2. Барқарор ривожланишнинг уч
томонлама концепцияси
Барқарор ривожланишнинг моҳияти узоқ вақт давомида мамлакат ёки
ҳудудларда иқтисодий ижтимоий, ва экологик ҳолатнинг юқори
кўрсаткичларини таъминлашдан иборат бўлиб унинг қуйидаги
таърифлари мавжуд.
Барқарор ривожланиш - тарихан ривожланган экотизимлар
мувозанатини сақлаган ҳолда ҳозирги ва келажак авлодларнинг моддий
ва маънавий эҳтиёжларини қондиришни таъминлайдиган иқтисодий
ўсиш бўлиб, ―барқарор цивилизациянинг асосидир
2
4. Барқарор ривожланиш мақсадлари
• Расмий равишда "Дунёмизни ўзгартириш" номи билан танилган Барқарор
ривожланиш мақсадлари (англ. Sustainable Development Goals (SDGs)): Барқарор
ривожланиш бўйича 2030 кун тартиби - бу 2015 йил охирида Мингйиллик
ривожланиш мақсадлари ўрнини босган келажакдаги халқаро ҳамкорлик
мақсадлари тўплами.
• Ушбу мақсадларга 2015 йилдан 2030 йилгача эришиш режалаштирилган.
• “Дунёмизни ўзгартириш: 2030 йилгача барқарор ривожланиш кун тартиби” якуний
ҳужжати 17 та глобал мақсад ва 169 та тегишли мақсадни ўз ичига олади.
4
5. БРМ Ҳуқуқий ва ташкилий асослари
• «2030 ЙИЛГАЧА БЎЛГАН ДАВРДА БАРҚАРОР
РИВОЖЛАНИШ СОҲАСИДАГИ МИЛЛИЙ МАҚСАД ВА
ВАЗИФАЛАРНИ АМАЛГА ОШИРИШНИ ЖАДАЛЛАШТИРИШ
БЎЙИЧА ҚЎШИМЧА ЧОРА-ТАДБИРЛАР ТЎҒРИСИДА» ги
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 21.02.2022
йилдаги 83-сонли қарори (https://lex.uz/docs/5870397)
•
6. 1-мақсад. Барча жойларда аҳолининг кам таъминланганлик даражасини пасайтириш.
2-мақсад. Озиқ-овқат хавфсизлигини мустаҳкамлаш, овқатланиш рационини яхшилаш, қ/ хнинг БРига кўмаклашиш.
3-мақсад. Соғлом турмуш тарзини таъминлаш ва барча ёшдаги кишиларнинг фаровонлигига кўмаклашиш
4-мақсад. Умумқамровли ва адолатли сифатли таълимни таъминлаш,
5-мақсад. Гендер тенгликни таъминлаш ва барча хотин-қизларнинг ҳуқуқ ва имкониятларини кенгайтириш.
6-мақсад. Барча учун сув ресурслари ва санитариянинг мавжудлиги ҳамда улардан оқилона фойдаланишни таъминлаш.
7-мақсад. Арзон, ишончли, барқарор ва замонавий энергия манбаларидан фойдаланиш имкониятини таъминлаш.
8-мақсад. Самарали бандликни ошириш, иш билан таъминлаш асосида барқарор иқтисодий ўсишга кўмаклашиш.
9-мақсад. Барқарор инфратузилмани яратиш, умумқамровли ва барқарор саноатлашув ва инновацияларга кўмаклашиш.
10-мақсад. Мамлакат ичида тенгсизликни унинг барча кўринишларида қисқартириш.
11-мақсад. Шаҳарлар ва аҳоли яшаш пунктларининг очиқлиги, хавфсизлиги ва экологик барқарорлигини таъминлаш.
12-мақсад. Истеъмол ва ишлаб чиқаришнинг оқилона моделларига ўтишни таъминлаш.
13-мақсад. Иқлим ўзгариши ва унинг оқибатларига қарши кураш бўйича тезкор чораларни қабул қилиш.
15-мақсад. Қуруқлик экотизимларини ҳимоялаш
16-мақсад. БРМлари йўлида тинчликсевар ва очиқ жамиятлар барпо этилишига кўмаклашиш,
17-мақсад. БРМларида Глобал шериклик доирасида амалга ошириш воситаларини мустаҳкамлаш ва ишларни фаоллаштириш.
7. ИНСТИТУЦИОНАЛ ЧОРА-ТАДБИРЛАР
Барқарор ривожланиш мақсадлари (БРМ)
2017-йил февралида қабул қилинган
Ўзбекистоннинг 2017-2021-йилларга
мўлжалланган Ҳаракатлар стратегияси ҳамда
2022-йил январида қабул қилинган 2022-2026-
йилларда Янги Ўзбекистонни ривожлантириш
стратегиясида акс эттирилган.
2030 йилгача бўлган даврда Миллий БРМ мақсад ва
вазифаларини амалга ошириш бўйича чора-тадбирлар
(2018 йилда тасдиқланган)
16
миллий
БРМ
127 206
тегишли мониторинг
мақсадлар индикаторлари
Миллий барқарор ривожланиш
мақсадларини амалга ошириш бўйича
мувофиқлаштирувчи
КЕНГАШ
Тузилди
8. 172021 й.
Камбағалликни камайтириш
1-мақсад Барча жойларда аҳолининг кам
таъминланганлик даражасини пасайтириш
% 14 %
2022 й.
Замонавий (шинам) уй-жойларда
яшовчи аҳолининг улуши
54,22017 й.
%
86,5%
2022 й.
Камбағаллик чегараси жорий этилди
(минимал истеъмол харажатлари)
2030
2-мақсад
Озиқ-овқат хавфсизлигини
мустаҳкамлаш
Камбағалликн
даражасини камайтириш 7%гача
Донли экинлар
ҳосилдорлиги 43 50
2017 й. 2022 й.
ц/га ц/га
Озиқ-овқат хавфсизлиги
индекси
2022 73
+12
ўринга
200 минг га ер ажратилиши
даромад манбаи бўлди
700минг
аҳолига
6 йилда жалб қилинди
8,6 млрд. долл.
инвестиция
Пахта ва буғдойга давлат
монополияси бекор қилинди
ўрин
Агрокластерлар
2 633
2017 й. 2022 й.
Фермерлар
даромадлари ошди 90%га
9. 15,4
2017 й.
5 ёшгача бўлган болалар ўлим даражаси
Соғлом турмуш тарзини таъминлаш
11,4
2022 й.
Малакали тиббиёт ходим-
лари томонидан амалга
оширилган туғриқлар улуши 1002022 й.
%
2030
Умумқамровли ва адолатли
сифатли таълимни таъминлаш
Ҳаёт давомийлиги
78лет
Оналар ва болалар
ўлимини
56минг
7,8
Неонатал ўлим (0-28 кунгача бўлган ўлим)
даражаси
2017 й. 4,52022 й.
2баравар
Мактабгача таълим
қамрови
100%
Таълим
муассасалари
Мактабгача таълим қамрови
72% 2,1млн.
нафар
Мактабларда Интернет қамрови
87,92017 й.
%
94,92022 й.
%
Саводхонлик
даражаси
100в 2022
%
Талабалар сони
4,32017 йилга
нисбатан
камайтириш
Олий таълим
қамрови 42%
(ҳар 1000 та туғилишга)
14,8 2004-
2006 йй.
%
2,5 2020-
2022 йй.
%
Тўйиб овқатланмаслик даражаси
3-мақсад 4-мақсад
баравар
кўпайди
10. 6-МАҚСАД
2030
7-МАҚСАД
Барча учун сув ресурслари ва санита-
риянинг мавжудлигини
таъминллаш
Сувдан фойдаланиш
самарадорлигини ошириш 25%га
Канализация хизматларини
қамраб олиниши
35,8%
2017 йил
48,2%
2022 йил
Сув ресурсларини
комплекс бошқаришни тадбиқ этиш
45
2017
йил
56
2022
йил
Барча аҳоли пунктларини тоза
ичимлик суви билан таъминлаш
Барча экин майдонларида сувни
тежайдиган технологиялар
тизимини жорий этиш
(0дан 100 гача бўлган
шкала бўйича)
Арзон, ишончли, барқарор ва замонавий
энергия манбаларидан барча учун
умумфойдаланиш имкониятини таъминлаш
ЯИМнинг энергия сиғими
Қайта тикланувчи
энергия манбалари улуши
40%
Энергия
самарадорликни
ошириш
Электр энергиясидан
фойдаланиш
имкониятига эга
бўлган аҳоли улуши
100%
2022
йил
0,202
2017 йил
0,139
2022 йил
2баробар
Жамоат транспортини экологик тоза
ёқилғига ўтказиш
11. 8-МАҚСАД
2030
Барча учун самарали бандликни
таъминлаш
ЯИМ
160млрд.
долл.
1 916
2017
йилда
долл.
2 255
2022
йилда
долл.
Аҳоли жон
бошига ЯИМ
2017-2022 йилларда аҳоли
жон бошига ЯИМ ўсиши
6-7йиллик
%ўсиш
4минг
долл.
Ишсизлик
даражаси 6,5%
+17,6%
Барқарор инфратузилмани яратиш,
саноатлашув ва инновациялар 9-МАҚСАД
Қаттиқ қопламали
йўллар улуши 98,72022 йил
%
2022
йил
130
67
2017
йил
2017
йил
146
76 2022
йил
Юк айланмаси
млрд. тонн-км
Йўловчи айланмаси
млрд. йўловчи-км
Ишлаб чиқариш саноатининг ЯИМдаги улуши
21,12017 йил
%
26,72022 йил
%
Ўзбекистон 2022 йилги
Глобал инновациялар индексида Марказий Осиё
давлатлари ўртасида 1-ўринни эгаллаган
Юк ва йўловчи ташиш
ҳажмларини ошириш 3баробар
Йўлларни қуриш ва
таъмирлаш сиғими
56 минг
км
Электрлаштирилган
темир йўллар улушини
ошириш
65%
12. 11-МАҚСАД
2030
12-МАҚСАД
Шаҳарлар ва аҳоли яшаш пунктлари
барқарорлигини таъминлаш
Ҳар
Сўнги 6 йил
давомида
15,7
2017 йил
18,5
2022 йил
Жамоат транспортидан қулай фойдаланиш
имкониятига эга аҳоли улуши
Яшил
майдон 30% шаҳар
ҳудудлари
Қурилиш
ишлари ҳажми25млрд.
долл.
300минг квартиралар
ва уй-жойлар
2017 йил
84,9%
2022 йил
87,4%
1
млн. дона
турар-
жойлар
50-100 минг аҳоли учун
жамоат парклари
олдинги йилларга нисбатан 10 баравар ортиқ
Аҳоли турар жой таъминоти (киши бошига кв/м)
Истеъмол ва ишлаб чиқаришнинг
оқилона моделларига ўтишни
таъминлаш
631
2017 йил
минг
тонна
Чиқиндиларни қайта ишлаш
222017 йил
%
26%
2022 йил
Маиший чиқиндиларни қайта ишлаш улуши
2 200
2022 йил
минг
тонна
Хавфлиликнинг I-III класслари бўйича
зарарсизлантирилган саноат
чиқиндиларининг улуши
2018 йил
0,12%
7,6%
2022 йил
Қаттиқ маиший чиқиндиларни
йиғиш ва олиб чиқиш хизмат-
ларини қамраб олиш 100%
Чиқиндиларни
қайта ишлаш
даражаси65%
Маиший чиқиндилар
полигонларини
50% га
қисқартириш
13. 13-МАҚСАД
2010 йил
даражасига
нисбатан
2030
15-МАҚСАД
Иқлим ўзгариши ва унинг
оқибатларига қарши кураш
2
2018 йил
8
2018-2022 йилларда GFSIнинг “Табиий ресурслар
ва барқарорлик” рейтингида Ўзбекистон
17-ўринга кўтарилди (113 та давлат орасида)
Иссиқхона газлари
чиқиндиларини
30% га
камайтириш
ўринни
38эгаллади
Иқлим барқарорлиги Ўртача йиллик ҳаво
даражаси ҳарорати
13,2
2017 йил
14,8
2022 йил 2022 йил
Қуруқлик экотизимларини
ҳимоялаш ва тиклаш
Орол денгизи туби
майдонида экилган
иҳота дарахтзорлари
6,1млн.
га
2018-2022 йилларда Орол денгизи
туби ҳудудида суғориладиган
ерларни ҳимоя қилиш учун
млн. га
1,7майдонда
2,4млн.
га
Ўрмон
майдонларини
кўпайтириш
Ўрмон қоплами
даражаси 30%
иҳота дарахтзорлари
барпо этилди
14. 2030
17-МАҚСАД
Барқарор ривожланиш мақсадларида Глобал шериклик доирасида
амалга ошириш воситаларини мустаҳкамлаш
ЯИМга нисбатан давлат
даромадлари
Инвестициялар
ўзлаштирилиши
Инфляцияни
жиловлаш
5-6%
15,6 %
2017 йил
22,72022 йил
%
250млрд.
долл.
Аҳоли жон
бошига даромад
1 700
2017 йил
долл.
2 300
2022 йил
долл.
Давлат қарзининг ЯИМга
нисбатан даражаси ошмаслиги
50%
Давлат қарзи
даражаси
29,2
млрд. долл.
% ЯИМга
36,4нисбатан
15. Миллий БРМга эришиш учун Ўзбекистонга
ижтимоий ва инфратузилма соҳаларига қўшимча
инвестицияларни жалб этиш лозим
БРМ 3 (соғлиқни сақлаш)
БРМ 9 (йўл инфратузилмаси)
4-6млрд.
долл.
3,4%
ЯИМ
2,4%
ЯИМ
1,0%
ЯИМ
0,8
0,3
БРМ 6 (сувдан фойдаланиш)
% БРМ 7 (электроэнергетика)
ЯИМ
%
ЯИМ
БРМ 4 (таълим)
ЎЗБЕКИСТОН УЧУН БРМНИ МОЛИЯЛАШТИРИШНИНГ
УСТУВОР ВАЗИФАЛАРИ ВА ЭҲТИЁЖЛАРИ
БРМГА ЭРИШИШДА ДХШ ПРИНЦПЛАРИ
ДХШ барқарор ривожланиш
лойиҳалари учун ҳуқуқий
шароитлар яратилган
амалга
оширилган ёки
бошланган 312 та ДХШ
лойиҳалар
10млрд.
долл.
Мисол учун, энергетика соҳасида
21та ТЭМ-ДХШ
лойиҳалари 7ГВт
қувватли
7,9% 2017 –
2022 йй.
ЯИМ
электр
шартномалар 2
энергиясини
ташиш бўйича ГВт
қувватли
5
та
