1. 44 45
Rreizen
ALS GOD IN
SCHOTLAND
gIds
De rand
van
Schotland
De Muur van Hadrianus werd door de Romeinen gebouwd om
de Schotten buiten te houden, ruim twee millennia later wilde
Groot-Brittannië niets liever dan het omgekeerde. Wij maakten een
wandeling dwars door Engeland langs de overblijfselen van deze
240 kilometer lange Muur, aan de vooravond van het Schotse referendum.
Tekst en foto’s Marleen Daniëls
schotland

2. 46
Dag 1:
inomgekeerderichting
Zodra we Newcastle binnenrijden,
zijn Hadrianus en zijn Muur alom-
tegenwoordig. Hadrianus was de
Romeinse keizer die zijn troepen in
122 V.C. de opdracht gaf om de ver-
dedigingsmuur te bouwen, om de
noordgrens van het Romeinse Rijk
te beschermen. Langs de Hadrian
Road ligt het Hadrian Lodge Hotel,
waar onze eerste dagtocht van 24 km
begint. De wandelroute, Hadrian’s
Wall Path, begint officieel in Wallsend
aan het antieke Romeinse fort
Segedunum, onze eerste stop na een
korte wandeling vanuit het hotel.
Segedunum blijkt een goede intro-
ductie voor wat ons op onze lange
tocht van zes dagen te wachten
staat. Vanuit de uitkijktoren van het
museum bekijken we de opgegraven
contouren van het oude fort, aan de
overkant van de drukke baan staat
nog een stuk originele muur tussen de
woonhuizen.
Wallsend (letterlijk ‘het einde van de
muur’) ligt op anderhalf uur (7 km)
wandelen van Newcastle, door dicht-
bevolkt woongebied en uitgestor-
ven scheepswerven, langs de rivier
Tyne. Newcastle lijkt met haar zeven
bruggen een nieuwe stad. Toen we
de Muur voor het eerst bewandelden
in 1998 was het er grauw en grijs,
nu zijn er luxueuze appartementen,
jachthaventjes, promenades en ter-
rassen langs de rivier. We nemen een
koffie aan een mobiele bar en ploffen
neer op een van de vele zitbanken. De
man van de koffiebar vraagt of we
aan het begin of einde van onze tocht
zijn. Veel wandelaars doen de tocht
immers van west naar oost, met de
wind in de rug en Newcastle als eind-
bestemming.
We wandelen verder langs de Tyne
en de industriegebieden, langs de
Dunston staithes, een 500 meter
lange stelling in de rivier die in de
industriële gloriedagen de steenkool
naar de boten vervoerde. Een stuk
industrieel erfgoed van de stad, die
hard getroffen werd door de sluiting
van de steenkoolmijnen door de toen-
malige premier Margaret Thatcher.
In Scotswood, een gehucht van
Newcastle, lopen we twee vrijwil-
ligers van de National Trail tegen het
lijf. Met prikkers pikken ze het afval
op. Samen met 78 andere helpers
houden het 240 km lange wandelpad
proper. Aan het Boothuis en de oude
tolweg zijn we aan de officiële grens
van Newcastle. Vanaf nu wandelen we
door het prachtige Engelse platteland.
Dag 2 :
125meterMuur
Jackie van onze bed and breakfast
Heddon Lodge vindt het maar niks
dat de Schotten hun onafhankelijk-
heid van Engeland willen. Ze heeft
een tweede bed and breakfast in
Schotland, net over de ‘grens’.
Heddon-on-the-Wall ligt op een heu-
vel met zicht op de Tyne-vallei, wat we
gisteren niet geweldig vonden toen
we aan het eind van de dag met ver-
moeide ledematen die ‘berg’ op moes-
ten.
On-the-Wall refereert naar het 125
meter lange stuk originele Muur aan
de grens van het dorp, het eerste seri-
euze stuk monument op onze wandel-
tocht. Amerikaanse, Australische en
Nieuw-Zeelandse toeristen staan er ’s
ochtends vroeg al de muur te vertrap-
pelen. Ze worden er met busladin-
gen gedropt om hét stukje Romeinse
antiquiteit te bezoeken tijdens hun
drie weken lange toer langs de Britse
Eilanden.
Ons pad loopt vandaag langs de
drukke B3618, de oude militaire baan
aangelegd door Generaal Wade in de
18de eeuw, pal op de Romeinse Muur.
We wandelen door de Romeinse loop-
grachten en vallums, verhoogde wal-
len van aarde en turf. Een uurtje later
bereiken we een heuvelachtig veld, de
plek waar het Romeinse Vindobala,
nu Rudchester Fort, in stilte wacht
om opgegraven te worden. Het fort
werd in de 18de eeuw volledig berooft
en gestript door boeren en de bouwers
van de militaire weg.
Tweeënhalf uur verderop liggen de
Robin Hood Inn, Vallum Farm en
David Kennedy’s Restaurant vlak bij
elkaar.
We zijn halfweg en uitgeput en grij-
pen de kans om iets te eten, in de ver-
ste verte is geen winkel te bespeuren.
De wandeling is goed aangegeven
(met een eikel) en makkelijk te vol-
gen, door velden met en zonder scha-
pen, en rond 19 uur strompelen we
eindelijk het dorpje Wall binnen. We
overnachten er in The Hadrian, een
18de-eeuwse herberg met toepasse-
lijke naam. Ze serveren er goed bier en
goed eten.
Dag 3 :
deRomeinsepenis
De derde dag begint met regen.
Vanuit Wall stappen we richting
Chollerford en passeren we de
Brunton Turret, een van de best
bewaarde uitkijktorens aan de Muur.
Oorspronkelijk stonden hier 116
uitkijktorens verspreid over de hele
lengte van de Muur, die elk tien solda-
ten konden huisvesten.
In Chollerford liggen de fundamenten
van de tweede Romeinse brug over de
Tyne – de eerste lag in Newcastle. Een
voetpad loopt van de huidige brug
naar de waterkant, waar onderaan
de fundering duidelijk een uit steen
gebeitelde penis te zien is, het meest
frappante symbool van voorspoed
langs de volledige Romeinse Muur.
Aan de andere oever ligt Chesters
Fort, het meest luxueuze fort aan de
Muur van Hadrianus. Het is prach-
tig gelegen, in de bocht van de rivier
en wordt omringd door oude bomen.
In de hoogdagen huisvestte Chesters »
47
gIds
De rand van
Schotland

3. 48
500 cavaleriesoldaten. Hier begint
onze wandeling van 21 kilometer, de
mooiste en meest vermoeiende van de
Hadrian’s Wall Path.
We zijn nu in Northumberland, met
zijn glooiende pieken en prachtige
zichten. Het is gestopt met regenen en
af en toe komt de zon erdoor. Groepjes
wandelaars passeren ons in de andere
richting, sommigen tot over hun tan-
den gepakt, anderen met slechts een
wandelkaart en een flesje water. Wij
dragen alleen onze fototassen en wat
water, want onze bagage wordt elke
dag opgepikt en gedropt in de hotels
of herbergen. Een handig systeem dat
in 1998 niet bestond. De Muur van
Hadrianus slingert van Housesteads
tot Steel Riggs, onaangetast door het
barre landschap.
Fort Housesteads, Vercovicium voor
de Romeinen, is het meest indruk-
wekkende en best bewaarde fort van
de wandeltocht. Vanaf de Muur glooit
het landschap naar beneden en heb
je een prachtig zicht over opgegra-
ven site van vijf hectare. Hier waren
vooral Belgische soldaten gehuisvest
uit het huidige Tongeren en Tongerlo.
Van Housesteads gaat het nog een
halfuurtje stevig op en neer, tot aan
de parking van Steel Riggs, waar Val,
de dame van Gibbs Hill Farm ons
komt oppikken. De extra anderhalve
mijl naar de boerderij had ik nooit
gehaald.
Dag 4 :
zuurstofbommetje
We hebben ondertussen 75 km in de
benen en zijn halfweg. ‘s Avonds zijn
we uitgeput en doet alles onder de
knieën pijn, ‘s morgens zijn we er na
een lange nacht en een goed Engels
ontbijt zijn weer helemaal klaar
voor. We worden gedropt op de par-
king van Steel Riggs en we hebben
mazzel met het weer, geen regen en
20 °C, perfect wandelweer voor de late
zomer.
Hadrian’s Wall Path heeft vandaag
het hoogste punt van de wande-
ling in petto, een flinke klim langs
een mooi stuk muur. Green Slack
is 345 meter hoog en we hebben de
wind tegen. Een opsteker is dat de
lucht op Winshields Crags de puur-
ste en zuiverste is van het hele Britse
Eiland. Een zuurstofbommetje,
voor we aan de lange afdaling begin-
nen en het barre en onbewoonde
Northumberland achter ons laten
om het groene, vriendelijk glooiende
Cumbria binnen te wandelen.
We wandelen door sappig groene
velden met schapen en koeien, langs
Great Chesters Fort of Aesica waar-
van slechts een altaar en een paar bui-
tenmuren te zien zijn. Dalmatiërs en
Hamii’s van Syria verdedigden hier
de muur en het Romeinse Rijk. Rond
de middag dalen we van Walltown
Craggs langs Turret 44B (of de King
Arthur-uitkijktoren) en Turret
45A vergezeld van een mooi stuk
Romeinse muur af naar Walltown en
het Romeinse Legermuseum met tea-
rooms, voor een zeer welkom halfuur-
tje rust en een kopje thee.
Gilsland ligt op de grens met
Northumberland en Cumbria. Hier
ligt ook de waterkering, vanaf nu
stromen de rivieren naar de Ierse Zee
in plaats van de Noordzee. Het is één
van die plekken waar veel wandelaars
stoppen om er de nacht door te bren-
gen. Wij moeten nog een paar uur-
tjes wandelen en sukkelen wat later
het gehucht Lanercost binnen, met
zijn prachtige abdij. Het ligt een ver-
vloekte drie kilometer ten zuiden van
Muur van Hadrianus.
Dag 5 :
eerlijkedoosjes
Lanercost Bed and Breakfast is zowat
het beste langs de route. Het sym-
pathieke koppel, Bob en Christiana
Lamb, hadden ooit een succesvol
hotel aan Loch Ness in Schotland en
ze weten hoe hun gasten moeten ver-
wennen. ‘s Avonds kookt de dame des
huizes voor wandelaars of wielertoe-
risten en zit iedereen aan een grote
tafel straffe verhalen uit te wisselen.
Voor we aan onze vijfde wandeldag
beginnen, nemen we nog vlug een
kijkje in de abdij die gebouwd werd
met stenen van de Muur.
De route vandaag is minder zwaar,
afgezien van de ontelbare keren dat
we over de houten trappen moeten
klimmen, de opstapjes van het ene
veld naar het andere. Rariteit van
de dag zijn de honesty boxes, houten
kistjes of frigoboxen met drankjes,
koekjes, chips of snoepgoed waar-
voor je het geld mag achterlaten in
een potje. De kleine versnaperingen
zijn welkom, want tijdens de wande-
ling komen we geen winkels tegen. De
tearooms en pubs zijn dicht of serve-
ren alleen maaltijden in strikte tijds-
schema’s.
Onderweg kruisen we regelmatig een
Nieuw-Zeelandse dame van middel-
bare leeftijd die zowat heel Europa in
haar eentje afwandelt. Op anderhalf
uur van Carlisle stoppen we voor een
biertje in The Stag Inn. De Nieuw-
Zeelandse wil er iets eten, maar er zijn
alleen mierzoete desserts te krijgen.
Op het terrasje zit een ouder koppel
uit Liverpool, hardcore wandelaars
met praktisch elke Britse trail in de
benen. Voor hen is de route langs de
Muur een makkie.
Dag 6 :
eindeinzicht
Carlisle omarmt zijn Romeinen en
ik omarm Carlisle, zo blij ben ik als
ik ‘s avonds halfdood het stadje bin-
nen wandel. Dit was het hoofdkwar-
tier van de Muur, 2.000 jaar geleden
stonden hier twee belangrijke forten.
Luguvalium was het grootste en nam
de hele oppervlakte van het centrum
van Carlisle in beslag. Vandaag is
daar nog weinig van te zien. Carlisle
49
»
gIds
De rand van
Schotland
’s Avonds doet alles onder de knieën pijn,
’s morgens zijn we er na een goed Engels
ontbijt weer helemaal klaar voor

4. 50
Castle werd deels gebouwd met ste-
nen van de forten en het Tullie House
Museum vertelt over de Romeinen
en hun Muur. Het is een vriendelijk
mooi stadje met prachtige huizen, veel
groen, en Carlisle’s oudste Italiaanse
restaurant met alweer een toepasse-
lijke naam, Adriano.
Het laatste loodje is 24 km lang.
Geen makkie, hoewel de paden goed
betreden en plat zijn. Zo plat zelfs dat
we ons moeten bevragen over eb en
vloed omdat we de laatste kilometers
in overstromingsgebied van de Eden
Rivier wandelen, die in Bowness (ons
einddoel) uitmondt in de Ierse Zee.
Het is een verademing om na zes
dagen onafgebroken wandelen einde-
lijk het eindpunt te naderen, en dan
nog wel aan zee. Er zijn geen sporen
meer van Romeinen of Romeinse
muren tenzij de St Michael’s Church
in Burg by Sands, die opgetrokken
werd in stenen van de Muur.
De Kings Arms in Bowness is het spi-
rituele, officiële einde van onze tocht
en de enige plek in dit godvergeten gat
waar je iets kunt eten. ‘s Avonds zit de
pub vol met voldane wandelaars die
allemaal hun einddoel bereikt heb-
ben. Tussen de halve liters bier wor-
den we een grote wandelfamilie. We
zijn content, we hebben het gehaald
– en het referendum kan ons op dit
moment gestolen worden.
Dag 7:
Vindolanda
Vandaag vervangen we het wande-
len door achtereenvolgens bus, trein
en auto. De terugreis verloopt vlot en
lijkt wel voor gestrande wandelaars
gemaakt. Het is vooral vreemd als we
vanuit de bus (Bowness-Carlisle) en
vanuit de trein (Carlisle-Newcastle)
wandelaars passeren op Hadrian’s
Trail. Het gaat ook snel: zes dagen
afzien rijden we in nog geen halve dag
voorbij.
Kort na de middag zijn we alweer
op onze startplaats, Wallsend en
Hadrian Lodge waar de auto gepar-
keerd staat.
We gaan nog snel Vindolanda bezoe-
ken, tenslotte de belangrijkste antieke
site in Groot-Brittanië. In de jaren 70
vond archeoloog Robin Briley er de
zogeheten Romeinse Postkaarten.
Flinterdunne houten schrijftablet-
ten in postkaartformaat, die door
de Romeinen onder meer gebruikt
werden voor boodschappenlijstjes,
officiele correspondentie, liefdesbrie-
ven, uitnodigingen en schoolrappor-
ten. De ontdekking humaniseerde de
Romein en veranderde onze kijk op de
oudheid.
De man achter de kassa in
Vindolanda’s Museum is laaiend
enthousiast. Ze hebben er vanmorgen
tijdens de opgravingen in het bad-
huis een houten toilet gevonden, het
oudste houten object ter wereld en
gebruikt door Romeinse soldaten die
in Vindolanda woonden.
PRAKTISCH
• Wij wandelden de volle 240 km, al kiezen veel wandelaars voor minder kilometers langs de mooiste stukken natuur en Muur. In dat geval
kun je de twee eerste dagen overslaan en vanaf Wall of Chollerford aan de wandeling beginnen. Bowness-on-Solway is prachtig, maar
ook Carlisle kan het einddoel van de trek zijn. Las ook een paar extra dagen in om musea en opgravingen of forten te bezoeken.
• Neem je lunch mee, vanaf de tweede dag zijn er geen winkels onderweg. Op pubs of tearooms kun je niet rekenen. Honesty boxes zijn er
op dag vier, zorg dat je wat kleingeld op zak hebt.
• Van oost naar west of omgekeerd, dat is de hamvraag. Wij vertrokken al 2 keer in het oosten vertrokken, de meeste gidsen worden zo
geschreven en de muur werd zo gebouwd. Andersom kan ook, je hebt dan sowieso de wind mee.
• Hadrian’s Haul zorgt dat de bagage elke dag netjes opgepikt en afgeleverd wordt. www.hadrianshaul.com
• Er is geen tekort aan bed and breakfasts, hotels of boerderijen die kamers verhuren langs de route. Wij selecteerden zelf een mix van
einDe
gIds
De rand van
Schotland
accomodaties.
• British Midlands vliegt op Newcastle vanaf 350 euro heen en terug. Reken voor een overtocht met de ferry van Zeebrugge naar
Hull op 350 euro heen en terug voor twee personen en een auto.