Οι σημειώσεις της παρουσίασης του 44ου κεφαλαίου της Γεωγραφίας της Ε' τάξης Περισσότερες πληροφορίες για την παρουσίαση και την ανάπτυξη του κεφαλαίου στην ιστοσελίδα της "Σχολικής Αποθήκης" στο link: http://educationalstorageegeo.weebly.com/44-kappa973pirhoomicronsigmaf-tauomicron-phiupsilonsigmaiotakappa972-piepsilonrhoiotabeta940lambdalambdaomicronnu.html

1. Ελληνισμός
εκτός συνόρων
Δ’ Ενότητα
13ος Κύκλος
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος

2. Στην ενότητα αυτή θα μάθετε για:
Eικόνα 44 α. Η Μονή του
Σινά
Eικόνα 44 β.
Αμάσεια
Εικόνα 44 γ. Αγία Σοφία, Κωνσταντινούπολη
το φυσικό περιβάλλον και τους κατοίκους της Κύπρου
τον Ελληνισμό της Διασποράς
τις ελληνικές εστίες της αρχαιότητας
To video να προβληθεί δυο φορές, την πρώτη φορά χωρίς υπότιτλους και την
δεύτερη με υπότιτλους, ανάμεσα στις προβολές μπορούν να γίνουν ερωτήσεις όπως:
● Τι είδους ταξίδι θα κάνουμε σε αυτήν την ενότητα; (στον τόπο και στον χρόνο)
● Γιατί θα κάνουμε τέτοιο ταξίδι; (για να γνωρίσουμε τον Ελληνισμό εκτός
συνόρων)
Όσες ερωτήσεις δεν απαντηθούν επαναλαμβάνονται μετά την δεύτερη προβολή
Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι εικόνες οι οποίες θα πρέπει να συνδεθούν με την
ενότητα και τον Ελληνισμό εκτός συνόρων με ερωτήσεις όπως:
● Ξέρετε πού είναι η Μονή του Σινά; (κλικ στο link ή στην εικόνα για σχετικό
άρθρο στη Βικιπαίδεια)
(Μπορούν να προστεθούν πληροφορίες για την χερσόνησο του Σινά, την σχέση της με
την Ελλάδα και την ορθοδοξία, να σημειωθεί η θέση της στον παγκόσμιο χάρτη κλπ.)
● Ξέρετε πού βρίσκεται η Αμάσεια; (κλικ στο link ή στην εικόνα για σχετικό
άρθρο στη Βικιπαίδεια)
(Μπορούν να προστεθούν πληροφορίες για την Αμάσεια, την σχέση της με την
Ελλάδα και την ορθοδοξία, να σημειωθεί η θέση της στον παγκόσμιο χάρτη κλπ.)

3. Για την Αγία Σοφία, μπορούν να γίνουν ερωτήσεις σύμφωνα με το σχετικό μάθημα
της ιστορίας.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα θέματα αυτού του κύκλου

4. Παρουσίαση κύκλου
Κεφάλαια κύκλου:
● 44ο: Κύπρος: Το φυσικό περιβάλλον
● 45ο: Κύπρος: Το ανθρωπογενές
περιβάλλον
● 46ο: Ο Ελληνισμός της διασποράς
● 47ο: Το ελληνικό στοιχείο στις
αρχαίες ελληνικές εστίες
Το video να προβληθεί 2 φόρες. Την πρώτη φορά χωρίς υπότιτλους και την δεύτερη
με υπότιτλους. Ενδιάμεσα μπορούν να γίνουν ερωτήσεις όπως:
● Γιατί είμαστε στο αεροπλάνο;
● Τι είδους ταξίδι θα κάνουμε; (αεροπορικό, σε όλον τον κόσμο, στον χρόνο)
● Τι θα δούμε εκεί που θα πάμε;
● Ποιοι οι λόγοι της μετανάστευσης των Ελλήνων από τα αρχαία χρόνια
σύμφωνα με την Έλλη;
● Τι και ποια μέρη παρουσιάζονται στις οθόνες των καθισμάτων; (χορευτικό από
την Κύπρο, Αυστραλία, Ιαπωνία, Βραζιλία - Ρίο)
Όσες ερωτήσεις δεν απαντηθούν ενδιάμεσα στις προβολές επαναλαμβάνονται στο
τέλος της δεύτερης προβολής
Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα κεφάλαια του κύκλου

5. Κεφ. 44: Κύπρος: Το
φυσικό περιβάλλον
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
● για τη γεωγραφική θέση και
● τα κυριότερα γεωμορφολογικά
στοιχεία της Κύπρου
Το video να παίξει 2 φόρες. Την πρώτη χωρίς υπότιτλους και την δεύτερη με
υπότιτλους. Ενδιάμεσα μπορούν να γίνουν ερωτήσεις όπως:
● Πού βρισκόμαστε (Στην Κύπρο, στην οροσειρά της Τροόδου)
● Πόσες οροσειρές έχει η Κύπρος
● Ποια είναι η άλλη; (Πεντάκτυλος)
● Ποιος είναι ο μύθος του Διγενή Ακρίτα που την συνδέει με το Βυζάντιο (από το
σχετικό μάθημα της ιστορίας για τους Ακρίτες)
● Ποιο είναι το θέμα αυτού του κεφαλαίου (γεωμορφολογικό και φυσικό
περιβάλλον)
● Τι παρουσιάζεται στο tablet? (Αγρίνο, ενδημικό είδος κατσικιού στην Κύπρο)
Όσες ερωτήσεις δεν απαντηθούν ενδιάμεσα στις προβολές επαναλαμβάνονται στο
τέλος της δεύτερης προβολής
Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι στόχοι του μαθήματος

6. Εικόνα 44.1: Χάρτης παραμεσόγειων χωρών
Παρατηρήστε τον παραπάνω χάρτη και
προσδιορίστε τη θέση της Κύπρου ως προς την
Ελλάδα. Μπορεί να θεωρηθεί η θέση της τόπος
συνάντησης λαών από διαφορετικές ηπείρους;
Σε ποιες ηπείρους είναι κοντά η Κύπρος;
Αφρική
Ασία
Ευρώπη
Κύπρος
Το πρώτο link οδηγεί σε διαδραστικό χάρτη των χωρών της Μεσογείου στο
Φωτόδεντρο
Το δεύτερο link οδηγεί σε διαδραστικό πολυχάρτη των χωρών της Ευρώπης στο
Φωτόδεντρο
Η Κύπρος βρίσκεται νοτιοανατολικά της Ελλάδας. Η Κύπρος, που ανήκει στην
Ευρώπη, βρίσκεται πιο κοντά στην Ασία αλλά και στην Αφρική έτσι, ο χαρακτηρισμός
σαν “σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών” της ταιριάζει απόλυτα.

7. Εικόνα 44.2: Γεωμορφολογικός χάρτης της Κύπρου
Η Κύπρος βρίσκεται στην Ανατολική Μεσόγειο
και είναι το τρίτο μεγαλύτερο νησί της μετά τη
Σικελία και τη Σαρδηνία.
Το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους της
Κύπρου είναι ορεινό. Νοτιοδυτικά υψώνεται η
οροσειρά Τρόοδος με ψηλότερο βουνό τον
Κυπριακό Όλυμπο. Βορειοανατολικά υψώνεται η
οροσειρά του Πενταδάκτυλου. Ανάμεσα στις δύο
αυτές οροσειρές εκτείνεται η πεδιάδα της
Μεσαορίας (Μεσαριάς). Yπάρχουν και άλλες μικρές
πεδιάδες και εύφορες κοιλάδες στο νησί.
Παρατηρήστε το χάρτη της εικόνας 44.2 και
βρείτε μεταξύ ποιων κόλπων εκτείνεται η
πεδιάδα της Μεσαορίας.
Η πεδιάδα της Μεσαορίας (Μεσαριάς) βρίσκεται μεταξύ των οροσειρών Τρόοδος και
Πενταδάκτυλος και μεταξύ των κόλπων Μόρφου και Αμμοχώστου. Στο κέντρο της
πεδιάδας βρίσκεται και η πρωτεύουσα της Κύπρου, η Λευκωσία

8. Εικόνα 44.2: Γεωμορφολογικός χάρτης της Κύπρου
Ο οριζόντιος διαμελισμός της Κύπρου
αποτελείται από πολλούς κόλπους, μία μεγάλη
χερσόνησο και πολλές άλλες μικρές. Εντοπίστε
τα στοιχεία αυτά στο χάρτη. Δείξτε και τις δύο
μεγάλες οροσειρές της.
Το ποτάμιο σύστημα της Κύπρου
αποτελείται από πολλά μικρά ποτάμια, τα
περισσότερα από τα οποία έχουν τις πηγές τους
στην οροσειρά του Τροόδους. Κατά μήκος των
ποταμών οι Κύπριοι έχουν κατασκευάσει μικρά
φράγματα και τεχνητές λίμνες, για να
χρησιμοποιούν το νερό για ύδρευση και άρδευση.
Εντοπίστε τα ποτάμια της Κύπρου στο
χάρτη της εικόνας 44.2 και βρείτε ποια από
αυτά εκβάλλουν στον κόλπο της Μόρφου, της
Αμμοχώστου και της Λεμεσού.
Πεδιαίος ποταμός - Λευκωσά
Θέμα 1ο:
Η μεγαλύτερη χερσόνησος της Κύπρου είναι η χερσόνησος της Καρπασίας. Οι
μικρότερες χερσόνησοι είναι οι: Κορμακίτης, Στάζουσα, Πλακωτή, Απόστολος
Ανδρέας, Ελαία, Γκρέκο, Κίτιο, Γάτα, Ζευγάρι, Άσπρο, Δρέπανο, Αρναούτης (Ακάμας)
και οι κόλποι: Μόρφου, Αμμοχώστου, Λάρνακας, Ακρωτηρίου (Λεμεσού) Επισκοπής,
Χρυσοχούς.
Θέμα 2ο:
Τα κυριότερα ποτάμια της Κύπρου είναι: ο Πεδιαίος (Πηδιάς), ο Γιαλιάς (Ιδαλίας), ο
Οβγός, ο Σερράχης, ο Σταυρός, ο Ξερός και ο Κούρης.
Στον κόλπου της Μόρφου εκβάλλου ο Οβγός και ο Σερράχης, στον κόλπο της
Αμμοχώστου ο Πεδιαίος και ο Γιαλιάς, στον Κόλπο της Χρυσοχούς ο Σταυρός και
στον κόλπο της Επισκοπής ο Κούρης. Στον κόλπο της Λεμεσού εκβάλλουν ο
ποταμός Γαρύλλης και ο ποταμός Γερμασόγεια (οι οποίοι δεν αναγράφονται στον
χάρτη)

9. Το κλίμα της Κύπρου είναι μεσογειακό με θερμό,
ξηρό καλοκαίρι και ήπιο χειμώνα.
Οι στίχοι του ποιητή Μαλένη παρουσιάζουν
και μερικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το
κλίμα της Κύπρου. Ας βρούμε τα στοιχεία
αυτά, για να συμπληρώσουμε τα
χαρακτηριστικά του κυπριακού κλίματος.
Γη του ξεραμένου λιβαδιού,
Γη της πικραμένης Παναγιάς,
Γη του λίβα, τ’ άδικου χαμού,
τ’ άγριου καιρού των Ηφαιστείων,
χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένο στο Πέλαγος
Χρυσοπράσινο φύλλο
Στίχοι: Λεωνίδας Μαλένης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Πρώτα ακούμε το τραγούδι και μετά ρωτάμε τι είδους κλίμα, κατά την γνώμη των
μαθητών, έχει η Κύπρος

10. Το κλίμα της Κύπρου ευνοεί την ανάπτυξη του
κυπριακού δάσους, που είναι το σπουδαιότερο
μέρος της χλωρίδας του νησιού. Τα δάση επιδρούν
ευεργετικά στο έδαφος, ενισχύουν την οικονομική
ανάπτυξη του τόπου και συμβάλλουν στην
ψυχαγωγία των κατοίκων. Τα δέντρα που
αναπτύσσονται είναι το άγριο πεύκο, ο κυπριακός
κέδρος (ενδημικό είδος), ο πλάτανος, η λεύκα, ο
ασπάλαθος, το κυπαρίσσι, η αγριοκουμαριά, η
λυγαριά κ.ά.
Στα κυπριακά δάση και ιδιαίτερα στο δάσος της
Πάφου ζει το αγρινό ή μουφλόν, χαρακτηριστικό
είδος της κυπριακής πανίδας. Είναι ένα ενδημικό
είδος αγριοπρόβατου, που προστατεύεται αυστηρά
από το Τμήμα Δασών της Κυβέρνησης της Κύπρου.
Ομαδική δραστηριότητα (προαιρετική)
Χωρισμένοι σε δύο ομάδες ας συγκεντρώσουμε
περισσότερες πληροφορίες για την πλούσια
χλωρίδα και την πολύ ενδιαφέρουσα πανίδα της
Κύπρου. (Μη ξεχάσουμε το Αγρινό ή Μουφλόν).
Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό…
Κερύνεια, πόλη αγαπημένη…
Το θέαμα είναι μοναδικό. Ένας ζωγραφικός πίνακας
νεπανάληπτης τέχνης απλώνεται μπροστά στα μάτια μας.
Όλα λούζονται στο φως του μαγιάτικου ήλιου. Η γαλάζια
θάλασσα, τα δαντελωτά ακρογιάλια της Λάμπουσας και της
Γλυκιώτισσας, οι καταπράσινοι κάμποι με τις ελιές, τις
χαρουπιές και τις λεμονιές, οι βουνοπλαγιές με τα
αγριολούλουδα, όλα ένα αρμονικό σύνολο χρωμάτων και
σχημάτων. Και στο βάθος όνειρο γλυκύτατο, ξαπλωμένη
ήρεμα στ’ ακρογιάλι, η αιθέρια λεπτοκαμωμένη πόλη του
Πράξανδρου μας περιμένει…
Ομαδική δραστηριότητα:
Πρώτη Ομάδα: Χλωρίδα
Δέντρα: κυπριακός κέδρος, άγριο πεύκο, πλάτανος, λεύκα, ασπάλαθος, κυπαρίσσι,
αγριοκουμαριά, λυγαριά, ελιά, χαρουπιά, λεμονιά, αμπέλια, πορτοκαλιά, μηλιά.
Επίσης, λαχανικά, καπνός, σιτηρά, βαμβάκι, ντοματιά, πεπονοειδή (πεπόνια,
καρπούζια) κ.ά.
Δεύτερη ομάδα: Πανίδα
Αγρίνο ή μουφλόν (ενδημικό είδος αιγοπροβάτου). Άλλα ζώα είναι φίδια, σαύρες,
χελώνες, πεταλούδες, βάτραχοι, αρπακτικά πουλιά, φώκιες, καβούρια, δελφίνια,
αλεπούδες, φλαμίγκο, λαγοί κ.ά.

11. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητα 1η
Με τη βοήθεια του χάρτη του βιβλίου σου ζωγράφισε κι εσύ στο πλαίσιο που ακολουθεί τον
γεωμορφολογικό χάρτη της Κύπρου. Σημείωσε και τα ονόματα βουνών, ποταμών, πεδιάδων και
άλλων γεωμορφολογικών στοιχείων που θα ζωγραφίσεις.

12. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητα 2η
«Στείλε» στην Κύπρο ό,τι της ταιριάζει:
ΚΥΠΡΟΣ
Νησί της Δυτικής Μεσογείου
Έντονος οριζόντιος διαμελισμός
Ηπειρωτικό κλίμα
Οροσειρά της Ίδης
Τρίτο σε μέγεθος νησί της Μεσογείου
Κόλπος της Μόρφου
Μεγάλες φυσικές λίμνες
Λίβας (θερμός άνεμος) από την Αφρική
Οροπέδιο Λασιθίου
Πεδιάδα Μεσαριάς

13. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητα 3η
Λύσε τον γρίφο και θα μάθεις πώς ονομαζόταν η Κύπρος στα παλιά χρόνια, επειδή στο έδαφός της
αναπτύσσονταν πολλά ερπετά εξαιτίας του θερμού κλίματος και των μεγάλων διαστημάτων
ανομβρίας.
_ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Το ψηλότερο βουνό της οροσειράς του Τροόδους
Τα κατασκευάζουν οι Κύπριοι για άρδευση και ύδρευση
Της Κύπρου είναι θερμό και ξηρό (αντίστροφα)
Είναι και του Πενταδάκτυλου
Γι’ αυτήν κατασκευάζονται φράγματα και λίμνες
Ποταμός που διαρρέει το λεκανοπέδιο της Μόρφου
Στον κόλπο της εκβάλλουν μικροί ποταμοί
ΟΛΥΜΠΟΣ
ΦΡΑΓΜΑΤΑ
ΙΡΙΑΚΟΛΑΚ
ΟΡΟΣΕΙΡΑ
ΥΔΡΕΥΣΗ
ΣΕΡΡΑΧΗΣ
ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ

14. Ώρα για διάβασμα.
Καλή
συνέχεια!!!
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος