1. ความลับ
ของดิน

2. หมายถึง วัต ถุท เ กิด ขึ้น จากการสลายตัว
ี่
หรือ การผุพ ง ของหิน และแร่ธ าตุ ผสมคลุก เคล้า กับ สาร
ั
ทีไ ด้จ ากการเน่า เปื่อ ยของอิน ทรีย วัต ถุเ รีย งตัว กัน เป็น
่
ชั้น ๆ เมือ มีอ ากาศและนำ้า ในปริม าณทีเ หมาะสม ก็จ ะ
่ ่
ทำา ให้พ ช สามารถเจริญ เติบ โตเป็น ประโยชน์ต ่อ คนและ
ื

3. งของดิน มาจากอิท ธิพ ลของการเกิด และการสร้า งดิน
การเกิดดิน
อากาศ ได้แ ก่ อุณ หภูม ิด ิน นำ้า ฝน
ตและพืช พรรณธรรมชาติ รวมถึง การใช้ป ระโยชน์ท ด ิน
ี่
าเนิด ดิน มีห ลายชนิด เช่น เกิด มาจากหิน จากตะกอนแ
ถมของเศษพืช
ที่
าที่เ กิด ดิน

6. เป็น ที่ย ึด เกาะของรากพืช
ไม่ใ ห้ล ้ม
เป็น แหล่ง อาหารของพืช

7. ประกอบด้ว ยส่ว นสำา คัญ 4 ส่ว น
1. แร่ธ าตุ
2. อิน ทรีย ว ัต ถุ (ซากพืช ซากส
์
3. นำ้า
4. อากาศ

8. ได้ม าจากการสลายตัว ผุพ ัง ของหิน และแร่ช นิด ต่า ง ๆ
มากมายหลายชนิด แตกต่า งกัน ไปตามท้อ งที่ ดัง นั้น ดิน ใน
แต่ล ะท้อ งที่จ ึง มีส ่ว นประกอบของธาตุต ่า ง ๆ มากบ้า งน้อ ย
บ้า งแตกต่า งกัน ไป และแร่ธ าตุเ พีย งบางชนิด เท่า นั้น ที่พ ืช จะ
ดูด ขึ้น มาใช้เ ป็น อาหารส่ว นของแร่ธ าตุจ ะเป็น ส่ว นประกอบที่

9. ส่ว นอิน ทรีย ว ัต ถุใ นดิน ได้ม าจากการเน่า เปื่อ ยผุผ ัง ของซากพืช ซากสัต ว์ท ี่ต าย
์
แล้ว ทับ ถมกัน อยูบ นดิน อิน ทรีย ใ นดิน มีค วามสำา คัญ มาก
่ ์
1. เป็น แหล่ง ให้ธ าตุอ าหารพืช บาง
ชนิด 2. ทำา ให้ด ิน สามารถอุ้ม นำ้า ได้ด ีข น ึ้
3. ทำา ให้ด ิน ตรึง ธาตุอ าหารไว้ไ ด้ม าก
ขึน 4. ทำา ให้ด ิน มีโ ครงสร้า งดีข น
้ ึ้
อิน ทรีย ว ัต ถุใ นดิน แม้จ ะมีป ริม าณที่น ้อ ย เมื่อ เทีย บกับ ส่ว นประกอบอื่น ๆ ของ
์

10. นำ้า ในดิน ส่ว นมากมาจากนำ้า ฝน เมื่อ ฝนตกลงมานำ้า ฝนบาง
ส่ว นจะไหลซึม ลงไปในดิน และบางส่ว นจะไหลบ่า ไปตามผิว
หน้า ดิน นำ้า ฝนส่ว นที่ไ หลซึม ลงไปในดิน จะถูก ดูด ซับ ไว้ใ น
ช่อ งระหว่า งเม็ด ดิน ดิน แต่ล ะชนิด จะอุ้ม นำ้า ไว้ไ ด้ม ากน้อ ยไม่
เท่า กัน ดิน ที่เ หมาะต่อ การเพาะปลูก พืช ควรมีส ่ว นที่เ ป็น นำ้า อยู่
ประมาณ 25% โดยปริม าตร

11. อากาศในดิน มีค วามสำา คัญ ต่อ การเจริญ เติบ โตของพืช เพราะ
1. รากพืช จะดูด อาหารได้น ั้น รากพืช ต้อ งใช้พ ลัง งาน
และพลัง งานนั้น ได้ม าจากการหายใจ
2. ในดิน ที่ม ีน ำ้า ขัง หรือ ดิน ที่แ น่น ทึบ พืช จะไม่เ จริญ
งอกงามเท่า ที่ค วร เพราะรากพืช ขาดอากาศสำา หรับ หายใจ จึง
ทำา ให้ไ ม่ส ามารถดูด ธาตุอ าหารขึ้น ไปใช้ไ ด้

12. อินทรียวัตถุ
นำ้า
5 25
แร่ธาตุ
45 25 อากาศ
นประกอบของดินทีเหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของพืชโดยปริมาต
่

13. แบ่ง ชั้น ดิน ตามความลึก ออกเป็น ชั้น ได้ 2 ชั้น ดัง รูป
1. ดิน ชัน บน หรือ ชั้น ไถพรวน
้ 2. ดิน ชัน ล่า ง
้
- มีอ ิน ทรีย วัต ถุส ง ดิน จะมีส ีเ ข้ม
ู - มีอ ิน
ทรีย วัต ถุน อ ย
้
- ดิน มีช ั้น หนาตั้ง แต่ 0 - 15 ซม. - ราก
พืช ของไม้ผ ล ไม้ย น ต้น จะชอนไชลงไปได้
ื

14. 1. ดิน เป็น สิ่ง ทีม ี 3 มิต ิ มีท ง ความกว้า ง ความยาว และ
่ ั้
ความลึก
2. ดิน สามารถแบ่ง ออกเป็น ชัน ๆ ได้ต ามความลึก
้
3. ดิน ในแต่ล ะท้อ งทีม ช ั้น ดิน ไม่เ หมือ นกัน จำา นวนชั้น
่ ี
ของดิน ก็ม ากน้อ ยไม่เ ท่า กัน ความตื้น ความลึก ของดิน
แต่ล ะชั้น ไม่เ ท่า กัน สีข องดิน แต่ล ะชั้น ไม่เ ท่า กัน และไม่

15. คุณ สมบัต ิข องดิน ทีเ กีย วข้อ งกับ การเจริญ เติบ โต
่ ่
ของพืช มีด ้ว ยกัน หลายอย่า ง
ในทีน จ ะกล่า วเป็น ข้อ ๆ ดัง ต่อ ไปนี้
่ ี้

16. เนือ ดิน เป็น คุณ สมบัต ิท างกายภาพทีบ ่ง บอกถึง ความ
้ ่
หยาบ ความละเอีย ดของดิน แบ่ง คร่า ว ๆ ได้ 3 ชนิด
คือ
1. ดิน ทราย เนือ ดิน หยาบ อุ้ม นำ้า ได้ไ ม่ด ี ดิน จะ
้
แห้ง ง่า ย
2. ดิน ร่ว น เป็น ดิน ทีม เ นือ ดิน ไม่ล ะเอีย ดหรือ
่ ี ้
หยาบมากเกิน ไป
3. ดิน เหนีย ว เนือ ดิน ละเอีย ด อุ้ม นำ้า ได้ม าก มีธ าตุ
้

17. คุณ สมบัต ิด ิน
ประเภทเนือ
้ การไถ การ ปริม าณธาตุ
ดิน พรวน ระบาย อาหาร
นำ้า
ดิน ทราย ง่า ยมาก ดีม าก น้อ ย
ดิน ร่ว น ง่า ย ดี ปานกลาง
ดิน เหนีย ว ยาก เลว มาก

18. ค่า ความเป็น กรดเป็น ด่า งของดิน จะบอกเป็น ค่า ตัว
เลข ตั้ง แต่ 0 ถึง 14
ถ้า ดิน มีค ่า พี.เอช. น้อ ยกว่า 7 ดิน เป็น กรด
ถ้า ดิน มีค ่า พี.เอช มากกว่า 7 ดิน เป็น ด่า ง
ถ้า ดิน มีค ่า พี.เอช. เท่า กับ 7 พอดี แสดงว่า ดิน

19. ความเป็น กรดเป็น ด่า งของดิน มีค วามสำา คัญ ต่อ การปลูก พืช
มาก เพราะเป็น
1. ตัว ควบคุม การละลายธาตุอ าหารในดิน ออกมาอยู่ใ น
สารละลาย (นำ้า ) ในดิน
ถ้า ดิน มีค ่า พีเ อช ไม่เ หมาะสม ธาตุอ าหารที่ม ีอ ยู่ใ นดิน จะ
ละลายออกมาได้น ้อ ย ไม่เ พีย งพอ ต่อ ความต้อ งการของพืช
หรือ ในทางตรงข้า มธาตุอ าหารบางชนิด อาจจะละลายออกมา
มากเกิน ไป จนทำา ให้เ ป็น พิษ กับ รากพืช ได้
2. พืช แต่ล ะชนิด จะเจริญ เติบ โตได้ด ีใ นดิน ที่ม ีช ่ว ง พี .เอช

20. เครื่อ งมือ ตรวจสอบความ
เป็น กรดเป็น ด่า งของดิน

21. ในกรณีที่ พี.เอช. ของดินเป็นกรดมากเกินไป จะต้องทำาการ
แก้ความเป็นกรดโดยการใส่ปูน จะเป็นปูนขาวก็ได้ ก่อนทีจะ่
ทำาการปลูกพืช สำาหรับจำานวนปูนที่จะใส่นนจะรู้ได้โดยการ
ั้
เก็บดินส่งไปวิเคราะห์

22. ดิน ทีอ ุด มสมบูร ณ์ห มายถึง ดิน มีธ าตุอ าหารมาก และ
่
เมือ สภาพแวดล้อ มของดิน เหมาะสม พืช ก็เ จริญ
่
เติบ โตดี ส่ว นดิน ทีข าดความอุด มสมบูร ณ์ แม้ม ส ภาพ
่ ี
แวดล้อ มอื่น ๆ เหมาะสม พืช ก็จ ะไม่เ จริญ เติบ โตเท่า ที่
ควร

23. นทีขาดความอุดมสมบูรณ์ เพิมความสมบูรณ์ได้โดยการใส่ปุ๋ย
่ ่

24. 1. สามารถใช้ป ลูก พืช ได้ท ก ชนิด ภายใต้ การ
ุ
จัด การและดูแ ลปกติ
2. เนือ ดิน เป็น ดิน ร่ว น หน้า ดิน เป็น สีด ำา หนา มีค วาม
้
อุด มสมบูร ณ์ ปานกลางหรือ สูง
3. ไม่ม ช ั้น ทีเ ป็น อุป สรรคต่อ การชอนไชของราก
ี ่
พืช ดีเป็นอย่างไร
ดิน

26. ดิน มีป ัญ หา
และการ
ปรับ ปรุง
บำา รุง ดิน

27. ดิน มีป ัญ หา
คือ ??????
ดิน มีป ัญ หา หมายถึง
ดิน ที่ม ีล ัก ษณะและสมบัต ิ
ดิน ทางด้า นกายภาพและ
ทางด้า นเคมีไ ม่เ หมาะสมต่อ
การเจริญ เติบ โตและการให้
ผลผลิต ของพืช ที่ป ลูก มี

28. 1. ดิน ทราย
คือ
ดิน ที่ม ล ัก ษณะเนื้อ หยาบ
ี
มาก มี
เนื้อ ดิน ละเอีย ดน้อ ย
มีช ่อ งว่า ง
ในดิน ขนาดใหญ่
มีก ารเกาะยึด กัน ของ
เม็ด ดิน น้อ ย

29. ดิน ทราย มีว ิธ ีป รับ ปรุง
บำา รุง ดิน ดัง นี้
การใส่ป ุ๋ย หมัก ปุ๋ย คอก

30. ใส่พ ช ปุ๋ย สด
ื
ถัว พุ่ม
่
โสน ถั่ว พร้า ปอเทือ ง

32. 2. ดิน ตื้น หรือ ดิน
ลูก รัง คือ
ดิน ที่ม ีช ั้น ดิน ตื้น กว่า 50
เซนติเ มตรจากผิว ดิน มี
ปริม าณก้อ นกรวดหรือ เศษหิน
ปะปนอยู่ใ นดิน ในปริม าณมาก
มีด ิน เนื้อ ละเอีย ดน้อ ย
มีช ั้น หิน

33. มีว ิธ ีป รับ ปรุง บำา รุง ดิน
ดัง นี้

34. 3. ดิน เปรีย วจัด
้
คือ
ดิน ที่ม ีค ่า ความเป็น กรดเป็น ด่า ง
หรือ ค่า พีเ อช ตำ่า มี
ปริม าณสารที่เ ป็น พิษ ต่อ พืช ใน
ปริม าณมาก เช่น กรดกำา มะถัน
มีธ าตุอ าหารที่เ ป็น
ประโยชน์ต ่อ พืช ถูก ตรึง ในดิน

35. มีว ิธ ีป รับ ปรุง บำา รุง ดิน
ดัง นี้

37. 4. ดิน เค็ม
คือ
ดิน ที่ม ค ่า ความเป็น กรดเป็น ด่า ง
ี
หรือ ค่า พีเ อช สูง มี
ปริม าณเกลือ ปะปนอยู่ใ นดิน
มาก
มีธ าตุอ าหารที่เ ป็น
ประโยชน์ต ่อ พืช ตำ่า

38. โสนอัฟ ริก น
ั

40. 5. ดิน
อิน ทรีย ปคือ ่ใ นเนื้อ
ดิน ที่ม อ ิน ทรีย วัต ถุ
ี
์ นอยู
ดิน มากกว่า 40 เซนติเ มตร
มีน ำ้า แช่ข ัง ตลอดทั้ง ปี
มีค วาม
เป็น กรดสูง

42. 6. ดิน ในพื้น ที่ล าดชัน สูง คือ
พื้น ที่ท ี่ม ีค วามลาดชัน สูง กว่า 35
เปอร์เ ซ็น ต์ เป็น พื้น ที่ท ี่ส ูญ
เสีย หน้า ดิน ได้ง ่า ยและรุน แรง
มาก ขาดแคลนนำ้า สูญ เสีย ธาตุ
อาหารในดิน ง่า ย
เสี่ย งต่อ
การเกิด ดิน ถล่ม