More Related Content
Similar to INZET VAN DE SOCIAAL PSYCHIATRISCH VERPLEEGKUNDIGE IN DE EERSTELIJNS GGZ, Loods aan Boord, onderzoek 2006 (20)
INZET VAN DE SOCIAAL PSYCHIATRISCH VERPLEEGKUNDIGE IN DE EERSTELIJNS GGZ, Loods aan Boord, onderzoek 2006
- 1. INZET VAN DE SOCIAALPSYCHIATRISCH VERPLEEGKUNDIGEIN DE EERSTELIJNS GGZ
Onderzoekbij eenRotterdamsprojectDrs.MoniekBogaards,onderzoeker,afdelingOnderzoek&
Ontwikkeling,BavoRNOGroep,Rotterdam, 2006
Inleiding
Er iseengrote stijginginde vraagnaar GGZ-hulpverlening.Zoweesde LandelijkeCommissie
GeestelijkeVolksgezondheidinhaarrapport'Zorg van Velen'(LandelijkeCommissieGeestelijke
Volksgezondheid,2002) opde stijgingvande zorgconsumptieinde gespecialiseerdegeestelijke
gezondheidszorg(GGZ):hetaantal inschrijvingensteegtussen1980 en1997 van 26,2 naar 69,2 per
1000 inwoners.Mede opgrondhiervanisde beleidsvisie ontwikkeldomde eerstelijnshulpverlening
te versterkenende samenwerkingtussende eerste- entweedelijnshulpverleningte verbeteren,met
alsoogmerkte komentot betere enmeerefficiënte hulpverleningopmaat:zorgverleningindien
mogelijkinde eerste lijnof wanneernoodzakelijkinde tweedelijn.Onderregie vanhetministerie
van VWSzijnverschillende initiatievengenomenomhetbovenstaande te realiseren(Raben,2001).
Het doel vande maatregelenisdateenbelangrijkdeel vande hulpverleningvanuitde eerstelijn
wordtaangeboden.De opvattinghierbij isdatde huisartsopnieuweenbehandelendeen
coördinerenderol moetkrijgenenzal moetenwordenbijgestaandoorde andere disciplinesuitde
eerste lijn(hetalgemeenmaatschappelijkwerkende eerstelijnspsycholoog) endoorde inzetvan
GGZ-consulenten(veelalsociaal psychiatrischverpleegkundigen)uitde tweedelijninde eerstelijn
(Bosman& de Lange,2002; StuurgroepTussende Lijnen,2002a; StuurgroepTussende Lijnen,
2002b). Alsuitvloeisel vande initiatievenvanVWSishetDiaboloproject1) ontstaan.Vanuitdit
projectzijnlandelijk21inhoudelijke deelprojectenopgezet.Eenaantal vandeze projectenis
onderzocht.Inditartikel wordtverslaggedaanvanonderzoeknaaréénvandeze projecten.
'Loodsaan Boord'
'Loods aan Boord' iseenlokaal initiatief inde regioRotterdamRijnmondNoordOostterversterking
van de GGZ inde eerste lijnenverbeteringvande afstemmingtusseneersteentweede lijn.Indit
projectwordensociaal psychiatrischverpleegkundigen(SPV-en)uitde tweede lijn(BavoRNO
Groep2)) ingezetalsGGZ-consulentinde eerste lijn,metdaaraangekoppeldeenpsychiatervanuitde
tweede lijn,die doorde SPV-engeconsulteerdkanworden.Aanelke huisartsenpraktijkiseenvaste
SPV gekoppeld.Afhankelijkvande grootte vande praktijkende behoefte aandeze vormvan
ondersteuning,isde SPV ééntotdrie dagdeleninde praktijkaanwezig.Hetprojectisinde
beginperiode gesubsidieerddoorhetlandelijkeDiaboloproject.'LoodsaanBoord'is innovember
2002 van start gegaan.Bij hetprojectzijn21 huisartsen(intwee gezondheidscentraentwee duo-
praktijken) envijfSPV-enbetrokken.Daarnaastiseenpsychiaterconsulteerbaar,die ookdeelneemt
aan de patiëntenbesprekingenvande SPV-en.Alsde huisartsof eenandere eerstelijnshulpverlener
twijfeltoverde aardvan de psychiatrische problemenende wijze vanbehandelen,of hetal dan niet
doorverwijzennaarde tweedelijnsGGZ,dan kanhij de SPV inschakelen.10| SPApril 2006 Meestal
gaat de patiëntdanvooreenconsultnaar de SPV.De SPV komt daarna toteenadviesaande huisarts
of andere eerstelijnshulpverlener.Ineenaantal gevallenbegeleidtde SPV de patiëntkortdurendaan
de hand vanhet vijf-gesprekken-model(Stoffer,2001).
Onderzoek
Met onderzoekgevenwe inzichtinhoe de patiëntenenhulpverleners'LoodsaanBoord'waarderen
enwelke patiëntenergebruikvanmaken.Omditallesinzichtelijkte maken,zijnpatiëntenen
hulpverlenersbevraagdoverhuntevredenheid.Patiëntenhebbeneentevredenheidsvragenlijst(GGZ
Thermometer3)) (GGZNederland,2003) gekregenaanheteindvanhuncontact metde SPV.De
hulpverlenershebbeneenvragenlijsttoegestuurdgekregentoenhetprojectanderhalfjaarliep.
Verderisvoorhetin beeldbrengenvande kenmerkenvanpatiëntengebruikgemaaktvande
registratiegegevensvan hetproject.Hetonderzoekomvatde eersteanderhalf jaarvan'Loodsaan
Boord': de periode november2002 tot april 2004.
- 2. Typeringvan de patiënten 4)
Bij 'Loods aan Boord' komeninverhoudingveel vrouwen(66%) enmenseninde leeftijdsklasse 20 -
60 jaar (81%).Ook inandere consultatieprojectenisongeveertweederde vande patiëntenvrouw en
iser eenoververtegenwoordigingvanvolwassenpatiënten(Scholtene.a.,2003; Zantinge & Vonk,
2004; Scholtene.a.,2005). In verhoudingmetde bevolkingsopbouw vande wijken,komenbij 'Loods
aan Boord' minderpatiëntenvanbuitenlandse herkomst.Hoe datkomtwetenwe niet.Hetisniet
erg waarschijnlijkdatdeze mensenmindervaakbij de huisartskomen,integendeel (Linderte.a.,
2004; Uiterse.a.,2003). Mogelijkdatde huisartsbij mensenvanbuitenlandse herkomstmindersnel
GGZ-problemensignaleert.Hetkanookdatdeze mensenmoeilijkte motiverenzijnvooreenconsult
bij 'Loods aan Boord'.De problemenvande patiëntenbestaanveelal uiteencombinatievan
psychische/psychiatrische enpsychosocialeproblemen(relatieproblemen,problemenophetgebied
van identiteit,zingeving,spanning,angstenproblemenmetstemmingof waarneming,komenelkbij
ongeveerde helftvande patiënten,zoalsgezegdvaakincombinatie,voor).Bij tweederdevande
patiënteniseenpsychisch/psychiatrischprobleemde hoofdklacht,aldusde verwijzer.Ditkomt
overeenmetde 64% psychische/psychiatrische problemenbij tienonderzochte Diaboloprojecten
(Boer,2004).
In- enuitstroom
Er iseenduidelijke behoefte aanhetproject,geziende grote toestroom:539 patiënteninde eerste
anderhalf jaar.Dat zijnerveel meerdande tevorengeplande400. Eenkwart vandeze patiënten
wordtvia 'Loodsaan Boord' doorverwezennaarde tweedelijnsGGZ,ietsmeerdaneenkwartkrijgt
meerdere gesprekkenbij de GGZ-consulent(SPV) enongeveereenkwartkrijgteenadviesvoor
behandelingeldersinde eerste lijn(algemeenmaatschappelijkwerk,eerstelijnspsycholoog).De
overige patiëntenhebbengeen vervolgbehandelingnodig.Veel vande problemenkunnendusinde
eerste lijnafgehandeldworden.Deze uitstroomvan'LoodsaanBoord' komt redelijkovereenmet
wat meninandere onderzoekenmeldt(Bosman&de Lange,2002; Zantinge &Vonk,2004; Scholten
e.a.,2005).
Waarderingvoor het project
Patiëntenzijnoverhetalgemeenzeertevreden(rapportcijfergemiddeld8,1) overde zorgdie ze bij
'Loods aan Boord' hebbengehad.Overwatde zorgvoor henSPApril 2006 | 11 heeftopgeleverdis
menook - maar ietsmindervaak - positief.Ookinandere tevredenheidsonderzoekendie metde
GGZ Thermometerzijnuitgevoerd,iste ziendattevredenheidoverwatde zorgvoor de patiënt
oplevertwatachterblijftinvergelijkingmettevredenheidoverandere aspecten(ISEO/GGZ
Nederland,2005; vanWijngaardene.a.,2001). Vergelekenmetandereconsultatieprojecten(Bosch,
2004a; van Ordene.a.,2001; Scholtene.a.,2003) entevredenheidsonderzoekeninde GGZ(ISEO /
GGZ Nederland,2005; van Wijngaardene.a.,2001) zijn de patiëntenvan'Loodsaan Boord' meer
tevreden.Blijkbaarsluitde hulpdie 'LoodsaanBoord' biedtgoedaanbij wat de patiëntenwensen.
Meestal ismentevredenoverde doorverwijzingenvanuit'LoodsaanBoord',maar eenaantal
patiëntenenenkele huisartsensignalerenknelpuntenbij verwijzingnaarde tweedelijnsGGZ.Het
gaat dan zowel omhetopnieuwhebbenvaneenintakegesprekinde tweedelijnsGGZalsom de
wachttijdwaarmensensomsmee geconfronteerdworden.Overde samenwerkingencommunicatie
metde consulentenvan'Loodsaan Boord' ende huisartsenzijnalle eerstelijnswerkerspositief.
Samenwerkingencommunicatie metandere eerstelijnshulpverlenersbeoordeeltmenveelal wat
mindergoed.
Bereikte doelen
'Loods aan Boord' iseenvoorbeeldvanéénvande vele consultatieprojectendieNederland
momenteeltelt.Metdergelijke projectenwilmeneenaantal doelenbereiken.Hieronderstaatvan
eenaantal van de doelendie met'LoodsaanBoord' werdenbeoogt,inwelke mate ze ookzijn
gerealiseerd.
- 3. Verbeteringsamenwerkingbinneneerste lijn
Met hetprojectwilde mende samenwerkingtussende eerstelijnshulpverlenersophetgebiedvan
de GGZ verbeteren.Hetgaathierbij vooral omsamenwerkingtussenhuisarts,maatschappelijkwerk,
eerstelijnspsycholoogende SPV uitde tweede lijndie inde eerste lijnwerkzaamis.De SPV-en
hebbeneengoede samenwerkingmetde huisartsenopgebouwd,maarde samenwerkingmetde
andere eerstelijnsdisciplinesiswatminderuitde verf gekomen.Ditiswaarschijnlijk eengevolgvan
de insteekdie 'LoodsaanBoord' ineerste instantie heeftgekozen:erisvooral contactgezochtmet
de huisartsenende consulentenvoerenhunwerkuitinde huisartsenpraktijken.Ookde
gestructureerde uitwisselingvaninformatie overpatiëntenenhetfeitdatervoorde consulenten
geenwachtlijstis,speelteenrol inde goede samenwerkingmethuisartsen.De GGZ-consulenten
lijkeneensoortvacuümopte vullentussenhuisartsenandere eerstelijnswerkers(algemeen
maatschappelijkwerk, eerstelijnspsychologen).OokMeijerenVerhaak(2004) constaterendat
consultatieprojecten,hoewel uitdrukkelijkbedoeldvoorde hele eerstelijnsGGZ,inde praktijkvooral
door huisartsenwordenbenut.OokuitonderzoekvanScholtene.a.(2005) komtnaar vorendat
consulentenvooral patiëntenvanhuisartsenovernemen;de consultatieve functie vande SPV voor
hetalgemeenmaatschappelijkwerkbestaatmeeruithetbijwonenvancliëntenbesprekingenende
samenwerkingmetde eerstelijnspsychologenisnietgoedvande grondgekomen.Omde gehele
eerstelijnsGGZte versterkenente bewerkstelligendatde patiëntopde juiste plekvoorhulp
terechtkomt,isnauwe samenwerkingtussenalle eerstelijnsdisciplinesnoodzakelijk.Hiervoor
moetende verschillendedisciplinesgoedopde hoogte zijnvanelkaarsspecifieke deskundigheid
zodat ze hunverwijzingendaaropaf kunnenstemmen.Andere belangrijkeaspectenzijneensnelle,
effectieve eneenvoudige uitwisselingvaninformatie overpatiënten,korte wachttijdenen
eenvoudige toegankelijkheid.Hetelkaarkennenenregelmatigsprekeniseenpré.Spontaankomtde
samenwerkingtussenalledisciplinesnietvande grond.Het iseenaparte taak om deze
samenwerkingtotstandte 12 | SP April 2006 brengenente behouden.Kornalijnslijpere.a.(2004)
constatereninhunevaluatie vanbeleidsmatige samenwerkingopregionaal niveauinvijfzorgregio's,
dat de samenwerkingtussende verschillende partijennietisingebedineen
samenwerkingsstructuur.Zij adviserendaaromeenpartij aante wijzenendeze ookde mogelijkheid
te gevenalstrekkervoorde samenwerkingte fungeren.Deze'trekker'moeteenmandaaten
voldoende middelenkrijgenomditgestalte te kunnengeven.MeijerenVerhaak(2004) sprekenhier
van regionaal herkenbare enaanspreekbare probleemeigenaren.Zo'n'probleemeigenaar'moeteen
gezaghebbende groepzijnwaarinalle partijenvertegenwoordigdzijn.Konings(2005) steltdatde
nieuwe RegionaleOndersteuningsstructuren(voorde eerste lijn) de aangewezenkaderszijn omde
verworvenhedenvande GGZ-projectenverderte verankeren.Maarindeze
ondersteuningsstructurenisde GGZ (nog) nietautomatischopgenomen.Ontwikkelingenindie
richtingzijnechterwel gestart.
VerbeteringdeskundigheideerstelijnswerkersopgebiedvanGGZ
Eenander doel vanprojectenals'Loodsaan Boord' isdat de deskundigheidophetgebiedvande
GGZ vande eerstelijnswerkersverbetert.Inditprojectvindtslechtsde helftvande betrokken
eerstelijnshulpverlenersdathundeskundigheidisverbeterd.Ditkaneengevolgzijnvande
werkwijzebij 'LoodsaanBoord': de GGZ-consulentneemtveelalzelf patiëntentijdelijk(opverzoek)
van de verwijzer(meestal huisarts) overvooreenconsultatief gesprekeneventueelkortdurende
vervolgbehandeling.Andersishetalsde huisartszelf de gesprekkenmetde patiëntzouvoerenen
daar adviesoverkrijgtvande GGZ-consulent;ditleidtwaarschijnlijktotmeer
deskundigheidsbevordering.Huisartsenzijnzeertevredenoverde werkwijze enlijkennietzozeerde
behoefte te hebbenomte investereninhundeskundigheidsbevorderingophetgebiedvande GGZ.
Enkele initiatievenopditgebiedvanuit'LoodsaanBoord' leiddentotweiniganimoonderde
huisartsen.Ookuiteengrootschalige evaluatie vande versterkingvande eerstelijnsGGZ,komtnaar
vorendat hetklassieke consultatiemodel,waarineenhulpverlener(vaakde huisarts) de GGZ-
deskundigeomadviesvraagtoverzijnbehandelingvande patiënt,nietechtuitde verf komt(Meijer
e.a.,2003). In deze evaluatie constateertmendatde huisartslievertakenaande SPV overdraagten
- 4. er nietzozeeropuitiszijndeskundigheidte vergroten.Ditwordtookbevestigddoorhetonderzoek
van Scholtene.a.(2005).Zij constaterendatde SPV-ennietzozeerkennisoverdragenaande andere
eerstelijnsdisciplines,maardoorhun werkzaamhedeninde eerstelijnkennistoevoegen.Ineen
aantal andere Diabolodeelprojectenkomtde GGZ-deskundigheidsbevorderingvande eerstelijns
hulpverlenerswatbetertotzijnrechtdan in 'Loods aan Boord' (Bosch,2004b). Wil de huisartsde
beoogde behandelende encoördinerende rol ophetgebiedvande GGZwaarmaken,danis
deskundigheidopditgebiedtocheenbelangrijke voorwaarde enzullenhuisartsendaarinmeer
moeteninvesteren.Metde aanwezigheidvaneenSPV inde praktijk,wordthetgemakkelijkgemaakt
om eendeel vande poortwachterfunctieophetgebiedvande GGZ overte dragen;dit vraagt minder
investeringvande huisarts.MeijerenVerhaak(2004) stellenterechtterdiscussie of diteen
gewenste ontwikkelingis.Enalsdat inderdaadgewenstis,danzullentakenen
verantwoordelijkhedenvande SPV hierbij goedafgebakendmoetenwordentenopzichte vanalle
andere eerstelijnshulpverlenersdie werkzaamzijnophetgebiedvande GGZ.
Verminderenwerklasthuisartsen
De huidige werkwijzevan'Loodsaan Boord',waarinde SPV de patiëntentijdelijkvande huisarts
overneemtvoordiagnostiekeneventueel kortdurende behandeling,levertopdatvooral huisartsen
eenverminderingvanhunwerklastervaren.OokuithetonderzoekvanBosch(2004b) komtnaar
vorendat vooral SPApril 2006 | 13 huisartseneenverminderingvanhunwerkdrukervarendoorde
komstvan de GGZ-consulent.Ditisookbeoogdmetde maatregelenvanVWSterversterkingvande
eerste lijnensluitduidelijkaanbij wathuisartsenwensen:doortijdgebrekof anderszinsvoelenzij
zichgedwongentakenaf te staan (Scholtene.a.,2005).
Dichter bijelkaar brengenvan eerste entweedelijnsGGZ
Eenander doel van'Loodsaan Boord',enveel andere consultatieprojecten,ishetdichterbij elkaar
brengenvande eerste entweedelijnsGGZhulpverlening.De SPV-enspelendaareenbelangrijke rol
in.Omdat zij werkzaamzijninde tweedelijnsGGZendaarnaast voor eendeel vanhuntijdinde
huisartsenpraktijk,kunnenze de liaisonfunctietussende eersteentweedelijnsGGZeengoede
invullinggeven.Uithetonderzoekbij 'LoodsaanBoord'blijktdanook dat,volgensde betrokken
hulpverleners,'LoodsaanBoord' eenduidelijke bijdrage heeftgeleverdaande toenaderingtussende
eerste entweedelijnsGGZ.Anderzijdssignalerenenkelehuisartsenenpatiëntendatde toegangtot
de tweedelijnsGGZnog nietaltijdvloeiendverloopt(wachttijden,opnieuweenintakegesprek).
Scholtene.a.(2005) zienookinhun onderzoekdaterweliswaarkleineverbeteringenzijninde
verwijstrajectennaarde tweedelijnsGGZ,maar dat de toegankelijkheidvande tweedelijnsGGZ
daarnaast nogsteedsobstakelsinzichherbergt.Omde liaisonfunctievande SPV-ente behoudenen
verderte ontwikkelen, ishetvanbelangdatde SPV voldoende 'gevoed'wordtvanuitde tweedelijns
GGZ; eenvolledigoverstapvande SPV naar eengeneralistische functie inde eerstelijnsGGZwordt
daarom nietaangeraden(Buitink,2002; vandenBerg & Voordouw,2004).
Tot slot
Zoalsvermeldis'Loodsaan Boord' inhetbegintijdelijk,vooreendeel,gesubsidieerddoorhet
landelijke Diaboloproject.Deze subsidie istoegekendvoorde eerste tweejaarvanhetproject.
Daarnaast iservoorgezorgddat hetprojectkostendekkendis viadeclarabele verrichtingen
(inkomstenuitpatiëntencontacten),mettoestemmingvanhetZorgkantoor.Nade startperiode is
hetprojectvoortgezetopbasisvandeze declarabeleverrichtingenmettoestemmingvanhet
Zorgkantoor.Vooral de huisartsenzijn dermateenthousiastoverde inzetvande SPV-eninde eerste
lijn,dathetprojectforsis uitgebreidnaarverschillende wijkenvanRotterdamnoordenomliggende
gemeenten.
Literatuur
• Berg,J. vanden& Voordouw,I.(2004). De NVSPV ende eerstelijns GGZ.Nieuwsbrief Tussende
Lijnen,mei 2004, 3-4. • Boer,C. (2004). Resultatenvanhetlandelijkproject.Nieuwsbrief Diabolo-
- 5. project,juni 2004. • Bosch, M. (2004a). Cliëntenwaarderingvande hulpverlening.Diaboloprojecten:
Winterswijk,Feyenoord.Rotterdam, Interne rapportage Diaboloprojecten.•Bosch,M. (2004b).
Diaboloprojectengeëvalueerd:eentussentijdsonderzoeksrapport.Rotterdam, rapportage
Diaboloprojecten•Bosman,M. & de Lange,J.(2002). De functie vanGGZ-verpleegkundige inde
huisartspraktijk:gidsinGGZ-zaken.Utrecht,Trimbos-instituut.•Buitink,J.(2002). Onderscheid
eerste- entweedelijnsGGZ.www.buitinkbeleidsadvies.nl.•GGZ Nederland(2003).
Cliëntenwaarderinginde GGZ: vragenlijstenenhandleiding.Utrecht,GGZNederland.• ISEO/ GGZ
Nederland(2005).GGZ-Thermometer:meetperiode 2004 Jaarrapportage.Utrecht,GGZ Nederland•
Konings,J.(2005). GGZ, regioenROS:nieuwsuitTwente.NieuwsbriefTussende Lijnen,februari
2005, 1-3. • Kornalijnslijper,N.,Schoenmakers,C.&Smeets,K.(2004). Evaluatie beleidsmatige
samenwerkingopregionaal niveauinvijf zorgregio's:onderzoekinhetkadervanhetprogramma
VersterkingEerstelijnsGGZ.DenHaag, SGBO. • Landelijke Commissie GeestelijkeVolksgezondheid
(2002). Zorg vanVelen: eindrapportvande Landelijke Commissie Geestelijke Volksgezondheid.Den
Haag, Ministerie vanVWS.• Lindert,H.van,Droomers,M. & Westert,G.P.(2004). Tweede Nationale
Studie naarziektenenverrichtingeninde huisartspraktijk.Eenkwestievanverschil:verschillenin
zelfgerapporteerde leefstijl,gezondheidenzorggebruik.Uitrecht/Bilthoven,NIVEL/RIVM.14 | SP
April 2006 • Meijer,S.A.&Verhaak,P.F.M.(2004). De eerstelijnsGGZinbeweging:resultaten,
conclusiesenbeschouwingvanhetevaluatieonderzoek"VersterkingeerstelijnsGGZ".Integrale
eindrapportage.Utrecht,NIVEL.•Meijer,S.A.,Zantinge,E.M.,Verhaak,P.F.M.,M.W.,
Kornalijnslijper,N.,Smeets,K.A.P.W.enSchoenmakers,C.J.H.H.(2003).Evaluatie versterking
eerstelijnsGGZ:eenonderzoeksprogrammaomhetbeleidterversterkingvande eerstelijnsGGZte
evalueren.Tweede interimrapportage,maart2003. Utrecht/DenHaag, NIVEL/Trimbos-instituut/
SGBO. • Orden,M.L. van, HaffmansP.M.J.& HoencampE. (2001). Evaluatieonderzoekproject
"Samenwerkinghuisartsen - GGZDen Haag". DenHaag, Interne rapportage ParnassiaResearch
Centre,Parnassia.•Raben,C.J.T.(2001). Versterkeneerstelijnsgeestelijke gezondheidszorg,laat
duizendbloemenbloeien….Sociale Psychiatrie,20(60), 53 - 57. • Scholten,M.,Duurkoop,W.,Berg,
J. vanden,Vries,I.de,Ruiter,C.de (2003). GGZ consultatie inde huisartsenpraktijk.HetToronto-
projectHarlingen.Utrecht,Trimbos-instituut.•Scholten,M.,Pols,J.,Drost,Y., Ruiter,C.de &
Voordouw,I.(red) (2005).Consultatie inde eerstelijnsGGZ:de praktijkvanconsultatie oplokaal
niveau.Utrecht,Trimbos-instituut.•Stoffer(2001).Het Vijf-gesprekkenmodel:eenhandleiding.
Delft,Eburon.• StuurgroepTussende Lijnen(2002a).Werkplan2002. www.buitinkbeleidsadvies.nl.
• StuurgroepTussende Lijnen(2002b).Compacte informatieoverbeleidenmaatregelengerichtop
versterkingeerstelijnsGGZ.www.buitinkbeleidsadvies.nl.•Uiters,E.H.,Devillé,W.,Groenewegen,
P.P.& Foets,M. (2003). Healthcare utilisationbyethnicminoritiesinthe Netherlands.European
Journal of PublicHealth,13 (4) suppl,p.73. • Wijngaarden,B.van,Kok,I.,Kurt, A.,Hull,H.,Ooyen,
M. van(2001). Cliëntenwaarderinginde GGZ: verslagvaneenpilot.Utrecht,Trimbos-instituut.•
Zantinge,E.M.& Vonk,E.(2004). GGZ-consultaties:registratiegegevens2000 - 2003. Nieuwsbrief
Tussende Lijnen,februari 2004, 4 - 7. GegevensauteurDrs.M. Bogaardsonderzoeker,afdeling
Onderzoek&Ontwikkeling,BavoRNOGroep,RotterdamCorrespondentieadres:MoniekBogaards
Bavo RNOGroep AfdelingOnderzoek&OntwikkelingWestersingel 933015 LC RotterdamTelefoon:
(010) 43 63 844, e-mail:m.bogaards@bavornogroep.orgNoten1) Doel vanditlandelijke projectis
hetinitiëren,ondersteunen,faciliterenenfinancierenvanlokaleinnovatieve
samenwerkingsinitiatievenophetterreinvande eerste entweedelijnsGGZ,opmaat naar behoefte
van patiëntengroepenenberoepsbeoefenaren.Te denkenvalto.a.aanhetinzettenvanSPV-enuit
de tweede lijn inhuisartsenpraktijken.2) BavoRNOGroepis eenGGZ-instellingvoorambulante en
intramurale GGZin de regioRotterdamNoord.3) De GGZ Thermometeriseen
tevredenheidsvragenlijstvoorpatiënteninde GGZ. Hetis eenvrij algemeenopgestelde vragenlijst
die eenglobaal beeldgeeftvande zwakke ensterkere onderdelenvande zorg,inde ogenvan
patiënten.4) Deze beschrijvingisgebaseerdopgegevensover415 patiënten.