HUYẾT SẮC TỐ BỆNH LÝ

1. ĐẠI CƯƠNG
VỀ HUYẾT SẮC TỐ
ThS. Lê Thị Hoàng Mỹ

2. MỤC TIÊU
1. Trình bày cấu trúc huyết sắc tố (Hb)
2. Trình bày về các huyết sắc tố bình thường
3. Nêu một số tình trạng bệnh lý của huyết sắc tố

3. Thành lập hemoglobin
• Hemoglobin
 Protein màu
 Thành phần: Hem và Globin
sắc tố đỏ protein không màu
giống nhau cấu trúc thay đổi

4. CẤU TRÚC

7. HEMOGLOBIN BÌNH THƯỜNG

8. CÁC LOẠI HEMOGLOBIN BT
TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN
Chuỗi
α
Chuỗi
non – α
Hb Tên của Hb Thời kỳ xuất hiện
ζ ε ζ2ε2 Gower 1 phôi thai 2 – 3 tuần, tồn tại trong 2 tháng
đầu của thai
α ε α2ε2 Gower 2 xuất hiện và tồn tại cùng Hb Gower 1
ζ  ζ22 Porland phôi thai 2 – 3 tuần
α  α22 HbF Hb chủ yếu từ tuần thứ 5 thai kỳ đến cuối
thai kỳ, <1% ở người lớn bình thường.
α  α22 HbA Lên đến 10% ở thai nhi bình thường từ
tuần thứ 6 thai kỳ. Hb chủ yếu ở người
trưởng thành.
α δ α2δ2 HbA2 Thai nhi lúc gần sinh. <3,5% ở người bình
thường.

9. Tổng hợp Globin
Quá trình tổng hợp globin bắt đầu từ tuần thứ
2-3 phôi thai
• Phôi:
Haemoglobin Gower I ( z2e2)
Haemoglobin Portland ( z22)
Haemoglobin Gower II (a2e2)
• Thai: w5-HbF(a22), w6-HbA(a22), gần sinh-
HbA2(a2d2)
• Sau sinh: HbA (a22), HbA2 (a2d2), HbF (a22).

10. 10
Sau sinhPhôi thai
NST 11
NST 16
Chuỗi α
Chuỗi non - α
HbA (a2 β2)
HbA2 (a2 δ2)
HbF (a2 γ2)

11. βδγα α
Nhiễm sắc thể 16 Nhiễm sắc thể 11
25% 25%
α α βδγ
25% 25% 48%
48%
1.5%0.5%
1.5%0.5%
Tổng hợp Hemoglobin

12. α
α
α
α α
α
β γ δ
β δγ
HbA HbF HbA2
97% <1% <3.5%
CÁC LOẠI HEMOGLOBIN BÌNH THƯỜNG
Ở THỜI KỲ SAU SINH

13. HEMOGLOBIN BỆNH LÝ
• HC Thalassemia: thiếu hụt tổng hợp 1 hay nhiều
chuỗi polypeptide
• Hemoglobin bệnh, Hemoglobin bất thường: do rối
loạn cấu trúc chuỗi polypeptide của globin, một
hay hai acid amin trong chuỗi bị thay thế vị trí bằng
acid amin khác
• Thể phối hợp

14. β
β
α
α
Alpha-thalassemia Beta-thalassemia
β
β α
β
β
β
α
α
α
α

15. • HC Thalassemia:
–Alpha Thalassemia (a-thal)
–Beta Thalassemia (-thal)
–Delta Thalassemia (d-thal)
–Gamma Thalassemia (-thal)

16. * HbS: châu Phi
* HbE: ĐôngNamÁ
* HbC…
Hemoglobin bất
thường* a- thal: . a+-thal
. a0-thal
. Hb H
. Hb Bart’s
*  -thal: . Nhẹ
. Vừa
. Nặng
Thalassemia
Phân loại bệnh
Thalassemia
Thể
phối hợp
Thalassemia
Dựa vào cấu trúc và STH chuỗi polypeptide
trong globin
16

17. a - thalassemia: a gen
Hb Bart’s
Bệnh Hb H
a0 - thalassemia
a+ - thalassemia
- Tử vong trong thai kỳ hoặc ngay sau sinh.
- LS: TM rất nặng, gan lách to,
phù toàn thân, suy tim, …
- Lâm sàng đa dạng:
TCLS (-) đến nặng
- XN HH và điện di (+)
- Hầu như
không có TCLS
- Chỉ số huyết học
thay đổi
- : pt DNA

18. a - thalassemia: a gen (αα/αα)
Hb Bart’s
Bệnh Hb H
a0 - thalassemia
a+ - thalassemia
. Thể nặng
. Mất cả 4 gen α
. Thể trung gian
. Mất 3 gen α
. Thể nhẹ
. Mất 2 gen/ cùng 1NST
hoặc mỗi nst mất 1 gen
. Thể ẩn
. Mất 1 gen α
Dị hợp tử α0 – thal
Đồng hợp tử α+ - thal
(--/αα)/(-α/-α)
α0 – thal/α+ - thal
(--/-α)
Dị hợp tử α+ – thal
(- α/αα)
Đồng hợp tử
α0 - thal
(--/--)

19. β – thal nhẹ β –thal TB β – thal nặng
- Thường không
biểu hiện LS.
- Thiếu máu HC
nhỏ, nhược sắc
- HbA2 tăng
- Đa dạng về kiểu
gen và kiểu hình.
- LS thay đổi từ
nặng đến TC(-)
- Kiểu hình tùy
loại đột biến
- Nặng nhất, LS
(+) từ những năm
đầu cuộc sống
- Truyền máu
thường xuyên
 - thalassemia (/)
19

20. Hemoglobin E
- Đông Nam châu
Á.
- HbE α2β2
26glulys
- HbAE, HbEE
- HbE/-thal
Hemoglobin S
- Thường gặp
ở Châu Phi, gây
bệnh HC hình
liềm
> 700 loại
Hb bất thường
Hemoglobin bất thường (bệnh Hb)
20
…

23. BIỂU HIỆN LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG THỂ
BỆNH NẶNG
23

24. Thiếu máu - vàng da - vàng mắt
24

25. Gan to - Lách to
25

26. 26

27. Biến dạng xương mặt
27

28. Vẻ mặt Thalassemia
28

29. Tủy rộng viền bàn chải
29

30. Chậm phát triển thể chất
30

31. Xạm da do ứ sắt
31

32. Phù nhau thai (Hb Bart’s)
32

33. Phết máu ngoại biên
33

34. HbEEHbAE
Điện di huyết sắc tố
34

35. • Hemoglobin bệnh, Hemoglobin bất thường
– Hơn 700 loại
– Lúc đầu: đặt tên theo chữ cái
– Sau: quá nhiều, đặt tên
• theo địa dư, nơi tìm ra Hb
• kèm theo ghi chú tên và vị trí acid amin bị thay
thế bằng acid amin khác.
Những hemoglobin này có thể bất thường ở chuỗi
α, , δ, , hay có thể bất thường ở các vị trí khác.

36. • HbS là α2β2
6gluval
• HbC là α2β2
6glulys
• HbE là α2β2
26glulys
• HbM Boston : α2
58 histtyr β2
• HbM New York : α2β2
116 valglu
• HbM Hyde Park : α2β2
92 histtyr

39. • HbE lưu hành chủ yếu ở châu Á,
• tần số HbE ở Thái Lan là 4,5 – 7,7%; ở Lào
là 31,9% - 63,2%; Campuchia là 41%; Việt
Nam từ 0,95 – 55,9% dân số.
• Bệnh nhân HbE:
– thiếu máu hoặc không,
– hồng cầu nhỏ, nhược sắc.
• HbE thường gặp nhất ở khu vực Đông

40. • Truyền máu và thải sắt thường xuyên (phẫu thuật
cắt lách)
• Ghép tế bào gốc
• Gen trị liệu
40
ĐIỀU TRỊ

41. 41

42. 42
 WHO:
 2001: vấn đề sức khỏe toàn cầu, ngày càng gia tăng
đặc biệt ở các quốc gia châu Á.
 Ảnh hưởng 7% dân số thế giới
 Hàng năm: 300.000 – 400.000 TE thể nặng được sinh
ra

43. 43

44. 44

45. Sàng lọc
người mang
gen
Chẩn đoán
trước sinh
Tư vấn di
truyền
45
Quan trọng: Dự phòng sinh thể
bệnh nặng