Semester 1 17/18 , Shariah & Law Dept, Academy of Islamic Studies, University of Malaya

1. NAMA PENSYARAH DR ZALINA BINTI ZAKARIA
NAMA PELAJAR AHMAD SHAHIR BIN SHAHNON
( IEL 150002)
MUHAMMAD HAFIZUDDIN BIN MAZLAN
( IEL 150024)
MUHAMMAD AFIF ASYRAF BIN IBRAHIM
( IEL 150010)
AMIR MUZAKKIR BIN ZULFIKRI
( IEL 150003)

2. PENDAHULUAN
• Rizab melayu merujuk satu kategori pemilikan tanah yang dikhaskan hanya untuk
orang melayu.
• Orang melayu walaupun warganegara Malaysia sendiri,tidak boleh memiliki tanah
rizab melayu.
• Mereka juga tidak boleh berurusniaga dengan orang melayu melibatkan tanah rizab
melayu.
• “orang melayu” dijawab berasaskan peruntukan undang-undang sebenar yang
dikuatkuasakan di negeri-negeri tertentu.
• Orang bukan melayu yang hendak melaksanakan sebarang urusniaga berkaitan tanah
rizab melayu tidak boleh sama sekali sama ada pajakan, gadaian dan sebagainya

3. • Undang-undang tanah rizab melayu wujud dalam enam statut berasingan iaitu:
1) satu undang2 yang seragam yang digelar Enakmen Rizab Melayu Negeri-negeri
Melayu Bersekutu (bab 142),yang pertama sekali dikuatkuasakan pada tahun
1913,dipinda pada 1933,dan selepas itu dipinda dan diperkemaskan dari semasa ke
semasa. Enakmen ini dipakai di empat negeri (yang dahulunya menjadi Negeri-
Negeri Melayu Bersekutu) iaitu Selangor,Perak,Pahang dan Negeri Sembilan.
2) Lima Ennakmen Rizab Melayu yang berlainan setiap satu dikuatkuasakan di
negeri-negeri selain Negeri-negeri Melayu Bersekutu iaitu Johor,Kedah
Perlis,Kelantan dan Terengganu.

4. • Istilah “melayu” yang terdapat dalam enakmen rizab Melayu di Kedah dan Perlis
meliputi orang keturunan arab.
• Undang2 di kedua negeri ini juga membolehkan tanah riza melayu dimiliki oleh
orang siam.
• Di Johor, anak hasil perkahwinan bapa yang berketurunan arab dengan ibu yang
berketurunan melayu tidak dianggap melayu bagi maksud enekmen rizab melayu
di negeri itu walaupun anak itu dianggap “melayu” bagi maksud Perlembagaan
Persekutuan.
• Di Kelantan,istilah “melayu” bukan kayu ukur kelayakan yang muktamad bagi
maksud memiliki tanah di negeri itu. Orang melayu di negeri lain tidak layak
memiliki tanah rizab melayu di negeri Kelantan.

5. CIRI-CIRI UTAMA
• Walaupun terdapat perbezaan dalam enakmen yang dikuatkuasakan di
sembilan buah negeri melayu di semenanjung (tidak termasuk Pulau Pinang
dan melaka), namun tidak dapat disangkal terdapat ciri-ciri persamaan antaa
enakmen2 tersebut
• 1) sekatan pemberian milik
• 2) sekatan terhadap urusniaga
• 3) kelonggaran undang-undang mengenai institusi tertentu
• 4) ruang untuk pembatalan
• 5) pelbagai sekatan lain
• 6) sanksi disebabkan pelanggaran
• 7) rujukan kepada raja dalam mesyuarat

6. SEKATAN PEMBERIAN MILIK
• Enakmen tanah rizab merupakan satu contoh undang-undang khusus
mengatasi undang-undang am, selaras dengan maksim undang2 generalia
specialius non derogant.
• Pihak Berkuasa Negeri diberi kuasa yang luas untuk memberi tanah milik
kepada orang perseorangan, badan atau pertubuhan sebagaimana yang
dinyatakan di dalam seksyen 43 kanun tanah negara.
• Namun, jika tanah yang hendak diberi milik itu merupakan tanah kerajaan
yang dalam kategori tanah rizab melayu, maka pemberian itu hanya boleh
dibuat kepada orang melayu sahaja.

7. SEKATAN TERHADAP URUSNIAGA
• Di bawah undang-undang am,semua pemilik tanah diberi kuasa oleh KTN
untuk berurusniaga berhubung dengan tanah mereka sama ada membuat
pindah milik, pajakan, gadaian dan sebagainya.
• Tetapi, jika tanah yang hendak diurusniaga itu merupakan tanah rizab
melayu, hak pemilik untuk berbuat demikian terhad dan disekat. Hanya boleh
berurusniaga dengan orang melayu sahaja.
• Ada kes yang di bawa ke mahkamah dengan pelbagai helah tetapi tidak
berjaya

8. Kelonggaran undang-undang mengenai institusi tertentu
• Dalam semua enakmen negeri terdapat peruntukan yang membenarkan
institusi tertentu, terutama sekali institusi kewangan, menerima gadaian tanah
rizab Melayu sebagai sekuriti bagi pemiliknya mendapatkan kemudahan
pinjaman.
• Pindaan undang-undang yang dibuat kepada Enakmen Tanah Rizab Melayu
NMB 1954, apabila institusi-institusi berkenaan dianggap “melayu” dari segi
undang-undang.

9. RUANG UNTUK PEMBATALAN
• Undang-undang tanah rizab Melayu memberi kuasa kepada Raja dalam
mesyuarat untuk meminda mana-mana tanah sempadan kawasan tanah rizab
Melayu atau membatalkan mana-mana perishtiharan tanah rizab.
• Pembatalan boleh dibuat secara keseluruhan tanah rizab Melayu atau
sebahagiannya sahaja.
Note : Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri

10. SEKSYEN 64 KTN
• 64. Pembatalan perizaban
(1) Perizaban mana-mana tanah untuk maksud awam (sama ada dilaksanakan di bawah Akta ini
atau peruntukan-peruntukan mana-mana undang-undang yang berkuatkuasa pada bila-bila masa
sebelum permulaan-nya) bolehlah, tertakluk kepada subseksyen (2), dibatalkan oleh Pihak
Berkuasa Negeri pada bila-bila masa, sama ada mengenai keseluruhan tanah itu atau mengenai
mana-mana bahagian atau bahagian-bahagian darinya.
(2) Jika sekiranya dicadangkan untuk membatalkan apa-apa perizaban menurut subseksyen (1),
maka notis cadangan itu hendaklah disiarkan dalam Warta bersama-sama dengan butir-butir
lanjut mengenai masa dan tempat di mana satu siasatan akan diadakan mengenainya oleh
Pengarah Negeri; dan Pihak Berkuasa Negeri:
(a) hendaklah tidak membatalkan perizaban sehingga ia telah menimbangkan satu laporan oleh
Pengarah Negeri yang membentangkan jenis apa-apa bantahan terhadap cadangan yang
diterima olehnya semasa siasatan, dan cerapannya terhadap laporan itu dan terhadap cadangan
itu secara amnya, tetapi

11. (b) bolehlah kemudiannya membatalkan perizaban itu, sama ada selaras dengan cadangan seperti yang disiarkan,
atau selaras dengan cadangan yang diubahsuaikan dalam apa-apa segi yang Pihak Berkuasa Negeri memikirkan
perlu atau diingini.
(3) Salinan-salinan apa-apa notis yang disiarkan di bawah subseksyen (2) hendaklah disiarkan selaras dengan
peruntukan-peruntukan seksyen 433.
(4) Apa-apa pajakan tanah rizab yang sedia ada pada masa perizaban itu dibatalkan di bawah seksyen ini
hendaklah terus berkuatkuasa tanpa mengira pembatalan itu.

12. SEKSYEN 433
• 433. Penyiaran notis-notis dan pemberitahuan-pemberitahuan tertentu.
Mana-mana peruntukan Akta ini yang menghendaki suatu salinan notis atau pemberitahuan yang
menyentuh tanah yang hendak disiarkan selaras dengan peruntukan-peruntukan seksyen ini
hendaklah ditafsirkan sebagai menghendaki suatu salinan notis atau pemberitahuan itu:
(a) lekatkan di suatu tempat yang boleh nampak:
(i) di atas tanah dan pejabat penghulu atau balai dalam kawasan di mana tanah itu terletak; dan
(ii) dalam kawasan itu, di bangunan mahkamah dan masjid (jika ada) dan di pasar-pasar dan tempat-
tempat awam lain (jika ada) sebagaimana Pengarah Negeri memikir sesuai; dan
(b) jika sekiranya Pihak Berkuasa Negeri berpendapat bahawa penyiaran dalam akhbar adalah
dingini, menyiarkan dalam akhbar-akhbar yang diedarkan di Negeri itu sebagaimana yang Pengarah
Negeri memikir sesuai.

13. SEKATAN ( ENAKMEN RIZAB MELAYU )
• Tegahan pemberianmilik tanah rizab Melayu kepada orang bukan Melayu oleh Pihak
Berkuasa Negeri. ( Seksyen 7 ERM )
• Tegahan terhadap urusniaga tanah rizab Melayu dengan orang bukan Melayu. (
Seksyen 8 ERM )
• Tegahan terhadap urusniaga oleh wakil orang bukan Melayu. ( Seksyen 9 ERM ).
• Sekatan berhubung dengan kaveat yang didasarkan kepada lien yang hakmiliknya
diserahsimpan. ( Seksyen 10 ERM ).
• Sekatan berhubung dengan kebankrapan. ( Seksyen 12 ERM ).

14. Samb…
• Sekatan berhubung dengan penahanan dalam menyempurnakan (attachment
in execution). ( Seksyen 13 ERM ).
• Sekatan berhubung dengan amanah. ( Seksyen 14 ERM )
• Sekatan berhubung dengan pemberian probate (grant of probate) dan Surat
Kuasa Mentadbir (Letters of Administration). ( Seksyen 15 ERM ).

15. SANKSI DISEBABKAN PERLANGGARAN
• Setiap enakmen negeri memperuntukkan bahawa semua urus niaga, pelupusan dan
cubaan untuk berurus niaga atau melupuskan tanah rizab Melayu tang berlawanan
dengan undang-undang adalah tidak sah dan terbatal.
• Semua surat cara yang cuba untuk memberi hak milik atau cuba melakukan sebarang
urus niaga yang bertentangan undang-undang turut tidak sah dan terbatal.
• Seksyen 340 KTN, memberi hak milik tidak boleh disangkal tidak berkesan
digunakan dalam situasi ini.
• Enakmen di Kedah dan Perlis mempunyai satu peruntukan lagi iaitu Raja dalam
Mesyuarat mempunyai kuasa untuk menjalankan prosiding merampas tanah
berkenaan.

16. RUJUKAN KEPADA RAJA DALAM
MESYUARAT
• Enakmen-enakmen negeri telah menyatakan sekiranya terdapat keraguan tentang :
a) Sama ada seorang itu ‘melayu’ bagi maksud enakmen negeri berkenaan, atau;
b) Bentuk operasi enakmen, atau;
c) Cara enakmen itu dilaksanakan.
• Perlu dirujuk kepada raja dalam mesyuarat untuk mendapatkan keputusan.
• Keputusannya adalah muktamad dan tidak boleh disoal atau disemak oleh mana-
mana mahkamah.

17. UNDANG-UNDANG SEBELUM MERDEKA
• Undang-undang tanah rizab Melayu yang mula-mula sekali dikuat kuasakan
ialah Enakmen Rizab Melayu NMB 1913.
• Dalam tahun 30-an, Enakmen Rizab Melayu 1913 ini telah dimansuhkan dan
diganti dengan Enakmen Rizab Melayu 1933 (Bab 142).
• Menjelang kemerdekaan, Enakmen NMB 1933 ini telah dipinda beberapa
kali, iaitu pada 1934, 1936 dan 1938.

18. CONTOH KES
Gan Khor Lwn Soan Bin Pelita (1935) MLJ 158
• Sir Samuel Thomas HB tidak memutuskan sama ada gadaian yang dibuat
kepada orang bukan Melayu itu sah atau tidak di bawah Enakmen NMB
1913.
• Pada awalnya beliau menegah namun kemudiannya beliau mengenepikan isu
ini apabila beliau menyatakan :-
“… tidak perlu diputuskan dalam kes ini sama ada gadaian ini sah atau tidak
di bawah Enakmen kerana, andainya ia sah sekalipun, pemegang gadaian belum
lagi bertindak mengambil milikan tanah ini di bawah peruntukan Kanun Tanah.
• Mahkamah memutuskan bahawa pemegang gadaian bukan Melayu itu tidak
berhak terus memiliki tanah itu.

19. Goon Soon Leong lwn The Commisioner of Lands & 2Ors. (1951) 17 MLJ 201
• Seorang pemilik tanah rizab Melayu telah menjual dan cuba memindah milik
tanahnya kepada pembeli bukan Melayu.
• Transaksi ini dibuat semasa zaman pemerintahan Jepun dengan izin pemerintah
Jepun.
• Setelah dipindah milik kepada pembeli, tanah itu kemudian dipindah milik lagi
kepada orang lain, juga bukan Melayu.
• Setelah berakhirnya perang, Pemungut Hasil Tanah telah membatalkan memorial
pindah milik tersebut dan mendaftarkannya kepada nama pemilik Melayu sebagai
pemilik tanah.
• Pada ketika itu, ada seorang lagi bukan Melayu yang telah mendapat penghakiman
terhadap pemilik Melayu itu. Orang ini kemudiannya memohon kepada mahkamah
untuk mendapatkan perintah penahanan.

20. • Dalam pada itu, pemilik bukan Melayu yang terakhir, iaitu pembeli kedua
telah merayu kepada Pesuruhjaya Tanah supaya namanya didaftarkan kembali
dalam daftar hak milik tanah.
• Selain itu, beliau juga membuat rayuan kepada kerajaan negeri untuk
mengeluarkan excise tanah itu dari kawasan rizab Melayu.
• Hakim Mahkamah Rayuan telah menyatakan bahawa s 6 Enakmen Rizab
Melayu Kedah 1931 secara khusus tidak menghalang pindah milik dibuat
kepada orang bukan Melayu.
• Pindah milik tersebut tidak boleh memberi hak kepada orang bukan Melayu
itu, melainkan ada peruntukan dalam Enakmen.
• Keputusan Mahkamah Rayuan ini hanya menyentuh kedudukan tanah rizab
Melayu di Kedah dan tidak terpakai di negeri lain.

21. Sakinah lwn Kua Teong How (1940) FMSLR 246
• Hakim Howes juga enggan menyatakan secara muktamad sama ada gadaian
yang dibuat oleh pemilik tanah dengan pemegang gadaian bukan Melayu itu
sah ataupun tidak.

22. • Undang-undang rizab tanah Melayu menjadi antara undang-undang yang
dilindungi perlembagaan.
• Undang-undang ini memerlukan undi 2/3 ahli yang hadir dan mengundi di
Dewan Undangan Negeri dan Dewan Parlimen untuk dipinda.
• Perkara 153 tidak menyebut secara khusus tentang tanah rizab Melayu,
namun memandangkan ia penting untuk kebajikan orang Melayu secara
amnya, tidak mustahil pertimbangan Majlis Raja-Raja diambil apabila ianya
dipinda.
UNDANG-UNDANG SELEPAS MERDEKA

23. Ho Giok Chay lwn Nik Aishah (1961) 27 MLJ 49
• Pemohon mendakwa dirinya seorang peribumi Kelantan bagi maksud Enakmen
Rizab Melayu tetapi bukan orang Melayu, telah menerima tiga gadaian tanah
daripada seorang perempuan Melayu sebagai sekuriti pinjaman wang.
• Pemohon telah menjalankan tindakan lelong apabila responden gagal membayar
balik.
• Responden menentang dengan menghujah bahawa gadaian itu tidak sah dan batal
kerana bertentangan dengan Enakmen Rizab Melayu Kelantan.
• Hempworth memutuskan bahawa gadaian itu tidak sah dan batal di bawah s 12(1)
Enakmen tersebut.
CONTOH KES

24. Tan Hong Chit lwn Lim Kin Wah (1964) 30 MLJ 113
• Mahkamah Persekutuan mengambil keputusan untuk menghuraikan bahawa dalam
tanah rizab Melayu terdapat tiga jenis tanah, iaitu :-
a) Tanah Kerajaan;
b) Tanah yang dimiliki oleh orang Melayu; dan
c) Tanah yang dimiliki oleh orang bukan Melayu.
• Jenis ketiga wujud disebabkan tanah itu sudah dimiliki oleh orang bukan Melayu
apabila tanah itu diisytiharkan sebagai tanah rizab Melayu oleh PBN.
• Pengisytiharan itu tidak menggugat hak milik orang bukan Melayu berkenaan dan
dia masih boleh memindah milik kepada orang bukan Melayu lain tanah apa-apa
sekatan.
• Tetapi, jika tanah itu dipindah milik kepada orang Melayu ia tidak lagi boleh
diurusniagakan dengan orang bukan Melayu.
CONTOH KES

25. Foo Say Lee lwn Ooi Heng Wai (1969) 1 MLJ 47
• Plaintif telah membuat perjanjian dengan defendan untuk membeli satu lot
kedai di Kota Bharu, Kelantan.
• Semasa perjanjian dibuat, lot kedai tersebut masih lagi dalam kawasan rizab
Melayu dan didaftarkan di bawah nama seorang Melayu.
• Terdapat syarat dalam perjanjian yang menyatakan bahawa jualan lot kedai itu
tertakluk dengan izin Raja dalam Mesyuarat.
• Mengikut keterangan, pada hari plaintif mengambil tindakan mendapatkan
pelaksanaan sepsifik perjanjian tersebut terhadap defendan, nama defendan
sudah didaftarkan dalam dokumen hak milik tanah tersebut.
CONTOH KES

26. • Isu awalan yang timbul di Mahkamah Tinggi ialah sama ada perjanjian itu
batal di bawah Enakmen Rizab Melayu Kelantan 1930, dan jika batal, sama
ada plaintif berhak mendapat ganti rugi kerana mungkir kontrak.
• Mahkamah memutuskan oleh sebab jualan itu dinyatakan tertakluk kepada
izin Raja dalam Mesyuarat, Perjanjian yang dibuat tidak batal dan sah.

27. Hanisah lwn Tuan Mat (1970) 1 MLJ 213
• Isu di Mahkamah Persekutuan apabila seorang gadis cina kelahiran Singapura yang
dijadikan anak angkat oleh seorang wanita Melayu dan dibesarkan dengan nama
Hanisah, merupakan orang Melayu dan pribumi Kelantan bagi maksud Enakmen
Rizab Melayu Kelantan.
• Dalam kes ini, responden telah mendapat pengisytiharan bahawa pindah milik tanah
di Kelantan kepada perayu adalah tidak sah dan batal atas alasan perayu bukan
seorang Melayu.
• Setiausaha Kerajaan Negeri telah memperakukan bahawa gadis itu bukan seorang
Melayu.
• Apabila kes ini telah dirayu, Mahkamah memutuskan bahawa perakuan tersebut
tidak mengikat mahkamah kerana ia bukan satu keputusan rasmi Sultan dalam
Majlis.
• Mahkamah juga memutuskan responden telah gagal membuktikan kepada
mahkamah bahawa perayu ialah bukan Melayu dan bukan pribumi Kelantan.

28. Haji Hamid bin Ariffin & Anor. lwn Ahmad bin Mahmud
• Mahmud bin Samad, pemilik sekeping tanah rizab Melayu, telah menjual
tanahnya keapda seorang wanita Siam.
• Setelah menandatangani perjanjian jual beli, dokumen hak milik dan milikan
kosong tanah telah diserahkan kepada perayu.
• Seterusnya, wanita itu telah menjual tanah berkenaan kepada perayu.
• Sementara itu, tanah tersebut kekal didaftarkan dalam nama Mahmud, yang
kemudiannya meninggal dunia.
• Isu di mahkamah ialah sama ada jualan tanah kepada wanita Siam itu boleh
dikuatkuasakan di bawah Enakmen Rizab Melayu Kedah.
• Mahkamah Tinggi memutuskan jualan itu tidak sah dan batal.

29. Masa depan rizab melayu
• Terdapat banyak kekurangan dalam rizab melayu dan kelemahan dalam
perlaksanaanya
• Usaha pengubal undang-undang menjadikan institusi kewangan dan agensi kerajaan
lain supaya dianggap “Melayu” ialah usaha adhoc yang tidak seharusnya berterusan
sepanjang zaman .
• Undang-undang tanah rizab Melayu tidak ubah seperti undang-undang negara
Amerika mewujudkan kawasan rizab orang asli mereka.
• Di Kuala Lumpur sahaja kedudukan tanah rizab melayu di sekitar Kampung Baru
menjadikan kawasan itu sebagai satu “pulau kemiskinan dan kedaifan”

30. Tujuan asal undang-undang tanah
• Untuk menolong dan melindungi kepentingan bangsa melayu
• Penekanan hendaklah berubah dari memiliki kepada mengeksploitasi dan memanfaatkan
tanah yang dimiliki
• Tanpa reformasi undang-undang , dikhuatiri masyarakat melayu yang memiliki tanah rizab
tidak akan dapat memperbaiki kedudukan ekonomi mereka
• Sebagai sekuriti untuk pemilik tanah mendapatkan pinjaman, tanah rizab jatuh sebagai tanah
kelas kedua, yang mempunyai prioriti rendah daripada perspektif institusi kewangan
• Banyak tindakan susulan yang dibuat oleh pihak berkuasa untuk menolong pemilik tanah
meningatkan pendapatan mereka

31. • Dalam undang undang fiqh islam ada kelonggaran kepada pemilik tanah misalnya
dalam hal pembayaran cukai supaya dikecualikan daripada membayar cukai jika pada
satu musim itu tanaman tidak menjadi disebabkan perkara di luar jangkaan berlaku
(tidak ada pada masa kini untuk pemilik rizab tanah melayu)
• Di kalangan masyarakat melayu, transaksi jual janji sudah menjadi amalan biasa,
hanya jika selepas menunggu lama dan berpatutan barulah jual janji itu menjadi jual
putus
• Amalan jual janji tidak diiktiraf oleh undang-undang

32. Cadangan
• Mesti mewujudkan keseragaman undang-undang berasaskan manfaat bangsa
• Satu prosedur baru mesti dicari supaya pemilik tanah rizab boleh menjadikan tanah mereka sebagai sekuriti pinjaman
kepada sesiapa sahaja yang mereka mahu.
• Segala tindakan lelong dan jualan itu hendaklah dibuat di bawah pengawasan dan kawalan pejabat tanah yang berkenaan
• Cadangan penubuhan lembaga amanah tanah rizab melayu
-Sebuah badan bebas yang diberi kuasa menurut undang-undang persekutun untuk mentadbir tanah rizab melayu di 9 buah
negeri melayu bersultan.
-Penubuhan ini perlu bagi menjamin pengekalan saiz tanah rizab melayu
-Tanah rizab melayu boleh menjana faedah ekonomi melalui penggunaan tanah bagi menghasilkan barangan ekonomi untuk
dimanfaat Bersama
-untuk melindungi sebarang cubaan untuk menjadikan tanah rizab melayu sebagai komoditi untuk dilupuskan kepada pihak
lain

33. SEKIAN