2. MAKROEKONOMIKS (MACROECONOMICS)
Dibisyon ng ekonomiks na nakatuon sa pag-aaral ng
kabuuang ekonomiya.
Sinusuri ng makroekonomiks ang malawakang
pangyayaring pang-ekonomiya (pagbabago sa kawalan
ng trabaho, pambansang kita, gross domestic product,
implasyon at antas ng presyo.
Gumagamit ng modelo sa pagsusuri ang
makroekonomiks.
3. MODELO
Ang modelo ay representasyon ng isang konsepto o
kaganapan. Ito ay nagbibigay ng konteksto sa pagsusuri
ng pambansang ekonomiya sa makroekonomiks.
Ang modelo ng pambansang ekonomiya ay
naglalarawan ng interdependence ng lahat ng actor sa
isang ekonomiya.
Sa pamamagitan ng modelo, naipapakita nang simple
ang realidad.
4. MGA KATANUNGAN NA BINIBIGYAN KASAGUTAN NG
MAKROEKONOMIKS:
Ano ang kayarian ng pambansang ekonomiya?
Ang pambansang ekonomiya ba ay simple lamang?
Ito ba ay nakatutok sa paggalaw ng komplikadong
ugnayan ng mga sektor?
Ito ba ay tumututok lamang sa panloob na kaganapan?
Isinama rin ba nito ang panlabas na kaganapan?
5. MGA MODELO NG PAMBANSANG EKONOMIYA
Unang Modelo : Simpleng Ekonomiya
Ikalawang Modelo : Ang Bahay-Kalakal at Sambahayan sa Pamilihan ng
Tapos na Produkto at Salik sa Produksyon
Ikatlong Modelo : Pamilihang Pinansyal : Pag-iimpok (Savings) at
Pamumuhunan (Investments)
Ikaapat na Modelo : Ang Pamahalaan at Pamilihan ng Pinansyal, Salik ng
Produksyon, Kalakal at Paglilingkod
Ikalimang Modelo : Ang Pambansang Ekonomiya sa Kalakalang Panlabas
6. UNANG MODELO : SIMPLENG EKONOMIYA
Pangunahing aktor :
Sambahayan – kalipunan ng mga
mamimili sa isang ekonomiya.
Bahay-kalakal – tagalikha ng
produkto.
Ang sambahayan at bahay-
kalakal ay iisa.
Ang lumilikha ng produkto ay
siya ring konsyumer.
Ang supply ng bahay-kalakal ay
demand nito kapag kabilang na
ito sa sambahayan
7. IKALAWANG MODELO : ANG BAHAY-KALAKAL AT SAMBAHAYAN SA
PAMILIHAN NG TAPOS NA PRODUKTO AT SALIK SA PRODUKSYON
Ang pag-iral ng sistemang pamilihan
sa pambansang ekonomiya ang tuon
dito.
Pangunahing sektor :
Sambahayan at Bahay-kalakal
Magkaiba ang sambahayan at
bahay-kalakal
Dalawang uri ng Pamilihan :
Pamilihan ng mga salik ng
produksyon o factor markets
(capital, lupa, paggawa) ; Tapos na
produkto o commodity (good
markets o commodity markets)
8. IKALAWANG MODELO : ANG BAHAY-KALAKAL AT SAMBAHAYAN SA
PAMILIHAN NG TAPOS NA PRODUKTO AT SALIK SA PRODUKSYON
Ipinagpalagay na may dalawang aktor sa
isang ekonomiya – sambahayan at bahay-
kalakal.
Ang sambahayan ay may demand sa
produkto ngunit wala itong kakayahang
lumikha ng produkto.
Ang bahay-kalakal ang tanging may
kakayahang lumikha ng produkto ngunit
kailangan na bumili o umupa ng mga salik ng
produksyon.
Tanging ang sambahayan ang may suplay ng
mga salik ng produksyon.
Makikipag-ugnayan ang bahay-kalakal sa
sambahayan sa pamamagitan ng mga
pamilihan ng mga salik ng produksyon.
9. IKALAWANG MODELO : ANG BAHAY-KALAKAL AT SAMBAHAYAN SA
PAMILIHAN NG TAPOS NA PRODUKTO AT SALIK SA PRODUKSYON
Kapital (magbayad ng interes) ; paggawa
(pasahod); entreprenyur (kita) – kita ng
sambahayan
Interes, pasahod, kita [sambahayan] :
gastusin ng produksyon [bahay-kalakal]
Sa pamilihan ng kalakal at paglilingkod, bibili
ang sambahayan ng produkto na pantugon
sa kanyang pangangailangan at kagustuhan.
Kitang natanggap ng sambahayan = pambili
ng produkto : Paggastos sa pagbili ng
produkto [sambahayan]
Gastos ng sambahayan = kita ng bahay-
kalakal.
Interdependence : umaasa sa isa’t-isa para
matugunan ang pangangailangan
10. IKATLONG MODELO : PAMILIHANG PINANSYAL : PAG-IIMPOK
(SAVINGS) AT PAMUMUHUNAN (INVESTMENTS)
PANGUNAHING SEKTOR :
Sambahayan at Bahay-Kalakal
Isinasa-alang-alang ng sambahayan at bahay-
kalakal ang kanilang mga desisyon sa
panghinaharap.
Hindi ginagamit ng sambahayan ang lahat ng
kita para sa pamimili.
Hindi lang pangkasalukuyang produksiyon
ang iniisip ng bahay-kalakal.
Pamimilili at paglikha ng produkto, pag-
iimpok (savings) at pamumuhunan
(investments) – nagiging mahalagang
gawaing pang-ekonomiya.
Nagaganap sa pamilihang pinansiyal
(financial market)
11. IKATLONG MODELO : PAMILIHANG PINANSYAL : PAG-IIMPOK
(SAVINGS) AT PAMUMUHUNAN (INVESTMENTS)
Tatlo ang pamilihan : Salik ng produksiyon,
commodity o tapos na produkto, at sa mga
pinansiyal na kapital.
Nag-iimpok ang mamimili bilang
paghahanda sa hinaharap.
Ang bahagi ng kita na hindi ginagastos ay
tinatawag na impok / savings.
Ito ay inilalagak sa pamilihang pinansiyal :
bangko, kooperatiba, insurance company,
pawnshop, at stock market.
Sa bahay-kalakal, hindi lamang pagtubo
ang iniisip, pati na rin ang mapalawak ang
negosyo sa iba’t-ibang panig ng bansa.
Maaaring manghiram ito ng karagdagang
pinansiyal na capital. Ito ay gagamiting
puhunan sa nasabing plano ng
produksyon.
12. IKATLONG MODELO : PAMILIHANG PINANSYAL : PAG-IIMPOK
(SAVINGS) AT PAMUMUHUNAN (INVESTMENTS)
Hihiram ang bahay-kalakal sa sambahayan :
pamilihang pinansiyal
Ang paghiram ng bahay-kalakal ay may kapalit
na kabayaran. Babayaran nito ng interes ang
hinihiram na puhunan.
Sinisingil ang bahay-kalakal dahil may
kapakinabangan itong matatamo sa paghiram
ng puhunan. Ito ay ang pagtaas ng kita kapag
lumawak na ang negosyo nito.
Ang isang bahagi ng interes na binabayaran
ng bahay-kalakal ay magiging kabayaran sa
sambahayan.
Kumikita ng interes ang sambahayan mula sa
pag-iimpok.
Sambahayan : interes – kita ; Bahay-Kalakal :
mahalagang gastusin
13. IKATLONG MODELO : PAMILIHANG PINANSYAL : PAG-IIMPOK
(SAVINGS) AT PAMUMUHUNAN (INVESTMENTS)
Ang pag-iimpok at pamumuhunan ay hindi original
na gawaing pang-ekonomiya.
Ito ay nagaganap dahil nagkakaroon ng
pagpaplano para sa hinaharap ang mga naturang
aktor. (broken lines)
Kung walang pagpaplano para sa hinaharap ang
mga naturang actor, walang pag-iimpok at
pamumuhunan.
Ang kita ng pambansang ekonomiya ay maitatakda
ng kabuuang gastusin ng sambahayan at bahay-
kalakal. Kasama na ang gastusin sa pamumuhunan
ng bahay-kalakal at ang kita ng sambahayan sa
pag-iimpok.
Ang paglago ng pambansang ekonomiya ay
nakabatay sa pagtaas ng produksyon at sa paglaki
ng pamumuhunan.
Mahalagang balanse ang pag-iimpok at
pamumuhunan.
14. IKAAPAT NA MODELO : ANG PAMAHALAAN AT PAMILIHAN NG
PINANSYAL, SALIK NG PRODUKSYON, KALAKAL AT PAGLILINGKOD
Ang pamahalaan ay lumalahok sa sistema
ng pamilihan.
Sektor : sambahayan , bahay-kalakal at
pamahalaan.
Pagbabayad ng buwis ang karagdagang
gawain sa ekonomiya. (broken lines)
Sumisingil ng buwsis ang pamahalaan para
kumite.
Ang kita mula sa buwis ay tinatawag na
public revenue.
Ito ay ginagamit ng pamahalaan upang
makalikha ng pampublikong paglilingkod.
(nauuri sa pangangailangan ng
sambahayan at bahay-kalakal)
15. IKAAPAT NA MODELO : ANG PAMAHALAAN AT PAMILIHAN NG
PINANSYAL, SALIK NG PRODUKSYON, KALAKAL AT PAGLILINGKOD
Ang kita ng pambansang ekonomiya ay
maitatakda ng kabuuang gastusin ng
sambahayan, bahay-kalakal at
pamahalaan.
Ang paglago ng pambansang ekonomiya
ay nakabatay sa : pagtaas ng produksyon,
produktibidad ng pamumuhunan at
produktibidad ng mga gawain ng
pamahalaan.
Upang maging metatag ang ekonnomiya,
mahalagang makalikha ng positibong
motibasyon ang mga gawain ng
pamahalaan.
Mahalagang maihatid ang mga
pampublikong paglilingkod na
ipinangakong isasakatuparan sa pagsingil
ng buwis.
16. IKAAPAT NA MODELO : ANG PAMAHALAAN AT PAMILIHAN NG
PINANSYAL, SALIK NG PRODUKSYON, KALAKAL AT PAGLILINGKOD
Ang mga pampublikong paglilingkod ay
dapat maging produktibo.
Hindi dapat maging palaasa ang mga tao
sa tulong na ibinibigay ng pamahalaan.
Hindi rin dapat na makipagkompetensiya
ang pamahalaan sa pamumuhunan ng
pribadong bahay-kalakal.
Sa oras na maganap ito, marami ang
magtatanggal ng puhunan sa bansa,
Marami ang mawawalan ng trabaho at
kita.
Ang buong ekonomiya ay aasa na lamang
sa gawain ng pamahalaan.
17. IKALIMANG MODELO : ANG PAMBANSANG EKONOMIYA SA
KALAKALANG PANLABAS
Sa naunang apat na modelo, ang
pambansang ekonomiya ay sarado.
Ang saradong ekonomiya ay hindi
nakikipag-ugnayan sa mga dayuhang
ekonomiya.
Ang tuon lamang ng mga naunang
talakayan ay ang panloob na takbo ng
ekonomiya.
Ang perspektiba sa saradong
pambansang ekonomiya ay domestik.
Sa modelong ito, ang pambangsang
ekonomiya ay bukas.
May kalakalang panlabas ang bukas na
ekonomiya.
18. IKALIMANG MODELO : ANG PAMBANSANG EKONOMIYA SA
KALAKALANG PANLABAS
Ang kalakalang panlabas ay ang
pakikipagpalitan ng produkto at salik ng
pambansang ekonomiya sa mga
dayuhang ekonomiya.
Ang perspektiba sa pambansang
ekonomiya na bukas ay internasyonal.
Ang pambansang ekonomiya ay
kalimitang tinatawag na home economy.
Ang ekonomiyang kaugnayan nito ay
tinatawag na dayuhang ekonomiya o
foreign economy.
May sambahayan at bahay-kalakal ang
pambansang ekonomiya at dayuhang
ekonomiya.
Parehong may pinagkukunang yaman.
19. IKALIMANG MODELO : ANG PAMBANSANG EKONOMIYA SA
KALAKALANG PANLABAS
Maaaring magkaiba ang kaanyuan at
dami ng mga ito.
Maaring kailangan nila ang ilan sa mga
ito bilang salik ng produksyon.
Ang pangangailangan sa pinagkukunang
yaman ay isang basehan sa
pakikipagkalakalan.
May pinagkukunang yaman na
ginagamit bilang sangkap ng
produksyon na kailangan pang angkatin
sa ibang bansa.
Lumulikha ng produkto mula sa
pinagkukunang yaman ang
pambansang ekonomiya.
Maaaring magkapareho o magkaiba ang
kanilang produkto.