Слоўнік Maslenica prezent

1. Масленіца

2. Назвы свята:
•«Масленіца», «Масленка»
•«Крывы / Тлусты чацвер»
•«Валоссе», «Улассе», «(Бабскі)
Улас», «Аўлас»
•«Загавіны»
• «Запускі», «Запусты»

3. Беларусі:
•ядуць малочныя прадукты і
бліны
•катанне на конях,
«круцёлцы», з горак
•спяванне песень
•наведванне сваякоў і
суседзяў
•вясёлы настрой

4. Гуканне вясны і спяванне вяснянак на
Масленку

5. Пачатак спявання вяснянак мог
вызначацца :
•святамі - Грамніцы (2/15.02), Масленіца, Саракі
(22.03, толькі ў правасл.), Благавешчанне (25.03/7.04),
сустракаецца – ад Аўдакеі (14.03, толькі ў правасл),
Аляксея (30.03, толькі ў правасл), Вялікадня, а
таксама з сярэдзіны Вялікага посту;
• прысвяткамі, істотнымі ў лакальнай традыцыі;
•прыроднымі з’явамі - “снег растаў”, “як пойдзе лёд”,
“як трава на лугах зацвіце, лотаць на водзе”, “як
жаваранак прылятае”.

6. Гуканне вясны на Масленку
Тонеж, Лельчыцкі р. Гомельская вобл.
© Alena Leshkevich, 2014, 2017

7. Гуканне вясны на Масленку
Тонеж, Лельчыцкі р. Гомельская вобл.
© Alena Leshkevich, 2014, 2017
Ой, чырочко-пташэчко,
Не залетай далечко,
Не занось мого венчыка,
Бо мой венчык — потрэбчык:
Трэба братка жаніці,
А сестрыцу й отдаваць.
А сестрыцу отдаваць,
Да веселлейко спраўляць.

8. Гуканне вясны на Масленку
Тонеж, Лельчыцкі р. Гомельская вобл.
© Alena Leshkevich, 2014, 2017
Як мы(у) ёлачку радзілі
Ў Мазыр (по) поперу ходзілі
Ой ты ёлочко, кучэрава!
(ў) Бору стояла — шумела.
А на стол (на горы) стала —
заззяла!

10. Гуканне вясны
на Масленку
Пагост, Жыткавіцкі р.
Гомельскай вобл.
© Alena Leshkevich, 2017

11. Гуканне вясны
на Масленку
Пагост, Жыткавіцкі р.
Гомельскай вобл.
Гу, весна, гу, красна,
Ш(ч)о ты нам прынесла
Ці по еечэчку, ці по пірожэчэчку
Гу, весна, гу, красна,
Усе людзі ткуць кросна
Моя маці не прала
Под лёд кужэль пускала
Гу, весна, гу, красна,
Плуві, кужэль, волокном,
Да прыплуві полотном
Ці-лі-воз, ці-лі-воз, кідай сані, беры воз! Да поедом по
рогож. Рогожу мы не нажалі, хлопцы сані поломалі! Гу-у!

12. Масленка ў Любанскім р. Мінскай
вобл.
© Alena Leshkevich, 2015

13. Масленка ў Любанскім р. Мінскай
вобл.
© Alena Leshkevich, 2015

14. Гушканне на арэлях на Масленіцу

15. Віды арэляў

16. Віды арэляў

17. Віды арэляў

18. Прыклад арэльнай песні:
Калышыце мяне высока-высока,
Каб я відзела далёка-далёка,
Што ў маіх Зямковічах дзеяцца.
Сорак мальчыкаў жэняцца, жэняцца,
Бяруць яны па дзеўке, па дзеўке,
Па краснай, па краснай.
в. Зямковічы Сенненскага
р.

19. Прыклад арэльнай песні:
На дварэ рэлі, калышуцца дзеўкі, гу-та-та, гу-ля-ля!
Мяне маладзеньку гуляць не пускаюць, гу-та-та, гу-ля-ля!
в. Гаршэўшчына Талочынскага р.

20. Прыклад арэльнай песні:
А на гарэ сонца, калышуцца дзеўкі, гуляла рана мае
А я маладзенька часу прастаяла.
Часу прастаяла, касу расчасала.
в. Сталюгі Лепельскага р.

21. Прыклад арэльнай песні:
На вуліцы арэлькі –
калышуцца дзеўкі,
А я, маладзенька, паміж іх
сядзела,
Біў мяне свёкар рамённаю
плеццю,
Мне ж тыя раны тры дні
балелі, тры дні чарнелі.
На вуліцы арэлькі –
калышуцца дзеўкі,
А я, маладзенька, паміж
іх сядзела,
Біў мяне мілы шаўковай
стужкай,
Мне тыя раны ні дня ні
балелі, ні дня ні чарнелі.
в. Лядневічы Сенненскага р.

22. масленічных песень:
•звернутыя да персаніфікаванага
вобразу Масленіцы;
•любоўна-шлюбныя;
•сямейна-побытавыя;
•дражнілкі (дзяўчат да хлопцаў і
хлопцаў да дзяўчат);
•жартоўныя (заснаваныя на
антытэзе; эратычныя,
фрывольныя; песні-
перавёртышы)

23. Прыклад песні, звернутай да Масленіцы:
Масленіца дырыгая,
*дырыгая, люлі, дырыгая
У нас госцюшка веселая
Не часта к нам у госці ездзіць
У гадочку пы разочку
П'одной ночушкі начуе, *усё й начуець
Пыд акошэчкым спаць лажыцца
У вакошка пыгледаець
На коня садзіцца, уезжаець.
Пскоўская вобл., Усвяцкі р-н, в. Рагозы

24. Прыклад песні, звернутай да Масленіцы:
А мы Масленку дыжыдалі,
І ў вакошэчка паглідалі,
Мы думалі, Масленка сем гадочкаў,
Ажно ж Масленка сем дзянёчкаў,
А нас масленка абманіла,
На сем нядзель посту пысадзіла,
На кіслую капусту,
На салодкую саладуху,
На горкую рэдзьку
Мы на горушку выхадзілі,
Сыр і маслы вынасілі,
Сырым гару ныбівалі,
Маслам гару пылівалі,
Ай ат сыра гыра крута,
Ай лю-лі, гыра крута,
Ай ат масла гыра ясна

25. А ты, горка, будзь катліва,
А сьвякроўка гаркатліва,
Ўсю недзелю гыркытала,
Нас на горку ні пускала
А на дварэ сняжкі пышуць,
А нас мамкі дамой клічуць,
А нам дамоўкі не хаціцца,
Нада з горкі прыкаціцца,
Нашы сані з тармазамі,
Самы з горкі побежалі
А вы ж, мужья, ні сядзіця,
Пейця віно пыскарэя,
Куйця шыла пувастрея,
Вашы жоны – дзілігаткі,
Пынадзелі плацьці ў клетку,
Выпылняюць піцілетку

26. Прыклад масленічнай любоўна-шлюбнай песні:
На вуліцы масленіца, *масленіца!
Вылецела з куста ластавіца
Села ж яна на тыну
А кідала масла па каму
А хто ўхопе, дык таму.
Красна Леначка ўхапіла,
А ў чарапочку ўтапіла,
Свайго мілага карміла.

27. Прыклад масленічнай сямейна-побытавай
песні:
На вуліцы дзеўкі гулялі,
А мяне маладу гукалі
Што ў мяне маладой муж ліхі
Муж рана на вулку не пусьціў
А пусьціў мяне позьненька
Як усе дзевачкі розьненька
Я выйду на вулку, запяю
Карагод дзевак сабяру
А будзім гуляць да сьвету
Аж да позьняга абеду.
А дамоў ісьці баюся
Дзівіратачку кланюся
- Дзівіратачка, муж’я
брат
Давядзі мяне дадому
Пашыю кашульку дадолу
Дам я табе хусту
шаўкову.
Барысаўскі р-н, в.Сялец.

28. Прыклад масленічнай сямейна-побытавай
песні:
На гарэ бабы сядзелі
Кулаком зямлю прабілі
І аб нявестак судзілі
У мяне нявестка шэльма
была
Затапіла клетку, проч пашла
А ў той клеці дабро было
Арэхава чашка масла была
Камарова сцягно мяса было
Саломена дудка крупы была
Шост анучак вісела
А ўсё ж тое згарэла
Каб наша нявестка згалела.
в. Вялікія Жаберычы Крупскага р.

29. Масленічная калодка

30. Масленічны звычай “вешаць калодкі”
Выхадцы, Лёзненскі р. Віцебскай вобл.
© Alena Leshkevich, 2014

31. Масленічны звычай “вешаць калодкі”
Абольцы, Талочынскі р. Віцебскай вобл., 1980-я (?).

32. Спальванне пудзіла на Масленіцу

33. Гульнёвыя пахаванні на Масленіцу

34. Масленічная гульня “Пахаванне Дзеда”
Гарадоцкі р. Віцебскай вобл.

35. Масленічная жаночая містэрыя
Астравецкі р. Гродзенскай вобл., 1947
© Stefan Kazlouski

36. Дзякуй за ўвагу!
Алена Ляшкевіч:
sionniaviecier@gmail.com
https://www.facebook.com/alena.liaskievic
https://vk.com/alena_rosica