İlkin yardımın əsasları. Zədələnmələr, zəhərlənmələr, ilan sancması,quduz heyvanların dişləməsi zamanı ilk tibbi yardım.

1. İlkin yardımın əsasları. Zədələnmələr,
zəhərlənmələr, ilan sancması,quduz
heyvanların dişləməsi zamanı ilk tibbi
yardım.

2. İLKIN YARDIM HAQQINDA ANLAYIŞ
İlk yardım nədir:Təcili yardım və ya yüksək ixtisaslı həkim mütəxəsisinin
gəlməsinə qədər zərərçəkənə əl altında olan vasitələrdən və həmin
məkanda olan materiallardan, o cümlədən dərman preparatlarından
istifadə edərəklə həyata keçirilən köməkdir.
İlkin yardımın məqsədi:
.Həyatı saxlamaq.
.Vəziyyətin dahada pisləşməsinin qarşısını almaq.
.Tez bir zamanda sağalmaq üçün zəmin yaratmaq.
İlkin yardım aşağıdakı hallarda göstərilir:

3. MÜHAFIZƏ-MÜAYINƏ-YARDIM
Siz şəraiti qiymətləndirməli və aşağıdakı sxem üzrə hərəkət etməlisiniz
1.Mühafizə– Əmin olmaq ki, zərərləyici faktor kənarlaşdırılıb
2 Müayinə – zərərçəkəni müayinə etmək
3 Yardım – köməyə çağırmaq
Yalnız bu 3 şərti yerinə yetirdikdən sonra siz
İlkin yardıma başlaya bilərsiniz

4. 1 – MÜHAFIZƏ
Qoruyun- özünüzü və zərərçəkəni
Qarşısını alın - bədbəxt hadisənin təkrarlanmasının:
Kənarlaşdırın – zərərləyici faktoru
elektrik avadanliqlarını mənbədən ayırın
kimsə yolda hərəkətə nəzarət etməlidir
kənar şəxsləri yaxın buraxmayın
əgər mümkündürsə yanğını söndürün
qanla birbaşa əlaqədən çəkinin ( HİV, Hepatitlər )

5. 2 – ZƏRƏRÇƏKƏNI MÜHAFİZƏ EDİN
A- Güclü qanaxmanın mənbəyini tapın
B- Huşunun üstündə olub- olmadığını,reaksiyalarını
qiymətləndirin
C- Tənəffüsünü yoxlayın

6. A – Qanaxmanın mənbəyini təyin edin
Qan itkisi ölümlə nəticələnə bilər
Bud arteriyasından axan qan (arterial qanaxma ) 3-5
dəqiqə ərzində ölümə gətirib çıxara bilər.

7. B- Huşunun üstündə olub-olmadığını,
reaksiyalarını yoxlayın
Sadə suallar verin
“Siz məni eşidirsiz?”
Əgər zərərçəkən sizin suallarınıza və komandalarınıza
cavab vermirsə,o huşsuz vəziyətdədir

8. C – Tənəffüsünü yoxlayın
Baxın – Qulaq asın - Toxunun

9. Yaxın vaxtlara qədər zərərçəkənin yuxu arteriyası
üzərində nəbzini yoxlamaq vacib hesab olunmurdu.
Son zamanların tovsiyələrinə əsasən bunu etmək
olar:
Praktik təcrübə göstərir ki,bir çox xilasedicilər
eksteremal vəziyyətlərdə nəbzi təyin etmək iqtidarında olmurlar
Hesab etmək olar ki, zərərçəkənin nəbzi vurmur,əgər:
Huşu üstündə deyilsə +
Tənəffüs yoxdursa +
Spontam reaksiyalar (öskürək,qeyri ixtiyari hərəkətlər və s.) yoxdursa
+

10. 3 – Köməyə çağırma
 Kimdənsə xahiş edin 103 zəng vurun Təcili yardım çağırsın. Məlumatda
bildirin:
 Hadisənin dəqiq yerini və ya ünvanını;
 Sizin yaxında olan telefonun nömrəsini (əlaqə üçün);
 Zərərçəkənlərin sayını;
 Alınmış zədənin növü (sınıq,yanıq və s.);
 Zədənin ağırlıq dərəcəsi (nəfəs var-yoxdur,nəbzi vurur vurmur və s.);
 Hansı İlkin Yardım göstərilib.
 Telefon xəttinin o biri ücünda olan adamın
 tam məlumatlandığından və hər şeyi olduğu
 kimi təkrar edə biləcəyindən əmin olmayınca
 dəstəyi asmayın.

11. İLKIN YARDIM
1- Qan itkisinə nəzarət
2- Tənəffüs yollarını açmaq
3- Süni nəfəs vermək
4- Ürəyin qapalı massajına başlamaq
5- Böyrü üstə vəziyyət uzanmış vəziyyətdə
saxlamaq
6- Zərərçəkən üzərində müşahidə

12. Tənəffüs yolarını açın
Əgər zərərçəkənin huşu üstündə deyil və nəfəs almırsa:
Təcili 2 dəfə nəfəs vermək
Tənəffüs yollarını üçlü üsulla açın = baş arxaya ,alt
çənəni qaldır və ağzını aç
Belə vəziyyətdə dil elə mövqe də olur ki,havanın
sərbəst axmasına mane olmur
Əvvəl (tənəffüs yolları bağlıdır) Sonra (Tənəffüs yoları
açıq olur) Dil
Tənəffüs
yolları

13. Ağızdan- ağıza yaxud ağızdan buruna 1 dəqiqədə
12-15 nəfəs (böyüklərə) verilir.
Döş qəfəsinin hərəkətini izləyin.

14. Ürəyin qapalı masajı qan dövranının dövr etməsi
üçün lazımdır.
Kəllə beyində qan dövranı baş verməzsə 3-5
dəqiqə sonra ölüm qaçılmazdır.

15. Ürəyin qapalı massajı
Massaj yerini təyin etmək:
Döş sümüyünün aşağıdan 1/3 hissəsi
Ürəyin Qapalı massajını sağlam şəxsin üzərində
aparmaq olduqca təhlükəlidir.
Ancaq maneken üzərində təcrübə edin

16. Ürəyin qapalı massajı
Ovucun
özülündən
istifadə edin
Ağ ciyərlər
ÜRƏK
Basılma
qüvvəsi aşağı
perpendikular
olaraq
yönəlməlidir

17. Ürəyin qapalı massajı
ÜQM= 1 dəqiqədə 100 dəfə basmaq (böyüklər üçün ) və ya 1
saniyədə 2 dəfə

18. Ürək- Ağciyər reanimasiyası
Süni nəfəs + Ürəyin qapalı massajı = Ürək
Ağciyər Reanimasiyası (ÜAR)
Başlanmış ÜAR Təcili yardım gələnə qədər və
ya ürək yığılmaları bərpa olana qədər davam
etməlidir.
Əgər sərbəst tənəffusdə bərpa olunubsa:
müşahidəni davam edin.
Əgər sərbəst tənəffus bərpa olunmayıbsa
süni nəfəs verməni davam edin və vaxtaşırı nəbzi
yoxlayın.

19. ÜAR = Ürək- Ağciyər reanimasiyası
ÜAR (Ürəyin qapalı massajı +süni nəfəs) bir yaxud 2 nəfər
tərəfindən aparıla bilər

20. Qan itkisinə nəzarət
Görünən, lakin ağırlaşmamış (mürəkkəb olmayan )
qanaxmalarda:
Qan axan yeri yerindəcə sıxmaq.
Qanla birbaşa əlaqədən çəkinin
(əlcəklər,bintlər,burun yaylığı və s.)

21. Qan itkisinə nəzarət
Görünən və mürəkkəbləşmiş qanaxmalar (sınıqla
birlikdə ,yad cisimlə birlikdə və s.)
Vasitəli sıxmalardan istifadə edin.
Bu sıxılmanı xüsusi nöqtələrdə tələb edir.

Çiyin arteriyasının nöqtəsi = çiynin daxili
hissəsi (Qanaxmanın çiyində, bazu önündə
və əldə dayandırılması )
Bud arteriyasının nöqtəsi = qasıq (budda,
baldırda və pəncədə qanaxmanın dayandırılması ).
Çiyin
Bud

22. Qan itkisinə nəzarət
Jqut
Jqut qoymaq olar Yalnız o halda ki:
Qanaxma həddən artıqdır və damarların yarıdan yuxarıda sıxılması
effektli deyil və ya mümkün deyil.
Siz təksiz və siz ÜAR – a başlamalısınız.
Başqa seçim yoxdur.(ətrafın amputasiyası)
Jqutun qoyulduğu vaxtı təyin edin və onu
zərərçəkənin alnına yazın.
Qoyulduqdan sonra jqutu açmayın!

23. Böyrü üstə vəziyyət
Huşunu itirmiş,lakin nəfəsi və reaksiyaları olan
zərərçəkən üçün nəzərdə tutulur.
Dil, ağız suyu və s. tərəfindən tənəffüs yollarının
abstruksiyasının (tutulmasının)qarşısını alır.
1 2 3

24. Böyrü üstə vəziyyət
Əllərdən və ayaqlardan elə əks-ağırlıq sistemi
yaradılır ki,bədən yırğalanmasın.
4 5 6
7

25. Zərərçəkən üzərində müşahidə
Yoxlayın: vaxtaşırı nəfəsi və nəbzi
Örtün: zərərçəkəni örtüklə, soyumadan və şoka düşmədən
qorumaq üçün
Tərk etməyin zərərçəkəni Təcili Yardım gələnə qədər.

26. Digər baza bilikləri
Digər zədələr
Boğulma nəfəs yollarına yad cismin düşməsi ilə
əlaqədar
Yanıq
Sınıq
Sancmalar
Zərərçəkənin yerləşdirilməsi
Hansı halda?
Necə?

27. Nəfəs yollarına yad cisim düşməsi ilə əlaqədar boğulma
Xaymlix üsülü

28. Yanıqlar
 Termiki və kimyəvi yanıqlar
Ehtiyatla paltardan azad edin,Xüsüsən kimyəvi
yanıqlarda.
Azad edilmiş səthi sərin su yaxud digər
alışmayan maye ilə (süd və s.) 10 dəqiqədən az
olmayaraq soyudun.

29. Sınıqlar
Zərərşəkmiş ətrafı hərəkətsizləşdirin
Əgər onurğanın boyun hissəsində sınıq
olduğuna ehtimal
varsa başı hərəkətsizləşdirin.
Xüsüsi ehtiyac olmasa,heç vaxt zədəli ətrafı
hərəkətsizləşdirməmiş (immobilizasiya)
zərərçəkəni yerindən tərpətməyin

30. HEYVANLARIN SANCMASI
 İlan və Əqrəb sancması
 Bütün ətrafı hərəkətsizləşdirin
 Zərərçəkəni sakitləşdirin
 Hərəkət etməkdən çəkindirin
 Zərərçəkəni xəstəxanaya aparın
 Sancılmış yeri kəsməyin və zəhəri
sovurmayın
 İlana qarşı məlhəmlər yalnız həkim tərəfindən edilə bilər.

31. Zərərçəkənin yerdəyişdirilməsi Hansı hallarda ?
Hansı halda?
 Əgər hadisə yerində qalmaqla zərərşəkənin (bəzən isə
həmdə xilas edənin) həyatı böyük təhlükəyə məruz qalarsa

32. Zərərçəkənin yerdəyişdirilməsi. Necə?
Əgər siz təksiz və səth hamardırsa
Ayaqlarından yapışıb sürüyün

33. Zərərçəkənin yerdəyişdirilməsi
Necə?
Əgər siz təksiz və
səth hamar deyilsə
Qoltuq altlarından
yapışıb dartın.

34. Zərərçəkənin yerdəyişdirilməsi, Necə?
Siz təksiz zərərçəkəni avtomobildən
çıxarmaq lazımdır:
Yanğını dayandırın

35. Zərərçəkənin yerdəyişdirilməsi
Necə?
Əgər xilasedici iki və daha artıqdırsa
Birlikdə aparın
Həmişə özünüzə sual verin:zərərçəkənin
yerini dəyişdirmək belə vacibdirmi ?