SlideShare a Scribd company logo
1 of 25
E-Learning
Banken en Financiële Markten in Vogelvlucht
Sessie 1:
KERNACTIVITEITEN BANKEN
Michiel van den Broek
www.financialtraininghub.com
info@financialtraininghub.com
Phone: +316 1381 8662
2
INTRODUCTIE GELD
3
Functies van geld
 Waarderingsmiddel / Ruilmiddel goederen en diensten
 Moment van besteden aanpassen:
 Uitstellen aankopen: Sparen & Beleggen
 Vervroegen aankopen / investeringen: Lenen
Geld is een ‘smeermiddel’ voor een economie
Michiel van den Broek
4
Centrale banken
 Geldmanagers
 Monetair beleid: Beheersen geldhoeveelheid
 Europese Centrale Bank – muntunie
 De Nederlandsche Bank
Michiel van den Broek
5
Geldsoorten
1. Kasreserves
 Tegoeden van banken bij centrale bank
2. Chartaal geld
 Munten en biljetten
3. Giraal geld = Geld in handen van het publiek
= Kredietverlening banken
 Tegoeden betaalrekeningen
 Direct opeisbare spaarrekeningen
 Exclusief banken en overheid
Michiel van den Broek
6
Geldhoeveelheid Nederland
(Bron: DNB, ECB via Rabobank)
Michiel van den Broek
7
KERNACTIVITEITEN EN
INKOMSTEN VAN BANKEN
8
Kernactiviteiten banken
1. Transformatie (rentemargebedrijf)
2. Bemiddeling (intermediation)
3. Betalingen
4. Handel op de financiële markten
Michiel van den Broek
9
Kernactiviteiten banken
1. Transformatie - Rentemargebedrijf
Michiel van den Broek
10
Kernactiviteiten banken
1. Transformatie - Rentemargebedrijf
 Verplichting (Liabiltiy) = Ontvangen Gelden (o.g.)
 Gratis geld ‘kopen’: Betaalrekening
 Kosten = Rente vergoeden
 Kredietverstrekking (Asset) = Uitgeleende Gelden (u.g.)
 Opbrengsten = Rente ontvangen
 Rentemarge = Verschil rente ontvangen  rente vergoed
 Ontvangen gelden  Uitgeleende gelden
Verschillen mogelijk:
 Looptijden
 Valuta’s
Michiel van den Broek
11
Geldcreatie door banken via
kredietverlening (Fractioneel bankieren)
Michiel van den Broek
12
Kernactiviteiten banken
2. Bemiddeling
Financiële Dienstverlening aan klanten:
A. Brokerage
B. Beleggingsbeheer (asset management)
C. Bewaarbedrijf (custody)
D. Fusies en overnames (mergers & acquisitions) /
underwriting
Michiel van den Broek
13
Kernactiviteit 2: Bemiddeling
(A) Brokerage
Broker = tussenpersoon of makelaar
 Bank (ver)koopt financiële producten In directe opdracht
van klanten
 Voorbeelden financiële producten:
 Obligaties en aandelen
 Derivaten
 Inkomsten bank:
 Provisies
 Spread = Verschil aan- en verkoopprijs
Michiel van den Broek
14
Kernactiviteit 2: Bemiddeling
(B) Beleggingsbeheer (asset management)
 Beleggingsadvies
 Risico’s in kaart brengen
 Beleggingen uitvoeren - Beleggingsmandaat
 Rapportages – Rendement
 Inkomsten banken:
 Transactiekosten, provisies en beheersvergoeding
 Prestatiebeloning
Michiel van den Broek
15
Kernactiviteit 2: Bemiddeling
(C) Bewaarbedrijf (custody)
Financiële bezittingen voor klanten
 Bewaren / overdragen / informatieverstrekking waarde
 Registreren van onderpand,
 Juridische en fiscale ondersteuning
 Incasso van rente en dividend
 Inkomstenbronnen: provisies, commissies en
onkostenvergoedingen
Michiel van den Broek
16
Kernactiviteit 2: Bemiddeling
(D) Fusies en overnames
(mergers & acquisitions) / underwriting
 Begeleiden en uitvoeren van effectenemissies voor klanten
 Aandelen
 Obligaties
 Deal Driven
 Underwriting – prijsgarantie
 Syndicaat – risicospreiding
 Lead manager / arranger
 Dealers
 Bankinkomsten: provisies en fee’s
Michiel van den Broek
17
Kernactiviteiten banken
3. Betalingen
 Eenvoudig - Particulieren:
 Cash
 Credit Cards
 Cheques
 Internet
 Mobiele telefoon
 Complex - Bedrijven:
 Cash pooling / Rentecompensatie
 Automatische incasso / bulk
 Internationale betalingen (cross border)
Michiel van den Broek
18
Kernactiviteiten banken: (3) Betalingen
Praktijk betalingsverkeer
 Rol centrale bank:
 Vergunninghoudende banken hebben een rekening bij
de centrale bank (verplicht)
 Centrale bank is de laatste schakel in het
betalingsverkeer
 Inkomsten banken: provisies
 Soorten betalingsopdrachten
a. Gewone eurobetalingsopdrachten
b. Eurospoedbetalingen (high value payments)
c. Vreemde valutabetalingen (cross-borderbetalingen
Michiel van den Broek
19
Kernactiviteiten banken: (3) Betalingen - Praktijk betalingsverkeer
(a) Gewone betalingsopdrachten
 Banken:
 Verzamelen betalingsopdrachten gedurende een
periode
 Vastgesteld tijdstip versturen naar een clearinginstelling
 Clearingsysteem
 Sorteren en salderen
 Berekenen verrekening per bank
 Clearingsysteem heeft een rekening bij de centrale bank
 Incasso opdracht voor netto-betalende banken
 Betalingsopdracht naar netto-ontvangende banken
Michiel van den Broek
20
Kernactiviteiten banken: (3) Betalingen - Praktijk betalingsverkeer
(b) Eurospoedbetalingen
(high value payments)
 Directe overboeking zonder clearinginstelling
 Toegang tot betaalsysteem centrale bank
 ECB betaalsysteem = TARGET 2
 Berichtverkeer voor elke betaling
 Betalingsopdracht
 Adviesbericht begunstigde
 Hogere kosten
 Alleen gebruikt voor grote betalingen:
 High value payments
Michiel van den Broek
21
Kernactiviteiten banken: (3) Betalingen - Praktijk betalingsverkeer
(c) Vreemde valutabetalingen
(cross-borderbetalingen)
 Betaling niet in euro
 Kan niet via ECB rkening
 Toegang tot clearing vreemde valuta
 Correspondentbank = Nostrorekening
 Berichten per individuele betaling
 Betalingsopdracht
 Bevestiging van uitvoering
Michiel van den Broek
22
Kernactiviteiten banken
4. Handel op de financiële markten
I. Speculatie (‘proprietary trading’)
II. Market making
Michiel van den Broek
23
Kernactiviteiten banken (4) Handel op de financiële markten
Speculatie (‘proprietary trading’)
Handelen voor eigen rekening:
1. Long positie: winst bij prijsstijging
 Koop financiële producten (evt. met geleend geld)
2. Short positie: winst bij prijsdaling
 Verkoop financiële (geleende) producten
Kenmerken:
 Specialistische riskante activiteit
 Fouten / Rogue trading / Onverwachte events
 Intensief risicomanagement (hoge kosten)
 Sinds 2008 sterk beperkt door nieuwe regelgeving
Michiel van den Broek
24
Kernactiviteiten banken (4) Handel op de financiële markten
Market Making
 Handel in financiële producten onderhouden
 Permanent bereid tot koop en verkoop
 Mogelijk in grote volumes
 Kan leiden in speculatieve posities
 Inkomsten: Spread = verschil aan- en verkoopprijs
 Toegangspoort financiële markten voor bankklanten
Michiel van den Broek
25
http://www.financialtraininghub.com/
Email: info@financialtraininghub.com
+316 1381 8662
Michiel van den Broek

More Related Content

Similar to Banken en Financiële Markten in Vogelvlucht

(On)Rechtmatige Kredietopzeggingen Door Banken
(On)Rechtmatige Kredietopzeggingen Door Banken(On)Rechtmatige Kredietopzeggingen Door Banken
(On)Rechtmatige Kredietopzeggingen Door BankenMichel Rompelberg
 
Persontmoeting 13.02.2012
Persontmoeting 13.02.2012Persontmoeting 13.02.2012
Persontmoeting 13.02.2012Febelfin
 
Private Debt
Private DebtPrivate Debt
Private DebtAKD
 
Febelfin connect persconferentie 12.03.15
Febelfin connect persconferentie 12.03.15 Febelfin connect persconferentie 12.03.15
Febelfin connect persconferentie 12.03.15 Febelfin
 
Akd 6896550 v1_presentatie barend post
Akd 6896550 v1_presentatie barend postAkd 6896550 v1_presentatie barend post
Akd 6896550 v1_presentatie barend postAKD
 
201116 webinar projectrekening
201116 webinar projectrekening 201116 webinar projectrekening
201116 webinar projectrekening Herita
 
Van 2 naar 10 vormen van financiering voor startups - CrowdfundingHub.eu
Van 2 naar 10 vormen van financiering voor startups - CrowdfundingHub.euVan 2 naar 10 vormen van financiering voor startups - CrowdfundingHub.eu
Van 2 naar 10 vormen van financiering voor startups - CrowdfundingHub.euDIA - Dutch Incubation Association
 
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016Alphons Ranner
 
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016Alphons Ranner
 
Presentatie avans academie_lezing_20 april
Presentatie avans academie_lezing_20 aprilPresentatie avans academie_lezing_20 april
Presentatie avans academie_lezing_20 aprilAvansacademielezing
 
Deenshypotheekmodel 120129071435-phpapp02
Deenshypotheekmodel 120129071435-phpapp02Deenshypotheekmodel 120129071435-phpapp02
Deenshypotheekmodel 120129071435-phpapp02Arie Blokland
 
SEPA Roderick Kroon
SEPA Roderick KroonSEPA Roderick Kroon
SEPA Roderick KroonAllSolutions
 
Sessie 5: Financiering voor bedrijven wordt onmogelijk? Nonsens. Door Sophie ...
Sessie 5: Financiering voor bedrijven wordt onmogelijk? Nonsens. Door Sophie ...Sessie 5: Financiering voor bedrijven wordt onmogelijk? Nonsens. Door Sophie ...
Sessie 5: Financiering voor bedrijven wordt onmogelijk? Nonsens. Door Sophie ...researchvlerick
 
Cash is King: Hoe om te gaan met onbetaalde vorderingen?
Cash is King: Hoe om te gaan met onbetaalde vorderingen?Cash is King: Hoe om te gaan met onbetaalde vorderingen?
Cash is King: Hoe om te gaan met onbetaalde vorderingen?High Tech Systems Park
 
Presentatie IIR seminar AIFMD 20 mei 2014
Presentatie IIR seminar AIFMD 20 mei 2014Presentatie IIR seminar AIFMD 20 mei 2014
Presentatie IIR seminar AIFMD 20 mei 2014Oene Rusticus
 
eFactureren en credit management: een gouden koppel?!
eFactureren en credit management: een gouden koppel?!eFactureren en credit management: een gouden koppel?!
eFactureren en credit management: een gouden koppel?!Friso de Jong
 
Presentatie financieringsmogelijkheden patrick de molder
Presentatie financieringsmogelijkheden patrick de molderPresentatie financieringsmogelijkheden patrick de molder
Presentatie financieringsmogelijkheden patrick de molderWendy Claes
 
Fiche bkcp pro excellence_nl
Fiche bkcp pro excellence_nlFiche bkcp pro excellence_nl
Fiche bkcp pro excellence_nlBKCP_be
 

Similar to Banken en Financiële Markten in Vogelvlucht (20)

(On)Rechtmatige Kredietopzeggingen Door Banken
(On)Rechtmatige Kredietopzeggingen Door Banken(On)Rechtmatige Kredietopzeggingen Door Banken
(On)Rechtmatige Kredietopzeggingen Door Banken
 
Dienstverlening Mk Business
Dienstverlening Mk BusinessDienstverlening Mk Business
Dienstverlening Mk Business
 
Persontmoeting 13.02.2012
Persontmoeting 13.02.2012Persontmoeting 13.02.2012
Persontmoeting 13.02.2012
 
Private Debt
Private DebtPrivate Debt
Private Debt
 
Febelfin connect persconferentie 12.03.15
Febelfin connect persconferentie 12.03.15 Febelfin connect persconferentie 12.03.15
Febelfin connect persconferentie 12.03.15
 
Akd 6896550 v1_presentatie barend post
Akd 6896550 v1_presentatie barend postAkd 6896550 v1_presentatie barend post
Akd 6896550 v1_presentatie barend post
 
201116 webinar projectrekening
201116 webinar projectrekening 201116 webinar projectrekening
201116 webinar projectrekening
 
Van 2 naar 10 vormen van financiering voor startups - CrowdfundingHub.eu
Van 2 naar 10 vormen van financiering voor startups - CrowdfundingHub.euVan 2 naar 10 vormen van financiering voor startups - CrowdfundingHub.eu
Van 2 naar 10 vormen van financiering voor startups - CrowdfundingHub.eu
 
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016
 
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016
Bitcoin, blockchain, distributed ledger, 10 februari 2016
 
Presentatie avans academie_lezing_20 april
Presentatie avans academie_lezing_20 aprilPresentatie avans academie_lezing_20 april
Presentatie avans academie_lezing_20 april
 
Deenshypotheekmodel 120129071435-phpapp02
Deenshypotheekmodel 120129071435-phpapp02Deenshypotheekmodel 120129071435-phpapp02
Deenshypotheekmodel 120129071435-phpapp02
 
SEPA Roderick Kroon
SEPA Roderick KroonSEPA Roderick Kroon
SEPA Roderick Kroon
 
Sessie 5: Financiering voor bedrijven wordt onmogelijk? Nonsens. Door Sophie ...
Sessie 5: Financiering voor bedrijven wordt onmogelijk? Nonsens. Door Sophie ...Sessie 5: Financiering voor bedrijven wordt onmogelijk? Nonsens. Door Sophie ...
Sessie 5: Financiering voor bedrijven wordt onmogelijk? Nonsens. Door Sophie ...
 
Cash is King: Hoe om te gaan met onbetaalde vorderingen?
Cash is King: Hoe om te gaan met onbetaalde vorderingen?Cash is King: Hoe om te gaan met onbetaalde vorderingen?
Cash is King: Hoe om te gaan met onbetaalde vorderingen?
 
Presentatie IIR seminar AIFMD 20 mei 2014
Presentatie IIR seminar AIFMD 20 mei 2014Presentatie IIR seminar AIFMD 20 mei 2014
Presentatie IIR seminar AIFMD 20 mei 2014
 
eFactureren en credit management: een gouden koppel?!
eFactureren en credit management: een gouden koppel?!eFactureren en credit management: een gouden koppel?!
eFactureren en credit management: een gouden koppel?!
 
Presentatie financieringsmogelijkheden patrick de molder
Presentatie financieringsmogelijkheden patrick de molderPresentatie financieringsmogelijkheden patrick de molder
Presentatie financieringsmogelijkheden patrick de molder
 
Lies van Balen - Adaxio
Lies van Balen - AdaxioLies van Balen - Adaxio
Lies van Balen - Adaxio
 
Fiche bkcp pro excellence_nl
Fiche bkcp pro excellence_nlFiche bkcp pro excellence_nl
Fiche bkcp pro excellence_nl
 

Banken en Financiële Markten in Vogelvlucht

  • 1. E-Learning Banken en Financiële Markten in Vogelvlucht Sessie 1: KERNACTIVITEITEN BANKEN Michiel van den Broek www.financialtraininghub.com info@financialtraininghub.com Phone: +316 1381 8662
  • 3. 3 Functies van geld  Waarderingsmiddel / Ruilmiddel goederen en diensten  Moment van besteden aanpassen:  Uitstellen aankopen: Sparen & Beleggen  Vervroegen aankopen / investeringen: Lenen Geld is een ‘smeermiddel’ voor een economie Michiel van den Broek
  • 4. 4 Centrale banken  Geldmanagers  Monetair beleid: Beheersen geldhoeveelheid  Europese Centrale Bank – muntunie  De Nederlandsche Bank Michiel van den Broek
  • 5. 5 Geldsoorten 1. Kasreserves  Tegoeden van banken bij centrale bank 2. Chartaal geld  Munten en biljetten 3. Giraal geld = Geld in handen van het publiek = Kredietverlening banken  Tegoeden betaalrekeningen  Direct opeisbare spaarrekeningen  Exclusief banken en overheid Michiel van den Broek
  • 6. 6 Geldhoeveelheid Nederland (Bron: DNB, ECB via Rabobank) Michiel van den Broek
  • 8. 8 Kernactiviteiten banken 1. Transformatie (rentemargebedrijf) 2. Bemiddeling (intermediation) 3. Betalingen 4. Handel op de financiële markten Michiel van den Broek
  • 9. 9 Kernactiviteiten banken 1. Transformatie - Rentemargebedrijf Michiel van den Broek
  • 10. 10 Kernactiviteiten banken 1. Transformatie - Rentemargebedrijf  Verplichting (Liabiltiy) = Ontvangen Gelden (o.g.)  Gratis geld ‘kopen’: Betaalrekening  Kosten = Rente vergoeden  Kredietverstrekking (Asset) = Uitgeleende Gelden (u.g.)  Opbrengsten = Rente ontvangen  Rentemarge = Verschil rente ontvangen  rente vergoed  Ontvangen gelden  Uitgeleende gelden Verschillen mogelijk:  Looptijden  Valuta’s Michiel van den Broek
  • 11. 11 Geldcreatie door banken via kredietverlening (Fractioneel bankieren) Michiel van den Broek
  • 12. 12 Kernactiviteiten banken 2. Bemiddeling Financiële Dienstverlening aan klanten: A. Brokerage B. Beleggingsbeheer (asset management) C. Bewaarbedrijf (custody) D. Fusies en overnames (mergers & acquisitions) / underwriting Michiel van den Broek
  • 13. 13 Kernactiviteit 2: Bemiddeling (A) Brokerage Broker = tussenpersoon of makelaar  Bank (ver)koopt financiële producten In directe opdracht van klanten  Voorbeelden financiële producten:  Obligaties en aandelen  Derivaten  Inkomsten bank:  Provisies  Spread = Verschil aan- en verkoopprijs Michiel van den Broek
  • 14. 14 Kernactiviteit 2: Bemiddeling (B) Beleggingsbeheer (asset management)  Beleggingsadvies  Risico’s in kaart brengen  Beleggingen uitvoeren - Beleggingsmandaat  Rapportages – Rendement  Inkomsten banken:  Transactiekosten, provisies en beheersvergoeding  Prestatiebeloning Michiel van den Broek
  • 15. 15 Kernactiviteit 2: Bemiddeling (C) Bewaarbedrijf (custody) Financiële bezittingen voor klanten  Bewaren / overdragen / informatieverstrekking waarde  Registreren van onderpand,  Juridische en fiscale ondersteuning  Incasso van rente en dividend  Inkomstenbronnen: provisies, commissies en onkostenvergoedingen Michiel van den Broek
  • 16. 16 Kernactiviteit 2: Bemiddeling (D) Fusies en overnames (mergers & acquisitions) / underwriting  Begeleiden en uitvoeren van effectenemissies voor klanten  Aandelen  Obligaties  Deal Driven  Underwriting – prijsgarantie  Syndicaat – risicospreiding  Lead manager / arranger  Dealers  Bankinkomsten: provisies en fee’s Michiel van den Broek
  • 17. 17 Kernactiviteiten banken 3. Betalingen  Eenvoudig - Particulieren:  Cash  Credit Cards  Cheques  Internet  Mobiele telefoon  Complex - Bedrijven:  Cash pooling / Rentecompensatie  Automatische incasso / bulk  Internationale betalingen (cross border) Michiel van den Broek
  • 18. 18 Kernactiviteiten banken: (3) Betalingen Praktijk betalingsverkeer  Rol centrale bank:  Vergunninghoudende banken hebben een rekening bij de centrale bank (verplicht)  Centrale bank is de laatste schakel in het betalingsverkeer  Inkomsten banken: provisies  Soorten betalingsopdrachten a. Gewone eurobetalingsopdrachten b. Eurospoedbetalingen (high value payments) c. Vreemde valutabetalingen (cross-borderbetalingen Michiel van den Broek
  • 19. 19 Kernactiviteiten banken: (3) Betalingen - Praktijk betalingsverkeer (a) Gewone betalingsopdrachten  Banken:  Verzamelen betalingsopdrachten gedurende een periode  Vastgesteld tijdstip versturen naar een clearinginstelling  Clearingsysteem  Sorteren en salderen  Berekenen verrekening per bank  Clearingsysteem heeft een rekening bij de centrale bank  Incasso opdracht voor netto-betalende banken  Betalingsopdracht naar netto-ontvangende banken Michiel van den Broek
  • 20. 20 Kernactiviteiten banken: (3) Betalingen - Praktijk betalingsverkeer (b) Eurospoedbetalingen (high value payments)  Directe overboeking zonder clearinginstelling  Toegang tot betaalsysteem centrale bank  ECB betaalsysteem = TARGET 2  Berichtverkeer voor elke betaling  Betalingsopdracht  Adviesbericht begunstigde  Hogere kosten  Alleen gebruikt voor grote betalingen:  High value payments Michiel van den Broek
  • 21. 21 Kernactiviteiten banken: (3) Betalingen - Praktijk betalingsverkeer (c) Vreemde valutabetalingen (cross-borderbetalingen)  Betaling niet in euro  Kan niet via ECB rkening  Toegang tot clearing vreemde valuta  Correspondentbank = Nostrorekening  Berichten per individuele betaling  Betalingsopdracht  Bevestiging van uitvoering Michiel van den Broek
  • 22. 22 Kernactiviteiten banken 4. Handel op de financiële markten I. Speculatie (‘proprietary trading’) II. Market making Michiel van den Broek
  • 23. 23 Kernactiviteiten banken (4) Handel op de financiële markten Speculatie (‘proprietary trading’) Handelen voor eigen rekening: 1. Long positie: winst bij prijsstijging  Koop financiële producten (evt. met geleend geld) 2. Short positie: winst bij prijsdaling  Verkoop financiële (geleende) producten Kenmerken:  Specialistische riskante activiteit  Fouten / Rogue trading / Onverwachte events  Intensief risicomanagement (hoge kosten)  Sinds 2008 sterk beperkt door nieuwe regelgeving Michiel van den Broek
  • 24. 24 Kernactiviteiten banken (4) Handel op de financiële markten Market Making  Handel in financiële producten onderhouden  Permanent bereid tot koop en verkoop  Mogelijk in grote volumes  Kan leiden in speculatieve posities  Inkomsten: Spread = verschil aan- en verkoopprijs  Toegangspoort financiële markten voor bankklanten Michiel van den Broek

Editor's Notes

  1. Geld speelt een belangrijke rol in onze economie en is vergelijkbaar met de functie van olie in een motor. De hoeveelheid geld in omloop in een economie is belangrijk zoals ook de hoeveelheid olie in een motor Te weinig olie (geld) is desastreus voor een motor (economie Te veel olie (geld) beschadigt de motor (economie) Een beetje extra olie en de motor (economie) kan lekker gesmeerd draaien.
  2. Centrale banken zijn de geldmanagers van onze economie en hebben onder andere de taak om de geldhoeveelheid te beheersen. De instrumenten om deze taak uit te voeren behoren tot het monetair beleid van de centrale banken. Omdat Nederland in 1999 tot de euro-muntunie is toegetreden, voert De Nederlandsche Bank (DNB) het monetaire beleid uit dat is bepaald door de Europese Centrale Bank (ECB).
  3. (1) Kasreserves Alle banken met een bankvergunning houden een rekening aan bij de centrale bank. Kasreserves zijn de tegoeden die banken hebben op hun centrale bankrekening. Met deze tegoeden kunnen banken onderling betalingen verrichten. De centrale bank creëert deze tegoeden op basis van onderpand, zoals goud.   (2) Chartaal geld Cash, of chartaal geld, kennen we allemaal in vorm van munten en biljetten. Toch is cash maar een zeer klein deel van de totale geldhoeveelheid (liquiditeitenmassa). Het gebruik van cash is sterk afgenomen en daalt nog steeds door de opkomst van nieuwe betaalmiddelen, zoals pinpassen, credit cards, mobiele telefoons en online-betaaldiensten.   (3) Giraal geld Giraal geld bestaat uit tegoeden op betaalrekeningen en direct opeisbare spaarrekeningen aangehouden bij banken door het publiek. Publiek betekent dat deze tegoeden niet worden aangehouden door andere banken of de overheid. Giraal geld ontstaat door kredietverlening: als een bank krediet verstrekt aan een onderneming of een particulier, crediteert zij de betaalrekening van de kredietnemer voor het kredietbedrag.
  4. Grafiek: Ontwikkeling van de geldhoeveelheid in Nederland. Geld is het smeermiddel van onze economie en de centrale bank is de geldmanager. Banken zijn de knooppunten in het beheer en de distributie van geld en produceren ca. 90% van het geld via kredietverlening.
  5. De kernactiviteiten (1) Transformatie en (3) betalingen leveren een belangrijke bijdrage aan het functioneren van de reële economie (goederen en diensten). Vandaar dat deze kernactiviteiten ook bekend staan als de maatschappelijke activiteiten.
  6. Voor het gros van alle banken is de hoofdactiviteit transformatie: geld aantrekken van klanten om dit uit te lenen aan klanten. In feite is dit te omschrijven als in- en verkoop van geld, oftewel geldhandel.
  7. Om geld aan te trekken, of te 'kopen', moet de bank een prijs betalen, zoals de rentevergoeding op spaargeld en deposito's, of bijvoorbeeld de couponrente betalen aan obligatiehouders. Degenen die het geld bij de bank stallen, hebben een vordering op de bank. Of anders gezegd: de bank heeft een verplichting om het geld weer terug te betalen (liability). Er bestaat echter ook ‘gratis’ geld voor banken in de vorm van betaalrekeningen. Vrijwel geen enkele bank vergoedt immers rente over het saldo op een betaalrekening. Het uitlenen, of 'verkopen', van geld levert de bank rente op. De rentestand wordt beïnvloed door meerdere factoren, zoals concurrentie, monetair beleid, economische ontwikkelingen, kredietwaardigheid van de geldnemer en politieke factoren. De looptijden en valuta's van de aangetrokken en uitgeleende gelden van klanten zijn onafhankelijk van elkaar. Daarom wordt gezegd dat de bank de eigenschappen van de door haar aangetrokken gelden transformeert naar de eigenschappen van de door haar uitgezette gelden. Vandaar de naam transformatie Het renteresultaat (rentemarge, of 'net interest income') is het verschil tussen de ontvangen en betaalde rente. Transformatie staat ook bekend als rentemargebedrijf. Het renteresultaat is voor de meeste banken de belangrijkste winstbron. Voor grote algemene banken bedraagt het renteresultaat ongeveer 70% van de totale winst.  Zoals beschreven bij de introductie over geldsoorten hoeft een bank niet per se eerst geld aan te trekken om het uit te kunnen lenen. Het geld bij de transformatiefunctie is immers in krediet dat banken zelfstandig kunnen verstrekken binnen de door de centrale bank bepaalde limieten.
  8. De kernactiviteit bemiddeling bestaat uit een groot aantal financiële diensten aan klanten die directe inkomsten opleveren, ook bekend als: provisie, commissie, succesfee en spreads. Na transformatie is bemiddeling de belangrijkste inkomstenbron voor banken.  
  9. Een broker is een tussenpersoon of makelaar. De financiële activiteit brokerage is het (ver)kopen van financiële producten in directe opdracht van particuliere klanten of ondernemingen. Voorbeelden van deze financiële producten zijn obligaties, aandelen en derivaten (waarover later meer). Omdat de bankklant zelf geen lid kan zijn van een beurs en banken wel, treedt de bank op als broker, oftewel tussenpersoon, en voert zij de transacties uit. Voor deze dienstverlening kunnen banken provisies in rekening brengen bij de klant. Vaak levert brokerage ook een spread op: het verschil tussen de inkoop- en verkoopprijs van de financiële producten.
  10. Beleggingsbeheer is meer bekend onder de naam asset management. Hierbij beleggen banken geld voor klanten met als doel een bepaald rendement te behalen. Zo kan een klant bijvoorbeeld beleggen voor een pensioen. De bank overlegt met de klant, brengt risico's in kaart en geeft beleggingsadvies. Daarna voert de bank binnen bepaalde, door de klant goedgekeurde kaders (het beleggingsmandaat) alle beleggingstransacties uit voor rekening van de klant. Periodiek verzorgt de bank rapportages over uitgevoerde transacties, de samenstelling van de beleggingsportefeuille en het gerealiseerde rendement.
  11. Een wat meer specialistische dienstverlening is het bewaarbedrijf (custody). Een bewaarder, of custodian, bewaart voor klanten (financiële) bezittingen. Daarbij kan het gaan om effecten, zoals aandelen en obligaties, maar ook om bijvoorbeeld grondstoffen, juwelen en edelmetalen. De voorheen op papier geproduceerde effecten zijn tegenwoordig digitaal, waardoor administratieve handelingen sneller en goedkoper zijn geworden. Voorbeelden van custody-activiteiten zijn: de overdracht van financiële bezittingen, informatieverstrekking over bewaarde bezittingen, registreren van onderpand, juridische en fiscale ondersteuning en de incasso van rente en dividend. De inkomstenbronnen van het bewaarbedrijf bestaan uit provisies, commissies en onkostenvergoedingen.
  12. Fusies en overnames, 'mergers and acquisitions', oftewel M&A, is een bemiddelingsactiviteit die wordt gemotiveerd door het afsluiten van grote financiële transacties (deal driven). Hierbij begeleidt een bank de betrokken ondernemingen en voert transacties uit, bijvoorbeeld de financiering via uitgifte (emissie) van verhandelbare effecten, zoals aandelen en obligaties. Ter overbrugging kan de bank de effecten (deels) zelf kopen voordat deze worden aangeboden aan beleggers. Zo'n overbrugging staat bekend als 'underwriting'. In feite geeft de bank hierbij een prijsgarantie af, waarbij de bank het risico loopt dat de effecten niet of tegen een lagere prijs aan beleggers kunnen worden verkocht. Een ander voorbeeld van M&A is het begeleiden van een onderneming bij een overname. Voor M&A zijn hoogopgeleide en duurbetaalde teams van specialisten nodig. De opbrengsten bestaan uit provisies en uit succes- en underwriting fee's. Bij underwriting kunnen banken ook aanzienlijke inkomsten verkrijgen als zij de effecten bij emissie kopen (prijsgarantie) en vervolgens verkopen aan beleggers tegen een hogere prijs. Deze transacties (deals) kunnen zeer winstgevend zijn en banken concurreren hevig met elkaar om dit soort deals binnen te krijgen. Bij grote deals werken banken samen en vormen ze een syndicaat om zo financiële risico's te spreiden en nieuwe effecten beter te kunnen 'plaatsen' bij beleggers. In een syndicaat heeft één bank de leiding voor realisatie van de deal, de lead manager of arranger. De andere syndicaatbanken ontvangen een fee voor hun ondersteunende activiteiten en genomen risico's.
  13. We zijn zo gewend aan het dagelijks betalen en ontvangen van geld, dat we ons niet meer realiseren dat zonder de betaaldiensten van banken het (ver)kopen van goederen en diensten heel wat lastiger zou zijn. Omdat banken nog steeds een sleutelrol vervullen in het betalingsverkeer, zijn ze essentieel voor ons economisch systeem. Wederom kunnen we geld vergelijken met de olie van een automotor: het is een smeermiddel. Veilig, betrouwbaar en snel betalingsverkeer laat de economie beter draaien en presteren. Betalingsdiensten verschillen per doelgroep waarbij ook verschillende typen betalingen zijn te onderscheiden. Particulieren maken traditioneel gebruik van betaalmiddelen zoals cash en cheques. In Nederland worden cheques al jaren niet meer gebruikt, hetgeen kenmerkend is voor een geavanceerd betalingssysteem. Steeds meer moderne betaalmiddelen vervangen het gebruik van cash, zoals pinpassen, credit cards, mobiele telefoons en online-betaaldiensten. Ondernemingen hebben behoefte aan meer complexe betaaldiensten, zoals pinautomaten, automatische incasso’s, bulkbetalingen, internationale betalingen en rentecompensatiesystemen (cash pools) waarbij renteverrekening plaatsvindt over gesaldeerde tegoeden en tekorten van diverse rekeningen.
  14. Banken brengen voor betalingsverkeer kosten in rekening, provisies. Nederlandse marktpartijen hebben het betalingsverkeer efficiënt en goedkoop ingericht. Uit een onderzoek van de ECB (Occasional Paper Series no 137 November 2012) blijkt dat de kosten van het betalingsverkeer in Nederland veel lager liggen dan het EU-gemiddelde. Zou Nederland op het Europese gemiddelde hebben gelegen, dan zouden de kosten een miljard euro per jaar hoger zijn uitgevallen. De belangrijkste reden hiervoor is dat er in Nederland relatief vaak wordt afgerekend via pinnen. Als er geen olie door de motor circuleert, kan een auto niet rijden. Dit geldt ook voor een economie: een blokkade in het betalingsverkeer heeft direct negatieve gevolgen voor een economie. In vrijwel alle economieën heeft de centrale bank het mandaat om de financiële wereld goed te laten functioneren. Bij dit mandaat hoort ook de verantwoordelijkheid om efficiënt betalingsverkeer mogelijk te maken en om blokkades van betalingen te voorkomen. Partijen die betaaldiensten aanbieden zonder dat ze een bankrekening/vergunning hebben bij de centrale bank, zullen moeten samenwerken met vergunninghoudende (clearing) banken die wel zo'n rekening hebben. Voor internationale betalingen (cross-border) is een bank nodig die toegang heeft tot de clearing van de centrale bank van de valuta waarin de betaling plaatsvindt. Dit kan een Nederlandse bank zijn met een dochteronderneming met een Amerikaanse bankvergunning, of een Amerikaanse 'clearing bank' waar de Nederlandse bankinstelling een rekening courant aanhoudt. Uiteindelijk worden betalingen altijd uitgevoerd via de centrale bank-clearing door interbancaire betalingen met rekeningen die vergunninghoudende banken hebben bij de centrale bank. Voor deze interbancaire betalingen (interbank settlements) gebruiken banken hun kasreserves bij de centrale bank.
  15. Banken behandelen gewone betalingsopdrachten van hun klanten meestal samen met veel andere betalingsopdrachten. Gedurende een bepaalde periode verzamelen banken alle gewone betalingsopdrachten en sturen deze in een keer op een vastgesteld tijdstip, meestal laat in de middag, naar een clearingsysteem. Dit is een computersysteem dat betalingen sorteert en vervolgens per bank de meest efficiënte manier van afwikkelen uitrekent. De meeste clearingsystemen salderen daartoe per aangesloten bank alle inkomende en uitgaande betalingen en berekenen voor elke bank één bedrag dat deze per saldo moet betalen of ontvangen. De clearinginstelling houdt zelf een rekening aan bij de centrale bank, in dit geval de ECB. Als het rekenwerk klaar is, stuurt zij incasso-opdrachten naar de ECB ten laste van de rekeningen van de nettobetalers en ten gunste van haar eigen rekening. Daarnaast stuurt zij betalingsopdrachten ten laste van haar eigen rekening bij de ECB en ten gunste van de netto-ontvangers. Nadat de centrale bank deze opdrachten heeft uitgevoerd, staat de rekening van de clearinginstelling weer op nul.
  16. Wanneer de begunstigde niet kan of wil wachten en direct over zijn geld wil beschikken, stuurt de bank een betalingsopdracht niet naar een clearinginstelling, maar direct naar de centrale bank. Banken hebben rechtstreeks toegang tot het betaalsysteem van de centrale bank waarvan zij een bankvergunning hebben gekregen. Het betaalsysteem van de ECB heet TARGET2. De ECB verwerkt de betaling direct. Tegelijk met het sturen van de betalingsopdracht stuurt de bank zelf een adviesbericht naar de bank van de begunstigde. Betalingen die op deze manier worden verwerkt zijn duur door de individuele verwerking en omdat er voor elke betaling berichten moeten worden gestuurd. Vanwege de hoge kosten verrichten partijen spoedbetalingen meestal alleen voor grote bedragen. Deze betalingen worden in het internationale betalingsverkeer dan ook 'high value payments' genoemd.
  17. Voor betalingen in vreemde valuta, cross-borderbetalingen, kan een bank niet haar rekening bij de ECB gebruiken. Om deze betalingen te kunnen doen, moet een bank een rekening hebben in een niet-euroland. Vaak openen banken hiervoor een nostrorekening bij een buitenlandse bank, de correspondentbank, die een rekening aanhoudt bij de centrale bank in dat land. Als een bank met een Nederlandse bankvergunning een rekening in bijvoorbeeld US-dollars wil aanhouden, opent zij een nostrorekening in US-dollars bij een bank met een Amerikaanse bankvergunning, bijvoorbeeld JP Morgan Chase of Citibank. Bij cross-borderbetalingen stuurt de bank de betalingsopdracht naar haar correspondentbank. De correspondentbank stuurt de betalingsopdracht vervolgens naar een clearinghuis en deze stuurt daarna een opdracht aan de centrale bank om het bedrag naar de bank te boeken waar de rekening van ontvanger loopt. Bij iedere individuele cross-borderbetaling versturen partijen elkaar berichten, zoals een betalingsopdracht en een bevestiging van de uitvoering van de betalingsopdracht door de correspondentbank. Digitalisering zorgt voor snellere, goedkopere en meer efficiëntere betalingssystemen, meer frequente clearing en de ontwikkeling van nieuwe betaalmiddelen.
  18. Banken kunnen handelen op de financiële markten om inkomsten te genereren via speculatie (proprietary trading) of market-making.
  19. Speculatie of handelen voor eigen rekening (proprietary trading) bestaat uit het kopen van financiële producten in de verwachting dat prijzen stijgen (een long-positie innemen) of het verkopen van financiële producten (zonder deze producten te bezitten) om te kunnen profiteren van lagere prijzen (een short-positie innemen). Speculanten hebben een duidelijke verwachting over de toekomstige ontwikkeling van de prijzen. Een bekende succesvolle speculant is George Soros. Speculeren is de meest riskante activiteit op de financiële markten, waarbij ook grote verliezen kunnen worden geleden. Neem bijvoorbeeld Long Term Capital Management (LTCM), het fonds dat in 1998 in een paar maanden een verlies leed van ongeveer US$ 4 miljard. De ondergang van dit fonds is in detail beschreven door Roger Lowenstein in het boek 'When Genius Failed'. Speculatie (proprietary trading) kan zeer winstgevend zijn, maar het is een riskante activiteit. De kosten zijn bovendien hoog door duurbetaalde handelaren, complexe administratieve afwikkeling en de benodigde technische infrastructuur. Ook is er intensief risicomanagement nodig om verliezen te voorkomen als gevolg van fouten of als gevolg van ongeoorloofd grote transacties en posities door handelaren (rogue trading). Dit verklaart waarom slechts een beperkt aantal banken zich specialiseert in deze activiteit. Sinds de kredietcrisis van 2008 beperken banken hun speculatieve handelsactiviteiten als gevolg van nieuwe wetgeving. Deze wetgeving vereist dat banken voor handel meer kapitaal moeten aanhouden, waarover meer in deel II. De meeste banken treden nog wel op als market maker.
  20. Market-making betekent dat een handelaar een markt onderhoudt in een bepaald financieel product. Market-makers zijn vrijwel permanent bereid om te kopen en verkopen, ook in grote volumes. Veel bankklanten hebben geen toegang tot de financiële markten. Deze klanten kunnen wel op deze markten transacties afsluiten via de bank. De bank is dan in feite de toegangspoort tot de financiële markten. Een voorbeeld is als een onderneming US dollars nodig heeft om een Amerikaanse leverancier te betalen. De onderneming zou kunnen proberen om rechtstreeks een partij te vinden die US dollars over heeft, bijvoorbeeld een exporteur, maar dat is in de praktijk praktisch onmogelijk. De bank koopt de US dollars op haar beurt van een partij die US dollars over heeft. In tegenstelling tot speculanten willen market-makers geen grote long- of short-positie aangaan. Hun doel is om zo veel mogelijk hun klanten te bedienen en om de spread te verdienen, het verschil tussen de inkoop- en verkoopprijs (de bied- en laatprijs). Als een bank niet direct een klant kan vinden die de tegengestelde transactie wil afsluiten, neemt zij onbedoeld een speculatieve positie in. In de regel sluiten de banken dan echter een tegengestelde transactie met een andere market maker zodat zij toch geen risico lopen.