Evlat Edinme Kurumu

1. EVLAT EDİNME
KURUMU

2. Evlat Edinme Kurumu
Evlat edinme kurumu Türk Medeni Kanunu (TMK) m.305 – m.320 arasında
düzenlenmiş olup, evlat edinen il evlatlık arasında soybağının kurulmasını sağlayan
bir yoldur. Soybağını kuran diğer yollardan farklı olarak evlat edinme kan bağına
dayanmaz.
Evlat Edinme İlişkisinin Kurulması için Gerekli Şartlar
Küçüklerin evlat edinilmesi ile ergin veya kısıtlıların evlat edinilmesi TMK uyarınca
farklı esaslara tabi tutulmuştur. Küçük ifadesinden henüz 18 yaşını doldurmamış
kişiyi anlamamız gerekir. Evlat edinilecek olan kişinin küçük olup olmadığı evlat
edinme başvurusunun yapılacağı tarih dikkate alınarak belirlenir.
a. Küçüklerin Evlat Edinilmesi
• Bir küçüğün evlat edinilmesi için evlat edinen tarafından bir yıl süreyle bakılmış
ve eğitilmiş olması gerekir. Bu şart ile amaçlanan esas olarak tarafların birbirlerini
tanımış olmasını sağlamaktır. Bir nevi “deneme süresi” olarak da
adlandırabileceğimiz 1 yıllık süre ile evlat edinen ile evlatlık arasında biyolojik bir
bağ olmadığı için anne/baba ve çocuk ilişkisinin kurulması amaçlanmaktadır. Bu
hususta önemle belirtmemiz gerekir ki, küçüğün evlat edinme başvurusundan
sonra ergin olması halinde küçüklerin evlat edinmesine ilişkin hükümlerin
uygulanabilmesi için 1 yıllık deneme süresi şartının, 18 yaşından küçükken
gerçekleşmiş olması gerekir.
• Evlat edinmenin küçüğün yararına olması gerekir. Küçüğün yararına olup
olmadığını takdir edecek olan hakimdir. Hakimin her somut olayın şartlarına
göre; tarafların ilişkileri, sosyal ve ekonomik durum gibi etmenleri ayrı ayrı
değerlendirilerek karar vermesi gerekir.
• Evlat edinenin diğer çocuklarının yararlarının hakkaniyete ayrı bir biçimde
zedelenmemesi gerekir. TMK uyarınca altsoyu bulunan bir kimsenin başka birini
evlat edinmesi mümkün kılınmıştır. Ancak burada evlat edinenin
diğer çocuklarının bakım, eğitim, velayet hakkı gibi hususlarının hakkaniyete
aykırı biçimde zedelenmemesi gerekmektedir.

3. • Evlat edinecek olan kişilerin ayırt etme gücüne sahip olması gerekir. Ayırt etme
gücüne sahip olmakla birlikte vesayet altında bulunan kimselerin vesayet ve
denetim makamının iznini almalıdır.
• Evlat edinecek kişi evli ise kural olarak evlat edineni eşiyle birlikte evlat edinmesi
gerekir. Bu düzenleme ile amaçlanan evlat edinene sağlıklı ve huzurlu bir aile
ortamının sunulmasıdır. Eşlerin birlikte evlat edinebilmesi için en az 5 yıldan beri
evli olmaları veya 30 yaşını doldurmuş olmaları gerekir.
• İstisnai olarak otuz yaşını doldurmuş olan eş, diğer eşin ayırt etme gücünden
sürekli olarak yoksunluğunu veya 2 yılı aşkın süreden beri nerede olduğunu
bilmemesi ya da mahkeme kararı ile iki yılı aşkın süredir eşinden ayrı yaşadığını
yani eşiyle birlikte evlat edinmesinin mümkün olmadığını ispat etmesi halinde
tek başına evlat edinebilir. İki aşkın süredir eşinin nerede olduğunu bilmemesi
durumu için gaiplik kararının varlığı aranmamaktadır. Ayrıca belirtmek gerekir ki
iki yılı aşkın süredir devam eden ayrı yaşamanın mahkeme kararına dayanması
gerekir.
• Eşlerden biri, en az iki yıldan beri evli olmaları veya kendisinin otuz yaşını
doldurmuş olması halinde diğer eşin çocuğunu evlat edinebilir. Bu düzenleme ile
amaçlanan üveylik ilişkisi bulunana ailelerin bütünleşmesini kolaylaştırmaktadır.
• Evli olmayan kişilerin otuz yaşını doldurmuş olmaları şartıyla evlat edinmeleri
mümkündür.

4. • Evlat edinen ile evlatlık arasında en az 18 yaş farkının bulunması gerekir.
• Evlat edinilecek olan küçük, ayırt etme gücüne sahipse küçüğün rızasının
alınması gerekir. Küçük vesayet altında ise, vesayet dairlerinin izniyle evlat
edinme söz konusu olabilir. Vesayet daireleri izin verirken çocuğun menfaatini
dikkate almalıdır.
• Küçüğün evlat edinilebilmesi için anne/babasının rızasının alınması da aran
şartlar arasındadır. Küçüğün anne yönünden çocuğu doğurduğunun tespiti,
baba yönünden evlenme, tanıma veya babalık davası
yoluyla soybağının kurulmuş olması durumlarında bu kişilerin rızası aranır. Ancak
küçüğün anne/babasının evlat edinmeye rıza göstermemesi hakkın kötüye
kullanılması niteliği taşıyorsa, kim olduğu veya uzun süreden beri nerede
oturduğu bilinmiyorsa veya ayırt etme gücünden sürekli yoksun ise, küçüğe karşı
özen yükümlülüğünü yeterinde yerine getirmiyorsa evlat edinme ilişkisi
kurulabilir. Rıza TMK uyarınca küçüğün veya anne ve babasının oturdukları yer
mahkemesinde sözlü ya da yazılı olarak açıklanarak tutanağa geçirilir. Rıza
beyanı tutanağa geçirilme tarihinden itibaren 6 hafta içerisinde aynı usulle geri
alınabilir. Ayrıca belirtmek gerekir ki rıza, küçüğün doğumu üzerinden 6 hafta
geçmeden verilememektedir.

5. b. Erginlerin ve Kısıtlıların Evlat Edinilmesi
• Evlat edinenin altsoyunun açık muvafakatinin bulunması gerekir.
• Evlat edinilenin evli olması durumunda eşinin rızasının alınması gerekir. Eşin
rızasının alınması herhangi bir şekle tabi değildir.
• Evlat edinenin bedensel ya da zihinsel özrü sebebi ile sürekli olarak yardıma
muhtaç olduğu durumlarda; ergin veya kısıtlının evlat edinilebilmesi için, evlat
edinen tarafından 5 yıl süre ile bakılmış olması gerekir.
• Evlat edinilenin küçükken evlat edinen tarafından en az 5 yıl süre ile bakılı
gözetilmiş ve eğitilmiş olması gerekir.
• Evlat edinen ile evlat edinilenin en az 5 yıldan beri aile halinde birlikte yaşamaları
ve diğer haklı sebeplerin mevcut olması gerekir. Diğer haklı sebeplerden kasıt ise
aralarında yoğun bir kişisel ilişkinin bulunmasıdır.
• Anne ve babanın rızasının alınması hariç, küçüklerin evlat edinilmesine ilişkin
hükümler kıyasen erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesine de uygulanır.
Evlat Edinme Kararı
Kanunun aradığı şartların varlığı halinde evlat edinenin mahkemeye başvurması ile
verilecek olan mahkeme kararı ile hukuki ilişki kurulmuş olur. Yenilik doğurucu
nitelikte olan mahkeme kararı, çekişmesiz bir yargı faaliyetidir. Evlat edinme
ilişkisinin kurulmasına dair kararın tüm ilgililere bildirilmesi gerekir.
Yetkili mahkeme tek başına evlat edinmede evlat edinenin oturma yeri mahkemesi,
birlikte evlat edinmede eşlerden birinin oturma yeri mahkemesidir. Aile
Mahkemeleri; Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev, Yargılama Usullerine Dair
Kanun’un 4. maddesine uyarınca görevlidir.

6. Evlat Edinme İlişkisinin Sonuçları
• Evlat edinme ilişkisi ile evlat edinen ile evlatlık arasında soybağının kurulması,
hısımlık ilişkisinin meydana gelmesi sağlanır.
• Evlatlık ilişkisi ile ilgili kayıtlar, belgeler ve bilgiler mahkeme kararı olmadıkça
veya evlatlık istemedikçe hiçbir şekilde açıklanamaz.
• Çocuk ile kişisel ilişki kurulması, çocuğun bakımı, eğitimi, temsili, çocuğun
mallarının yönetimi, çocuğun mallarından yararlanma yetkileri yani anne ve
babaya ait olan haklar ve yükümlülükler ilişkinin kurulması sonucu evlat edinene
geçer.
• Eşler tarafından birlikte evlat edinilen ve ayırt etme gücüne sahip olmayan
küçüklerin nüfus kaydına anne ve baba adı olarak evlat edinen eşlerin adı
yazılır.
• Evlat edinme ilişkisinin kurulması, evla edinen ile evlatlık veya bunlardan biri ile
diğerinin altsoyu ve eşi arasında kesin bir evlenme yasağı meydana gelir. Yasağa
aykırı olarak yapılan evlilikler mutlak butlan ile geçersizdir.
• Evlat edinme ilişkisinin kurulması ile evlatlık ve altsoyunun mirasçılığı tek
yönlüdür. Evlatlık ve altsoyu, evlat edinene kan hısımı gibi mirasçı olabilirken
evlat edinen ve hısımları evlatlığa mirasçı olamazlar.
• Evlatlığın küçük olması halinde evlat edinenin soyadını alır. Ayrıca evlat edinen
isterse çocuğa yeni bir ad verebilir. Ergin olan evlatlığın soyadı meselesi ise
kendisine bırakılmıştır; dilerse evlat edinenin soyadını alabilir.
• 5091 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu m.17 uyarınca Türk vatandaşı tarafından
evlat edinilen, ergin olmayan kişi milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel
teşkil edecek bir hal bulunmamak koşulu ilse karar tarihinden itibaren Türk
vatandaşlığını kazanabilir.

7. Evlat Edinme İlişkisinin Sona Ermesi
• Yasal sebep bulunmaksızın rıza alınmamışsa, rızası alınması gereken kişiler,
küçüğün menfaati bunun sonucunda ağır biçimde zedelenmeyecekse, hâkimden
evlâtlık ilişkisinin kaldırılmasını isteyebilirler. Vesayet dairlerinin, küçüğün anne ve
babasının, evlat edinilenin eşinin rızasının alınmaması durumlarında söz konusu
olur. Ancak belirtmek gerekir ki, ilgili kişilerin rızasının verilmesindeki sadece şekli
eksiklikler evlat edinme ilişkisinin iptaline yol açmaz. Mesela anne baba rızasının
yetkili olmayan bir mahkemeye beyan edilmesi durumunda sadece şekli bir
eksiklik söz konusu olduğu için bu duruma dayanarak iptal davası açılamaz.
• Evlat edinme ilişkisinin iptaline yol açacak “esasa ilişkin” noksanlıklar evlat
edinme ilişkisinin kaldırılması nedeni olabilir. Mesela evlat edinilenin bakımının ve
eğitiminin sağlanmaması, gerekli olan asgari yaş sınırlarının gerçekleşmemesi,
birlikte evlat edinme kurallarına aykırı hareket edilmesi durumları örnek olarak
gösterilebilir. Dikkat edilmesi gereken husus, evlat edinme ilişkisinin sona
erdirilmesinin çocuğun menfaatini ağır biçimde zedeleyeceği hallerde iptal kararı
verilemez.
• İptal kararı için yetkili ve görevli mahkeme evlat edinme ilişkisini kuran
mahkemedir. Dava hakkı, evlâtlık ilişkisinin kaldırılması sebebinin
öğrenilmesinden başlayarak bir yıl geçmekle düşer.

8. +90 850 333 86 60 +90 212 215 25 84 info@mgc.com.tr mgc.com.tr
MGC LEGAL
Büyükdere Cad. No:127 Astoria B Kule
Kat 5 Şişli – İstanbul, TÜRKİYE
İletişim