Artikel over het onderschatte belang van onderzoek door volhardende wetenschappers om de aarde een beetje leefbaarder te maken.

1. © Copyright 2015 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt
uitdrukkelijk voorbehouden. Zaterdag, 18 juli 2015
D E M I S K E N D E popsterren V A N H E T L A B
wetenschap
Een korte film op internet brengt een
hommage aan alle onbekende
wetenschappers die zich inzetten om
de wereld te verbeteren. Daar blijkt
een bekend bedrijf uit het zuiden des
lands achter te zitten.
door Peter Bruijns
BB
art Knols uit Meerssen is beze-
ten van muggen, en hij haat
ze. Hij bedenkt al zijn hele
werkzame leven manieren
om de irritante bloedzuigers
te verdelgen. Zo ontdekte hij
dat Afrikaanse malariamuggen verzot zijn
op de lucht van zweetvoeten én van Lim-
burgse kaas. Daar ontving hij de Ig Nobel-
prijs voor ludiek onderzoek voor. Maar
Knols was serieus: een mengsel van Lim-
burgse kaasgeuren wordt nu als lokaas voor
muggen gebruikt. Hij bedacht ook andere
originele strijdmiddelen tegen malaria,
waaronder een voor muggen dodelijke pil
en ventilatieroosters met gif.
Een echte Nobelprijs heeft Knols nog niet
gewonnen, maar hij kreeg wel enkele hoge
wetenschappelijke onderscheidingen. De
Meerssenaar is een van de hoofdrolspelers
in een korte film die op internet te zien is
en die trending topic was op Twitter. In het
filmpje spelen wetenschappers in Bangkok,
San Francisco, Auckland en het Tanzaniaan-
se Ifakara zichzelf. Het zijn geobsedeerde
onderzoekers die door volharding belangrij-
ke duurzame vindingen hebben gedaan.
Dat ging niet zonder slag of stoot. Thuis kre-
gen ze problemen, omdat ze steeds maar
met hun werk bezig waren. En van inves-
teerders kregen ze geen vertrouwen. Maar
door stug doorzetten vonden ze uiteinde-
lijk wat ze zochten. Zo ontwikkelden Ro-
bert Irving en Richard Little bionische be-
nen waardoor halfverlamde mensen weer
kunnen lopen, Saumil Shah vond een stad-
se kweekmethode voor spirulina, algen die
propvol eiwitten zitten. Het spul wordt de
spinazie van de toekomst genoemd. In San
Francisco vond Molly Morse een methode
om het schadelijke methaangas om te zet-
ten in biologisch afbreekbaar plastic en Bart
Knols bedacht een betaalbare oplossing om
malaria te bestrijden.
Wetenschap kan de wereld veranderen, is
de boodschap van de video, die inmiddels
op YouTube en andere sociale media al
meer dan één miljoen keer is bekeken. Pas
helemaal op het eind blijkt dat het filmpje
is gemaakt door DSM. Rewen voor die be-
scheiden opstelling: het gaat dit keer niet
om reclame voor het chemie- biotech- en
voedingsbedrijf. DSM-topman Feike Sijbes-
ma: „Het is een hommage aan alle weten-
schappers die de wereld willen verbeteren.
Zij inspireren ons.”
Er spelen geen onderzoekers van DSM mee
in de film. De boodschap is universeel. „We
willen een ode brengen aan de onbezongen
helden van de wetenschap, door hun be-
langrijke bijdrage aan de maatschappij te be-
nadrukken”, aldus technologiedirecteur
Marcel Wubbolts. „Het gaat om weten-
schappers die oplossingen bedenken voor
de grote problemen en uitdagingen in de
wereld - denk aan honger, armoede, ziekte
en klimaatverandering. Het zijn doorzet-
ters, die grote tegenslagen moeten overwin-
nen en soms niet voldoende waardering
krijgen voor hun prestaties. Ook in de we-
tenschap heb je popsterren en mindere go-
den. De winnaars van de Nobelprijs voor
de Vrede kennen we wel, maar veel top-
pers in de wetenschap niet. Wetenschap
wordt als ingewikkeld ervaren. Ik zou graag
zien dat mensen, gevraagd naar de bekend-
ste Nederlanders, spontaan ook een paar
wetenschappers zouden opnoemen.”
Maar waarom neemt uitgerekend het Lim-
burgse concern het nu op voor die relatief
onbekende helden? „Omdat we vinden dat
de wetenschap veel te brengen heeft en we
er meer mee moeten doen”, aldus Wub-
bolts. „Neem nu het IPCC-klimaatrapport
van de Verenigde Naties. Volgens tiendui-
zenden wetenschappers is het voor meer
dan 95 procent zeker dat de mens verant-
woordelijk is voor klimaatverandering en
de opwarming van de aarde. Wat moet je
nog meer doen om de mensen te overtui-
gen?”
„50 procent van de burgers denkt dat het
klimaatprobleem wat overdreven wordt en
het de gewone speling van de natuur is.
Dat is toch wel verontrustend. Dat komt
omdat de mensen gemengde berichten krij-
gen”, meent Sijbesma. „In een poging objec-
tief te blijven en hoor en wederhoor toe te
passen, laten de media naast een verontrus-
te wetenschapper, ook een klimaatscepticus
aan het woord, die zegt dat het allemaal
wel meevalt. Maar door een verhaal van bei-
de kanten evenveel te belichten, vergeten
de media dat er slechts een klein aantal
sceptici is met wetenschappelijk onder-
bouwde kritiek, tegenover een overweldi-
gende meerderheid van wetenschappers
die zeker weten dat de klimaatveranderin-
gen het gevolg zijn van menselijke activitei-
ten. Het gevolg is dat mensen niet beseffen
hoe groot het probleem is en het onder-
werp ook bij de politiek niet hoog op de
agenda komt.”
Daarom hebben ook ondernemers de taak
het publiek bewust te maken van de ernst
van de klimaatverandering, vindt Sijbesma:
„Grote ondernemingen hebben de afgelo-
pen decennia enorm aan invloed gewon-
nen. Als je meer impact hebt, is je verant-
woordelijkheid groter. Daarom moeten on-
dernemingen stelling nemen en pleiten
voor een effectief pakket klimaatmaatrege-
len, inclusief een stimulans voor alternatie-
ve energie, beperkingen op fossiele grond-
stoffen en een prijs op de uitstoot van
CO2.”
De geloofwaardigheid van de wetenschap
wordt ook op andere terreinen soms onder-
mijnd, zegt Wubbolts. „Er verschijnen bij-
voorbeeld wel eens slecht onderbouwde ar-
tikelen die de werking van vitamines en
meervoudig onverzadigde vetzuren onder-
uit halen. Die krijgen veel aandacht in de
media. Veel mensen worden beïnvloed
door die berichten en nemen geen vitami-
nes meer, grijpen die berichten aan om
maar geen vitamines meer te slikken. Voor
ons was dit soort populaire berichten mede
aanleiding om te proberen de wetenschap
de geloofwaardigheid te geven die ze ver-
dient. Onze huidige levensstandaard zou
niet bestaan zonder wetenschap.”
Volgens de technologiedirecteur van DSM
beseffen te weinig mensen dat alleen de we-
tenschap in staat is antwoorden te formule-
ren op de grote problemen waar we met de
wereld voor staan. Zoals milieuproblemen,
die overigens voor een deel ook door de in-
dustrie op basis van de wetenschap zijn ont-
staan, in een tijd dat duurzaamheid geen
issue was. Er zijn dankzij de wetenschap
ook aanzienlijke successen geboekt, zegt
hij. Het pokkenvirus is uitgeroeid, het ozon-
gat wordt weer kleiner en de zure regen is
bestreden. „Met deze campagne willen we
een dialoog aangaan met opinieleiders,
overheden, bedrijven, klanten, consumen-
ten en andere belanghebbenden over de rol
van de wetenschap in de maatschappij. Het
is ook een oproep tot actie. Gelukkig ko-
men nu ook andere partijen in beweging.
De paus en de dalai lama hebben hun grote
zorgen over de klimaatverandering geuit en
je ziet nu ook acteurs en regeringen op-
staan. Zelfs China heeft zijn milieudoelen
aangescherpt. Er is een beweging gaande.
Het zou heel goed zijn als dit najaar op de
grote klimaatconferentie in Parijs echte af-
spraken worden gemaakt over CO2-uit-
stoot en kosten. De wetenschap moet de
oplossing brengen voor de klimaatproble-
men waar we mee kampen.”
Je kunt je afvragen waarom alleen DSM dit
initiatief neemt. Jos van Haastrecht, die ver-
antwoordelijk is voor de merkpositionering
van DSM: „We zien dat het onderwerp ook
op de agenda staat bij andere bedrijven.
Ook al is de campagne-website door ons
gemaakt, het is geen DSM-website, er kan
ook andere inhoud op. We zien nu al dat
andere bedrijven ook leuke voorbeelden
aandragen, en dat kennisinstituten dit initia-
tief omarmen. De Wageningen Universi-
teit, Philips, Unilever en oud-premier Bal-
kenende hebben al heel enthousiast gerea-
geerd.”
De film is zeer professioneel gemaakt, maar
DSM verspreidt hem bewust alleen via in-
ternet en sociale media. Van Haastrecht:
„Dit is geen reclamecampagne. We gaan
niet tientallen miljoenen in advertenties en
tv-commercials stoppen. We zoeken de dia-
loog op en proberen een beweging te creë-
ren.”
Wubbolts: „De boodschap is optimistisch
en universeel: We kunnen grote proble-
men oplossen door er met zijn allen, inclu-
sief de wetenschappers aan te werken. De
campagne is niet bedoeld om meer subsidie
te krijgen voor wetenschappelijke projec-
ten, maar als dat het effect is, is dat mooi
meegenomen. We zijn geen filantropische
instelling. Intern heeft de campagne ook
meerwaarde. Heel veel medewerkers waar-
deren het dat je wetenschap met hoofdlet-
ters schrijft. Wetenschap is de ruggengraat
van ons bedrijf. We investeren veel in on-
derzoek en met duurzame innovaties beho-
ren we bij de top. De mensen hier zijn daar
heel trots op. Ze zijn intern zeer gemoti-
veerd om de grote problemen aan te pak-
ken. Door ons duurzame wetenschappelij-
ke imago kunnen we ook makkelijker nieu-
we talenten aantrekken.”
http://www.sciencecanchangetheworld.org/
YouTube: http://bit.ly/unsungheroesofscience
Fragmenten uit de film, met Bart Knols uit Meerssen in een van de hoofdrollen.