Isang larangan ng sosyolinggwistika na pinagtutuunanngayon ng mga pag
1. Ang Pag-aaral ng Varayti at Varyasyon ng Wika: Hanguang Balon sa Pagtuturo at
Pananaliksik
Isang larangan ng sosyolinggwistika na pinagtutuunanngayon ng mga pag-aaral at pananaliksik ang tungkol
savarayti atvaryasyon ng wika. Kaugnay ng mga pagpaplanongpangwika na isinasagawa samga bansa na
multilinggwal angmga tao, may mga isyung panglinggwistika na kaugnay ngpagkakaroon ng varayti ng wika:
paano nagkakaroon ng mgapangkat ng mga taona may isang varayti ng wikangsinasalita? Kailan
sila nagkakaroon ng karaniwang varayti ngwika? Nagbigay ang mga teoristang neo-klasikal (Tollefson,1991) ng
tîpolohiya ng mga pangkat-wika bataysa mgakatangiang istruktural ng mga varayti ng wika sa degri
ngpagkamultilinggwal at sagamit ng mga varyasyong ito(Kelman, 1971;Fishman, 1968; Kloso,
1968).Nakabatay angpagkakaroon ng varayti at varyasyon ng wika sa paniniwala ngmga lingwist ng pagiging
heterogeneous opagkakaiba-iba ng wika (Saussure, 1916)at “hindi kailanman pagkakatulad o
uniformidad ng anumang wika”, ayon kayBloomfield (1918).Dala ito ng nagkakaibang pangkat ng taona may
iba’t ibang lugar na tinitirahan, interes, gawain, pinag-aralan at iba pa.Sapagdaan ng panahon nagiging
ispesyalisado ang mgagawain at tungkulin ng tao na nagreresulta sapagkakaiba-ibang kultura atwika na siyang
nagiging panukat saprogreso ngtao (Roussean, 1950). Nagbunga ang mga pagkakaibang ito ng
/sa wika ng iba’t ibang pagtingin, pananaw at atityud dito
kaugnayng di-pagkakapantay-pantay ngmga wika patingmga tagapagsalita, kultura atsibilisasyon (Constantino, 2000).Sa
papelna ito tatalakayin angmga batayangkaalaman,mga teorya atpananawtungkol savarayti
atvaryasyonngwika. Gayundin ilalahad ang mga pananaliksikna isinagawa na tungkol savarayti
ngwika. Magsisilbingpatnubay angpanimulang paglalahad na ito samga propesor,estudyante atmga mananaliksik sa
laranganng wikapartikular sanamamayaning varayting Filipino naginagamit
ngayon saiba’tibang rehiyon ayon salugarng taongnagsasalita (heograpiko) atayonsapangkatnakinabibilangan (sosyolek).
Varayti at Varyasyon ng Wika
Ang varayti ng wika ay ang pagkakaroon ngnatatanging katangian nanauugnay sapartikular nauringkatangiang
sosyo-sitwasyunalna makatutulong sapagkilala saisangpartikular na varyasyonovaraytingwika. Nagbigay siCatford(1965)
ngdalawanguring varaytingwika. Unaaypermanente parasamgatagapagsalita /tagabasaatangikalawa ay
Pansamantaladahil nagbabagokung maypagbabagosasitwasyon ngpahayag.Kabilang samgavarayting
permanenteangdayalekto atidyolek. Batayangdayalekto salugar, panahon atkatayuansabuhay. Nakikitaito kaugnay ng
pinanggagalingang lugar ngtagapagsalita ogrupo ngtagapagsalita saisasatatlong dimension: espasyo,panahonatkatayuang
sosyal. Maihahalimbawa rito angmga dayalektong Tagalog naayonsaiba’t ibang lugar ng tagapagsalita tulad ngTagalog-
Bulacan,Tagalog-Batangas,Tagalog-Laguna, Tagalog-Cavite, Tagalog-Mindoro, Tagalog-Rizal atTagalog
Palawan.Samantala,angidyolek ayisangvaraytinakaugnay ngpersonalnakakanyahanngtagapagsalita owikang ginagamit
ngpartikular na indibidwal.Maaaring idyosinkratiko angmga tanda ngidyolek tulad ngpaggamit ngpartikular nabokabularyo
nangmadalas. Ayon pa rin kayCatford,permanentenangmatatawagangidyolekng isang taongmaysapatna
gulang. Ang pansamantalang varayti ng wika ay kaugnay sasitwasyonnaginagamit angwika.Kasamaritoang
register,mode atestilo. Ang registerayvarayting kaugnay ngpanlipunang papelna ginagampanan ngtagapagsalita sa
orasngpagpapahayag.Halimbawa nito ay:sayantipikong register,panrelihiyong register, pang-akademikong registeratiba
pa.Ang estilo ayangvaraytinakaugnay ngrelasyonngnagsasalita sakausap.Maaaringformal, kolokyal atintemêt
opersonalangestilo. Ang mode ayangvarayting kaugnaysamidyum na ginagamit sapagpapahayagtulad ng pasalita
opasulat. Sa isangpangkat-wika o speech community makikita angvaryasyonngwika sapamamagitan ng:a.)
mgataong bumubuo rito; b.)pakikipagkomunikasyon ng tao;c.)interaksyonng mga tao;d.)samga katangianng pananalita
ngmga tao;at;e.)sasosyalnakatangian ngmga tao.
Mga Teorya at Pananaw sa Varayti ng Wika
2. Nasakamalayanna ngmga pilosopo saika-18 siglo(Williams, 1992) angpagkakaroonngmga uriovaraytingwika na
nakikita sakatayuangpanlipunan ngisangindibidwal. Dito nagsimula angmga pag-aaralsavaraytingwika nanaging
bahaginglaranganng sosyolinggwistika. Atsapagdaanngpanahon, nagbunga ito ng mga teoryaatkonseptokaugnay ng
pagtuturo atpagkatuto ngwika.Nangunguna samga teoryangito angsosyolinggwistikong teoryana bataysapalagay naang
wika aypanlipunan atpang-indibidwal ang speech (langue).AyonkaySapir (1949), angwika ayisang kasangkapan
ngsosyalisasyon, nahindi matutupad angmgarelasyong sosyalkung walaito. ParanamankaySaussure(1915), hindikumpleto
angwika sasinumang indibidwal onagsasalita,nagagawalamang ito saloob ngisang kolektibo opangkat.Gayundin makikita
angpaghahalo ngmga varayting wika,
Ang Pag-aaral ng Varayti at Varyasyon ng Wika: Hanguang Balon sa Pagtuturo at
Pananaliksik The Normal Lights 232 dayalekto atregistersadalawangparaan:a)code switching
opalit koda atb)panghihiram. Sa palit koda gumagamit angisang nagsasalita ngiba’t ibang varaytiayonsasitwasyono
okasyon. Mababanggit angmga usapanngmga kabataanngayonnanag-aaralsamgakolehiyo: “O, howsungit namanour
teacher in Filipino.” “Hoy, na-getsmoba sabikosatext ko?” “It’ssohardnamanto make pila-pila here.” Ito ang
tinatawagna conversationalcodeswitching kung saanangnagsasalita aygumagamit ng ibang varaytiocode sa
iisangpangungusap. Dito naghahalo angIngles atFilipino. Mayroonding palit-koda nasitwasyonalodepende angpagbabago
ngcode sapagbabagongsitwasyon nakinalalagyan ngtagapagsalita. Isangmagandanghalimbawa nito angpagbabagong code
ngkonduktor ng buspatungong Baguiomula sapakikipag-usap niya samga pasaheronanagmula saMetroManila,
Pampanga,Pangasinan, Tarlacatsamgapasaheronggaling Ilokos. Ginagamit niya angmga wika ngtaonggaling salugar na
sumakaysabus.Isapangparaannapinaghahaluhalo angmgavaraytiang panghihiram. Saparaangito, hinihiram angisang
salita ohigit pamula saisang varaytitungo saisa pangvaraytidahilwalang katumbasangmga ito savarayting ginagamit
ngnagsasalita. Tinatawagitong lexicalborrowing Maihahalimbawa angpangalan ngpagkain na narito ngayonsa bansa
na maykulturang dala mula sapinagmulan nito (culturalcolor) tulad ng hamburger,pizza,taco,frenchfries
;mga salitang dala ngpagbabago sateknolohiya tulad ng CD,computer,diskette, fax,internet,e-mail
atiba pa.Kaugnaypa rinng sosyolinggwistikong teoryaangideya ngpagiging
heterogeneous ngwika oangpagkakaroon ngiba’t ibang anyo, mapalinggwistika, mapa-okupasyunal
omapasosyalmananganyong ito. Nadadagdagpasapagkakaiba-iba nganyong wika anglokasyong
heograpiko,pandarayuhan, sosyo-ekonomiko, political atedukasyonalnakatangian ngisang partikular na lugar okomunidad
nagumagamit ngnaturangwika. Itoangnagbubunsod sapagkakaroonngmga varaytingwika tulad ng pagkakaroon ng
nangyayariomodipikasyongnagaganapsapaglalapiomorpolohiyaatsintaks.Sa kasongtaga-Palawan,nag-aambagsila ngkanilang butilng
alahas sapambansang lingua franca atdapatlamangnatanggapinatpagyamaninito.NagsagawarinsiTeresita Semorlan (1993) ng
pag-aaralna:“ChavacanoFilipino: Varayti ngFilipino saSiyudadngZamboanga.”Ditoginamit niya nasabjekangilang grupo
ngmga estudyanteatempleyadosaZamboanga.Chavacanoanglinguafrancanglugarnamaituturingnapidgin Spanishatnahahaluanitong
Tausug,Subanon,atBisayanakaibasaChavacanongCavitenanahahaluanngTagalog.Bataysapag-iinterbyusamgaimpormante narito
angnakitangkatangianngChavacanoFilipino navaraytingwikasa Zamboanga.
1. Paraanngpagbigkas(ponolohiya)Binibigkas na/c/ang/g/Halimbawa:
magkasama --- mackasamaMagkaibigan --- mackaibigan
Binibigkas na/u/ang/w/Halimbawa:
giliw --- giliu(Tausug) Aliw --- aliu
Binibigkas nangmalumanay angilang salitanakaraniwang mabilis attuluy-tuloyangbigkas.Halimbawa:
isda --- is – daMangga --- mang – ga
2.Pagpasokngmga salitangCebuano,EspanyolatInglessaChavacanoFilipino.Halimbawa:
Maskin saan ang gulo.(kahit) Cay delikado ang panahon.(kasi)
MgasalitangEspanyol(70%) claro balesiempre ingrataesposa/obastantebarato
MgasalitangIngleslandmark shockabsorbermadi-disolve I-respectma-abolish ma-improve3.
Paggamit ngPandiwa Sahalip na um-,malimit ginagamit ang mag-naimpluwensya ngmga dayongtaga-Bisaya
.Halimbawa:
Maggawa siya ng listahan.Huwag nang palagi magtawag sa telepono.Mag-inomsiya ng gamut
3. .
4.PagbuongPangungusapNauurisatatlongkategoryaangparaanngpagbuongpangungusap.a.
PangungusapnamayhalongIngles.b.
PangungusapnamayhalongEspanyol.c.
PangungusapnamayIngles atEspanyol.Halimbawa:
Simple ang pamumuhay ng
barato
angbilihin sa Zamboanga.
Ang suggestion ko,sanabigyannggobyernongimportansyaangmga ethnic groups paramabawasanangmga
problema.Bilang konklusyonsapag-aaral,inilahad ngmananaliksik nahindinaiiba angChavacanoFilipino saibapangvaraytingFilipino na
ginagamit ngibanggruposaPilipinas,maliban satonooparaanngpagbigkas atsavaryasyonsailangleksiyonnanagpapakitangkatangian
ngmga wikang Bisaya atTausugnanakaimpluwensyasaFilipinong ibangetnikonggruposaPilipinas nakasasaliminan dinngkatangianng
kani-kanilang wika. Nagsagawarin ngpahapyawnasarbeysiFlorencio
C. Victor (1993) sa varayti ng Filipino na sinasalita ng mgaestudyantengIbaloyatKankanaeysaBenguet
StateUniversity(BSU). Sakanyangpag-aaralnapatunayanangmalakingimpluwensya ngunangwika ngmga estudyante
sakanilangpagsasalitasaFilipino. Makikita ito sapunto/aksent,bigkas atsapaggamitngmgavokabularyonagallingsakanilang unang
wika.Halimbawa: Prominente samgaIbaloy naangwika ayNabaloyangtunogna she tuladngshanom(water),
Ayshi (none)kayasapagbigkasngmgasalitasaFilipino namaypantig namay tunognas itoaybinibigkas ng she
Sa mga Kankanaey,kapagisinama sasalitaangmgapatinig naa,oatu,binibigkas angmga ito nangmalumanay,kabaligtaran naman na
mabilis saFilipino tuladng:hiling,tugon,dilim, maitatak, atbp.WalangtunognarsaKankanaeykayasahalipnaraylangkatumbas nila sa
pagbigkassaFilipino.
Halimbawa: palakkay (para kay)Maltin (Martin)
Kaugnaynitoangpag-aaralnaisinagawa niPurificacion Delima (1993) na “Emerging Filipino Variety
as Interchanges Among Native ang Non-native Speakers:AnAnalysis”
sakanyangdisertasyonsaUP.Ditoginamit ngsabjekangmga instructornanagtuturosaMetroBaguionagumagamitngFilipino
bilang wikang panturo.Sapag-aaral,walang nakita sadatos naanumangpagkakaibaangmgaTagalogatdi-Tagalog sapaggamitngFilipino
naikinatuwa ngmananaliksik, dahilnakita anggamit ngFilipinobilang daansapagkakapantay-pantaysaisanglugarnamaraming wika ang
ginagamit.“ An Exploratory Study ofMale and Female Language in Pilipino.”
1982 (Ph.D., UST)niCarmencita Montenegro.3.
“Isang Sulyap sa Wika ng mga Progresibo” UP,
Departamento ngAntropolohiya,RaquelLlagas.4.
“AngWikangmga Karerista” UP,Departamento ng
Sikolohiya, Isabelita Santos.5.
“Varayti ngWikangFilipino naGamit sa
Pagbabalita
ngmga RadyoBrodkaster.” 1993, UP,
Marietta Otero.6.
“AngVarayti ngWikangFilipino saSitcom” 1993,
UP, JoseBartolome.7.
“AngRegisterngFilipino naGinagamit ngmgaEstudyantesaPamantasangNormalngPilipinas.”
1993, 1998, PNU, Lydia B. Liwanag.8.
“Preferens saPagtutumbas ngmgaSalita saAghamPanlipunanngmga EstudyantesaUSTsaAntasTersyarya,2005. PNU, RobertoAmpil.
Iba pang pag-aaral tungkol sa gamit ng wika sa mga pasulat na akda.
4. 1.“Academic WritinginFilipino:AspectUseinPsychology T heses”
1992, LourdesBautista.2.
“AngLebelngFilipino saLimangKontemporaryong Nobela” 1993, De la Salle,
TeresitaFortunato.3.
“Pagsusuring Register ng Print at Brodkast Adbertisment Bilang Barayti ng Filipino” 2001,
PNU, Sheilee Vega.4.
PagsusuringIlangPiling DulangGay Tungosa
IsangEklektikong Modelo”.2005 PNU, Joey Arrogante.
Makikita samga pananaliksik anginteres ngmgamag-aaral nagradwadosaPNUatsaibapangunibersidadsapagsasagawangmga
panimulang pag-aaraltungkolsavaraytingwika ayonsamgaheograpikoatsosyalnasitwasyon.
Implikasyon sa Pagtuturo at Pananaliksik
Ipinakita samganaunangpag-aaralatpananaliksik nakailanganpaangsaliksik saibangdayalektosaibangbahagingbansa.Nararapat
itoupangmapatunayannahindilamangiisa angvaraytingpambansangwikaatdapattingnanangvaryasyonnitosakakayahannitong
magamit satransaksyonalatinteraksyonalnapangangailangan.Kailanganangmgaimperikong datosnamagpapatunayatmaipaaalamsamga
taolalo nasamganagtuturongwika.Sa ganitongparaanmaiiwasan angpagkakaroonng bias sawika atpagtatakdangdalawanguring
ginagamit nawika- tinatanggapohinditinatanggapoangatingbagongpag-uurinaistandardnawikaohindiistandardnawika opaggamit ng
wikang pampaaralanat wikang pambahay.Sa pag-aaralrin ngvaraytingwika, magkakaroon ngpagbabagosaatityudngmgaFilipino sa
wikang pambansa.Mabubuksanangkamalayanngbawatisasaatinnamayroonpalatayongbahagiopapelsapagpapaunladng
Filipino.Magiging aktiboangpartisipasyonnglahatsagawaingitoatmas lalagoatmadedevelop angisangvaraytiosarilingvaraytingwika
kungmadalas gagamitin attatangkilikin angFilipino ngiba’tibangtagapagsalitangkatutubongwika.Isangbagonglarangandinitona
kakikitaan ngmgapaksaatgawaing kailangang saliksikin ngmga guroatmag-aaral saanumangantas ngpag-aaralhindilamang sa
antasgradwado.Mulasasimplengpaglilista ngmga salita atdiskurso,isagawaangmasmalalim napagsusuringmga sinasalitaatpasulatna
anyongwika ngmga taosaiba’tibangpangkatogruposaiba’tibanglugar.
Sa larangannaman ngpagtuturo,mahalagaangpagkakaroonngmgamag-aaral atgurongmalinaw napananawtungkolsakonseptong
varaytiatvaryasyonngwika.Sa gayon,makikita ngmga mag-aaral nabawatgrupo,komunidad atrehiyonnagumagamit ngwika ayhindiiba
onaiiba kundikasali atkabahagingpambansangwika atkultura.Mawawala angmababangpagtinginsamgawika ngmgataong
hindikapangkatokarehiyon.Makikita rin ang
kontribusyonngiba’tibangwika sabansasapagpapaunladng
Filipino. Mayamangbalonnamapagkukunan angmgarehiyonalnawika ngmga kaalaman atdatosmulasakanilangetnolinggwistiko, sosyal
atkomunidad nakinabibilangan.Dala-dala itongmga mag-aaral sakanilang pagpasoksa
klase. At ibinabahagi nila ito sa mga interaksyon na nagaganap saklase.Nabibigyanghalagarin nila angkanilang sari-
sarilingwika atkultura bilang bahagingpambansangwika atkultura.Bilang pagwawakas,isangpanawaganparasamgamananaliksik, mga
guroatmag-aaral sawika nahuwagnatingsayanginangyamanngwikananasapintuannangatingmgasilid-aralan. Huwag natingpabayaan
naangmga dayuhanpaangtumuklas nito.Tayongmganagtuturoatnag-aaralngwika saatingbansaangmagkusaatmagsikapnapag-
aralanangpagkakaiba-iba ngwikang Filipino nasinasalitangkasalukuyanghenerasyonayonsalugaratpangkat
nakinabibilangan. MakatutulongitosapagbuongisangpatakaransawikanaangkopsalahatngmgaPilipino.
