2. ROZPRAWKA Pod względem słowotwórczym wyraz rozprawka pochodzi od słowa rozprawa ( formant „-ka” wskazuje na zdrobnienie ), to zaś z kolei od rozprawiać . Rozprawiać to inaczej rozwodzić się nad czymś, rezonować, dyskutować. Z powyższych wyjaśnień wynika więc, że rozprawka to uproszczona, szkolna forma rozprawy. Jej istotę stanowi pisemny wynik rozważań ucznia nad określonym problemem lub problemami rozpatrywanymi z różnych punktów widzenia ; prezentuje stanowisko piszącego wobec jakiejś sprawy .
13. JĘZYK I STYL Język rozprawki jest dość specyficzny, znacznie różniący się od tego, którym posługujecie się na co dzień . Występuje w nim wiele nowych, niezrozumiałych wyrazów i zwrotów . Przede wszystkim należy więc opanować słownictwo związane z elementami kompozycyjnymi rozprawki - poznać jego znaczenie i zastosowanie w związkach frazeologicznych . Język rozprawki ściśle musi być podporządkowany rygorom stylu naukowego, w którym uwydatniona jest logiczność i konsekwencja toku rozumowania.
14. TEZA - twierdzenie wyrażające jakiś pogląd naukowy, stwierdzające zjawisko, fakt lub zdarzenie ; to, co trzeba udowodnić . TEZA ( jaka ? ) - wątpliwa, naczelna, główna, zasadnicza TEZĘ - przedstawić, wysunąć, zaprezentować, postawić, sformułować, przyjąć, odrzucić, obalić, uargumentować,potwierdzić, rozwijać, udowodnić, uzasadnić, podważyć, obronić, utrzymać
15. ARGUMENT - przesłanka w rozumowaniu ; uzasadnienie, dowód, racja przytoczona w celu poparcia lub obalenia jakiejś tezy . ARGUMENT ( jaki ? ) - potwierdzający, udowadniający, dokumentujący, obalający tezę ; trafny, ważny, ważki, niezbity, niepodważalny, decydujący, rozstrzygnięty, ostateczny, za czymś, przeciw czemuś ARGUMENT - mieć, przedstawić, podważyć, potwierdzić, zaprezentować ARGUMENTACJA - zespół argumentów ; sposób dowodzenia czegoś za ich pomocą ; uzasadnianie, motywowanie ARGUMENTACJA ( jaka ? ) - ogólnikowa, szczegółowa, przekonywująca, bezbłędna, uboga, bogata, rzeczowa, zrozumiała, jasna, prosta, wyczerpująca
16. WYJAŚNIAĆ - uczynić coś jasnym, zrozumiałym ; wytłumaczyć, zinterpretować, objaśnić . UZASADNIAĆ - popierać coś dowodami, argumentami ; wykazywać słuszność, prawdziwość czegoś WNIOSKOWAĆ - sądzić na podstawie czegoś ; wyprowadzać z czegoś wniosek ; uogólniać coś
17. ZWROTY I WYRAŻENIA WSKAZUJĄCE NA ŁĄCZLIWOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI TEKSTU Jak powszechnie wiadomo ... , W związku z tym posłużmy się przykładem ... , Zwróćmy uwagę na jeszcze jeden fakt ... , W tym względzie przykładu dostarczyć nam może ... , W związku z tym przedstawię jeszcze jeden argument ... , Trzeba wobec tego zwrócić uwagę na ... , Wynika z tego, że ... , Oprócz tego daje się jeszcze zauważyć ... , Nie można również pominąć faktu ... , Podsumowując dotychczasowe rozważania, stwierdzić należy ... Jak wynika z zaprezentowanych argumentów ...
18. ZWROTY ORAZ WYRAŻENIA PODKREŚLAJĄCE PORZĄDEK WYJAŚNIANIA I ARGUMENTOWANIA Zacznę od sprawy ... , Po pierwsze ... , Po drugie ... , To pierwszy argument ... , A oto kolejny argument ... , Następna sprawa ... , Tyle o ... , Na początku ... , Na wstępie ... , To jeden punkt widzenia ..., Zanim powiem o ..., słów kilka o ..., Jak już wspomniałem ..., Przejdę do następnej sprawy ..., Na zakończenie ..., Kończąc ..., Zakończę na ..., Sumując ... , Reasumując ...
19. ZWROTY I WYRAŻENIA OKREŚLAJĄCE STOPIEŃ PRAWDOPODOBIEŃSTWA PREZENTOWANYCH SĄDÓW Nie ma wątpliwości co do tego, że ..., Zrozumiałe jest, że ..., Bezsprzecznym wydaje się to, iż ..., Wszystkie argumenty przemawiają za tym, że ..., Jasnym zdaje się fakt, że ..., Wyraźnie widać, że ..., Jest rzeczą wątpliwą, aby ..., Na podstawie podanych argumentów można sądzić, że ..., Trudno jednoznacznie sprecyzować stanowisko wobec ..., Niejasnym wydaje się to, że ...
20. WYRAZY MODALNE SŁUŻĄCE PODKREŚLENIU STANOWISKA PISZĄCEGO WOBEC WŁASNYCH LUB CUDZYCH PRZYTACZANYCH SĄDÓW I TEZ pewnie, na pewno, z pewnością, słusznie, niewątpliwie, niezawodnie, bez wątpienia, naprawdę, rzeczywiście ; prawdopodobnie, najprawdopodobniej, rzekomo, jakby, może, być może, podobno, chyba, przypuszczalnie, zbyt, aż, przeciwnie, szczególnie, istotnie
