1. Μεταπτυχιακή Εργασία:
Μελέτη Επίπτωσης των Ελκών απο Πίεση Σε
Τριτοβάθμια Νοσοκομεία στην Κύπρο
Παναγιώτης Α. Ζάκου
Επιβλέπουσα καθηγήτρια
Δρ. Γουρνή Μαρίτσα
Λευκωσία 2015

2. Εισαγωγή
Το έλκος από πίεση είναι γνωστό και ως
«κατάκλιση» ή «έλκη πίεσης», ορίζεται ως
«η τοπική βλάβη του δέρματος ή και των
υποκείμενων ιστών, συνήθως πάνω από
μια οστική προεξοχή, ως αποτέλεσμα της
πίεσης, διάτμηση, τριβή ή υγρασίας»
Η παρουσία των κατακλίσεων αποτελεί ένα
μείζον κλινικό πρόβλημα που συνεχίζει να
απασχολεί έντονα τους επαγγελματίες
υγείας.
ΠαναγιώτηςΖάκου 2

3. Η επίπτωση των κατακλίσεων ορίζεται
ως «Ο αριθμός των νέων περιστατικών
ελκών από πίεση σε μέρη που δεν
υπάρχουν κατακλίσεις στον γενικό
πληθυσμό σε μια χρονική περίοδο»
ΠαναγιώτηςΖάκου 3

4. Παράγοντες Κινδύνου
 Εξωγενείς:
Πίεση
Διάτμηση
Τριβή
Υγρασία
 Ενδογενείς:
Κινητικότητα
Επίπεδο συνείδησης
Ηλικία
Διατροφή/ Θρέψη
Χρόνια Νοσήματα
Προηγούμενο ιστορικό
κατακλίσεων
Φάρμακα
ΠαναγιώτηςΖάκου 4

5.  Συνήθη σημεία εντόπιση κατακλίσεων:
 Κόκκυγας
 Πτέρνες
 Γλουτοί
 Ισχία
 Σφυρά
ΠαναγιώτηςΖάκου 5

6. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η
εκτίμηση της επίπτωσης των ελκών από
πίεση σε χειρουργικές και ορθοπεδικές
κλινικές σε νοσοκομείο της Κύπρου.
Επί μέρους στόχοι
Τα σημεία εντόπισης των ελκών από πίεση.
Το στάδιο και η ημέρα εμφάνισης των ελκών
από πίεση.
Οι παράγοντες στην ανάπτυξη των ελκών από
πίεση.
Η υποστηρικτική επιφάνια στην ανάπτυξης των
ελκών από πίεση.
Ο χρόνος κινητικότητας στην ανάπτυξη των
ελκών από πίεση.
Η διατροφή στην ανάπτυξη των ελκών από
πίεση.
ΠαναγιώτηςΖάκου 6

7. Μεθοδολογία
 Η έρευνα ήταν προοπτική και το μελετώμενο πληθυσμό
αποτέλεσε το σύνολο των ασθενών που νοσηλεύτηκαν
σε χειρουργικές και ορθοπεδικές κλινικές του Γενικού
Νοσοκομείου Λευκωσίας.
 Η έρευνα διεξήχθη κατά την διάρκεια μιας περιόδου 2
μηνών από της 18/2/2015 έως 18/4/2015.
 Για τις ανάγκες της έρευνας χρησιμοποιήθηκε ειδικά
σχεδιασμένο έντυπο (ερωτηματολόγιο) το οποίο
αποτελείτο από τρία μέρη (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ)
 Ι. Δεδομένα Ασθενή, την βαθμολογία Charlson συνοσηρότητα.
 ΙΙ. Δεδομένα Κατακλίσεων που περιελάμβανε το στάδιο, την
εντόπιση και την ημέρα εμφάνισης.
 ΙΙΙ. Ύπαρξη Προληπτικών Μέτρων α) Υποστηρικτική Επιφάνεια β)
Κινητικότητα γ) Διατροφή
ΠαναγιώτηςΖάκου 7

8. Αποτελέσματα
Το τελικό δείγμα των ασθενών ήταν 757 από
τους οποίους παρακολουθήθηκαν οι 489 οι
οποίοι έδωσαν εγγράφως την συγκατάθεση
τους.
Η επίπτωση των ελκών από πίεση σε
διάστημα 2 μηνών ήταν 8.79%.
Ορθοπεδικό 12.90%
Χειρουργικό 5.51%
ΠαναγιώτηςΖάκου 8

9. 1. Δημογραφικά δεδομένα των
ασθενών
Από το σύνολο του δείγματος το 51.5%
(n=252) ήταν άρρενες.
Οι περισσότερες εισαγωγές ήταν από το
χειρουργικό αντρών με 28.2% (n=138).
Οι περισσότεροι ασθενείς ανήκαν στην
ηλικιακή ομάδα των 51 – 70 ετών με 35.6%
(n=174).
Οι έκτακτες εισαγωγές ήταν το 56% (n=274).
Το 95.5% (n=467) ήταν ανασφάλιστοι, με
77.7% (n=138) ήταν με ύπαρξη συνόδου.
ΠαναγιώτηςΖάκου 9

10. 2. Ιατρική Διάγνωση – Χειρουργείο
 Ιατρική διάγνωση: Το μεγαλύτερο ποσοστό αποτέλεσε η
ομάδα Άλλο με 78.1% (n=382)
 Κάταγμα ισχίου 13.1% (n=64)
 ΟΑ Γόνατος 4.9% (n=24)
 ΟΑ Ισχίου 3.7% (n=18)
ΠαναγιώτηςΖάκου 10

11.  Ημέρα χειρουργικής επέμβασης: Ίδια ημέρα εισαγωγής 57.9%
(n=283)
 1η ημέρα μετά την εισαγωγή 21.1% (n=103)
 2η ήμερα μετά την εισαγωγή 7.4% (n=36)
 3-5 μέρες μετά την εισαγωγή 2.7% (n=13)
 > 5 μέρες μετά 0.8% (n=4)
 10.2% (n=50) δεν χειρουργήθηκαν.
ΠαναγιώτηςΖάκου 11

12. 3. Διάρκεια / Χρόνοι νοσηλείας
ασθενών
 Η διάρκεια νοσηλείας των ασθενών ήταν από 0 μέχρι > 21
μέρες.
 Ο μεγαλύτερος αριθμός νοσηλείας ήταν 4-6 μέρες με
31.5% (n=154)
 Ο μέσος όρος νοσηλείας ήταν 8.24 και η τυπική απόκλιση
±8,55.
ΠαναγιώτηςΖάκου 12

13. 4. Επιπλοκές ασθενών
 Από το σύνολο των ασθενών οι επιπλοκές ήταν
1% (n=5).
ΠαναγιώτηςΖάκου 13

14. 5. Δεδομένα – Συνοσηρότητα
 Καμία βαρύτητα συνοσηρότητας 74.6% (n=206)
 μικρή βαρύτητα 21% (n=58)
 μέτρια 3.6% (n=10)
 μεγάλη βαρύτητα 0.7% (n=2)
 *n=213 δεν εκτιμηθήκαν με το εργαλείο
συνοσηρότητας.
ΠαναγιώτηςΖάκου 14

15. 6. Ύπαρξη προληπτικών μέτρων
 Επίπεδα υποστηρικτικής επιφάνειας: Απλά
αφρώδη στρώματα 99.2% (n= 485)
 Απλά αφρώδη στρώματα με αεροστρώμα ύψους
> 5 cm το 0.8% (n=4).
ΠαναγιώτηςΖάκου 15

16.  Κινητοποίησης ασθενών:
 Κινητοποιήθηκαν την 2η μετεγχειρητική ημέρα και με συνέχεια τις
επόμενες ημέρες 60.1% (n=294)
 Κινητοποιήθηκε μετά από > 3η ημέρα και με συνέχεια τις επόμενες
ημέρες 38.9% (n=190)
 2η μετεγχειρητική χωρίς συνέχεια τις επόμενες ημέρες 0.2% (n=1)
 > 3η μετεγχειρητική με δυσκολίες και χωρίς συνέχεια το 0.8% (n=4)
*Κινητοποίηση από το κρεβάτι.
ΠαναγιώτηςΖάκου 16

17.  Διατροφής ασθενών: Eλεύθερη δίαιτα και με όρεξη για
φαγητό 48.7% (n=238)
 Ελαφρά και με όρεξη για φαγητό 21.1% (n=103)
 Χωρίς όρεξη για φαγητό αλλά ελεύθερη 15.3% (n=75)
 Ελαφρά διατροφή χωρίς όρεξη 14,9% (n=73)
 Κανένας ασθενής δεν έπαιρνε υπερλευκωματούχα
διατροφή.
ΠαναγιώτηςΖάκου 17

18. Δεδομένα κατακλίσεων
 Από το σύνολο του δείγματος, 33 ασθενείς εμφάνισα
κατακλίσεις, 10 από αυτούς εμφάνισαν και 2η κατάκλιση.
Συνολικά καταγράφηκαν 43 κατακλίσεις.
 Στο σύνολο των κατακλίσεων η 1η κατάκλιση ήταν
76.74% και η 2η κατάκλιση 23.25%
 Οι περισσότερες εμφανίστηκαν στο ορθοπεδικό 65.11%
κυρίως σε κατάγματα ισχίου 53.48%
 > 81 ετών η εμφάνιση κατάκλισης ήταν 76.74%
ΠαναγιώτηςΖάκου 18
Κατακλίσεις Ποσοστό (%)
1η Κατάκλιση
1 ΣΤΑΔΙΟ 21 63.6
2 ΣΤΑΔΙΟ 8 24.2
3 ΣΤΑΔΙΟ 4 12.1
2η Κατάκλιση
1 ΣΤΑΔΙΟ 9 90.0
2 ΣΤΑΔΙΟ 1 10.0

19. Δεδομένα 1ης κατάκλισης (Στάδιο)
 Σταδίου 1 με 63.6% (n=21)
 Σταδίου 2 με 24.2% (n=8)
 Σταδίου 3 με 12.1% (n=4)
ΠαναγιώτηςΖάκου 19

20. Δεδομένα 1ης κατάκλισης (Εντόπιση)
 Κόκκυγα 63.6% (n=21)
 Γλουτοί 15.2% (n=5)
 Πτέρνες 12.1% (n=4)
 Ωμοπλάτη 6.1% (n=2)
 Άλλη περιοχή 3% (n=1)
ΠαναγιώτηςΖάκου 20

21. Δεδομένα 1ης κατάκλισης (Ημέρα
Νοσηλείας)
 2η μετεγχειρητική ημέρα 27.3% (n=9)
 > 3η μετεγχειρητική ημέρα 21.2% (n=7)
 Προϋπήρχε κατάκλιση πριν την εισαγωγή 18.2% (n=6)
 Προεγχειρητικά 18.2% (n=6)
ΠαναγιώτηςΖάκου 21

22. Δεδομένα 2ης κατάκλισης (Στάδιο)
 Σταδίου 1 με 90%
 Σταδίου 2 με 10%.
ΠαναγιώτηςΖάκου 22

23. Δεδομένα 2ης κατάκλισης (Εντόπιση)
 Πτέρνα 60%
 Κόκκυγα 30%
 Άλλη περιοχή 10%.
ΠαναγιώτηςΖάκου 23

24. Δεδομένα 2ης κατάκλισης (Ημέρα
Νοσηλείας)
 Προεγχειρητικά 30%
 > 3η μετεγχειρητική ημέρα 30%
 Πριν την εισαγωγή 20%
 1η μετεγχειρητική ημέρα 20%.
ΠαναγιώτηςΖάκου 24

25. Συσχέτιση μεταξύ των δημογραφικών
δεδομένων και εμφάνιση κατακλίσεων
 Συσχέτιση μεταξύ Γενικής Χειρουργικής και
Ορθοπεδικό με την εμφάνιση της 1ης κατάκλισης (P-
value ,021)
 Επίπτωση 4.41% και 9.67% αντίστοιχα.
ΠαναγιώτηςΖάκου 25

26.  P-value ,000
 Επίπτωση 0.57%, 6.42%, 26.88%
αντίστοιχα
 P-value ,000
 Επίπτωση 1.81%, 8.60% αντίστοιχα
ΠαναγιώτηςΖάκου 26

27. Συσχέτιση της Εισαγωγής με την
εμφάνιση 1ης και 2ης κατάκλισης
ΠαναγιώτηςΖάκου 27
 P-value ,000
 Επίπτωση 10.58%, 1.86% αντίστοιχα
 P-value ,005
 Επίπτωση 3.64%

28. Συσχέτιση της ιατρικής διάγνωσης με
την εμφάνιση 1ης και 2ης κατάκλισης
ΠαναγιώτηςΖάκου 28
 P-value ,000
 Επίπτωση 26.56%, 11.11%, 3.80%
αντίστοιχα
 P-value ,000
 Επίπτωση 9.37%, 5.55%, 0.78%
αντίστοιχα

29. Συσχέτιση ημέρας χειρουργικής επέμβασης
με την εμφάνιση της 1ης και 2ης κατάκλισης
ΠαναγιώτηςΖάκου 29
 P-value ,000
 Επίπτωση 8%, 3.18%, 4.85%,
13.88%, 53.84%, 75% αντίστοιχα
 P-value ,000
 Επίπτωση 4%, 0%, 0.97%, 2.77%,
30.76%, 50% αντίστοιχα

30. Συσχέτιση της διάρκειας νοσηλείας με
την εμφάνιση 1ης και 2ης κατάκλισης
ΠαναγιώτηςΖάκου 30
 P-value ,000
 Επίπτωση 0.90%, 1.29%, 4.76%,
18.03%, 20.51%, 30% αντίστοιχα
 P-value ,000
 Επίπτωση 0.90%, 0.64%, 1.90%,
3.27%, 0%, 20% αντίστοιχα

31. Συσχέτιση της βαρύτητας συνοσηρότητας
με την εμφάνιση της 1ης κατάκλισης
ΠαναγιώτηςΖάκου 31
 P-value ,007
 Επίπτωση 8.25%, 22.41%, 20%, 100% αντίστοιχα

32. Συσχέτιση των δεδομένων από το ιστορικό των
ασθενών και εμφάνισης 1ης και 2ης κατακλίσεων
ΠαναγιώτηςΖάκου 32
 P-value ,001
 Επίπτωση 50%
 P-value ,001
 Επίπτωση 25%

33. Συσχέτιση της Άνοιας με την
εμφάνιση της 1ης κατάκλισης
ΠαναγιώτηςΖάκου 33
 P-value ,018
 Επίπτωση 50%

34. Συσχέτιση των δερματικών ελκών με
την εμφάνιση 1ης και 2ης κατάκλισης
ΠαναγιώτηςΖάκου 34
 P-value ,000
 Επίπτωση 100%
 P-value ,000
 Επίπτωση 33.33%

35. Συσχέτιση του Σακχαρώδη διαβήτη με
την εμφάνισης 1ης και 2ης κατάκλισης
ΠαναγιώτηςΖάκου 35
 P-value ,009
 Επίπτωση 33.33%
 P-value ,038
 Επίπτωση 13.33%

36. Διερεύνηση συσχετίσεων μεταξύ της ύπαρξης
προληπτικών μέτρων και εμφάνισης
κατακλίσεων
Συσχέτιση της κινητοποίησης και εμφάνισης 1ης και 2ης
κατάκλισης
ΠαναγιώτηςΖάκου 36
 P-value ,000
 Επίπτωση 1.36%, 13.15%,100%
 P-value ,000
 Επίπτωση 0.34%, 3.68%, 50%

37. Συσχέτιση της διατροφής με την
εμφάνιση της 1ης και 2ης κατάκλισης
ΠαναγιώτηςΖάκου 37
 P-value ,000
 Επίπτωση 16.43%, 2.94%, 18.66%
αντίστοιχα
 P-value ,035
 Επίπτωση 5.47%,1.26%, 4%
αντίστοιχα

38. Συζήτηση και Προτάσεις
 Η παρούσα μελέτη αποτέλεσε την πρώτη
προσπάθεια στη χώρα μας για την εκτίμηση της
επίπτωση των ελκών από πίεση.
 Η επίπτωση των ελκών από πίεση ήταν παρόμοια με
τα διεθνή δεδομένα που αφορούν γενικά τμήματα
(Moore 2014, Al-shadedi 2012). Αν και το χρονικό
όριο της έρευνας των 2 μηνών δεν ήταν αρκετό,
διαπιστώθηκε ότι υπάρχει αυξημένη επίπτωση στην
εμφάνιση ελκών από πίεση, σε τόσο μικρο χρονικό
διάστημα.
 Δυστυχώς τα αποτελέσματα της μελέτης απέδειξαν
την ανεπαρκή λήψη προληπτικών μέτρων.
ΠαναγιώτηςΖάκου 38

39. Η άμεση κινητοποίηση όλων των αρμόδιων
φορέων υγείας κρίνεται αναγκαία για την
βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας,
μέσα από την ενίσχυση και στελέχωση των
νοσηλευτηρίων, την αναβάθμιση του
εξοπλισμού για πρόληψη, καθώς και την
ορθή εκπαίδευση και επιμόρφωση τόσο
του νοσηλευτικού προσωπικού, όσο και
των λοιπών επαγγελματιών υγείας.
Κρίνεται επίσης αναγκαία η δημιουργία
διεπιστημονικής ομάδας (DMT) σε όλα τα
Νοσοκομεία της Κύπρου για καλύτερες και
στοχευμένες αποφάσεις που αφορούν τα
έλκη από πίεση.
ΠαναγιώτηςΖάκου 39