Prezentacja na temat romantyzmu.

1. Romantyzm
Marcin Krasucki

2. Romantyzm- Wprowadzenie
 Szeroki nurt w kulturze, który dał nazwę epoce w historii sztuKi i historii literatury trwającej od
lat 90. XVIII wieku do lat 40. XIX wieku. Romantyzm rozwinął się początkowo w Europie i wyrażał
się w różnych obszarach kultury, m.in. poezji, malarstwie i muzyce.
 Powstał jako reakcja na zmiany społeczne i polityczne wywołane rewolucją przemysłową i rewolucją
francuską z 1789 roku. Był formą buntu przeciwko ustalonym regułom społecznym, które rządziły
społeczeństwami epoki Oświecenia – przeciw sztywnym zasadom życia arystokracji i mieszczaństwa,
ustalonym regułom życia politycznego oraz przeciw naukowemu podejściu do natury i człowieka.
Naczelne hasło Rewolucji Francuskiej – „wolność, równość, braterstwo” stało się drogowskazem dla
nowego kierunku myślenia, który zakwestionował podstawy oświeceniowego, racjonalistycznego
pojmowania świata.
 Według romantyków świat dzielił się na to, co widzialne (materialne) i poznawalne zmysłowo oraz na
to, co niewidzialne (duchowe) – dające się poznać jedynie za pomocą środków pozarozumowych, takich
jak wiara i intuicja.

3. Tło Historyczne epoki romantyzmu
 Wydarzeniem historycznym, które uznaje się nie tylko za dające początek
nowej epoce (romantyzmowi), ale na zawsze zmieniające stosunki społeczne
Europy i świata, była ,Wielka Rewolucja Francuska (jedyna rewolucja pisana
przez wielkie „R”). Trwała ona od 1789 roku do roku 1794. U jej przyczyn
leżało nieudolne zarządzanie państwem przez Ludwika XV i absolutne rządy
jego następcy – Ludwika XVI. Ponadto do wybuchu Rewolucji przyczyniła się
fatalna sytuacja ekonomiczna Francji, zbytnie zróżnicowanie społeczeństwa
(na trzy stany: szlachta, duchowieństwo i najliczniejszy tzw. „stan trzeci”,
składający się z: mieszczan, burżuazji, kupców, drobnomieszczan i chłopów,
którzy stanowili blisko 3/4 ogółu społeczeństwa). Jak łatwo się domyślić, to
właśnie stan trzeci wywołał Rewolucję.

5. Motywy i
tematy sztuki
romantyzmu
 Polskie utwory romantyczne pełne są rozmaitych motywów, podejmują
różne tematy. W dziełach z epoki można spotkać na przykład wątki
apokaliptyczne (Nie-Boska komedia), by już u innego autora czytać o
sielskim i pozbawionym trosk życiu (motyw arkadii w Panu Tadeuszu).
 Najbardziej rozpowszechnionym i najczęściej eksploatowanym
„romantycznym” tematem jest chyba miłość. Twórcy uwzględnili jej
wszystkie odmiany. Mamy na przykład miłość do ojczyzny (Konrad
Wallenrod, Sonety krymskie, Pan Tadeusz, Dziady cz. III, Kordian, Grób
Agamemnona), miłość do kobiety w dwóch wariantach: spełnioną (Pan
Tadeusz) oraz tę trudniejszą (Faust, Dziady cz. IV). Jest także miłość w
odniesieniu do śmierci. Jednym razem wygrywa walkę z odwiecznym
porządkiem życia (Romantyczność, Dziady cz. IV), by kiedy indziej po
prostu współistnieć obok (Konrad Wallenrod, Kordian).
 Ważnym motywem jest także ojczyzna, realizowana w różnych
perspektywach, np. w kontekście mesjanizmu (Dziady cz. III, Księgi
narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, Kordian) czy poszanowania
dla tradycji, jaką zaszczepiło w nas przebywanie w Polsce (Pan Tadeusz,
Konrad Wallenrod). Często także pojawiają się tematy związane z
bohaterem romantycznym, a raczej z jego zdefiniowaniem. Chodzi tu o
bunt jednostki nieprzystosowanej do otoczenia (Oda do młodości, Dziady
cz. IV, Pan Tadeusz), podróż jako element biografii (Faust, Dziady cz. II,
Sonety krymskie, Kordian) czy samotność (Konrad Wallenrod,
Romantyczność, Kordian).

6. Najistotniejsze
cechy epoki
oświecenia :
- epoka rozumu, gdyż w oświeceniu jako podstawowe narzędzie
poznania i źródło wiedzy traktowano rozum
- rozwój nowoczesnego szkolnictwa, które miało przygotowywać
nie tylko do wykonywania zawodu, ale i do życia obywatelskiego
- powstanie Wielkiej Encyklopedii Francuskiej
- krytyka religii objawionej, zamiast niej filozofowie proponowali
religię naturalną (deizm) lub opierającą się na rozumie, albo
nawet i ateizm
- powstała idea trójpodziału władz oraz koncepcja liberalizmu
- narodził się również absolutyzm oświecony, w którym wola
monarchy była niepodważalna, a jego władza absolutna

7. Najistotniejsze cechy
epoki romantyzmu
- zmierzano do demokratyzacji życia i
odrodzenia, bądź też wyzwolenia narodów
- za najważniejsze uznawano uczucia i
naturę, przeciwstawiali się rozumowi
- fascynacja kulturą pogańskiej Europy
- budowle nawiązywały do stylów
historycznych
- rozwój malarstwa pejzażowego

8. Traktowanie i zachowania wobec kobiet
w epoce romantyzmu
 Romantycy idealizowali miłość oraz kobietę. Gdy któryś z nich zakochał się w kobiecie staje się dla nich
ona najważniejszą wartością i celem w życiu.
 Tytułowy bohater powieści epistolarnej ,, Cierpienia młodego Wertera '' Wolfganga Goethego postrzega
otaczający go świat przez pryzmat uczuć. Zakochuje się od pierwszego wejrzenia w Lottcie i od tego momentu
miłość stanowi dla niego cel życia. Staje się żródłem rozkoszy, marzeń, ale ostatecznie cierpienia prowadzącego do
śmierci. Ukochaną idealizuje, traktuje jak bóstwo, a miłość postrzega jako uczucie wyłącznie duchowe. Lotta to
kobieta piękna, subtelna, lubiana i szanowana. Cechuje ją wrażliwość i delikatność, zawsze zachowuje się
powsiągliwie i rozważnie, nie ulega namiętnościom.
 W Dziadach cz. IV główny bohater Gustaw popełnia samobójstwo z miłości. Zanim nie poznał ukochanej ukochanej
interesowały go ,, Ojczyzna i nauki, sława i przyjaciele! ''. Miłość stała się ważniejsza niż te wartości. Kobieta, którą
kocha Gustaw zostaje przez niego wyidealizowana. Czasami wydaje mu się, że ją widzi i rozmawia z nią. Porównuje
miłość do światła świetlika, które stając się ozdobą, jest jednocześnie przekleństwem, bo zwabi jego wrogów.
 W ,,Nie- Boskiej komedii '' Zygmunta Krasińskiego w dwóch pierwszych częściach utworu nazwanych dramatem
rodzinnym kobieta – żona stała się symbolem spokojnej małżeńskiej egzystencji. Hrabia Henryk nie potrafi docenić
jej walorów, jako poeta poszukuje miłości i kobiety idealnej. Znajduje takę w postaci ukazującej mu się Dziewicy,
gdy porzuca żonę i podąża za swoim ideałem kobiety i miłości przekonuje się, ze została ona wysłana przez Chór
Złych Duchów. Romantycy dążą za kobietą – ideałem, jednak w ich życie wpisana jest miłość, niespełniona i
nieszczęśliwa.

9. Różnice miedzy epoką romantyzmu a
oświeceniem
 Oświecenie to przede wszystkim epoka rozumu, a głównym nurtem romantyzmu były uczucia.
Różnice dzielące te dwie epoki to m.in:
- w oświeceniu nastąpiło nawiązanie do klasycyzmu, natomiast romantyzm nie ograniczał
artystów, ważna była wyzwolona i szeroka wyobraźnia, która nie wyznacza granic
- oświecenie było epoką harmonii, ładu, porządku, rozsądku i przede wszystkim racjonalnego
myślenia, natomiast romantyzm jako epoka uczuć i emocji, odbiegała od racjonalizmu,
empiryzmu
- ważną funkcję t.j. wcześniej napisałam pełniły wewnętrzne przeżycia, dlatego też w
różnych nurtach artystycznych romantyzmu panowała dysharmonia, groza i tajemniczość,
folklor- którą możemy dostrzec m.in. w "Dziadach" A. Mickiewicza, która odwoływała się do
wierzeń ludowych
- ważną funkcję w romantyźmie pełniła przyroda, która w wielu utworach stanowiła jakby
odrębnego bohatera tekstu, który często wymierzał sprawiedliwość np. "Balladyna" J.
Słowackiego, ale nie zapominajmy o ogólnej funkcji folkloru i natury, która była
wyznacznikiem wolności, ucieczki od codzienności. Odwrotnie było w oświeceniu, starano się
skupiać na postępie cywilizacyjnym co można dostrzec w budowlach, utworach literackich jak
i obrazach.

10. Charakterystyka typowych gatunków
literackich Romantyzmu
 DRAMAT ROMANTYCZNY - wywodzi się z dramaturgii Szekspira: nie respektuje
trzech jedności, rezygnuje z chóru, nie podporządkowuje się "decorum", gdyż
partie tragiczne miesza z komicznymi; charakteryzuje się luźną kompozycją.
Mógł mieć jak "Dziady" niepełną i niechronologiczną numerację części.
Poszczególne sceny luźno, bez wynikania logicznego, wiązały się ze sobą. Był
gatunkiem dominującym.

11. Charakterystyka typowych gatunków
literackich
 POWIEŚĆ POETYCKA - odmiana poematu epickiego, powstała w okresie
romantyzmu, o elementach dramatycznych i lirycznych. Fragmentaryczność i
inwersyjność fabuły (zakłócenia chronologii zdarzeń) służą do wytworzenia
napięcia i tajemniczości. Narrator ujawnia swoje uczucia w nastrojowych
opisach, lirycznych komentarzach i refleksjach. Tło wydarzeń często jest
historyczne (rozgrywają się one w średniowieczu), niekiedy zaś orientalne.
Twórcami powieści poetyckiej byli Scott i Byron.

12. Charakterystyka typowych gatunków
literackich
 BALLADA - gatunek charakterystyczny dla wczesnej fazy romantyzmu. Jego początki sięgają
epickich pieśni ludowych, ale artystyczną formę ballady stworzyli niemieccy romantycy.
W Polsce zadomowiła się dzięki przekładom J. U. Niemcewicza. Natomiast jest polski wzorzec
to dzieło Adama Mickiewicza.
 Ballada cechowała się: epicką narracją połączoną lirycznym komentarzem i dramatycznymi
dialogami. Fabuła często zaczerpnięta jest z podań i historii ludowych, wysterują postacie
fantastyczne, na tle tajemniczej i posępnej scenerii. Bohaterem tych wierszy często jest
prosty człowiek, plebejusz, skonfrontowany z zagadkowymi, irracjonalnymi wydarzeniami.
 Ballada była gatunkiem, który bardzo dobrze wyrażał głos epoki. Po Mickiewiczu ballady
zaczęli pisać pisarze: Ignacy Chodźko, Stefan Witwicki, Antoni Edward Odyniec. Romantyczna
ballada wzbogacona elementami realistycznymi i społecznymi przekształciła się potem
w gawędę poetycką, np. "Pocztylion" Władysława Syrokomli.


13. Charakterystyka typowych gatunków
literackich
 Powieść gotycka – odmiana powieści uprawiana głównie na przełomie XVIII i XIX
wieku, nazywana również romansem grozy. Typowymi jej elementami były:
tajemnicza czy wręcz upiorna atmosfera narracji, odczuwane podczas lektury
poczucie grozy (stąd również nazwa: powieść grozy), nawiedzone budowle,
średniowieczne gotyckie zamki (stąd nazwa powieść gotycka), pułapki, śmierć,
choroba, szaleństwo, klątwa itp., zaś bohaterami zazwyczaj była
jakaś antynomiczna para, gdzie jeden biegun reprezentowany był przez osobnika o
wyraźnie demonicznych cechach (jak na przykład Manfred w utworze Walpole'a),
zaś drugim biegunem była czysta i niewinna osoba (zazwyczaj jakaś dziewica), jak
Antonia w Mnichu. Istotnym elementem powieści gotyckiej był fakt zaistnienia
jakiejś ciemnej zbrodni, która odciskała piętno na fabule, a także wymowie
ideowej powieści. Powieść gotycka była modyfikacją powieści
sentymentalnej XVII wieku. Wywarła znaczny wpływ na rozwój literatury
romantycznej, a także horroru. Stanowiła również istotny element współczesnego
prądu kulturalnego zwanego gotycyzmem.

14. Elementy fantastyczne w dramacie
romantyzmu
 Udział świata nadprzyrodzonego sprawia, że siły pozaziemskie nadają wydarzeniom wymiar metafizyczny,
czyli odnoszący się do wyższego, duchowego porzdąku świata. Przestrzeń dramatu romantycznego Dziady
rozgrywa się w trzech wymiarach, jednym z nich jest dusza człowieka. Udział w akcji biorą nie tylko ludzie,
ale także walczące o ich dusze siły pozaziemskie. Podobnie, jak w średniowiecznych misteriach, jest podział
na scenę prawą – miejsce przedstawicieli dobra, i lewą – reprezentantów zła. To, co wydarzy się w duszy
człowieka wpływa na rozwój wypadków dziejowych.
 W przestrzeni metafizycznej dramat przedstawia związki świata nadprzyrodzonego z losem człowieka i
dziejami całych społeczności. Mickiewicz zbudował analogię pomiędzy męką Chrystusa a cierpieniem
narodu. Ofiara poniesiona przez Polskę ma podobny sens, co śmierć Jezusa na krzyżu, i prowadzi do
zbawienia ludzkości. Koncepcja ta nazywana mesjanizmem, dawała odpowiedź na pytanie, jaki jest sens
dziejów.
 Bohaterowie dramatu ,, Dziady '' cz. III mają prorocze wizje, o władzę nad duszami walczą anioły z
diabłami. Ta fantastyczna nadprzyrodzona rzeczywistość ujawnia się przede wszystkim we fragmentach
wpisujących losy bohaterów w boski plan zbawienia. Dotyczy to także nadania sensu cierpieniom i ofiarom
młodych spiskowców. Zostaje ona włączona w porządek historii biblijnej. Mickiewicz porównuje
prześladowania młodzieży wileńskiej do rzezi niewiniątek, a cara do Heroda.
 Obecność duchów i innych niezwykłych postaci w dramatach romantycznych sprawiła, że akcja wielu dzieł
np. II czy III części Dziadów – rozgrywa się nocą. Romantycy często odwoływali się do symboliki dnia i nocy. Z
dniem wiązali, to co racjonalne, przewidywalne, z nocą wszystko, czego nie dało się rozumem wytłumaczyć.
Co ukrywało się w zakamarkach bytu i duszy człowieka.

15. Pojęcia często
stosowane

16. KONIEC
 Marcin Krasucki