Zajrzyj do książki "Stalowe fortece-tom-3' w internetowej księgarni historycznej Grzbiet.pl

1. Spis treści
RoZDZIAŁ 23 "Demonstracja siły wDardanelach" ........................... 9
RozDZIAŁ 24 Pola minowe ............................................................... 33
RozDZIAŁ 25 Morski atak na Narrows ............................................ 50
RoZDZIAŁ 26 Gallipoli: lądowania .................................................... 66
RoZDZIAŁ 27 "Pewien naroinik obcego pola" ................................ 93
RozDZIAŁ 28 Blokada Niemiec ....................................................... 108
RozDZIAŁ 29 "Lusitania" i reakcja Amerykanów ......................... 142
RoZDZIAŁ 30 Ameryka przystępuje do wojny ............................... 174
Przykładowy rozdział książki: Stalowe fortece Tom 3
http://grzbiet.pl/sklep/stalowe-fortece-tom-3
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

2. STALOWE FoRTECE
rozszerza się do 4,5 mili, by stopniowo połączyć się wNarrows, 14 mil
dalej. Za Narrows przejście stopniowo rozszerza się, osiągając prze­
ciętną szerokość 4mil i26 mil dalej wchodząc do Morza Marmara. Wo­
dy w zatoce są głębokie, do 300 stóp w Narrows. Strome klify ciągną
się po północnej stronie, na wybrzeżu półwyspu Gallipoli; po drugiej
stronie, w Azji, gdzie równiny Troi opadają do wyspy Tenedos, linia
brzegowa jest niska, a wody płytkie. WDardanelach nie ma pływów,
ale wpadające do Morza Czarnego rzeki i wody topniejących lodowców
gór Kaukazu powodują stały prąd oprędkości od 2 do 4węzłów.
3połączone akweny- Dardanele, Morze Marmara iBosfor- tworzą
łącznie najważniejsze na świecie przejście morskie. Wspólnie tworzą
one jedyne wejście na Morze Czarne i wyjście z niego; są autostradą
dla całego handlu z Dunaju, Dniestru, Dniepru i Donu oraz z wielkich
portów w Konstantynopolu, Odessie i Sewastopolu. W1914 roku nie­
kończący się potok parowców przewoził przez Dardanele 90% rosyj­
skiego eksportu zboża. Przejęcie kontroli nad tym kanałem oznaczało
kontrolę żywotnych linii transportowych Rosji na morze, na zachód,
do jej aliantów. Ponieważ Dardanele stanowiły wody tureckie, Niemcy,
sojusznik Turcji, postanowił zablokować je i w ten sposób odizolować
i zdławić imperium carów.
* * *
Od 21 września "psem stróżującym" tej krytycznej drogi morskiej
od strony Morza Egejskiego był wiceadmirał Sackville Harnilton Car­
den, dowódca brytyjskiej Eskadry Wschodniej Morza Śródziemnego.
Carden, siwobrody, 57-letni, anglo-irlandzki oficer odpowiadał za ten
akwen od kiedy pechowy kontradmirał Troubridge został wezwany
do kraju, by stanąć przed komisją dochodzeniową w związku z jego
rolą wucieczce Goebena. Kiedy to się stało, Carden zajmował stanowi­
sko admirała nadzorującego stocznię na Malcie, co było ostatnią przed­
emerytalną funkcją wkażdej przeciętnej, nie rzucającej się woczy ka­
rierze. Carden nigdy nie spodziewał się, że będzie ponownie dowodził
na morzu, a tym bardziej, że będzie musiał zmierzyć się z zadaniem
o najwyższej morskiej i wojennej randze. Wówczas, jak piorun z ja­
snego nieba, spadła wiadomość o odsunięciu Troubridge'a i Carden,
jedyny brytyjski wiceadmirał na Morzu Śródziemnym, został skiero­
wany z Malty do dowodzenia eskadrą korkującą Goebena. Logicznie.
ten przydział powinien przypaść kontradmirałowi Henry'emu Limpu-
10
Przykładowy rozdział książki: Stalowe fortece Tom 3
http://grzbiet.pl/sklep/stalowe-fortece-tom-3
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

3. "DEMONSTRACJA SIŁY W DARDANELACH"
sowi, który jako przewodniczący brytyjskiej misji w Turcji był świet­
nym znawcą rządu tego kraju, jego lądowych i morskich sił, aco miało
największe znaczenie w tej sprawie - obrony Dardaneli. Limpus nie
został wyznaczony z powodu kalkulacji Ministerstwa Spraw Zagra­
nicznych. 9 września, pomimo iż niemiecki admirał Wilhelm Souchon
został dowódcą otomańskiej marynarki wojennej, a niemiecki generał
Otto Liman von Sanders, przewodniczący niemieckiej misji wojsko­
wej, był rzeczywistym dowódcą tureckiej armii, to Turcja wciąż po­
zostawała neutralna. Sir Edward Grey miał nadzieję, że uda się za­
chować tę neutralność. Wtak niepewnym momencie, jak wydawało
się Grey'owi, wysłanie brytyjskiego oficera, który znał większość tu­
reckich tajemnic, do dowodzenia eskadrą u wejścia do Dardaneli, mo­
gło sprowokować Turków do przystąpienia do wojny. Tak więc Limpus
został wysłany do stoczni na Malcie, a Carden skierowany do floty.
Ten duet admirałów rozwścieczył Churchilla, który nazwał ich działa­
nia "rycerskością, która z pewnością przeszła ludzkie pojęcie". Pisząc
do Grey'a, skarżył się: "Teraz okazało się, że Turcja może nie tylko
zaszkodzić pozycji całej naszej marynarki wojennej poprzez skanda­
liczne odstąpienie od neutralności w kwestii Goebena, ale ma prawo
veta wsprawie mianowania przez Admiralicję ... Jeśli [sir Louis] Mal­
let (brytyjski ambasador wTurcji) myśli, że ma do czynienia zrządem
wysłuchującym argumentów, perswazji i gestów dobrej woli, to marzy
...Nic nie przemawia do tureckiego rządu zwyjątkiem siły". Fisber był
przerażony. "Kto mógł spodziewać się, że Carden zostanie dowódcą
wielkiej floty - pisał do Jellicoe. - Został wyznaczony admirałem nad­
zorującym stocznię na Malcie, by odstawić go na półkę". Bez względu
na to, Carden został mianowany i otrzymał te same instrukcje bojowe,
co wcześniej Troubridge: "Twoim jedynym zadaniem jest zatopienie
Goebena iBreslau, bez względu na to jaką będą nosiły banderę, kiedy
będą wychodziły z Dardaneli".
Do przeprowadzenia tego zadania Carden miał swój okręt flagowy,
krążownik liniowy lndefatigable, siostrzany okręt lndomitable, 2 stare
francuskie okręty liniowe, Suffren i Write, lekkie krążowniki, Dublin
i Gloucester, 12 niszczycieli oraz 3 brytyjskie i l francuski okręt pod­
wodny. Przez tydzień od przybycia nowego admirała eskadra patrolo­
wała spokojnie, obserwując strumień rosyjskich statków handlowych
wciąż przechodzących tam i z powrotem przez cieśniny. Z pomocą
11
Przykładowy rozdział książki: Stalowe fortece Tom 3
http://grzbiet.pl/sklep/stalowe-fortece-tom-3
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

4. STALOWE FoRTECE
Niemców Turcy postawili miny na wysokości Narrows, ale pozosta­
wiono otwarty dla żeglugi wąski kanał i statki, po wzięciu na pokład
specjalnego pilota, nieatakowane kontynuowały podróż. Wówczas, 27
września, eskadra Cardena zatrzymała i weszła na pokład tureckie­
go niszczyciela wychodzącego z Dardaneli. Na pokładzie znaleziono
niemieckich marynarzy, co było pogwałceniem tureckiej neutralności
i okręt został zawrócony. Natychmiast, nie konsultując się z Turka­
mi, niemiecki pułkownik dowodzący fortami w Narrows rozkazał za­
mknięcie toru wodnego. Wszystkie latarnie morskie zostały wyłączo­
ne, na klifach ustawiono wielkie znaki informujące, że cieśnina została
zamknięta, a zasięg pól minowych został rozciągnięty wpoprzek całej
cieśniny. Od tego momentu, poza wynikającymi z międzynarodowych
traktatów obowiązkami gwarantującymi swobodne przejście cieśnin
statkom wszystkich państw nie będących wstanie wojny zTurcją, Dar­
danele były zamknięte. Brytyjskie zaopatrzenie militarne nie mogło
już dłużej dochodzić do Rosji, zwyjątkiem kierowanego przez Archan­
gielsk na Morzu Białym; rosyjskie zboże, które przynosiło większość
wpływów imperium carskiego z handlu zagranicznego, nie mogło być
już dłużej eksportowane. Setki statków z Rosji, Rumunii i Bułgarii,
wyładowanych zbożem, drewnem i innymi produktami, zostały za­
blokowane w porcie w Konstantynopolu. Nie będąc w stanie znaleźć
miejsc do cumowania, stawały na kotwicy, agęsty las ich masztów iko­
minów kołysał się zgodnie z ruchem fal.
Ruch statków handlowych został odcięty, ale przez następny mie­
siąc Carden ijego eskadra nadal patrolowali wspokoju wejście do cie­
śnin. Wówczas, 29 października, bez wypowiedzenia wojny, admirał
Souchon poprowadził Goeben i Breslau, oba niosące turecką banderę.
przez Morze Czarne i ostrzelał południowe porty Rosji. Wielka Bryta­
nia, odpowiadając na ten atak na swego sojusznika, skierowała do Turcji
ultimatum domagając się usunięcia niemieckiego personelu z Goeben
iBreslau wciągu 12 godzin. Brytyjskie ultimatum upływało wpołudnie
31 października, a po południu tego dnia Turcja wypowiedziała wojnę.
Pomimo że brytyjska deklaracja wojny czekała do Slistopada, Churchill
chciał natychmiastowej demonstracji brytyjskiego niezadowolenia. 3
listopada 2 krążowniki liniowe Cardena i 2 francuskie okręty liniowe
ostrzelały zewnętrzne porty po obu stronach wejścia do Ciesniny
Dardanelskiej. Ostrzał nie był częścią żadnego dobrze przemyślanego
12
Przykładowy rozdział książki: Stalowe fortece Tom 3
http://grzbiet.pl/sklep/stalowe-fortece-tom-3
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

5. .,DEMONSTRACJA SIŁY W DARDANELACH"
planu; raczej był po prostu wyrazem przekonania Churchilla, jak
wyraził to w liście do Fishera, że .,dobrą rzeczą jest przeprowadzenie
szybkiego uderzenia".
Akcja trwała 20 minut. Indomitable i Indefatigable strzelały z od­
ległości 13.000 jardów w stronę fortów Sedd el Bahr po europejskiej
stronie, podczas kiedy 2 francuskie okręty liniowe prowadziły ogień
wkierunku fortów Kum Kale po stronie azjatyckiej. Europejskie porty
pozostawały milczące przez cały czas ostrzału, ponieważ brytyjskie
okręty były poza ich zasięgiem, ale potężna eksplozja dużego magazy­
nu wjednym zbastionów Sedd el Bahr zabiła 5oficerów i61 żołnierzy
oraz wytworzyła słup szarego dymu, który wzniósł się w powietrze
na imponującą wysokość 500 stóp. Francuzi odnieśli mniejszy suk­
ces. Ponieważ ich okręty były starsze i zasięg ich dział był mniejszy,
zmuszone były podejść bliżej Kum Kale. Zostały ostrzelane, począt­
kowo powoli i niecelnie, ale zanim zawróciły, pociski spadały blisko
okrętów. Pomimo wszystko dla Cardena lekcja z tego dnia wydaje się
pozytywna. Admirał przekonał się i uwierzył, że poprzez powtarza­
jące się i przedłużające ostrzały będzie mógł metodycznie niszczyć
zewnętrzne forty, a następnie przenieść się i tak samo potraktować
leżące wśrodkowej strefie iwreszcie forty wNarrows. Kiedy tureckie
forty i działa zostaną zmuszone do milczenia, będzie mógł - jeśli tak
będzie chciał i otrzyma takie instrukcje - poprowadzić brytyjską flotę
na Morze Marmara.
Ta krótka listopadowa utarczka, która dodała odwagi Cardenowi
i Admiralicji, posłużyła jako ostrzeżenie dla Turków i Niemców, że
obrona cieśniny wymaga wzmocnienia. Żadne ciężkie działa nie mogły
być wtej chwili kupione i zainstalowane zaraz po podjęciu decyzji, ale
baterie wfortecach zostały połączone linią telefoniczną, zamontowano
dalmierze, awwodzie postawiono boje wyznaczające odległość wcelu
ułatwienia celowania. Ruchome, szybkostrzelne haubice zostały przy­
prowadzone z Adrianopolu do Dardaneli i umieszczone na stałych po­
zycjach wzdłuż europejskich i azjatyckich brzegów. Zwiększono liczbę
imoc świateł reflektorów poszukujących. Przybyło więcej niemieckich
oficerów artylerii iwyszkolonych obsług dział. Podwojono ilość zagród
minowych do 11, rozciągniętych wpoprzek toru wodnego.
Kiedy jego przeciwnicy umacniali defensywę, admirał Carden ijego
eskadra po swoim krótkim listopadowym wysiłku przeszli w 3-mie-
13
Przykładowy rozdział książki: Stalowe fortece Tom 3
http://grzbiet.pl/sklep/stalowe-fortece-tom-3
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl