Pengambilan tanah: Kedudukannya menurut undang-undang tanah Islam & APT 1960

1. PENGAMBILAN TANAH:
KEDUDUKANNYA MENURUT
UNDANG-UNDANG TANAH ISLAM
& AKTA PENGAMBILAN TANAH
1960

2. KONSEP PENGAMBILAN TANAH MENURUT UNDANG-UNDANG
TANAH ISLAM
• Pemilikan harta dalam Islam
 Allah adalah pemilik mutlak
 Manusia adalah pemegang amanah terhadap harta berkenaan
• Kita diberi kebebasan memiliki dan menggunakan harta ( ‫الملكية‬ ‫حرية‬ )
 Islam menggalakkan umatnya supaya memperbanyakkan hartanya dan memanfaatkannya.
 Memiliki harta kekayaan dengan cara-cara yang dibenarkan oleh syarak
 Namun, tertakluk kepada batasan
• Contoh cara pemilikan seperti wasiat, hibah, wakaf .
• Pemilikan seseorang individu yang diperoleh melalui cara tersebut, diiktiraf oleh Islam sebagai hak milik
sempurna / ‫ة‬َ‫م‬‫الت‬ ‫ملك‬
 Hak milik ini tidak boleh dilucutkan oleh sesiapa pun dengan cara paksa tanpa persetujuan pemiliknya
atau tidak boleh dilucutkan sewenangnya kecuali, dengan cara yang diharuskan syarak.

3. HUKUM PENGAMBILAN BALIK TANAH MENURUT
PERSPEKTIF ISLAM
Hukum asal:
• Ditegah & tidak diharuskan tanpa kerelaan dan kebenaran milik tuan punya tanah
• Hak milik individu dijamin oleh Islam
Tiga keadaan yang membolehkan hak individu itu boleh diambil balik atau dilucutkan dengan cara
paksaan ( tanpa kebenaran)
a. Untuk kepentingan umum (maslahah ‘ammah)
• Sekolah, jalanraya, masjid
• Perlu dibayar pampasan dengan cara adil daripada baitulmal
• Ianya diharuskan dalam Islam kerana untuk kepentingan umum
• Prinsip ini sama dengan maxim Latin : Necessitas publica major est quam privata

4. Syarat-syarat:
- Pengambilan tanah atau perlucutan hak milik seseorang dilaksanakan oleh kerajaan (pemerintah)
atau wakilnya
- Bertujuan untuk maslahah ‘ammah atau kepentingan umum dan ia benar-benar wujud
- Bayaran pampasan dibayar kepada tuan punya tanah yang terlibat.
- Pembayaran dilakukan dengan kadar yang segera
• Kisah Jarir bin Abdullah Bajalli
b. Kerajaan (mahkamah) boleh menjual harta orang yang berhutang yang tidak mahu
menjelaskan hutangnya secara paksa
c. Mengambil (membeli) harta tidak alih dengan cara syuf’ah.

5. Terdapat 2 pengecualian berkaitan dengan bayaran pampasan:
 Tanah-tanah sawafi yang diberi hak milik oleh kerajaan ( pemerintah ) kepada orang-orang
tertentu untuk diusahakan dan dimakmurkan.
- Jika tanah tersebut tidak dimajukan dalam tempoh 3 tahun, maka kerajaan boleh ambil balik
daripada pemiliknya.
- Kes Bilal bin al-Harith al-Muzani
 Tanah yang sememangnya dikhususkan untuk kepentingan umum atau wujud ciri-ciri
kepentingan umum.
- Jika sekiranya tanah-tanah ini diambil balik untuk kepentingan umum yang lain
- Seperti jalanraya yang diambil balik untuk kegunaan masjid atau sebaliknya
- Kes Rabzah

6. KAEDAH MENENTUKAN BAYARAN PAMPASAN
MENURUT ISLAM
Nilai pasaran
Tidak kurang daripada nilai pasaran pada
masa tanah itu diambil balik
Keadilan & Persamaan dalam
menentukan nilai pampasan
2 Peringkat dalam menentukan nilai pampasan
(Dr. Bakar Abdullah)
i. Tawar menawar dengan tuan punya tanah
ii. Penilaian yang adil dalam keadaan tuan
tanah enggan
Penilaian oleh Pakar Hartanah
Peristiwa perlantikan Uthman bin Hanif oleh
Khalifah Umar bin Al-Khattab ke tanah
Sawad, dan Nu’man ke Mada’in
Menyegerakan bayaran pampasan
- Perlu dibayar dengan segera
- Kecuali tuan tanah setuju untuk
mengangguhkan penerimaan bayaran
01
02
03
04
Rujukan kepada Mahkamah
Satu pendapat mengatakan bahawa
kerajaan wajib mengemukakan kepada
mahkamah sebelum pengambilan balik itu
dilaksanakan.
- Memberi hak & peluang kepada tuan punya
tanah yang terlibat untuk merujuk dan
membuat rayuan bayaran pampasan yang
adil (Jika berbangkit)
05

7. Pengambilan balik
tanah menurut
Akta Pengambilan
Tanah 1960
01
02
03
04
05
06

8. HAK PENGAMBILAN TANAH
Perkara 13 Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan bahawa:
13 (1) – Tiada seorang pun boleh dilucutkan hartanya kecuali mengikut undang-undang
13 (2) – Tiada sesuatu undang-undang pun boleh membuat peruntukan bagi mengambil
atau menggunakan harta-harta dengan paksa dengan tiada pampasan yang
mencukupi.
Perkara 13 Perlembagaan Persekutuan menjamin hak pemilikan harta di mana pelucutan
harta hanya boleh dilakukan mengikut undang-undang dan dengan membayar
pampasan yang mencukupi.

9. Akta Pengambilan Tanah 1960, Seksyen 3 menjelaskan bahawa Pihak
Berkuasa Negeri diberi kuasa dan berhak untuk mengambil mana-mana tanah yang
diperlukan bagi tujuan seperti berikut:
a) Bagi apa-apa maksud awam.
b) Oleh mana-mana orang atau perbadanan bagi apa-apa maksud yang pada
pendapat Pihak Berkuasa Negeri adalah benefisial untuk kemajuan ekonomi
Malaysia atau mana-mana bahagian dari itu atau kepada orang ramai secara am
atau mana-mana kelas orang ramai.
c) Bagi maksud perlombongan atau untuk maksud-maksud kediaman, pertanian,
perdagangan, perindustrian atau rekreasi atau mana-mana kombinasi maksud itu.
01
02
03
04
05
06

10. PROSEDUR PENGAMBILAN TANAH
• Proses asas pengambilan dapat dibahagikan kepada tiga peringkat iaitu: pra pengambilan;
pengambilan dan pasca pengambilan.
1) Pra pengambilan: permohonan, pemeriksaan dan penwartaan tanah
• Permohonan boleh terus dibuat kepada PBN dan Pejabat Tanah dimana tanah yang hendak
diambil balik terletak.
• Tanah itu perlu diperiksa atau disiasat terlebih dahulu
• Apabila kelulusan di bawah seksyen 4 APT ini telah diperolehi daripada PBN, pemberitahuan
dalam Borang A hendaklah disiarkan dalam Warta Kerajaan Negeri.
-siarkan kepada pihak awam (tampal di tempat tertentu)
• Jika didapati adalah perlu siasatan tanah yang lebih terperinci dilakukan, Pengarah Tanah dan
Galian Negeri (PTG) boleh mengeluarkan surat kebenaran didalam Borang B
-mengisytiharkan dibawah pengambilan dibawah Seksyen 8 APT
• Pentadbir Tanah akan menyediakan kertas kerja untuk dimajukan kepada Majlis Mesyuarat
Kerajaan: Borang C & D
• Diisytiharkan dalam warta kerajaan, sebagaimana yang dikehendaki oleh seksyen 9 APT,
Pentadbir Tanah hendaklah menandakan kawasan yang terlibat dengan pengambilan diatas
tanah itu.

11. Pengambilan
• pengambilan di mana di bawah seksyen 10 APT
• Pentadbir tanah akan mengeluarkan Notis Awam dalam Borang E
• Pentadbir tanah boleh menunda siasatannya atau menangguhkan perbicaraannya dari semasa
ke semasa
• Pentadbir Tanah diberikuasa untuk mendapatkan laporan bertulis mengenai nilaian tanah dan
juga untuk memanggil dan memeriksa saksi-saksi, mentadbir sumpah atau pengakuan dan
memaksa supaya dokumen dikemukakan dan diserahkan
• Selesai membuat siasatan di bawah seksyen 12 APT, Pentadbir Tanah hendaklah menyediakan
award bertulis dalam Borang G bagi tanah yang terlibat dan menyatakan jumlah pampasan
yang perlu dibayar.
• Setelah membuat award bertulis, Pentadbir Tanah hendaklah membuat tawaran pampasan
dengan cara menyerah atau menyebabkan diserah notis dalam bentuk Borang H
• Pemilikan tanah secara rasmi dibuat di bawah seksyen 22 APT dengan cara mengeluarkan notis
Borang K dengan menyampaikannya kepada penduduk tanah itu

12. Pasca pengambilan
• Sekiranya pengambilan balik tanah melibatkan sebahagian daripada lot tanah, Pegawai Tanah
hendaklah mengemukakan permohonan ukur kepada Jabatan Ukur
• Semasa menjalankan siasatan, adakalanya Pegawai Tanah menemui jalan buntu untuk
menentukan kesahihan sesuatu hak milik, surat cara yang dibawa atau pun orang yang layak
menerima pampasan
• Pegawai Tanah dibolehkan membuat rujukan ke Mahkamah dengan menggunakan borang M
sebagaimana dinyatakan di bawah seksyen 36
• Mana-mana orang yang berkepentingan keatas tanah boleh membuat bantahan terhadap:-
a. Ukuran tanah
b. Jumlah pampasan
c. Siapa yang layak menerima
d. Pembahagian pampasan

13. 01
02
03
04
05
06
Jabatan/ Agensi
Pemohon
Siasatan oleh Pentadbir
Tanah (Seksyen 12)
Kelulusan Pihak
Berkuasa Negeri
Award bertulis dalam
Borang G oleh
pentadbir tanah
Notis borang K
Tanah telah diambil milik
secara formal
Penyiaran pemberitahuan
dalam Warta (Seksyen 4)
-bahawa kemungkinan tanah
itu akan diambil.
Laporan nilaian oleh
JPPH
Penyiaran Warta (Seksyen 8)
-mengenai pengisytiharan
pengambilan yang
dicadangkan
Orang berkepentingan boleh
membuat bantahan ke Mahkamah
-Borang M
-tempoh 6 minggu

14. PRINSIP MENENTUKAN BAYARAN PAMPASAN BAGI
SESUATU TANAH
01
02
03
04
05
06
Nilai Pasaran
● Bagi maksud Akta ini, istilah nilai pasaran yang digunakan terhadap mana-mana tanah yang akan diambil balik
bermakna nilai pasaran tanah tersebut:
i. Pada tarikh penyiaran dalam Warta Kerajaan bagi sesuatu pemberitahuan di bawah seksyen 4, dengan syarat
bahawa pemberitahuan itu hendaklah diikuti oleh satu pengisytiharan di bawah seksyen 8 dalam masa 6 bulan
daripada tarikh pemberitahuan itu, sama ada yang berkaitan dengan semua tanah atau sebahagian daripadanya
dalam sesuatu kawasan yang telah ditentukan, atau
ii. Dalam kes-kes lain, pada tarikh penyiaran di dalam Warta Kerajaan bagi pengisytiharan di bawah seksyen 8 itu
dibuat
● Dalam menentukan nilai pasaran bagi sesuatu bidang tanah itu, terdapat tiga cara penilaian, iaitu:
i. Pendapat pakar atau penilai harta tanah.
ii. Harga tanah yang dibayar dalam masa yang munasabah, perjanjian jual tanah yang akan diambil itu dibuat dengan
niat jujur atau berdasarkan tanah yang berdampingan dengan tanah yang diambil dan tanah itu mempunyai kebaikan
mutu yang sama.
iii. Tahun sebenar tanah itu dijual atau keuntungan segera yang akan diperolehi daripada tanah yang diambil itu

15. PERKARA-PERKARA YANG MESTI DIAMBIL KIRA DALAM
PENENTUAN PAMPASAN
Nilai Pasaran
Dalam menentukan nilai pasaran bagi sesuatu bidang tanah itu, terdapat tiga cara
penilaian, iaitu:
i. Pendapat pakar atau penilai harta tanah.
ii. Harga tanah yang dibayar dalam masa yang munasabah, perjanjian jual tanah
yang akan diambil itu dibuat dengan niat jujur atau berdasarkan tanah yang
berdampingan dengan tanah yang diambil dan tanah itu mempunyai
kebaikan mutu yang sama.
iii. Tahun sebenar tanah itu dijual atau keuntungan segera yang akan diperolehi
daripada tanah yang diambil itu
01
Naik-Nilai (Betterment)
Mana-mana kenaikan dalam nilaian tanah lain yang dimiliki oleh seseorang yang
berkepentingan, mungkin bertambah dengan sebab kegunaan tanah itu, maka
kenaikan itu hendaklah diambilkira tanah yang diambil
02

16. Pecah-pisah (Severance)
Apa-apa kerugian yang ditanggung atau
mungkin akan ditanggung oleh orang
berkepentingan (terlibat) pada masa
tanah itu diambil pemunyaan oleh
pemungut
- tanah itu putus hubungan daripada
tanahnya yang lain.
03
Kesan Mudharat
Kerugian yang ditanggung atau mungkin
akan ditanggung oleh orang berkepentingan
(terlibat) pada masa tanah itu diambil
- pengambilan itu melibatkan kerosakan
pada hartanya yang lain, sama ada harta
alih atau tidak alih
04
Perbelanjaan sampingan akibat
berpindah tempat kediaman/tempat
perniagaan
Apa-apa perbelanjaan yang munasabah
yang timbul akibat pertukaran itu
hendaklah diambil kira
05
Kerja Akomodasi
Jika hanya sebahagian daripada tanah
diambil, maka pemungut dalam membayar
pampasan boleh memberi pertimbangan
terhadap apa-apa faedah kepada bahagian
tanah yang tidak diambil daripada
pembinaan jalan, dan lain-lain kemudahan
06

17. IMPAK TERHADAP PINDAAN AKTA PENGAMBILAN
TANAH 1960
 Sebelum pindaan Akta Pengambilan Tanah 1960
 Proses bayaran pampasan mengambil masa yang lama (6-7 tahun)
 tuan punya tanah boleh mempersoalkan tujuan pengambilan tanah.
 Selepas pindaan
 Pindaan (1983) – semua urusan pengambilan tanah dihadkan masanya kepada 2
tahun & bayaran pampasannya dijelaskan dalam tempoh 6 bulan
 Pindaan (1991) - skop seksyen 3 ini diperluaskan lagi dengan menjadikan pengambilan
tanah bagi maksud yang berfaedah kepada perkembangan ekonomi dan tidak boleh
dipertikaikan oleh mana-mana mahkamah.

18. TERIMA
KASIH
01
02
03
04
05
06