Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (15)
Viewers also liked
More from Imran Agayev
Qida təhlükəsizliyinin idarə olunması
- 1. • Qida Təhlükəsizliyi- (Food Safety)- qida istehlakçıya heç bir tərzdə zərər verməməlidir. İSO 22000,3.1 Qida Təhlükəsizliyi
- 2. Təlimin məqsədləri 1.Qida təhlükəsizliyi. Təhlükə anlayışı. 2.Əsas terminlər haqqında ümumi anlayış: İSO22000, HACCP 3.İSO 22000 standartını kimlər tətbiq edə bilər. 4.HACCP-ın prinsipləri. 5.HACCP İSO2000-nin faydaları 6.Təhlükənin növləri:( Bioloji, Fiziki, Kimyəvi ) 7.Yerli qanunvericiliyin tələbləri Qida Təhlükəsizliyi
- 3. Təhlükə - qidanın vəziyyəti ilə bağlı və qidanın tərkibində olan bioloji ,kimyəvi və fiziki agentlərin təsiri nəticəsində insan sağlamlığına mənfi təsir göstərən amildir. Qida zənciri – istehsaldan istehlaka qədər istehsal zamanı əməliyyatların və mərhələlərin ardıcıllığı,işlənmə,bölüşdürül-mə,saxlanma zamanı qida məhsulları və eləcə də tərkib hissələri ilə düzgün davranılmasıdır.İSO 22000,3.2 Qida Təhlükəsizliyi
- 4. Son məhsul- bu mərhələdən sonra müəssisə tərəfindən məhsul heç bir işlənməyə və yenilənməyə məruz qalmayacaq.İSO 22000,3.5 Qeyd – bir müəsissə üçün son məhsul digər müəsissə üçün xammal rolunu oynaya bilər. Qanunun tələbləri – məsələn:Son Beynəlxalq, Avropa qanunvericiliyində Direktiv EC 852/2004 Çində qida təhlükəsizliyi haqqında qanun 2009 fevralın 28-də qəbul olunub.2009 cu ilin iyunun 1-də qüvvəyə minib. Qida Təhlükəsizliyi
- 5. ISO 22000 HACCP Qida t hlük sizliyi idar etm sistemiə ə ə ə 21-ci srin cavab axtardığı sual insanın nec daha sağlam v uzun ömürlüə ə ə yaşaya bilm sidir. H r cür t bii ya da süni z r rli faktorların insandanə ə ə ə ə uzaqlaşdırmaq qayğısı bütün dünyanı yeni t nziml m l r v axtarışlaraə ə ə ə ə ə istiqam tl ndirm kd dir.ə ə ə ə Sağlam olmaq,h r bir insanın n başlıca haqqıdır.Qida m hsulları isə ə ə ə sağlamlığımıza n asan t sir ed nl rin biridir.Buna gör , qida m hsulununə ə ə ə ə ə t hlük sizliyi istehlakçının sas t l bi v istehsalçı şirk tl rd tamamilə ə ə ə ə ə ə ə ə ə r hb rliyin m suliyy ti altındadır .Bu baxımdan keyfiyy t terminalogiyasınaə ə ə ə ə gör ; qida t hlük sizliyin mütl q v d yişm z bir keyfiyy t ölçüsü anlamındaə ə ə ə ə ə ə ə ə baxmaq lazımdır. Bir idar r hb ri mü siss sind daim olaraq,gigiyena standartlarına uyğunə ə ə ə ə ə istehsalın olmasını v istehsal ed r k,satdığı h r bir m hsul d stinin t hlük sizə ə ə ə ə ə ə ə olmasını ist yirs ,Qida T hlük sizliyi İdar etm sistemini qurmalı(ISOə ə ə ə ə ə 22000),davamlı f aliyy tini t min etm li v d st kl m lidir. ISO 22000ə ə ə ə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 6. İSO 22000 Qida T hlük sizliyiə ə idaretm sistemi - Qida s nayesində ə ə istehsalçıdan istehlakçıya q d rə ə bütün m rh l l ri bir tam olaraqə ə ə ə d y rl ndir n v t hlük siz qidaə ə ə ə ə ə ə istehsalını t min ed n bir sistemdir.ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 7. İSO 22000 n dir?ə 1 senyabr 2005-ci ilind İSO 22000 Qida T hlük sizliyi İdar etmə ə ə ə ə Sistemi;dünyada t hlük siz qida istehsalı z ncirini meydana g tirm kə ə ə ə ə m qs dil t şkil olunmuş beyn lxalq bir standartdır.ə ə ə ə ə Bu standart t darükçül r, istifad çil r, müvafiq dövl t qurumları, istehlakçılarə ə ə ə ə v bütün aidiyyatı olan qurumlar arasında laq ni v el c d t hlük sizə ə ə ə ə ə ə ə ə qidanin h r m rh l d izl nilm sini t min etm yi sas tutmaqdadır. Lakinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə m hsulun yalnız çox kiçik miqdarının yoxlanılması v ya analizi göz önünə ə ə alınarsa, analiz sisteminin t k başına m hsulun tam t hlük sizliyi t minə ə ə ə ə etm diyini bilm k lazımdır.Bu halda bütün prosesin m rh ll rini dahaə ə ə ə ə sistematik bir ş kild hat ed n v qabaqlayıcı xüsusiyy t malik bir metodaə ə ə ə ə ə ə ə ehtiyac yaranır. Bel likl ,T hlük l rin Analizi v Kritik N zar t Nöqt l riə ə ə ə ə ə ə ə ə ə (HACCP, Hazard Analysis and Critical Control Points) anlayışı bu ehtiycı t minə ed n bir sistemdir.ə Qida Təhlükəsizliyi
- 8. HACCP T hlük l rin Analizi v Kritik N zar t Nöqt l ri (HACCP, Hazard Analysisə ə ə ə ə ə ə ə and Critical Control Points)-Etibarlı m hsulların istehlakçıya t qdim edilm siə ə ə m qs diyl , düzgün işl y n bir sistemin yaradılması v qorunmasıə ə ə ə ə ə saslarına söyk n n bir qida t hlük sizliyi anlayışıdır. H mçinin HACCP-birə ə ə ə ə ə qida z ncirind xammalın t min olunmasından başlayaraq, qida hazırlama,ə ə ə emal, istehsal, qablaşdırma, saxlama v n qliyyat kimi qida z ncirinin h rə ə ə ə m rh l sind v h r nöqt sind yarana bil c k t hlük l ri t hlil ed r k,ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə lazımlı yerl rd kritik n zar t nöqt l rini t yin ed n v bu nöqt l riə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə izl y n h r hansı bir problemi h l meydana g lm d n qarşısını alanə ə ə ə ə ə ə ə sistemin qorunmasını, mü yy n normalara uyğun t hlük siz qidalarınə ə ə ə aşkara çıxarılmasını t min ed n, h r şirk td t tbiq edil bil n bir qidaə ə ə ə ə ə ə ə t hlük sizliyi sistemidir.ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 11. ISO 22000 s naye baxımından h miyy ti n dir?ə ə ə ə ə ISO 22000 sisteminin t tbiq olunması, t darükçül rin istehsalçılar t r find n tez-tezə ə ə ə ə ə t l b olunan m hsulların istehsalı v çatdırılma vaxtlarını inkişaf etdir r k,insanə ə ə ə ə ə sağlamlığı baxımından t hlük siz , şirk t baxımında is daha etibarlı bir şirk tə ə ə ə ə ə çevrilm sini t min etm kd dir.ə ə ə ə ISO 22000 sistemi HACCP sisteminin prinsipl rini v m rh l l rini h yata keçirm kl ,ə ə ə ə ə ə ə ə ə el c d idar etm nin cavabdehliyinin v daim yaxşılaşma f aliy tl rini mü yy nə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə edilm si s b bil d ISO 9001- oxşardır. Bu oxşarlıq say sind h m t hlük sizə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə qıda istehsalını t min etm k , h m d şirk tl rin t şkilatlanması prosesiniə ə ə ə ə ə ə sür tl ndir r k inkişafına d st k verm k mümkündür.ə ə ə ə ə ə ə ISO 22000 sistemi beyn lxalq bir standart olduğu üçün t şkilatların beyn lxalqə ə ə ticar t h d fl rinin reallaşmasını asan edir.ə ə ə ə ISO 22000 istehlakçılara; Beyn lxalq standartlara uyğun, keyfiyy tli, t hlük sizlik və ə ə ə ə sağlamlıq baxımından etibarlı m hsul v xidm t göst rilm sinı t min etm kd dir.ə ə ə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 12. Kiml r t tbiq ed bil rə ə ə ə A) Birbaşa •Fermerl rə •Yem istehsalçıları • rzaq t rkib hiss sil rinin istehsalçıları,Ə ə ə ə • rzaq satıcıları,Ə • rzaq xidm tl riƏ ə ə •Hazır yem k firmaları,ə •T mizlik v sanitariya xidm tl ri göst r n t şkilatlar,ə ə ə ə ə ə ə • rzaq daşıma ,saxlama v paylama şirk tl riƏ ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 13. Kiml r t tbiq ed bil rə ə ə ə B) Dolaylı •Avadanlığı t min ed n şirk tl rə ə ə ə •T mizlik v sanitariya vasit l ri istehsal ed n şirk tl rə ə ə ə ə ə ə •Qablaşdırma materialları istehsal ed n şirk tl rə ə ə •Qida il t masda olan dig r madd l r istehsal ed n t şkilatlar v s.ə ə ə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 14. HACCP prinsipl riə HACCP sas olaraq q bul olunmuş aşağıdakı 7 sas prinsipl rd n ibar tdir:ə ə ə ə ə ə 1.T hlükə ənin analizinin aparılması. 2.Kritik n zar t nöqt l rinin(KNN) mü yy n edilm si.ə ə ə ə ə ə ə 3.Kritik h dl rin t yin edilm si.ə ə ə ə 4.Kritik n zar t nöqt l rinin(KNN) monitorinq(müşahid ) sisteminiə ə ə ə ə n t rtibə edilm si.ə 5.Korreksiya (aradan qaldırma) t dbirl r prosedurunuə ə n t rtib edilm si.ə ə 6.Verifikasiya (yoxlama)prosedurunun t rtib edilm si.ə ə 7.S n dl rin v qeydl rin idarə ə ə ə ə ə olunması prosedurunun t rtib edilm si.ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 15. HACCP prinsipl riə Qida Təhlükəsizliyi
- 16. HACCP ISO 22000 FAYDALARI 1.Bütün qida z ncirin t tbiq oluna bilm si,ə ə ə ə 2.R hb rliy kritik nöqt l r haqqında m lumatların verilm sil asan q rar q bul etm imkanlarını t min etm siə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə 3.İstehlakçıların qida t hlük sizliə ə yi il laq li t l bl rinin bütövlükd t min olunması .ə ə ə ə ə ə ə ə 4.Beyn lxalq s viyy d tanınan bir system olması s b bil ixracın asanlığı ,ə ə ə ə ə ə ə 5.İşçil rin iş keyfiyy tinin v m mnunluğunun artırılması,ə ə ə ə 6.İşçil rin gigiyenaə v qida t hlük sizliyi mövzusunda m lumatlanə ə ə ə dırılması 7.Prosesin n zar tinin s n dl rl t sdiql nm sin imkan verm siə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə 8.Cababdehlikl rini bil n ciddi v s rişt li bir t şkilat yaradılması,ə ə ə ə ə ə 9.Qida z h rl nm l ri v ölüm riskinin aşağı endirilm siə ə ə ə ə ə ə 10.Qanunlara tabeçiliyin t min olunması ,ə 11.R smi yoxlamalarda qarşılaşan probleml rin n aşağı s viyy y endirilm si,ə ə ə ə ə ə ə 12.Qida israfının (qidaların xarab olması v s.) v bu israfdan qaynaqlanan maliyy nin n aşağı s viyy y endirilm siə ə ə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 17. HACCP ISO 22000 FAYDALARI 13.İş ş raitinin yaxşılaşdırılması,ə 14.Müşt ri etibarının v m mnunluğunun t min olunması,ə ə ə ə 15.Ticar td r qibl rd n üstün olmaq,ə ə ə ə ə 16.M hsul itkisinin azaldılmasıə 17.M hsulun t hlük sizlikl probleminin aradan qaə ə ə lxması, 18.X ta edil r k, ld olunan t crüb y qüv nm kd n lav potensial t hlük l ri vv lc d n x b r verm si,ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə 19.T sirli n zar ti inkişaf etdirm y sistematik olaraq yaxın olmasıə ə ə ə ə 20.Qida z ncirinin h r m rh l sind istifad si mümkün olması,ə ə ə ə ə ə ə 21.ISO 9001 kimi keyfiyy t idar etm sisteml rinin s ciyy l ndirə ə ə ə ə ə ə ilm siə 22. n n vi yoxlama v n zar t sisteml rind n daha effektivƏ ə ə ə ə ə ə ə istifadə olunması 23.Ü KTT(Ümumdünya zaq v k ndƏ ə ə ə t s rüfatı t şkilatı) /ÜST (Ümumdünya S hiyy T şkilatı) t r find nə ə ə ə ə ə ə ə ə b y nilimiş, etibarlı bir sistemdirə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 18. HACCP ISO 22000 STANDART MADD L RİƏ Ə 1.T yinatıə 2.Normativ İstinadlar 3.Terminl r v t yinatlarıə ə ə 4.Qida t hlük sizliyi idar etm sistemiə ə ə ə 4.1 Ümumi t l bl rə ə ə 4.2 S n dl r olan t l bl rə ə ə ə ə ə ə 5 İdar etm cavabdehliyiə ə 5.1 R hb rliyin cavabdehliyiə ə 5.2 Qida t hlük sizliyi siyas tiə ə ə 5.3 Qida t hlük sizlik idar etm sistemini planının t rtibiə ə ə ə ə 5.4 Cavabdehlik v s lahiyy tə ə ə 5.5 Qida t hlük sizliyi qrupp r hb riə ə ə ə 5.6 Kommunkasiya 5.7 Fövq lad v ziyy tl r hazırlıq v reaksiyaə ə ə ə ə ə ə 5.8 R hb rlik t r find n araşdırmaə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 19. HACCP ISO 22000 STANDART MADD L RİƏ Ə 6 M nb l rin idar olunmasıə ə ə ə 6.1 M nb il t min olunmaə ə ə ə 6.2 Kadr ehtiyatları 6.3 İnfrastruktur 6.4 İş ş raitiə 7 T hlük siz m hsulun planlaşdırılması v h yata keçirilm siə ə ə ə ə ə 7.1 Ümumi t l bl rə ə ə 7.2 Qabaqlayıcı t dbirl r proqramları(QTP)ə ə ə 7.3 T hlük analizinin yerin yetirilm sinin birinci m rh l l riə ə ə ə ə ə ə ə 7.4 T hlük l rin Analiziə ə ə 7.5 Qabaqlayıcı t dbirl rin m liyyat proqramının hazırlanmasıə ə ə ə 7.6 HACCP Planının yaradılması 7.7 QTP ve HACCP planlarında mü yy n olunan ilkin m lumat v s n dl rin aktivl şdirilm siə ə ə ə ə ə ə ə ə 7.8 T sdiql m nin planlaşmasıə ə ə 7.9 İzl m sitemiə ə 7.10 Uygunsuzluqların idar olunmasıə Qida Təhlükəsizliyi
- 20. HACCP ISO 22000 STANDART MADD L RİƏ Ə 8. Qida t hlük sizliyi idar etm sistemininə ə ə ə qiym tl ndirilm si,t sdiql nm si v yaxşılaşdırılmasıə ə ə ə ə ə ə 8.1 Ümumi t l bl rə ə ə 8.2 İdar etm nin ölçü kombinasiyalarının qiym tl ndirilm siə ə ə ə ə 8.3 İzl m v ölçm nin n zar tiə ə ə ə ə ə 8.4 Qida t hlük sizliyi idar etm sisteminin t sdiql nm siə ə ə ə ə ə ə 8.5 Yaxşılaşdırma 8.5.1 Daim yaxşılaşdırma 8.5.2 Qida t hlük sizliyi idar etm sisteminin yenil nm siə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 21. HACCP TERMİNL R V T YİNATLARƏ Ə Ə T HLÜK L RİN ANALİZİ N DİR?Ə Ə Ə Ə •Prosesl rin qida gigiyenası baxımından n zar t olunmasıə ə ə •Potensial probleml rin mü yy n olunmasıə ə ə •Lazımı n zar tin t sirli olmasının t min edilm siə ə ə ə ə GİGİYENA Ümumilikd Gigiyena mövzusunda 3 sas hiss y diqq t olunmalıdır :ə ə ə ə ə •Satınalmadan başlayaraq xidm t bitə n q d r yer alan bütün sah l rin – mü ssis ninə ə ə ə ə ə ə ə gigiyenası •Satınalmadan başlayaraq xidm t bitə n q d r yer alanə ə ə ə bütün qidaların gigiyenası •Satınalmadan başlayaraq xidm t bitə n q d r yer alanə ə ə ə bütün işçil rin gigiyenasıə (İstehlakdan sonra meydana çıxa bil c k m hsulun geri qayıtarılması zamanı buə ə ə mövzulara diqq t olunmalıdır )ə Qida Təhlükəsizliyi
- 22. HACCP TERMİNL R V T YİNATLARƏ Ə Ə T HLÜK N DİR?Ə Ə Ə İstehlakçıya z r r ver c k h r bir şey t hlük dir:ə ə ə ə ə ə ə •Bioloji(Mikroorqanizml rl)ə •Kimy viə •Fiziki Qeyd: Mikroorqanizml rl yoluxma qida z h rl nm l rinin sas s b bidir .ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 23. HACCP TERMİNL R V T YİNATLARƏ Ə Ə T HLÜK N DİR?Ə Ə Ə BIoloji t hlükə ə •Viruslar •Mikroskopik parazitl rə •Bakteriyalar •Kif göb l kl riə ə ə •Maya göb l kl riə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 24. HACCP TERMİNL R V T YİNATLARƏ Ə Ə T HLÜK N DİR?Ə Ə Ə Fiziki t hlükə ə •Metal, şüş , plasticə •Daş, yarpaq,taxta •Zin t şyası, tük, dırnaq,ə ə •Parça lifl ri,kağız,ə •Toz,ölü h ş ratlar, sümük v s.ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 25. HACCP TERMİNL R V T YİNATLARƏ Ə Ə T HLÜK N DİR?Ə Ə Ə Kimy vi t hlükə ə ə •T mizl m v yuyucu vasit l ri(Dezinfeksiya vasit l ri)ə ə ə ə ə ə ə ə •Kimya s nayesi m hsulları(boya,yapışqan)ə ə •Tibbd v k nd t s rrüfatında istifad edil n kimy viə ə ə ə ə ə ə ə madd l r(d rmalar v s.)ə ə ə ə •Pestisidl r(kimy vi gübr l r)ə ə ə ə •Allergenl rə Qida Təhlükəsizliyi
- 26. Qida T hlük sizliyi:ə ə Hazırlandığı v ya yeyildiyi zaman qidanın istehlakçısına(istifad çisin ) z r r verm y nə ə ə ə ə ə ə t hlük sizlik.ə ə Qida Z nciri:ə Bir qida v onun t rkib hiss l ri istehsal olunandan istehlak(istifad )ə ə ə ə ə olunanad k,emal olunma,paylanma,depolama v daşınmasını hat ed n m rh l l rə ə ə ə ə ə ə ə ə v m liyyatlar sırasıdır..ə ə ə Qida T hlükl ri :ə ə Qidada insan sağlamlığına z r rli t sir göst r n bioloji,fiziki v kimy viə ə ə ə ə ə ə ünsürl rin olması.ə Qida t hlük sizliyi siyas ti:ə ə ə Yuxarı r hb rlik t r find n r smi olaraq, qida t hük sizliyiə ə ə ə ə ə ə ə il laq dar ifad edil n d qiq m ram v istiqam tl r.ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə Son m hsul:ə T kilat t r find n sonrakı işl nm y v yenil nm y m ruz qalmayanə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə m hsuldur.ə Blok-sxem: Son m hsul q d r yerin yetiril n m rh l l rin ardıcıllıqlarını v qarşılıqlıə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə laq l rin sxematik, sistematik t sviridirə ə ə ə N zar t t dbiril ri:ə ə ə ə Qida t hlük sinin qarşısını almaq ,aradan qaldırmaq v ya q bulə ə ə ə edil n s viyy y endirm k üçün edil c k f aliyy tl rə ə ə ə ə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 27. • Qabaqlayıcılar t dbirl r proqramı:ə ə Qida t hlük sizliyi v Qida z nciriə ə ə ə boyunca,lazımı gigiyenik ş raiti t min ed r k uyğun bir m hsul istehsalə ə ə ə ə etm k,son m hsulun etibarlı bir ş kild hazırlanmasını t min etm k və ə ə ə ə ə ə insanların istafad si üçün etibarlı qidalar t qdim etm k üçün t m l ş rtl rə ə ə ə ə ə ə v f aliyy tl rdir.ə ə ə ə • (GAP) Good Agricultural Practice Yaxşı k nd t s rrüfatə ə ə ı t crüb siə ə • (GVP) Good Veterinarian Practice Yaxşı baytarlıq t crüb siə ə • (GMP) Good Manufacturing Practice Yaxşı istehsal t crüb siə ə • (GHP) Good Higienic Practice Yaxşı gigiyena t crüb siə ə • (GPP) Good Pharmacy Practice Yaxşı m hsul t crüb siə ə ə • (GDP) Good Distribution Practice Yaxşı çatdırılma t crüb siə ə • (GTP) Good Trading Practice Yaxşı ticar t t crüb siə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 28. Qabaqlayıcı t dbirl rin m liyyat proqramı:ə ə ə ə Meydana çıxacaq qida t hlük l rini v yaə ə ə ə m hsulda yaxud istehsal prosesind qida t hlük l rinin yoluxmasını, artmasını n zar t altınaə ə ə ə ə ə ə almaq üçün z ruru olaraq t hlük analizl ri il mü yy n olunan qabaqlayıcı t dbirl rə ə ə ə ə ə ə ə ə proqramıdır. KNN Kritik N zar t Nöqt si:ə ə ə N zar tin t tbiq olunması mümkün olan v bir qida t hlük sininə ə ə ə ə ə qarşısını almaq v aradan qaldırmaq v ya q bul edil n s viyy y endirm k üçün atılan addımdır.ə ə ə ə ə ə ə ə Kritik H dd/Limit:ə Q bul edil n s viyy il q bul olunmayan s viyy ni ayıran meyardırə ə ə ə ə ə ə ə İzl m (monitoring):ə ə N zar t t dbirl rinin m qs dli ş kild işl yib işl m diyini qiym tl ndirm kə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə üçün planlanmış bir müşahid v ya ölçüml rin aparılmasıdır.ə ə ə Korreksiya(düz ltm ):ə ə Mü yy n olunmüş uyğunsuzluğun aradan qaldırmaq üçün görül nə ə ə f aliyy tdir.ə ə Korrektiv t dbirl r:ə ə Mü yy n olunmüş uyğunsuzluğun v ya başqa arzu edilm y n v ziyy tinə ə ə ə ə ə ə m l g lm s b bl rini aradan qaldırmaq üçün görül n f aliyy tidir.ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə Validasiya (Yoxlama ): Bir cihazın ,avadanlığın, metodun v ya sistemin keyfiyy tinin mü yy nə ə ə ə edilmiş ş rait uyğun olduğunu göst r n f aliyy tdirə ə ə ə ə ə Verifikasyon ( T sdiql m ):ə ə ə Bir cihazın ,avadanlığın, metodun v ya sistemin mü yy n edilmişə ə ə m qs d uyğun olduğunu yoxlayaraq yazılı qeydl rl t sdiql nm sidirə ə ə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 29. HACCP ISO 22000 T dbirl riə ə 1. Haccp Qabaqlayıcı t dbirl r proqramıə ə •HACCP sisteminin t tbiq olunmasında “Qabaqlayıcıə t dbirl r proqramları” adlandırılan hiss , sistemin t sirli olmasıə ə ə ə baxımından böyük h miyy t daşıyır. Qabaqlayıcı t dbirl r proqramları, t hlük siz qida istehsalı üçün lazım olna trafə ə ə ə ə ə ə ə mühiti v istehsal ş rtl rini t min edir. Bunun n tic sind m hsulun t hlük sizliyini t hdid ed n bütün t dbirl rinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə qarşısı alınmış olur.Bundan lav KNN ola bil n bir çox yerd qabaqlayıcı t dbirl r yerin yetiril r k,HACCP –n t tbiqə ə ə ə ə ə ə ə ə ə olunmasını asanlaşdırır. Bu proqramlar, •Mü ssis binasının v avadanlığın xüsusiyy tl riə ə ə ə ə •Sanitariya v gigiyena normalarıə •Z r rvericil r n zar tə ə ə ə ə ə •İşçi hey tin t hsili v gigiyenasıə ə ə •T darükçünün v xam malın n zar tiə ə ə ə •Prosesin n zar tiə ə •M hsulun geri q bulu üçün lazımı t limatlarə ə ə • Depolama v paylama ş rtl riə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 30. HACCP ISO 22000 T dbirl riə ə •2. HACCP Hazırlıq m rh l l riə ə ə ə Şirk t s viyy sind bir HACCP proqrami t tbiq olunmadan vv l bir sıraə ə ə ə ə ə ə hazırlıq addımları atılır. Bu hazırlık adımları, 1.HACCP qruppunun yaradılması 2.M hsulun sas xüsusiyy tl rinin bildirilm siə ə ə ə ə 3.M qs dyönlü istifad nin mü yy n edilm siə ə ə ə ə ə 4.Prosesin texnoloji sxeminnin(blok sxeml rin) hazırlanmasıə 5.Proses texnoloji sxemalarda adıcılllıq üzr sıralanırə Qida Təhlükəsizliyi
- 31. ISO 22000 d n HACCP f rql ndir n xüsusiyy tl rə ə ə ə ə ə ISO 22000 qıda z nciri (daxil olma, t minat, istehsal, paylanma) boyunca mövcudə ə v potensial t hlük l rin t hlük analizi il mü yy n olunmasını, n zar tə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə (kontrol)qabaqlayıcı t dbirl rinin mü yy n olunmasını, t tbiq olunmasını ,ə ə ə ə ə izl nm sini, n tic l rin d y rl ndirilm sini v analizini, yaxşılaşdırılmasını, daxili və ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə xarici ş rtl rd ki d yişiklikl r istiqam tind aktuallığını t l b edir.ə ə ə ə ə ə ə ə ə HACCP(TAKNN) qida t hlük sizliyi idar etm sistemi standartında bu q d r açıqə ə ə ə ə ə bir ş kild iki növ n zar t t dbirl ri olduğu bildirilm kd dir:Qabaqlayıcı t dbirl rə ə ə ə ə ə ə ə ə ə proqramı v kritik n zar t nöqt l ri. N zar t t dbirl rinin m qs dı t hlük l rinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə qarşısının alınması v ya icaz veril n bir s viyy endirilm sidir.ə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 32. ISO 22000-nin prinsipl riə Qida Təhlükəsizliyi
- 33. ISO 22000-in t qdim etdikl riə ə ISO 22000 HACCP-dan f rqli olaraq, tamam n şirk td n k narə ə ə ə ə müt x ssisl r t r find n inkişaf etdirilmiş qida t hlük sizlikə ə ə ə ə ə ə ə idar etm sisteminin (HACCP plan v qabaqlayıcı t dbirl rə ə ə ə ə proqramının) t tbiq olunmasını,t sdiq olunması f aliyy tinin hamısınıə ə ə ə v ya bir qisminin şirk td n k nar müt x ssisl r t r find n yerinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə yetirilm sin imkan verm kd dir.ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 34. HACCP standartlarında allergenl r n zar t ümumilikd açıq olaraq,t l b edilm diyi halda,buə ə ə ə ə ə ə ə İSO22000-in standartlarından biridir. QTİS-nin yaradılması, t tbiq olunması, aktivl şdirilm si üçün daxili laq l rl b rab r xarici laq l rinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə d inkişafının z ruriliyi meydana çıxmışdır .ə ə T hlük l rin qabaqlayıcı t dbirl r proqramları v KNN-l ri il n zar ti z ruridir.ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə Qabaqlayıcı t dbirl rin yazılı ş kild olması t l b edilir . (T mizlik, xidm t,kallibrasiya,işçil rinə ə ə ə ə ə ə ə ə qiqiyenası,depolama,daşıma v s.)ə KNN-l rin d korreksiya v korrektiv t dbirl ri t l b eilir. İSO 9001-d ki korreksiya v korrektivə ə ə ə ə ə ə ə ə t dbirl r anlayışı istifad edilir.ə ə ə KNN-l rd olduğu kimi qabaqlayıcı t dbirl rind d n zar t sistemi v korrektiv t dbirl rinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə planlaşdırılması t l b edilir.ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 35. T crübi ardıcıllıqə Qida Təhlükəsizliyi
- 36. Yeyinti m hsulları haqqında Az rbaycan Respublikasının qanunuə ə Madd 1. sas anlayışlarə Ə :Bu Qanunda istifad edil n anlayışlar aşağıdakı m naları ifad edir:ə ə ə ə •yeyinti m hsulları- rzaq xammalı, qida m hsulları v lav l ri (inqredientl ri), tamlı mallarə ə ə ə ə ə ə ə qrupuna daxil edilmiş m hsullar;ə •qida m hsulları-insan t r find n t bii v ya emal edilmiş halda istifad olunan m hsullar;ə ə ə ə ə ə ə ə •yeyinti m hsullarının keyfiyy ti-yeyinti m hsullarının insanların h yatının t hlük sizliyini və ə ə ə ə ə ə sağlamlığını t min ed n istehlak xass l rinin m cmusu;ə ə ə ə ə •yeyinti m hsullarının t hlük sizliyi-qida m hsullarının insan h yatı v sağlamlığı üçün t hlük liə ə ə ə ə ə ə ə olmamasına z man t ver n texniki, ekoloji, sanitariya, baytarlıq v fitosanitar standartlara, norma,ə ə ə ə qayda v t l bl r uyğunluğu;ə ə ə ə ə •qablaşdırma v köm kçi materialları-yeyinti m hsullarının istehsalı, saxlanması, daşınması v satışıə ə ə ə prosesl rind istifad edil n (t masda olan) t bii v sün'i materiallar;ə ə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 37. Yeyinti m hsulları haqqında Az rbaycan Respublikasının qanunuə ə Madd 1. sas anlayışlarə Ə •yeyinti m hsullarının istehlak d y rliliyi-insanların qidalılıq, bioloji v fizioloji t l batını t min ed n,ə ə ə ə ə ə ə ə habel müvafiq m qs dl r üçün n z rd tutulan v istifad edil n yeyinti m hsullarının xüsusiyy tl ri;ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə •uşaq qida m hsulları-uşaq orqanizminin fizioloji xüsusiyy tl rin uyğunlaşdırılmış xüsusi qidaə ə ə ə m hsulları;ə •p hriz qida m hsulları-profilaktiki v müalic vi m qs dl r üçün istifad edil n xüsusi qida m hsulları;ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə • halinin rzaq t hlük sizliyi-ölk halisinin sağlamlığı v f aliyy ti üçün vacib olan yeyinti m hsullarınaə ə ə ə ə ə ə ə ə ə t l batının t min edilm si m qs dil dövl tin h yata keçirdiyi iqtisadi, hüquqi v t şkilati t dbirl rə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə sistemi; • rzaq xammalı-bitki, heyvan, mikrobioloji v mineral m nş li m hsullar, habel qida m hsullarınınə ə ə ə ə ə ə istehsalında istifad edil n sular.ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 38. Yeyinti m hsulları haqqında Az rbaycan Respublikasının qanunuə ə Madd 4. Yeyinti m hsullarının keyfiyy tinin v t hlük sizliyinin t min edilm siə ə ə ə ə ə ə ə •Yeyinti m hsullarının keyfiyy ti v t hlük sizliyi aşağıdakı yollarla t min edilir:ə ə ə ə ə ə •yeyinti m hsullarının keyfiyy tin v t hlük sizliyin dair t l bl rin normalaşdırılması və ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə t kmill şdirilm si;ə ə ə •yeyinti m hsullarının sertifikatlaşdırılması;ə •yeyinti m hsullarının dövl t gigiyena qeydiyyatı;ə ə •yeyinti m hsullarının keyfiyy tin v t hlük sizliyin dövl t n zar ti.ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə Madd 5.ə Yeyinti m hsullarının keyfiyy tin v t hlük sizliyin dair t l bl rinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə normalaşdırılması •Yeyinti m hsullarının keyfiyy tinin v t hlük sizliyinin t min edilm si sah sind standartlarə ə ə ə ə ə ə ə ə v t l bl rin icra edilm si yeyinti m hsulları sah sind f aliyy t göst r n bütün hüquqi və ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə fiziki ş xsl r üçün m cburidir.ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 39. Yeyinti m hsulları haqqında Az rbaycan Respublikasının qanunuə ə Madd 6. Yeyinti m hsullarının sertifikatlaşdırılmasıə ə •Yeyinti m hsullarının keyfiyy t v t hlük sizlik göst ricil rinin standartlarə ə ə ə ə ə ə v t l bl r uyğunluğunu mü yy n etm k m qs dil yeyinti m hsullarıə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə müvafiq icra hakimiyy ti orqanları t r find n sertifikatlaşdırılır.ə ə ə ə •Yeyinti m hsullarına veril n sertifikatların forması v verilm qaydalarıə ə ə ə aidiyy ti üzr müvafiq icra hakimiyy ti orqanı t r find n mü yy n edilir.ə ə ə ə ə ə ə ə •Yeyinti m hsullarına veril n sertifikatların növl ri, sertifikatlaşdırma sistemiə ə ə v qaydaları Az rbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyi ilə ə ə t nziml nir.ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 40. Yeyinti m hsulları haqqında Az rbaycan Respublikasının qanunuə ə Madd 7. Yeyinti m hsullarının dövl t gigiyena qeydiyyatıə ə ə •Az rbaycan Respublikasında istehsal edil n, respublikaya g tiril n yeyinti m hsullarının t rkibi kimy vi, bioloji,ə ə ə ə ə ə ə toksikoloji v radioloji göst ricil rin gör ekspertizadan keçirilir v bu m hsullar dövl t reyestrind gigiyenaə ə ə ə ə ə ə ə ə qeydiyyatına alınır. •Yeyinti m hsullarının dövl t gigiyena qeydiyyatı müvafiq icra hakimiyy ti orqanı t r find n h yata keçirilir.ə ə ə ə ə ə ə •Dövl t gigiyena qeydiyyatına alınmış yeyinti m hsuluna gigiyenik sertifikat verilir.ə ə •Dövl t gigiyena qeydiyyatına alınmamış yeyinti m hsullarının satışı qadağandır.ə ə •Müxt lif rzaq növl rinin eyni ad altında v ya eyni yeyinti m hsulunun bir neç ad altında, yaxud t rkibində ə ə ə ə ə ə ə narkotik vasit l r v psixotropə ə ə madd l r olan yeyinti m hsullarının v bioloji aktiv lav l rin dövl t gigiyenaə ə ə ə ə ə ə ə qeydiyyatına alınmasına yol verilmir. •Yeyinti m hsullarının dövl t gigiyena qeydiyyatına alınması v dövl t reyestrinin aparılması qaydaları müvafiqə ə ə ə icra hakimiyy ti orqanı t r find n mü yy n olunur.ə ə ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 42. Yeyinti m hsulları haqqında Az rbaycan Respublikasının qanunuə ə Madd 11. Yeyinti m hsullarının qablaşdırılması v etiketl şdirilm siə ə ə ə ə •Az rbaycan Respublikasının razisind istehsal edil n, habel ixrac edil n mallarınə ə ə ə ə ə üz rind ki etiketl r v dig r yazılar müvafiq xarici dill rl yanaşı, dövl t dilind də ə ə ə ə ə ə ə ə ə olmalıdır. Az rbaycan Respublikasına idxal edil n yeyinti m hsullarının üz rind kiə ə ə ə ə etiketl r v adlar, onlardan istifad qaydaları bar d izahat v r q l ri başqa dill rlə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə yanaşı, Az rbaycan dilin t rcüm si il müşayi t olunmalıdır.ə ə ə ə ə ə •Kimy vi v bioloji preparatlarla işl nmiş k nd t s rrüfatı m hsullarının taralarıə ə ə ə ə ə ə üz rind müvafiq x b rdarlıq yazıları v nişanları olmalıdır.ə ə ə ə ə •Müvafiq qaydada qablaşdırılmış v etiketl şdirilmiş yeyinti m hsullarına mtə ə ə ə əə nişanları v ştrixli kodlar vurula bil r.ə ə • mt nişanlarının v ştrixli kodların istifad si qaydaları Az rbaycan RespublikasınınƏ əə ə ə ə müvafiq dövl t standartları il mü yy n olunur.ə ə ə ə Qida Təhlükəsizliyi
- 44. Sağlam qidalanma, sağlam həyat deməkdir! Qida Təhlükəsizliyi