bieumo1.ppt

Bµi më ®Çu
Giíi thiÖu m«n häc
1 §Þnh nghÜa
- M« häc lµ m«n khoa häc nghiªn cøu h×nh th¸i hiÓn
vi (vi thÓ vµ siªu vi thÓ) cña tÕ bµo, m«, c¬ quan c¬
thÓ người b×nh thường, trong mèi liªn hÖ chÆt chÏ
víi ý nghÜa chøc n¨ng cña chóng.
- TÕ bµo lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña c¬ thÓ
sèng
(dùa vµo chøc n¨ng cã c¸c nhãm TB: TB biÓu m«, TB
chèng ®ì, TB co rót, TB thÇn kinh, TB m¸u)

Bµi më ®Çu
1 §Þnh nghÜa
- M« gåm quÇn thÓ tÕ bµo ®· chuyªn m«n ho¸ vµ nh÷ng
s¶n phÈm cña tÕ bµo ®¶m nhiÖm mét hoÆc nhiÒu chøc
phËn nhÊt ®Þnh.
C¬ thÓ ngưêi cã bèn m« c¬ b¶n: (1) BiÓu m«; (2) M« liªn
kÕt (m« liªn kÕt chÝnh thøc, m« sôn, m« xương, m« m¸u);
(3) M« c¬; (4) M« thÇn kinh.
- C¬ quan lµ ®¬n vÞ cÊu tróc gåm c¸c nhãm m«, ®¶m
nhiÖm mét hoÆc nhiÒu chøc n¨ng nhÊt ®Þnh. PhÇn lín
c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ cã c¶ bèn lo¹i m« c¬ b¶n.

Bµi më ®Çu
1. §Þnh nghÜa
- HÖ c¬ quan gåm mét nhãm çc c¬ quan liªn hÖ hoÆc
phô thuéc nhau, ®¶m nhiÖm mét hoÆc nhiÒu chøc phËn
nhÊt ®Þnh.
- C¬ thể người bao gåm çc c¬ quan vµ çc hÖ c¬ quan
ho¹t ®éng tư¬ng t¸c víi nhau, ®¶m b¶o sù thÝch nghi
trong m«i trưêng sèng.

Bµi më ®Çu
1. §Þnh nghÜa:
2. Néi dung chÝnh vµ ®¬n vÞ dïng.
- M« häc gåm 3 phÇn chÝnh: (1) TÕ bµo häc: nghiªn cøu
tÕ bµo; (2) M« häc ®¹i cư¬ng: nghiªn cøu vÒ c¸c m«; (3)
M« häc hÖ c¬ quan (cßn gäi lµ gi¶i phÉu hiÓn vi): nghiªn
cøu cÊu tróc c¸c c¬ quan vµ hÖ c¬ quan.
- §¬n vÞ ®o lưêng quèc tÕ hiÖn ®ưîc dïng trong m« häc
lµ: (1) milimet (mm); (2) micromet (m); (3) nanomet
(nm). 1mm = 103m = 106nm; (4) Ångstrom (Å=0,1 nm).

Bµi më ®Çu
3. Mèi liªn hÖ gi÷a m« häc víi c¸c m«n häc kh¸c

ViÖc xÕp s¾p thø tù c¸c m«n häc c¬ së
trong trưêng §¹i häc Y(theo niªn chÕ; bµi
gi¶ng tÝch hîp theo chñ ®Ò):
Gi¶i phÉu häc,
M« häc, Phôi thai học
Ho¸ sinh häc, Sinh lý häc,
BÖnh häc
Bµi më ®Çu

BiÓu m«
Môc tiªu:
1. Nªu ®ưîc ®Þnh nghÜa, nguån gèc vµ chøc
n¨ng biÓu m«.
2. Nªu ®ưîc nh÷ng tÝnh chÊt chung cña biÓu m«.
3. Nªu ®ưîc c¸c nguyªn t¾c ph©n lo¹i biÓu m«.
M« t¶ ®ưîc ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña nh÷ng
biÓu m« lÊy lµm thÝ dô.

BiÓu m«
1. §¹i CƯƠNG
1.1. §Þnh nghÜa
BiÓu m« lµ lo¹i m« ®ưîc t¹o thµnh bëi nh÷ng tÕ bµo
h×nh ®a diÖn n»m s¸t vµ g¾n kÕt chÆt chÏ víi nhau,
rÊt Ýt chÊt gian bµo.
1.2. Nguån gèc: cã nguån gèc tõ 3 l¸ thai.
- Ngo¹i b× (Biểu bì, biểu mô tuyến thượng thận...)
- Néi b× (Biểu mô đường tiêu hoá, hô hấp...)
- Trung b× ( Biểu mô thuộc đường tiêt niệu, sinh
dục...)

BiÓu m«
1. §¹i cƯ¬ng
1.1. §Þnh nghÜa
1.2. Nguån gèc
1.3. Chøc n¨ng
- Che phñ, giíi h¹n, t¹o hµng rµo b¶o vÖ.
- VËn chuyÓn, hÊp thu, bµi xuÊt, chÕ tiÕt.
- Thu nhËn c¶m gi¸c.

BiÓu m«
2. nh÷ng tÝnh chÊt cña biÓu m«
2.1. C¸c tÕ bµo t¹o thµnh biÓu m« n»m s¸t
nhau
Nhìn dưới kính hiển
vi quang học

BiÓu m«
2.1. C¸c tÕ bµo t¹o thµnh biÓu m« n»m s¸t nhau
KÝnh hiÓn vi
®iÖn tö: kho¶ng
gian bµo 15-
20nm.
1
2
3
5
6
4

BiÓu m«
2.2. KÝch thước vµ
h×nh d¸ng biÓu m«

BiÓu m«
2.2. KÝch thước vµ
2.3. Sù ph©n cùc tÕ
bµo biÓu m«
S¬ ®å siªu cÊu tróc tÕ bµo biÓu m« èng gÇn ë thËn.
A. Cùc ngän; B. Cùc ®¸y; 1. Vi nhung mao; 2. Ti thÓ; 3. Mµng ®¸y; 4. Mª ®¹o ®¸y.
1
2
3
4
A
B
- Cực ngọn (A).
- Cực đáy (B).

BiÓu m«
2.1. C¸c tÕ bµo t¹o thµnh biÓu m« n»m s¸t
nhau
2.2. KÝch thưíc vµ
2.3. Sù ph©n cùc tÕ
bµo biÓu m«
2.4. Nu«i dưỡng vµ ph©n
bè thÇn kinh
- Trong biÓu m« kh«ng cã m¹ch
m¸u vµ m¹ch b¹ch huyÕt.
- ThÇn kinh: §Çu trÇn TËn cïng thÇn kinh trÇn

BiÓu m«
2.5. Mµng ®¸y ng¨n c¸ch biÓu m« víi m« liªn kÕt
- Nhuém PAS hay ngÊm b¹c,
mµng ®¸y thÓ hiÖn râ.
- Nhuém HE (Hematoxylin-
Eosin) khã nhËn thÊy mµng
®¸y

BiÓu m«
1
a
b
c
4
2
3
A
B
S¬ ®å mµng ®¸y ë da
A. Díi kÝnh hiÓn vi quang häc; B. Díi kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö.
1. Líp tÕ bµo ®¸y; 2. L¸ ®¸y; a. L¸ s¸ng; b. L¸ ®Æc; c. L¸ sîi vâng;
3. Mµng ®¸y; 4. Líp sîi collagen.
-Dưới kÝnh hiÓn vi ®iÖn
tö.
+L¸ s¸ng.
+L¸ ®Æc.
L¸ ®¸y
+ L¸ sîi vâng

BiÓu m«
-Dưới kÝnh hiÓn vi ®iÖn
tö.
+L¸ s¸ng.
+L¸ ®Æc.
L¸ ®¸y
+ L¸ sîi vâng

BiÓu m«
2.6. Nh÷ng h×nh thøc liªn
kÕt mÆt bªn tÕ bµo biÓu
m«
S¬ ®å siªu cÊu tróc tÕ bµo biÓu m« ruét non
1. Vi nhung mao; 2. D¶i bÞt; 3. Vßng dÝnh; 4. ThÓ liªn kÕt; 5. Liªn kÕt khe; 6.
1
2
3
5
6
4
2.6.1. Méng
2.6.2. D¶i bÞt
2.6.3. Vßng dÝnh
2.6.4. ThÓ liªn kÕt

BiÓu m«
2.6. Nh÷ng h×nh thøc liªn
kÕt mÆt bªn tÕ bµo biÓu
m«
2.6.1. Méng
2.6.2. D¶i bÞt
2.6.3. Vßng dÝnh
2.6.4. ThÓ liªn kÕt
S¬ ®å siªu cÊu tróc thÓ liªn kÕt (A); thÓ b¸n liªn kÕt.
1. TÊm bµo t¬ng; 2. X¬ tr¬ng lùc; 3. Kho¶ng gian bµo
A
1
2
3

BiÓu m«
S¬ ®å c¸c h×nh thøc liªn kÕt mÆt bªn tÕ bµo biÓu m« ruét.
A. H×nh vi thÓ; B, C. H×nh siªu vi thÓ; D. S¬ ®å c¾t
ngang; 1. M©m khÝa; 2. Mµng ®¸y; 3. Vi nhung mao; 4. D¶i bÞt; 5.
Vßng dÝnh; 6. ThÓ liªn kÕt.
4
5
6
6
5
4
1
3
2
A
B
C
D
A B
1
2 1
Liªn kÕt khe.
A. H×nh hiÓn vi ®iÖn tö næi liªn kÕt khe (ph¬ng ph¸p ®ãng b¨ng)
B. S¬ ®å kh«ng gian liªn kÕt khe; 1. Mµng tÕ bµo; 2. §¬n vÞ kÕt
nèi.
2.6.5. Liªn kÕt khe

BiÓu m«
2.7. MÆt tù do vµ mÆt
®¸y tÕ bµo biÓu m«
2.7.1. MÆt tù do
2.7.1.1. Vi nhung mao
¶nh siªu cÊu tróc vi nhung mao tÕ bµo biÓu m« ruét
1. Vi nhung mao; 2. Glycocalyx; 3. Mµng bµo t¬ng;
4. X¬ actin.
1 2
3
4

BiÓu m«
2.7.1. MÆt tù do
Mâm khía Diềm bàn chải

BiÓu m«
2.7.1. MÆt tù do
2.7.1.2. L«ng (l«ng chuyÓn hoÆc l«ng bÊt
®éng)

BiÓu m«
S¬ ®å mÆt c¾t ngang l«ng chuyÓn (trªn) vµ híng lay
®éng cña l«ng chuyÓn (díi)
1
2
3
¶nh siªu cÊu tróc l«ng chuyÓn ë tÕ bµo biÓu m« ®êng h«
hÊp
H×nh lín: mÆt c¾t däc l«ng chuyÓn; H×nh nhá: mÆt c¾t
ngang l«ng chuyÓn; 1. Mµng bµo t¬ng; 2. èng siªu vi; 3.
ThÓ ®¸y.

BiÓu m«
1
2
3
¶nh siªu cÊu tróc l«ng chuyÓn ë tÕ bµo biÓu m« ®êng h«
hÊp
H×nh lín: mÆt c¾t däc l«ng chuyÓn; H×nh nhá: mÆt c¾t
ngang l«ng chuyÓn; 1. Mµng bµo t¬ng; 2. èng siªu vi; 3.
ThÓ ®¸y.
3
1
4

BiÓu m«
2.7.1. MÆt tù do
2.7.2. MÆt ®¸y
2.7.2.1. Mª ®¹o ®¸y
S¬ ®å siªu cÊu tróc tÕ bµo biÓu m« èng gÇn ë thËn
A. Cùc ngän; B. Cùc ®¸y; 1. Vi nhung mao; 2. Ti thÓ; 3. Mµng ®¸y; 4. Mª ®¹o ®¸y.
1
2
3
4
A
B

BiÓu m«
2.7. MÆt tù do vµ
mÆt ®¸y tÕ bµo
biÓu m«
2.7.1. MÆt tù do
2.7.2. MÆt
®¸y
2.7.2.1. Mª ®¹o ®¸y
2.7.2.2 ThÓ b¸n liªn
kÕt
S¬ ®å siªu cÊu tróc thÓ liªn kÕt (A); thÓ b¸n liªn kÕt
1. TÊm bµo t¬ng; 2. X¬ tr¬ng lùc; 3. Mµng ®¸y; 4. M« liªn kÕt; 5. Kho¶ng
gian bµo gi÷a 2 tÕ bµo biÓu m«.
1
2
5
2
1
3
4
A
B

BiÓu m«
3. Ph©n lo¹i biÓu m«
- Dùa vµo chøc n¨ng: biÓu m« phñ vµ biÓu m«
tuyÕn
- Dùa vµo sè hµng tÕ bµo: BiÓu m« ®¬n vµ biÓu
m« tÇng
- Dùa vµo h×nh d¸ng líp tÕ bµo trªn cïng: biÓu
m« vu«ng, biÓu m« trô, biÓu m« l¸t.

BiÓu m«
3.1. BiÓu m« phñ.
3.1.1. BiÓu m« ®¬n.
3.1.1.1. BiÓu m« l¸t ®¬n (a)
3.1.1.2. BiÓu m« vu«ng ®¬n (b)
3.1.1.3. BiÓu m« trô ®¬n (c)
a
b
c
d e
g
h
i k

BiÓu m«
3.1.1. BiÓu m« ®¬n.
3.1.1.1. BiÓu m« l¸t ®¬n (a)
3.1.1.2. BiÓu m« vu«ng ®¬n (b)
3.1.1.3. BiÓu m« trô ®¬n (c)

BiÓu m«
3.1.1. BiÓu m« ®¬n.
3.1.1.1. BiÓu m« l¸t ®¬n (a)
3.1.1.2. BiÓu m« vu«ng ®¬n (b)
3.1.1.3. BiÓu m« trô ®¬n (c)
a
b
c
d e
g
h
i k
3.1.2. BiÓu m«
tÇng.
3.1.2.1. BiÓu m« l¸t tÇng
- BiÓu m« l¸t tÇng sõng ho¸ (h)
- BiÓu m« l¸t tÇng
kh«ng sõng ho¸.(g)

BiÓu m«
3.1.1. BiÓu m«
®¬n.
3.1.1.1. BiÓu m« l¸t ®¬n
3.1.1.2. BiÓu m« vu«ng ®¬n
3.1.1.3. BiÓu m« trô
®¬n
3.1.2. BiÓu m«
tÇng.
3.1.2.1. BiÓu m« l¸t
tÇng
- BiÓu m« l¸t tÇng sõng ho¸
- BiÓu m« l¸t tÇng
kh«ng sõng ho¸.

BiÓu m«
3.1.1. BiÓu m«
®¬n.
3.1.1.1. BiÓu m« l¸t ®¬n
3.1.1.2. BiÓu m« vu«ng ®¬n
3.1.1.3. BiÓu m« trô ®¬n
a
b
c
d e
g
h
i k
3.1.2. BiÓu m«
tÇng.
3.1.2.2.BiÓu m« vu«ng tÇng

BiÓu m«
3.1.1. BiÓu m«
®¬n.
3.1.1.1. BiÓu m« l¸t ®¬n
3.1.1.2. BiÓu m« vu«ng ®¬n
3.1.1.3. BiÓu m« trô ®¬n
a
b
c
d e
g
h
i k
3.1.2. BiÓu m«
tÇng.
3.1.2.3.BiÓu m« trô gi¶ tÇng (d)

BiÓu m«
3.1.1. BiÓu m«
®¬n.
3.1.1.1. BiÓu m« l¸t ®¬n
3.1.1.2. BiÓu m« vu«ng ®¬n
3.1.1.3. BiÓu m« trô ®¬n
3.1.2. BiÓu m«
tÇng.
3.1.2.3.BiÓu m« trô gi¶ tÇng
3
1
4

BiÓu m«
3.1.1. BiÓu m«
®¬n.
3.1.1.1. BiÓu m« l¸t ®¬n
3.1.1.2. BiÓu m« vu«ng ®¬n
3.1.1.3. BiÓu m« trô ®¬n
a
b
c
d e
g
h
i k
3.1.2. BiÓu m«
tÇng.
3.1.2.4.BiÓu m« trô tÇng (e)

BiÓu m«
3.1.1. BiÓu m«
®¬n.
3.1.1.1. BiÓu m« l¸t ®¬n
3.1.1.2. BiÓu m« vu«ng ®¬n
3.1.1.3. BiÓu m« trô ®¬n
a
b
c
d e
g
h
i k
3.1.2. BiÓu m«
tÇng.
3.1.2.4.BiÓu m« trô tÇng
3.1.2.5.BiÓu m« chuyÓn tiÕp
(i,k)

BiÓu m«
3.1.1. BiÓu m«
®¬n.
3.1.1.1. BiÓu m« l¸t ®¬n
3.1.1.2. BiÓu m« vu«ng ®¬n
3.1.1.3. BiÓu m« trô ®¬n
3.1.2. BiÓu m«
tÇng.
3.1.2.4.BiÓu m« trô tÇng
3.1.2.5.BiÓu m« chuyÓn tiÕp

BiÓu m«
3.2. BiÓu m« tuyÕn.
3.2.1. §Þnh nghÜa.
BiÓu m« tuyÕn (hay tuyÕn) lµ lo¹i m« ®îc t¹o thµnh bëi
nh÷ng tÕ bµo hay tËp hîp tÕ bµo cã kh¶ n¨ng chÕ tiÕt.

BiÓu m«
3.2.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña tÕ bµo chÕ tiÕt
Cã ba kiÓu ®ưa nh÷ng s¶n phÈm chÕ tiÕt ra khái tÕ
bµo (chÕ tiÕt):
- ChÕ tiÕt kiÓu nguyªn vÑn.
- ChÕ tiÕt kiÓu toµn huû.
- ChÕ tiÕt kiÓu b¸n huû.
 C¸c bµo quan tham gia vµo sù chÕ tiÕt ph¸t triÓn:
lưới néi bµo, bé Golgi, ribosom, ti thÓ.

BiÓu m«
3.2.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña tÕ bµo chÕ tiÕt.
 Nh÷ng tÕ bµo biÓu m« cã s¶n phÈm chÕ tiÕt lµ
protein
+ Lưới néi bµo cã h¹t rÊt ph¸t triÓn.
+ TÝnh ph©n cùc thÓ hiÖn râ rµng: lưới néi bµo cã h¹t
tËp trung ë cùc ®¸y tÕ bµo; bé Golgi tËp trung ë vïng
trªn nh©n.
+ Bµo tương cùc ngän tÕ bµo tÝch ®Çy h¹t chÕ tiÕt cã
b¶n chÊt protein, s½n sµng ®a ra bÒ mÆt tÕ bµo theo
kiÓu xuÊt bµo.

BiÓu m«
3.2.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña tÕ bµo chÕ tiÕt:
 Nh÷ng tÕ bµo biÓu m« cã s¶n phÈm chÕ tiÕt lµ
steroid:
+ Lưới néi kh«ng h¹t rÊt ph¸t triÓn.
+ Giµu kh«ng bµo trong bµo trong tư¬ng (nh÷ng tói
chøa lipid tiÒn th©n cña c¸c hormon lo¹i steroid).
Kh«ng cã h¹t chÕ tiÕt.
+ Ti thÓ cã mµo h×nh èng.

BiÓu m«
3.2.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña tÕ bµo chÕ tiÕt
Nh÷ng tÕ bµo biÓu m« cã chøc n¨ng vËn chuyÓn
ion:
+ Mµng bµo tương nhiÒu nÕp gÊp (t¨ng diÖn tÝch
trao ®æi ion).
+ Ti thÓ tËp trung s¸t mµng bµo tương (cung cÊp
ATP).
+ Vßng dÝnh hoÆc d¶i bÞt ph¸t triÓn (ng¨n c¶n sù

BiÓu m«
3.2.3. Ph©n lo¹i tuyÕn.
3.2.3.1. C¨n cø ph©n lo¹i.
Theo sè lượng tÕ bµo
t¹o ra s¶n phÈm, cã:
-TuyÕn ®¬n bµo: chØ
gåm mét tÕ bµo chÕ tiÕt.
- TuyÕn ®a bµo: tuyÕn
gåm nhiÒu tÕ bµo tham
gia t¹o chÊt chÕ tiÕt.
TuyÕn ®¬n bµo (tÕ bµo h×nh ®µi tiÕt nhÇy ë biÓu m« niªm m¹c
ruét)
A. Vi thÓ; B. Siªu vi thÓ; 1. Vi nhung mao;
2. H¹t nhÇy; 3. Líi néi bµo; 4. Nh©n tÕ bµo.
A
B
1
2
3
4

BiÓu m«
3.2.3. Ph©n lo¹i tuyÕn
3.2.3.1. C¨n cø ph©n lo¹i:
Theo vÞ trÝ nhËn s¶n phÈm chÕ tiÕt ®Çu tiªn
cã:
-TuyÕn ngo¹i tiÕt.
-TuyÕn néi tiÕt.

BiÓu m«
3.2.3.1. C¨n cø ph©n lo¹i:
- TuyÕn èng:
3.2.3.2. TuyÕn ngo¹i tiÕt
Gåm 2 phÇn: phÇn chÕ tiÕt vµ phÇn bµi xuÊt.
§¬n
Th¼ng: Tuyến Libekunn
Cong: Tuyến mồ hôi
Chia nh¸nh Th¼ng: Tuyến đáy vị
Cong: Tuyến môn vị

BiÓu m«
3.2.3.1. C¨n cø ph©n lo¹i:
- TuyÕn tói
KiÓu chïm nho: ( Tuyến nước bọt)
NhiÒu tói (nang) më chung vµo mét
èng bµi xuÊt ( Tuyến bã)

BiÓu m«
S¬ ®å c¸c lo¹i tuyÕn ngo¹i tiÕt
1. TuyÕn èng ®¬n th¼ng; 2. TuyÕn èng ®¬n cong (a. PhÇn bµi xuÊt, b. PhÇn chÕ tiÕt); 3.
TuyÕn èng chia nh¸nh th¼ng; 4. TuyÕn tói nhiÒu nang më chung vµo mét èng bµi xuÊt; 5.
TuyÕn èng-tói; 6. TuyÕn èng chia nh¸nh cong; 7. TuyÕn tói kiÓu chïm nho.
a
b
1 2 3 4
5 6 7

BiÓu m«
3.2.3.3. TuyÕn néi tiÕt
- Kh¸i niÖm
- Ph©n lo¹i
S¬ ®å tuyÕn néi
tiÕt
1 1 2
2
2
1
a
a
a
b
3
KiÓu tói
KiÓu lưới KiÓu t¶n m¸t

bieumo1.ppt

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to bieumo1.ppt

Similar to bieumo1.ppt (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

bieumo1.ppt