1. UNIVERSITETI“HASAN PRISHTINA”
FAKULTETI I MJEKËSISË
DREJTIMI:Mjekësi e Përgjithshme
LËNDA:ETIKË MJEKËSORE
TEMA:TRANSPLANTI I VESHKËS
Profesori: Punuar nga:
Prof.Asoc.Dr.Naser Ramadani Elma Iljazi
Prof.Asoc.Dr.Sefedin Muçaj
2. Përmbajtja
• Ç’është transplanti,arsyet e transplantit?
• Procedura
• Dhuruesit e organeve
• Veshkët-ndërtimi dhe funksioni
• Transplanti renal
• Transplanti i parë i veshkave
• Përparësitë dhe ndërlikimet
• Përballimi dhe mbështetja
• Trafikimi i organeve(veshkës)
• Çështjet etike
• Referencat
3. Ç’është transplanti,arsyet e
transplantit
• Transplanti i organeve është procedurë
kirurgjikale mjekësore në të cilën një organ
hiqet nga trupi i një individi dhe vendoset në
trupin e një individi tjetër.
• Arsyet e transplantit:
o raste dëmtimi
o raste dështimi
o mungesa e organit
4. Procedura
• Mjeku fillimisht vlerëson nëse pacienti ka të
drejtë mjekësore për transplant.
• Nëse ka atëherë mjeku e referon pacientin për
në një qendër lokale transplantimi ku pacienti
vlerësohet për nga shëndeti,gjendja mendore
si dhe mbështetja sociale.
• Nëse të gjitha këto vlerësohen duhet të
gjendet organi donatorë.
5. Dhuruesit e organeve
• Nga aspekti etiko-juridik ekzistojnë dy lloje të
dhuruesve të organeve:
Nga kufomat
Nga personat e gjallë
• Nga kufomat-e drejta në pronë i takon vetë
personit i cili për së gjalli i ka falur organet e
veta ose nuk ka kundërshtuar në pyetjen e
bërë nga personeli mjekësorë.
6. • Nga personat e gjallë-duhet të plotësohen 4
kushte:
1. Pëlqimi i dhuruesit(vendim i vullnetshëm).
2. Pëlqimi i marrësit(pëlqim me shkrim).
3. Arsyeja e transplantit(nuk guxon të rrezikojë
jetën e pacientit).
4. Rreziku i transplantit dhe suksesit për
mbajtjen e tij.
7. Veshkët-ndërtimi dhe funksioni
• Ndërtimi-janë organe çift të vendosura në të dy
anët e shtyllës kurrizore,menjëherë poshtë kafazit
të krahërorit.Në brendi të secilës ndodhen rreth
një milion nefrone që e bejnë të mundur filtrimin
e gjakut.
• Funksioni-rregullojnë balancën e ujit në trup dhe
përbërësve të tjerë kimik në gjak si:Na,K,P dhe
Ca.Eleminojnë toksinat nga trupi jonë.Prodhojnë
disa hormone dhe marrin pjesë në prodhimin e
formës aktive të vitaminës D.
8.
9. Tranplanti renal
• Është një procedurë kirurgjikale me anën e së
cilës zhvendoset veshka funksionale nga dhuruesi
tek marrësi(tek pacientët me sëmundje kronike
në stad të përparuar).
• Ka dy lloj donatorësh:
Dhuruesit e gjallë
o Me lidhje gjenetike
o Pa lidhje gjenetike
10. o Me lidhje emotive
o Persona të panjohur
Dhuruesit kadaverik:
o Me rrahje zemre
o Pa rrahje zemre
11. Transplanti i parë renal
• U krye më 23 dhjetor të vitit 1954 në spitalin
Peter Bent Brigham në Botson nga Dr. Joseph
Murray.
U krye midis dy binjakëve homozigot 24
vjeçarë.
12.
13. Përparësitë dhe ndërlikimet
• Përparësitë-transplanti renal është trajtimi më i
mirë i mundshëm(i preferuar) për pacientët me
sëmundje kronike renale sepse shton jo vetëm
cilësinë e jetës duke shkëputur pacientin nga
aparati i dializës por shton edhe jetëgjatësinë.
• Ndërlikimet-rreziqet janë si gjatë ndërhyrjes
kirurgjikale por edhe pas saj si:
infeksionet,hemoragjinë dhe dëmtimet e
organeve përreth.
14. Përballimi dhe mbështetja
• Bashkimi në një grup mbështetës për marrësit
e transplantit.
• Ndarja e përvojave tuaja në mediat sociale.
• Gjetja e shërbimeve rehabilituese.
• Vendosja e qëllimeve dhe pritjeve realiste
• Edukimi i vetes.
15. Trafikimi i organeve(veshkës)
• Tregëtia e veshkave në tregun e zi është një
problem në rritje.Organizata Botërore e
Shëndetësisë vlerëson se trafikimi i organeve
përbën 5% deri në 10% të të gjitha
transplanteve të veshkave në të gjithë botën.
• Çdo vit rreth 6% të pacientëve vdesin duke
pritur të përputhen me një dhurues.Duke pasë
parasyshë këto statistika të zymta disa thonë
se shtija e veshkave duhet të legalizohet.
16. • Por për shumë njerëz koncepti i një tregu të
legalizuar për organet njerëzore është i
kundërt.
• Shitja e një organi shkelë dinjitetin e qenies
njerëzore,eleminon kriterin e bamirësisë së
vërtetë dhe promovon një sistem tregu ku
përfitojnë vetëm ata që mund të paguajnë.
17. Çështjet etike
• Qëllimi kryesorë është të maksimizohet numri
i tranplanteve të suksesshme bazuar në
nevojën mjekësore dhe në suksesin e
mundshëm të transplantit ku suksesi matet
nga vitet e jetës pas transplantit.
• Përputhshmëria e donatorit dhe akceptorit
përcaktohet pas një sërë testesh për grupin e
gjakut dhe sistemin gjenetik.
18. • Dhurues mundë të jetë edhe një person i
vdekur pasi të jetë konstatuar vdekja cerebrale
e tij.
• Heqja e tranplantit në dhurues të gjallë bëhet
pasi të jetë marrë miratimi me shkrim
gjithmonë pasi i’u është shpjeguar plotësishtë
rrziku dhe pasojat që mundë të ndodhin.
19. • Përderisa shpëtimi i jetës është nevojë që
mbartë peshë më të madhe se sa ruajtja e
integritetit të trupit ose kufomës dhe
përderisa lëndimi i trupit të dhuruesit është
më pak i ligë se sa lënia e pacientit për të
vdekur,procedura e dhurimit dhe
transplantimit të organeve lejohet.