ubrane w kostium lub sukienkę bez zbytniej nonszalancji
Karty wizytowe
• Należy zabrać ze sobą dużo wizytówek. Bez wizytówki w zasadzie nie istniejmy jako
partner handlowy. Należy pamiętać, iż w Indiach wizytówkami wymienia się bardzo
często - zdecydowanie częściej niż w Europie. Wizytówki koniecznie muszą być w języku
angielskim
• Wizytówki należy wymieniać po wstępnym uścisku dłoni

12
Indyjski elementarz
• Na wizytówce powinno być podane stanowisko i wykształcenie oraz logo i nazwa firmy
• Wizytówkę należy podawać gestem formalnym, w sposób umożliwiający przeczytanie jej
Przedstawianie się
• Hindusi tradycyjnie pozdrawiają się gestem złożonych dłoni i słowami „Namaste”. Jest to
bezpieczna forma powitania z Hinduską. Natomiast w biznesie bardzo rozpowszechnione
jest podawanie sobie dłoni
• Najpierw należy zwrócić się do osoby najstarszej
• Hinduska kobieta pierwsza powinna wyciągnąć rękę do powitania
• Język angielski jest powszechnie stosowanym językiem w biznesie
Negocjacje
• Bądź cierpliwy - w Indiach nie ma pośpiechu
• Wykorzystaj ten czas do tworzenia relacji z partnerem. Zawsze warto znaleźć wspólny
punkt zaczepienia

13
Indyjski elementarz
• Bądź świadomy, że ludzie mogą ci mówić to, co chcesz usłyszeć
• Uśmiech ani potakiwanie nie oznaczają akceptacji. W Azji nie mówi się „nie” – nie wypada
• Decyzje podejmuje najważniejsza osoba. Jeśli nie znajduje się na spotkaniu, oznacza to,
że negocjacje są we wstępnej fazie. Ale to nie problem na pierwszym spotkaniu
• Nie trać spokoju oraz staraj się być opanowany w każdej sytuacji. Nerwowość oraz agresja
są niedopuszczalne - oznaczają, że straciłeś twarz i będziesz postrzegany jako osoba
niewiarygodna
• Ustępstwa mogą dotyczyć ceny i warunków transakcji. Powinny być odwzajemniane
• Koncentruj się na budowaniu dobrych relacji. Nie zachowuj się konfrontacyjnie
• Nigdy nie okazuj publicznie braku porozumienia wewnątrz własnego zespołu - to brak
wiarygodności i sytuacja niedopuszczalna w Indiach

14
Indyjski elementarz
• Nie ponaglaj Hindusów do podejmowania decyzji. Zawsze decyzja rodzi się powoli
• Hindusi nie lubią i zwyczajowo nie chcą mówić „Nie”. Często zamiast tego mówią:
„Zobaczymy, Spróbujemy, Być może ,tak”
• Negocjacje zakończone sukcesem często są celebrowane posiłkiem. Jedzenie jest
zawsze na końcu negocjacji.
Korupcja i biurokracja
• Indyjskie społeczeństwo opiera się na osobistych stosunkach. Obdarowywanie
prezentami, lub jak zwą to Hindusi „memento”, są tu rzeczą naturalną i nie jest uznawane
za objaw korupcji
• Nie należy jednak dać się wciągnąć do przekupstwa.

15
Indyjski elementarz
Jedzenie
• Jeśli wychodzisz na biznesowy poczęstunek, nie zapomnij zapytać o tak zwany „dress
code”, czyli zasady ubioru. Tradycyjnie w domach lub na imprezach prywatnych będziemy
poproszeni, by umyć ręce przed i po posiłku
• Hindusi jadają późno i często nie są punktualni. Z reguły osoba, która zaprosiła na posiłek,
będzie płacić za wszystkich. Żeby odwzajemnić ten gest gościnności, należy zaprosić
gospodarzy na posiłek przy innej okazji
• Indyjskie jedzenie jest ostre ciężkie. Warto i można zapytać o potrawę i sposób
przyrządzania. To dobry temat na rozpoczęcie dyskusji. Nie krytykujmy jednak kuchni
indyjskiej, bo Hindusi są do niej bardzo przywiązani i uważają ją za najzdrowszą.
Szczególnie „inne” od naszych standardów są indyjskie słodycze podawane z mlekiem,
czasami na ciepło i bardzo słodkie
• Religia narzuca znaczne ograniczenia w diecie: Hindusi nie jedzą wołowiny i wielu z nich to
wegetarianie; Muzułmanie nie jedzą wieprzowiny i nie piją alkoholu; Sikhowie nie jedzą
wołowiny.

16
Indyjski elementarz
Tematy do wstępnej rozmowy przed poważnymi negocjacjami
• Rodzina, potrawy, historia, filmy, hobby, sport (zwłaszcza krykiet)
• Nie rozmawiaj o: polityce, seksie, nędzy. Nie wypowiadaj się krytycznie o Indiach i
panujących tu zwyczajach.
Na ulicy
• W Indiach najczęściej płaci się gotówką; karty kredytowe w małych sklepach to
abstrakcja
• Najlepiej mieć odliczoną kwotę w rikszy, taksówce, albo innym środku lokomocji. W
przeciwnym razie należy liczyć się, że nie wydadzą nam reszty
• Należy ignorować żebraków. Bieda i ubóstwo w Indiach to trudny temat
• Napiwki w restauracjach wynoszą 5-10 proc. Tradycyjny Bakshish jest powszechny
w Indiach
• Ceny są stałe w dużych sklepach, natomiast targowanie się jest konieczne przy
robieniu zakupów na rynkach i straganach ulicznych.

17
Co warto wiedzieć
o gospodarce
Mimo ogólnoświatowego kryzysu, gospodarka indyjska
rozwija się w bardzo szybkim tempie. Międzynarodowy
Fundusz Walutowy prognozuje, że PKB tego kraju wzrośnie
w 2014 roku o 5,6 proc.

PKB
W roku finansowym 2012 -2013 Indie odnotowały najniższy od dekady wzrost
gospodarczy - odpowiednio 3,2 proc. i 3,8 proc. Według najnowszej prognozy
Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF) gospodarka Indii jest na drodze do
osiągnięcia wzrostu PKB w wysokości 5,6 proc. w tym roku. Fundusz dokonał zatem
korekty swoich wcześniejszych szacunków, wedle których gospodarka Indii miałaby
wzrosnąć o 5,4 proc. Na poprawę prognoz wpływ miały m.in. wdrażane przez rząd ważne
inicjatywy polityczne i gospodarcze. Przedstawiciele IMF podkreślili potrzebę
kontynuowania reform, szczególnie w sektorach infrastrukturalnym, energetycznym oraz
górniczym. Jednak przeszkody biurokratyczne, jakie wiążą się z uzyskiwaniem
wymaganych zezwoleń w różnych państwowych agencjach dla rozpoczęcia projektów
inwestycyjnych, mogą doprowadzić do spadku aktywności inwestorów w niedalekiej
przyszłości i pogorszenie wzrostu PKB.
18
Co warto wiedzieć o gospodarce

Szybki wzrost
Gospodarka indyjska rozwija się w bardzo szybkim tempie, mimo ogólnoświatowego
kryzysu gospodarczego. Rodzą się więc znaczne potrzeby inwestycyjne. Szybko
rozrastająca się i ulegająca zachodniej modzie klasa średnia kreuje dodatkowy popyt na
towary konsumpcyjne. Nie ma chyba branży, która przeżywałaby okres stagnacji.
Potrzeby są ogromne. Poza sztandarowymi informatyką i biotechnologią, są jeszcze
dziedziny wyjątkowo szybko się rozwijające: rolnictwo oraz przetwórstwo płodów rolnych,
energetyka, komunikacja, infrastruktura. Od ponad piętnastu lat rząd przeprowadza
reformy ekonomiczne, co wiąże się m.in. ze zniesieniem licencji dla większości gałęzi
przemysłu, z prywatyzacją przemysłu uprzednio zmonopolizowanego przez państwo oraz
liberalizacją handlu zagranicznego, poprzez stopniowe redukcje opłat celnych.
Złagodzenie ograniczeń dla handlu zagranicznego w prawie wszystkich indyjskich
gałęziach przemysłu było silnym bodźcem dla napływu do kraju Bezpośrednich Inwestycji
Zagranicznych (ang. Foreign Direct Investment – FDI).
19

20
Reformy przyniosły pozytywne efekty i dziś można mówić o Indiach jako o silnej,
dynamicznej i szybko rozwijającej się gospodarce, która integruje się coraz bardziej z
gospodarką światową.
Jedenasty pięcioletni plan rozwoju Indii w latach 2007-2012 położył nacisk nie tylko na
kwestie gospodarcze, ale także na najistotniejsze sprawy społeczne. Według planu,
wzrost gospodarczy miał stać się kołem zamachowym do wyższego standardu życia
całego społeczeństwa. Podstawowym problemem jest bogacenie się ośrodków
przemysłowych kosztem biednej prowincji, zajmującej się wyłączne rolnictwem. Taki
stan rzeczy wymusza na rządzących zapewnienie pomocy najbiedniejszym i
doprowadzenie do spadku liczby osób żyjących poniżej progu ubóstwa oraz
nieposiadających dostępu do najpotrzebniejszych produktów i usług.

21
Następnym celem władz centralnych jest zwiększanie efektywności rolnictwa oraz
uzyskanie 4-proc. wzrostu PKB z tego sektora. Modernizacja rolnictwa ma doprowadzić
do zwiększenia plonów, a tym samym pomóc uzyskać dodatkowe 20 milionów ton
żywności dla najuboższych. Rząd zdecydował też o dwukrotnym podniesieniu wydatków
na szkolnictwo, czego efektem ma być: wzrost dostępności do edukacji dla
najuboższych, poprawienie jakości nauczania, zmniejszenie o 30 procent liczby uczniów
szkół podstawowych, którzy nie kończą nauki, wzrost liczby studentów z 11 proc. do 21
proc. oraz powstanie wyższych uczelni, których poziom nie będzie odbiegał od
światowych standardów. Poprawa usług medycznych, wraz ze zwiększoną ich
dostępnością, ma poprawić stan zdrowia obywateli. Rezultatem tych działań ma być
zmniejszenie o połowę: niedożywienia u dzieci, anemii u kobiet i dziewczynek oraz
poprawienie standardów rodzenia.
W zakresie bezpieczeństwa energetycznego podkreślono znaczenie tanich surowców,
oszczędzania w tym sektorze, wyższej wydajności oraz rozwoju odnawialnych źródeł
energii.

Inflacja
Wskaźnik inflacji wyniósł w 2013 r. 9,7 proc. W ostatnim roku budżetowym deficyt
ukształtował się na poziomie 5,8 proc. Przyczyniły się do tego rosnące wydatki
rządowe, poniesione na rzecz kilku programów socjalnych, w szczególności na rzecz
Narodowego Programu Gwarancji Zatrudnienia na Terenach Wiejskich (Mahatma
Gandhi National Rural Employment Guarantee Programme).
22

23
2009 2010 2011 2012 2013
Wzrost PKB (%)* 7,2 10,1 6,3 3,2 3,8
PKB nominalny (w mld USD)** 1 380,6 1 729,0 1 729,0 1 843,0 1 758,0
PKB per capita (w USD)** 3 200 3 500 3 500 3 900 4 000
Inflacja 7,5 10,2 10,2 9,6 9,7
Eksport towarów i usług (w mld USD) 274,7 353,9 353,9 301,9 317,8
Eksport towarów i usług (wolumen w %) -5,5 12,5 12,5 -13,9 1,3
Import towarów i usług (w mld USD) 346,8 436,7 436,7 503,5 515,1
Import towarów i usług (wolumen w %) -1,8 9,1 9,1 11,2 10,2
Źródło: dane OECD, Economic Outlook, maj 2011; * z wyj. wzrostu PKB, dane
podane w ujęciu roku fiskalnego rozpoczynającego się w kwietniu; ** dane Banku
Światowego.
Wybrane wskaźniki makroekonomiczne
gospodarki Indii

24
Do najważniejszych z punktu widzenia dynamiki rozwoju należały następujące
branże: górnictwo, produkcja przemysłowa, budownictwo, handel, hotelarstwo,
usługi transportowe oraz telekomunikacja.

Otoczenie biznesowe
W opublikowanym wspólnie przez World Bank i International Finance Corporation
rankingu „Doing Business 2013”, grupującym gospodarki przyjazne dla prowadzenia
biznesu, na 183 sklasyfikowane kraje Indie zajęły 132. miejsce. Stosunkowo wysoko
zostały ocenione procedury związane z otrzymaniem kredytu i ochrony inwestorów,
zaś najniżej - czynności związane z uzyskaniem pozwoleń budowlanych, a także
rozpoczęciem działalności biznesowej oraz egzekwowaniem kontraktów. 25

26
Indie to kraj wielkości obszaru Unii Europejskiej, ale o trzykrotnie większej liczbie
ludności, a importuje niewiele więcej niż Polska. Ograniczona „pojemność” rynku
„dzisiaj” nie zamyka zatem dużych perspektywy rozwoju w przyszłości. Wejście na
rynek wymaga jednak znacznych nakładów finansowych. Jest on często niedostępny
dla niedużych firm dysponujących małymi zasobami kapitałowymi bądź nieopłacalny dla
firm dużych, ale planujących rozwój w kategoriach czasowych opartych na kadencji
zarządu. Przy braku ogólnej strategii narodowej wspierania eksportu jest to zapewne
jeden z powodów ciągle ograniczonego zainteresowania Indiami. Pocieszające jest
jednak stałe zainteresowanie, jakie wykazują przedsiębiorstwa związane z górnictwem
oraz eksploatacją gazu i ropy (Famur SA., Kopex S.A., Geofizyka Toruń Sp. z o.o.),
wyrobów higienicznych i kosmetycznych higieny (Toruńskie Zakłady Materiałów
Opatrunkowych S.A.), przemysłem obronnym (Bumar SA, PHZ Cenzin Sp. z o.o.) oraz
opakowań (Canpack S.A.).

27
Coraz większe zainteresowanie wykazują także producenci sprzętu rolniczego, w
mniejszym stopniu producenci z branży chemicznej, maszynowej i konstrukcyjnej.
Zdecydowanie poniżej możliwości zgłaszają zainteresowanie przedsiębiorstwa z branży
urządzeń do przetwórstwa rolno-spożywczego. Dotychczas tylko jedna polska firma,
Obram Sp. z o.o., zdecydowała się na sprzedaż technologii produkcji. Zainteresowania
w zasadzie nie wykazują przedsiębiorstwa związane z gospodarką morską. Obecnie
rynek indyjski jest na etapie rozwoju i uzyskanie udziału w rynku nie wymaga odebrania
go konkurencji. Sytuacja ta jest jednak przejściowa, a konserwatyzm uczestników rynku
spowoduje, że rynek po osiągnięciu dojrzałości będzie bardzo trudno dostępny dla
nowych graczy. Pasywna postawa podmiotów polskich w połączeniu z zachodzącymi
przesunięciami „środków ciężkości” ekonomiki światowej może w przyszłości
spowodować, że Polska pozostanie na uboczu najważniejszych wydarzeń
ekonomicznych XXI w.

Bariery w dostępie do rynku
Warta podkreślenia jest specyfika Indii (odległość geograficzna, ochrona miejscowych
grup interesów, znaczny udział sektora państwowego w niektórych dziedzinach, relacje
cenowo-kosztowe). Narzuca ona stosowanie określonych, stosunkowo zaawansowanych
technik handlu zagranicznego, które często nie są znane polskim przedsiębiorstwom.
Niemniej dotychczasowa współpraca polsko-indyjska utrwaliła dobrą opinię o Polsce
jakodostawcy dóbr i usług, głównie w branży górniczej i energetycznej. 28

29
Mimo dużego potencjału, rynek indyjski jest rynkiem trudnym. Przeszkodami w
handlu są:
• wysoki poziom barier ochronnych (cła i podatki)
• liczne bariery pozataryfowe
• możliwość arbitralnych decyzji urzędniczych, podejmowanie ich w dowolnym czasie, lub
nie podejmowanie w ogóle (czasami może oznaczać to paraliż jakichkolwiek działań)
• utrudnienia w pozyskiwaniu walut na import
• zawiły system gospodarczych regulacji prawnych. Konieczność uzyskiwania licencji
eksportowych i importowych powoduje, że nawet dużym firmom nie opłaca się dokonywać
jednostkowego importu
• skomplikowane i niejasne procedury celne
• duża ilość postępowań antydumpingowych
• często występujące przepisy utrudniające lub eliminujące obrót towarem importowanym
• uprzywilejowanie producentów krajowych przy zamówieniach rządowych

30
Indie, mimo prowadzonej od kilku lat stopniowej liberalizacji i otwieraniu gospodarki na
konkurencję zewnętrzną, nadal trudno uznać za państwo o swobodnym dostępie do
rynku. Kraj ten nie podpisał bowiem porozumienia WTO w sprawie zamówień publicznych
i utrzymuje wysokie preferencje dla lokalnych państwowych producentów (10-15 proc.), a
także dla lokalnych małych przedsiębiorstw (15 proc.). Nadal istnieje lista towarów, które w
drodze zamówień publicznych mogą być kupowane jedynie od lokalnych małych
przedsiębiorców (small scale industries – SSI), choć została ona znacznie zredukowana, z
839 pozycji w 1991 r. do 326 w 2006 r. i 114 obecnie. Istnieje państwowa kontrola cen na
towary spożywcze, farmaceutyki i paliwa, które obecnie, po znacznych podwyżkach cen
ropy naftowej są sprzedawane przez firmy paliwowe ze znacznymi stratami.

31
We wrześniu 2007 r. ustanowiono pułap ceny gazu dla indywidualnych odbiorców poniżej
cen na międzynarodowym rynku, co może powstrzymać firmy prywatne od dalszych
poszukiwań i eksploracji złóż gazu. Podobna sytuacja istnieje w przypadku inwestycji w
energetyce, do których firmy zagraniczne podchodzą z dużą ostrożnością. Dotacje do
rolnictwa – woda, energia, nawozy stanowią niemal 2% wydatków budżetowych i są istotną
przeszkodą w zwiększeniu wydatków z budżetu na inwestycję infrastrukturalne i w
energetyce.

33
W Indiach istnieją następujące podstawowe formy organizacji przedsiębiorstw:
• własność indywidualna (ang. sole proprietorship)
• spółka partnerska (ang. partnership)
• spółka partnerska z ograniczoną odpowiedzialnością (ang. limited liability partnership)
• spółki (korporacje) – zarówno państwowe, jak i prywatne, akcyjne, z ograniczoną
odpowiedzialnością (ang. Corporation).
ABC biznesu

34
ABC biznesu
Indywidualna własność jest najstarszą i najpopularniejszą formą prowadzenia biznesu. Jest
to jednoosobowa organizacja, gdzie pojedyncza osoba posiada, kontroluje i zarządza
przedsiębiorstwem. Z polskich form biznesowych najbardziej przypomina indywidualną
działalność gospodarczą.
Głównymi cechami tej formy przedsiębiorstwa są:
• łatwość założenia, ponieważ nie trzeba przechodzić poprzez zawiłe procedury prawne.
Nie trzeba sporządzać żadnych umów, nie jest nieodzowna rejestracja firmy, aczkolwiek
właściciel może potrzebować licencji dla niektórych specyficznych rodzajów działalności
• kapitał przedsiębiorstwa jest dostarczany przez właściciela
• właściciel ma pełną kontrolę nad przedsiębiorstwem, chociaż może zatrudniać też inne
osoby
• firma nie ma osobnej osobowości prawnej niż jej właściciel
• odpowiedzialność właściciela jest nieograniczona.
Własność indywidualna
(ang. sole proprietorship)

35
ABC biznesu
Spółka partnerska (ang. partnership)
Spółka partnerska zdefiniowana jest jako spółka pomiędzy dwoma lub więcej osobami,
które zobowiązują się dzielić zyski ze wspólnej działalności, a każda z nich ma prawo
działania w imieniu spółki. Właściciele zwykle nazywają się „partners”, a jako kolektyw
„firm”.
Z polskich spółek najbardziej przypomina spółkę prawa cywilnego lub jawną.
Spółka partnerska charakteryzuje się:
• łatwością założenia. Firmy takiej można nawet nie rejestrować, aczkolwiek oznacza to
utratę pewnych korzyści. W wypadku rejestracji firmy dokonuje się tego poprzez
„Registrar of Firms”
• minimalna liczba partnerów to dwóch, maksymalna 10.
Firma nie ma własnej osobowości prawnej, w świetle prawa firma i partnerzy to jedno i to
samo. Jeżeli nie ma umowy, w której postanowiono inaczej, wszyscy partnerzy mają
prawo uczestniczenia w działaniach firmy. Każdy z partnerów ma prawo do uczestnictwa
w zarządzaniu firmą.

36
Odpowiedzialność partnerów jest nieograniczona i solidarna.
Ograniczone jest prawo zbywania udziałów, tj. żaden z nich nie może przekazać ich
osobie trzeciej (z wyjątkiem innych partnerów) bez jednomyślnej zgody innych partnerów.
Spółka musi zostać rozwiązana w wypadku śmierci, niepoczytalności, odejścia na
emeryturę lub bankructwaktóregokolwiek z partnerów.
Spółka partnerska powstaje w wyniku umowy pisemnej lub ustnej. Jeżeli umowa pisemna
zostanie opieczętowana i zarejestrowana, firma funkcjonuje jako „Partnership Deed".
Zasadniczo prawa, obowiązki i odpowiedzialność partnerów opisane są w umowie. Jeżeli
nie, to stosuje się zapisy „The Indian Partnership Act, 1932”.
Umowa o partnerstwie zawiera z reguły następujące szczegóły: nazwę firmy, rodzaj
biznesu, nazwiska partnerów, miasto i miejsce, gdzie będzie prowadzony biznes, kapitał,
który wnosi każdy z partnerów, pożyczki i zaliczki partnerów i odsetki od nich, kwotę
rachunku żyrowego każdego z partnerów i odsetki oraz obowiązki i uprawnienia każdego
z partnerów.
Spółka partnerska nadaje się do prowadzenia biznesu na małą skalę lub świadczenia
usług profesjonalnych (lekarskich, adwokackich itp).
ABC biznesu

37
ABC biznesu
Spółka partnerska z ograniczoną
odpowiedzialnością (ang. Limited
Liability Partnership)
Zasady prowadzenia działalności w tej formie reguluje tzw. Limited Liability Partnership
Bill 2006. Spółka partnerska z o.o. (LLP) ma łączyć w sobie cechy spółki partnerskiej i
spółki z o.o. Spółka taka staje się oddzielną osobą prawną. Odpowiedzialność
partnerów jest ograniczona do wysokości udziałów i mają oni prawo do bezpośredniego
zarządu nad spółką.

38
Niektóre inne podstawowe cechy spółki partnerskiej z o.o.:
• podlega rejestracji w Registrar of Companies (RoC)
• minimalna liczba partnerów to 2 i nie ma górnej granicy ich liczby
• każda spółka będzie miała przynajmniej dwóch wyznaczonych partnerów
odpowiedzialnych za zgodność z prawem działań firmy
• wzajemne zobowiązania partnerów reguluje umowa pomiędzy nimi lub nimi a spółką, w
wypadku jej braku obowiązuje ogólna legislacja
• każdy z partnerów działa w imieniu LLP, ale nie innych partnerów
• partner może wystąpić ze spółki
• odpowiedzialność partnerów jest nieograniczona, jedynie gdyby LLP lub jej partnerzy
stosowali bezprawne praktyki na szkodę kredytodawców lub osób trzecich
• ustawa ta daje również prawo działania w Indiach zagranicznych LLP.
ABC biznesu

39
ABC biznesu
Spółki prywatne zakładane są i działają na mocy Ustawy o Spółkach (ang. Companies
Act, 1956), charakteryzują się następującymi cechami:
• odpowiedzialność wspólników jest ograniczona
• maksymalna liczba udziałowców ograniczona jest do 50 (wyłączając pracowników), zaś
minimalna to dwóch
• ograniczone jest prawo transferu udziałów
• zakazana jest publiczna sprzedaż akcji
• nie jest możliwe przyjmowanie depozytów od osób indywidualnych
• minimalny kapitał spółki z o.o. powinien wynosić 100.000 Rs, musi posiadać przynajmniej
dwóch akcjonariuszy i dwóch dyrektorów.
Spółki (korporacje) prywatne (z o.o.)
(ang. Corporation)

40
ABC biznesu
Spółki publiczne (akcyjne)
Spółka publiczna jest zdefiniowana jako taka, która nie jest spółką prywatną (z o.o.).
Jej założenie, działanie, zamknięcie i wszelkie inne przejawy działalności są bardzo ściśle
uregulowane, a procedury bardziej skomplikowane niż w przypadku spółki prywatnej (z
o.o.). Akcje są swobodnie transferowalne. Odpowiedzialność ograniczona do wysokości
udziałów. Warto też zwrócić uwagę, iż stosownie do Companies Act spółka prywatna,
która jest córką spółki publicznej jest traktowana jak spółka publiczna.
Minimalny kapitał spółki publicznej winien wynosić 500.000 INR, przy minimalnej liczbie
siedmiu wspólników (nie ma ograniczenia co do ich maksymalnej ilości) i trzech
dyrektorów. W przypadku spółek zarówno publicznych, jak i prywatnych, jeżeli nawa firmy
indyjskiej zawiera słowo „India”, to kapitał minimalny powinien wynosić minimum 500.000
INR.

41
ABC biznesu
Korporacje zagraniczne
Obecność w Indiach spółek zagranicznych, mających siedzibę poza Indiami, ale
posiadających w kraju biura przedstawicielskie, biura projektowe, oddziały itd. jest również
regulowana Ustawą o Spółkach (ang. Companies Act, 1956), która zawiera specjalnie dla
nich przeznaczone zapisy.

42
ABC biznesu
Spółki-córki
Najkorzystniejszą formą prawną dla inwestora zagranicznego jest spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością. Podstawowe cechy spółek omówiono powyżej.
Inwestor ma w niej pełną kontrolę nad firmą i prawo do maksymalnego zysku. Spółka-
córka może zostać założona jako spółka prywatna lub publiczna. Wygodniej założyć jest
spółkę prywatną, ponieważ może ona liczyć od dwóch do 50 wspólników i nie stosuje się
do niej wielu zapisów Companies Act. Ponadto są dozwolone ograniczenia w transferze
akcji i nie jest dozwolone zaproszenie do publicznej subskrypcji akcji. Kapitał założycielski
spółki prywatnej musi wynosić 100.000 INR, podczas, gdy publicznej 500.000. W spółce
publicznej obowiązuje swobodny transfer udziałów, a do założenia firmy potrzeba co
najmniej siedmiu wspólników.
Spółkę publiczną warto założyć, kiedy konieczne są wysokie nakłady kapitałowe lub
wprowadzenie papierów dłużnych firmy na giełdę, bądź pożądany jest łatwy transfer
udziałów.

43
Z kolei spółkę prywatną warto założyć, kiedy:
• planuje się mniejszy biznes z niższymi nakładami kapitałowymi
• dla biznesu rodzinnego bądź osób blisko związanych ze sobą
• kiedy chce się zachować pełną kontrolę nad firmą
• w przypadku małej liczby wspólników i kiedy pragnie się ograniczyć ich liczbę
Spółka-córka może być założona w tych sektorach, gdzie dozwolone są 100 proc. FDI.
Spółka-córka, założona według prawa indyjskiego, dla celów podatkowych będzie uznana
za osobę krajową. W porównaniu z oddziałem czy biurem łącznikowym (omówionymi
poniżej) spółka-córka zapewnia większą elastyczność w prowadzeniu biznesu, aczkolwiek
procedury likwidacyjne są bardziej skomplikowane niż w przypadku oddziału czy biura
łącznikowego lub projektowego.
ABC biznesu

44
Główne cechy spółki-córki to:
• fundusze mogą być pozyskiwane poprzez udziały, dług (zarówno zagraniczny, jak i
krajowy) oraz kapitał zapasowy
• obowiązują indyjskie przepisy dotyczące cen transferowych
• nie jest wymagana zgoda na repartycję dywidend.
ABC biznesu

45
ABC biznesu
Oddział
Korporacje zagraniczne mogą otwierać swoje oddziały dla prowadzenia działalności w
Indiach. Oddział może prowadzić taką samą lub podobną działalność do tej prowadzonej
za granicą. Dla otwarcia oddziału w Indiach firmy zagraniczne potrzebują specjalnego
pozwolenia RBI. Takie pozwolenie opisuje rodzaje działalności, jakie oddział może
prowadzić w Indiach. Inne niż wymienione w pozwoleniu nie są dozwolone. Oddział musi
również zostać zarejestrowany w Rejestrze Spółek, zgodnie z określonymi procedurami
przewidzianymi w Ustawie o Spółkach z 1956 r.

46
Oddział może prowadzić następujące rodzaje działalności:
• eksport/import towarów
• świadczenie usług specjalistycznych lub konsultacyjnych
• prowadzenie prac badawczych, w które zaangażowana jest spółka matka
• promocję współpracy technicznej lub finansowej pomiędzy firmami indyjskimi a spółka
matką lub firmami zagranicznymi
• przedstawicielstwo spółki matki w Indiach i działanie jako agent ds. sprzedaży lub kupna
• świadczenie usług w sektorze IT i rozwijanie softwaru w Indiach
• prowadzenie obsługi technicznej produktów dostarczonych przez firmę matkę
• usługi transportu morskiego i lotniczego (jako oddział zagranicznych linii żeglugowych lub
lotniczych)
• produkcję, jeżeli oddział jest zlokalizowany w Specjalnych Strefach Ekonomicznych (ang.
SEZ – special economic zone)obsługi technicznej produktów dostarczonych przez firmę
matkę
• każdą inną działalność, jeżeli ma na to pozwolenie RBI
ABC biznesu

47
Oddział może nabywać nieruchomości potrzebne do prowadzenia działalności zezwolonej
przez RBI. Dla celów podatkowych oddział traktowany jest jako część firmy zagranicznej w
Indiach i podlega opodatkowaniu jak firmy zagraniczne. Zyski oddziału po opodatkowaniu
mogą być transferowane do firmy zagranicznej, z uwzględnieniem wytycznych RBI, nie
trzeba zostawiać w Indiach ich części jako rezerwy. W wypadku kiedy przychody powstały
w Indiach i są to tzw. royalties, opłaty za usługi techniczne, odsetki i zyski kapitałowe,
oddział może przekazywać zyski do Centrali bez potrzeby uzyskiwania uprzedniej zgody
RBI. Nadwyżka funduszy powstała po zakończeniu działalności może być wytransferowana
do firmy zagranicznej po uzyskaniu zgody RBI.
ABC biznesu

48
Założenie oddziału
W celu założenia oddziału firma zagraniczna musi złożyć podanie do Chief General
Manager, Exchange Control Department (ang. Foreign Investment Division), RBI Central
Office, Mumbai na formularzu FNC-1. Podania rozpatrywane są na zasadzie case-to-case.
Pozwolenia wydaje się z reguły w ciągu 2 do 4 tygodni. Podanie winno zawierać:
• opis działalności firmy na świecie
• powody zamiaru otwarcia oddziału
• wynikające z tego konsekwencje dla przepływów dewizowych.
ABC biznesu

49
Zgoda ze strony RBI nie jest wymagana, jeżeli firma planuje otworzyć oddział w SEZ w
celu podjęcia działalności produkcyjnej lub usługowej, pod warunkiem, że: dzieje się to w
sektorach, gdzie dozwolone są 100 proc. FDI; taki oddział działa zgodnie z zasadami
Companies Act; działa jako jednostka samodzielna i w wypadku likwidacji biznesu, dla
przelewu kwoty pozostałej po likwidacji zgłosi się z przepisanymi dokumentami
do autoryzowanego dealera (tj. instytucji upoważnionej przez RBI do obrotu dewizami).
Zaletą oddziału jest łatwość działania i prosta procedura likwidacji. Z drugiej strony
działalność oddziału jest ściśle regulowana wytycznymi kontroli dewizowej, co może być
ograniczeniem, gdyby firma miała plany rozwoju lub dywersyfikacji działalności w Indiach.
ABC biznesu

Biuro łącznikowe
50
ABC biznesu
Firmy zagraniczne, pod warunkiem uzyskania zgody RBI, mają prawo zakładania biur
łącznikowych w Indiach. Biura te są ich własnością i są przez nie całkowicie kontrolowane.
Służą one jako „kanał komunikacyjny” pomiędzy firmą zagraniczną i indyjskimi klientami.
Najczęściej biura takie zakładane są w celu promocji firmy i badania możliwości rozwoju
ekspansji firmy w tym kraju. Otwarcie i prowadzenie działalności przez biuro łącznikowe
regulowane jest przez FEMA z poprawkami. Ponadto obowiązują zasady określone w
pozwoleniu RBI. Podlega ono rejestracji w rejestrze spółek.

51
Biuro łącznikowe może prowadzić następujące rodzaje działalności:
• reprezentację firmy macierzystej w Indiach
• promocję eksportu/importu do/z Indii
• promocję współpracy technicznej/finansowej pomiędzy firmą macierzystą i firmami w
Indiach
• działanie jako kanał informacyjny pomiędzy firma macierzystą i firmami indyjskimi.
Musi też spełnić następujące warunki:
• wszystkie wydatki muszą być pokrywane ze środków dewizowych otrzymanych z
zagranicy
• nie może podejmować działalności handlowej czy przemysłowej, a jego działania muszą
ograniczać się do przekazywania informacji pomiędzy centralą i potencjalnymi indyjskimi
klientami
• takie biura nie mogą pobierać żadnych prowizji ani otrzymywać żadnych przychodów
od klientów indyjskich za świadczenie usług informacyjnych
• biuro musi przedkładać do RBI raport roczny certyfikowanego biura księgowego,
raport działań rocznych i inne dokumenty.
ABC biznesu

52
Biuro łącznikowe nie ma obowiązku podatkowego, ponieważ nie generuje przychodów w
Indiach. Podanie o założenie biura łącznikowego w Indiach należy złożyć w centrali RBI
(ang. Foreign Investment Division). Jeżeli zostanie udzielona odpowiedź pozytywna,
wydaje się pozwolenie wstępnie na trzy lata. Następnie należy powiadomić Registrar of
Companies. Podania o przedłużenie pozwolenia składa się we właściwym biurze
regionalnym RBI.
Warto zaznaczyć, że firma ubezpieczeniowa posiadająca zezwolenie Insurace Regulatory
and Development Authority na podstawie Insurace Regulatory and Development Authority
Act, 1999 nie potrzebuje zgody według przepisów FEMA.
ABC biznesu

53
ABC biznesu
Biuro projektu
Firma zagraniczna może założyć w Indiach biuro projektu dla wykonania
konkretnego kontraktu. RBI wydał ogólne zezwolenie na zakładanie takich biur pod
następującymi warunkami:
• firma zagraniczna uzyskała kontrakt od firmy indyjskiej na realizacją projektu w Indiach
• projekt musi być finansowany z przelewów z zagranicy lub
• projekt musi być finansowany przez międzynarodową agencje finansową (np. Bank
Światowy, MFW itp.) lub
• na projekt musi wyrazić zgodę właściwa władza
• firmie indyjskiej, której przyznano kontrakt, musi na projekt zostać przyznany kredyt
przez publiczną instytucję finansową lub bank w Indiach.

54
Tak jak oddział, biuro projektu traktowane jest jako „przedłużenie” firmy zagranicznej w
Indiach i opodatkowane jest tak jak firma zagraniczna. RBI wydał także ogólne zezwolenie
przedsiębiorstwom zagranicznym do transferu nadwyżki finansowej po zakończeniu lub
likwidacji projektu. Stosownie do Companies Act należy także powiadomić Registrar of
Companies.
ABC biznesu

Joint venture
55
ABC biznesu
Jest to stosunkowo popularna droga do ustanowienia własnej obecności w Indiach. W
sektorach, gdzie 100 proc. FDI nie są dozwolone może to być jedyny sposób na założenie
własnej struktury. Główną zaletą joint-venture jest wniesiona przez partnera wiedza i
umiejętność poruszania się po rynku, czasem aport rzeczowy w formie nieruchomości, co
w Indiach jest niesłychanie ważne. Ryzykiem jest brak pełnej kontroli nad spółką, w
wypadku sporu partner miejscowy będzie na ogół w uprzywilejowanej pozycji. Dlatego też
przed przystąpieniem do joint venture należy rozpatrzyć wiele czynników. Czynnikiem
kluczowym jest dobór właściwego partnera, a nie jest to łatwe. Przed rozpoczęciem
negocjacji strony winny zawrzeć porozumienie o poufności. W Indiach takie porozumienia
są wykonalne.

56
Następnym, po wstępnych negocjacjach, będzie podpisanie tzw. Memorandum of
Understanding (MoU), które zawiera podstawowe informacje o projekcie i stwierdza
intencje stron zawarcia porozumienia, chociaż nie jest prawnie wiążące. Ostateczne
porozumienie pomiędzy wspólnikami zostanie ujęte w tzw. Articles of Association spółki
indyjskiej, które konstytuują podstawowe zasady tworzonej spółki. Porozumienie o joint
venture definiuje wzajemne prawa stron i wytyczne sprawnego funkcjonowania firmy.
ABC biznesu

57
Powinno ono zawierać także niektóre istotne zapisy:
• zezwolenia i licencje
• finansowanie: Jest to szczególnie ważne, że partnerzy mogą wnosić nie tylko wartości
gotówkowe
• cel utworzenia. Podział udziałów lub akcji: W punkcie tym należy również zawrzeć
informacje o rodzajach akcji, wynikających z tego prawach, transferach udziałów;
zasadach zgromadzeń udziałowców, prawach do głosowania itd.
• zarząd, a tu między innymi: „konstytucja” rady dyrektorów, zasady zebrań (udziałowców i
dyrektorów), mianowanie i odwoływanie najwyższego zarządu, zasady i warunki rozwoju
biznesu
ABC biznesu

58
• rozwiązywanie sporów. Punkt ten należy sformułować bardzo uważnie, ponieważ o spór
pomiędzy partnerami nie jest trudno. Spory można rozstrzygać na drodze negocjacji,
mediacji czy arbitrażu (indyjskie prawo daje takie możliwości); można na drodze sądowej,
ale jest ona bardzo długa i kosztowna, a jej skuteczność może być ograniczona
• poufność
• rozwiązanie umowy. Należy tu podać okoliczności, które prowadzą do rozwiązania
umowy, jak np. niedotrzymanie umowy, niewypłacalność itd. Można zawrzeć też klauzulę
siły.
Uwzględniając wielkość oraz skalę rynku indyjskiego Indii można się zastanowić, czy nie
posiadać tam własnej sieci dystrybucyjnej. Jeśli firma nie jest gotowa utworzyć swój oddział
w Indiach, warto rozważyć korzystanie z usług lokalnych agentów, przedstawicieli i
dystrybutorów. Jeśli zamiarem firmy jest prowadzenie sprzedaży na terenie całych Indii,
wówczas celowym jest utworzenie sieci lokalnych agentów i dystrybutorów mających
licencje importowe.
ABC biznesu

59
Potencjalny Agent pozyskuje klientów i jest wynagradzany w formie prowizji. Przedstawiciel
otrzymuje stałą niewielka pensję oraz prowizję od wygenerowanej sprzedaży. Dystrybutor
zaś działa jak importer, to znaczy kupuje towar na swój rachunek, składuje go i
odsprzedaje finalnemu klientowi (ta forma jest bardzo trudna i rzadka z racji dosyć
skomplikowanych procedur importowych). Z powodu ryzyk związanych ze składowaniem
towaru, zwykle wynagrodzenie dystrybutora jest wyższe niż agenta lub przedstawiciela.
Przed dokonaniem wyboru agenta lub dystrybutora jest wymagana szczególna ostrożność i
przeprowadzenie drobiazgowego badania oraz nie dokonywanie przedpłat. Jest to
konieczne nawet, jeśli wstępne kontakty dostarczyły pozytywnych opinii o kandydacie. Przy
ocenie kandydata warto wziąć pod uwagę: reputację, zasoby finansowe, gotowość do
inwestowania, pozycje rynkową zdolność kredytową oraz poradę WPHiI.
ABC biznesu

60
Idealny kandydat na agenta powinien mieć bardzo dobre kontakty z bankami, aby móc
uzyskiwać kredyt i być w stanie sprzedawać cały zakres towarów oferowanych przez
swego mocodawcę. Jest istotne, aby przyszły agent posiadał nowoczesną infrastrukturę
jak: magazyn, salon wystawienniczy oraz wyszkolonych pracowników. Zdarza się, że
kandydat na agenta jest już związany z wieloma innymi firmami. Może to spowodować, że
nie będzie miał czasu na skuteczny rozwój interesów nowego klienta. Ważne jest także,
aby chciał on wyjść poza już posiadane kontakty i rozwijać nowe rynki w sposób
agresywny. Mały agent może być bardzo dobrym rozwiązaniem w niektórych sytuacjach.
Indie, z uwagi na wielkość swego terytorium słabą infrastrukturę drogową stanowią nie
lada wyzwanie logistyczne dla agentów i dystrybutorów. Dlatego korzystne może być
wyznaczanie na agentów małych firm, mających swe siedziby w regionach
zamieszkiwanych przez klientów.
ABC biznesu

61
Osoba dobrze znająca produkt i posiadająca umiejętności marketingowe może być
lepszym rozwiązaniem niż duża firma. Przed podpisaniem umowy agencyjnej konieczne
jest zasięgnięcie w banku informacji o standingu finansowym kandydata, jego zdolności
kredytowej i innych informacji z różnych źródeł jak: prawnicy, stowarzyszenia zawodowe.
Warto upewnić się czy kandydat posiada techniczne doświadczenie i umiejętności w
zakresie produktów technicznych oferowanych przez mocodawcę.
ABC biznesu

Indie

Recommended

Recommended

More Related Content

More from PortalPromocjiEksportu

More from PortalPromocjiEksportu (20)

Indie