Lexion Dr. Edmond Zaimi

1. Dr Shk. Mjekesore Edmond ZAIMI
6/15/2012 E. Zaimi

2. Percaktimi
 Observimi eshte nje mundesi e trete per te
kompletuar vleresimin ne urgjence.
 Pt trajtohet dhe vleresohet me tej, deri ne 24 ore
 Njesia observuese, eshte nje zone e caktuar e
DU, emertimet qe i behen jane te ndryshme:
 njesia e dhimbjes se gjoksit
 njesia e vendimit klinik
 njesia e diagnozes e trajtimit te shpejte.
6/15/2012 E. Zaimi

3. QELLIMI
 Sherbimet observuese ne urgjence, jane
shtese e DU per te plotesuar sa me mire
nevojat e pt.
 Permirsojne kujdesin ndaj pacientit duke vazhduar
vleresimin dhe trajtimin per nje pjese pacientesh.
(80% mund te kthehen ne shtepi)
 Ulin koston e vleresimit dhe trajtimit te ketyre
pacienteve (1/2 e shtrimit ne spital).
 Pacientet me shenja dhe simptoma atipike
vleresohen me gjeresisht per te perjashtuar nje
situate serioze.
 Ulin ndjeshem numrin e rasteve qe gabimisht mund
te ktheheshin ne shtepi.
6/15/2012 E. Zaimi

4. NO e DU nuk eshte e njejte me njesine e pritjes.
Njesia e pritjes (on board) ne spitalet e mbipopulluara eshte
zona ku mbahen ne menyre pasive te semuret e shtruar qe
presin te transferohen ne pavion
6/15/2012 E. Zaimi

5. DEPARTAMENTI I URGJENCES
NJESIA OBSERVIMIT

6. Njesia e pritjes
NJESIA
OBSERVIMIT
6/15/2012 E. Zaimi

7. PERFITOJNE
 Dy kategori pacientesh perfitojne nga kjo
shtrirje kohore prej 2-3 ore ne 24 ore.
1. Pacientet me sindrom diagnostik kritik, me
diagnoze klinike te paqarte, pas vleresimit
primar.
2. Pacientet me situata te zgjedhura
emergjence, qe perfitojne nga qendrimi me
gjate ne NO.
6/15/2012 E. Zaimi

8.  Observimi fillon me
shkrimin e procedures
per observim nga ana e
mjekut.
 Transferimin nga
DU → NO
 Kartela e observimit
fillohet me trajtimin dhe
ekzaminimet e nisura
6/15/2012 E. Zaimi

9. Ne procedurat observuese
perfshihen
 pershtypja klinike,
 shkaku i observimit,
 plani i vleresimit terapeutik,
 rezultatet e pritshme,
 kritetret dhe koha e
zgjidhjes se problemeve dhe
 mjeku pergjegjes per
sistemimin e pacientit.
6/15/2012 E. Zaimi

10. Situatat e pershtatshme per Observim
Vleresim: Sindromet
dhe Trauma
Kritike per Diagnoze
Abdominale e mbyllur
Dhimbja e barkut
Torakale e mbyllur
Dhimbja e gjoksit
Tromboza e Venave te Abdominale penetruese
Thella
Penetruese e gjoksit
Hemoragjia
gastrointestinale Demtimet e kokes
Gjendja sinkopale
6/15/2012 E. Zaimi

11. Situatat e pershtatshme per Observim
vazhdim
Trajtim: Situatat
Emergente
 Asthma
 Fibrilacioni atrial
 Insuficienca Kardiake
 Dehidrimi
 Infeksionet
 Pneumonia
 Pyelonephriti
6/15/2012 E. Zaimi

12. Dhimbja e Gjoksit
 Shpesh here ne fund te ekzaminimit nuk mund
te vendoset nje diagnoze e sakte.
 Mjeku i urgjences ne vleresimin e pacientit me
dhimbje gjoksi duhet te perqendrohet ne mundesine
e natyres ishemike te saj.
 Cdo pacient me pothuaj te njejtin tip te DhGj, mund
te kete ishemi koronare, emboli pulmonare apo
disekacion aorte.
 Nqs paterni klinik nuk eshte i qarte, qe mjeku te
vendosi nje diagnose alternative, shtrimi ne spital
ose observacioni, per vleresimin e te semurit ne
dinamike, jane zgjidhja me e mire
6/15/2012 E. Zaimi

13. Dhimbja e Gjoksit
 Performance e ulet e testeve diagnostike
fillestare
 EKG-ja fillestare eshte diagnostike vetem ne 50% te
rasteve me IAM
 CK-MB fillestare ka sensitivitet vetem 35%.
 Besueshmeria ne gjykimin klinik → 5 % e pt
kthehen ne shtepi; 25% kane prognoze te keqe
 Liberalizim → 2/3 e pacienteve te shtruar me dhimbje
gjoksi, nga shkaqe jokardiake
 Rastet e humbura me IAM jane ceshtja kryesore
gjyqesore kunder mjekeve te urgjences
6/15/2012 E. Zaimi

14. 1. Diskomfort ne gjoks
dyshues per ischemi
2. Ndihma e pare, kujdesi dhe pergatitja per ne spital
Monitoron dhe qendron ne gadishmeri per ABC, RZM dhe defibrilim;
Administro O2, aspirine, nitroglicerine dhe morfine po te nevojitet;
EKG (nese ke mundesi), nese ka ngritje te ST njofto spitalin per transferim ose interpretim te EKG,
Fillo fibrinolize
Spitali i njoftuar pergatitet per tú perballur me nje STEMI
3a. Vleresimi i menjehershem ne DU (<10 min)
Kontrolli i sh vitale; kontrollo O2 sat 3b. Trajtimi i menjehershem ne DU
Hapja e rruges venoze; Fillo O2 me 4l/min, mbaj O2 sat mbi 90%;
Bej/rishiko EKG; Aspirine 160-325 mg, nese s’eshte dhene me pare;
Ekzaminim i shpejte (anamneze, ekz. fizik) Nitroglicerine sub lingual, spray ose iv
Rishiko/kompleto fibrinolizen, shiko per kunderindikiacione; Morfine iv nese nuk eshte qetesuar dhimbja nga NTG
Merr markuesit kardiake fillestare, elektrolite dhe analizat e koagulimit
Bej Ro-grafi gjoksi portabel (<30’)
4. Rishiko EKG fillestare
13
5 9
PO
14
6 10 JO
>12 h
15
7 11
PO
16
< 12 h
JO
8 12
6/15/2012 E. Zaimi
17

15. 2
Ndihma e pare, kujdesi dhe pergatitja per ne
spital
 Monitoro dhe qendro ne gadishmeri per ABC,
RZM dhe defibrilim;
 Administro O2, aspirine, nitroglicerine dhe
morfine nese nevojitet;
 EKG (nese ke mundesi), nese ka ngritje te ST
njofto spitalin per transferim ose interpretim
te EKG,
 Fillo fibrinolize
 Spitali i njoftuar pergatitet per tú perballur
me nje STEMI.
6/15/2012 E. Zaimi

16. 3
 3a. Vleresimi i menjehershem ne Trajtimi i menjehershem
 3b.
DU (<10 min) ne DU
 Kontrolli i sh vitale; kontrollo
O2 sat
 Fillo O2 me 4 l/min, mbaj O2
 Hapja e rruges venoze;
sat mbi 90%; (O)
 Bej/rishiko EKG;
 Aspirine 160-325 mg, nese
 Ekzaminim i shpejte s’eshte dhene me pare; (A)
(anamneze, ekz. fizik)  Nitroglicerine sub lingual, spray
 Rishiko/kompleto fibrinolizen, ose iv (N)
shiko per kunderindikiacione;  Morfine iv nese nuk eshte
 Merr markuesit kardiake qetesuar dhimbja nga NTG (M)
fillestare, elektrolite dhe
analizat e koagulimit
(MONA)
 Bej Ro-grafi gjoksi portabel
(<30’)
6/15/2012 E. Zaimi

17. 13. 14.
 Segmenti ST ose vala  A paraqet kriteret e
T jane normale, ose pa riskut te
≠ diagnostike. larte/intermediate
ose troponina eshte
 AP me risk te ulet/te pozitiv ?
mesem.
6/15/2012 E. Zaimi

18. 15.
Konsidero shtrimin ne NO ose ne nje shtrat
te monitoruar ne DU.
Ndiq:
 Markuesit kardiake (perfshi troponinen);
 Perserit EKG (monitorim i vazhdueshem i ST-T)
 Konsidero proven e efortit.
6/15/2012 E. Zaimi

19. Kriteret observuese per dhimbjen e gjoksit
•Dhimbje gjoksi jo traumatike
•Probabilitet i ulet per semundje
ose rrezik per efekte anesore
•Shenja vitale te qendrueshme
•Enzimat kardiake ne norme
•EKG jo diagnostike
•Dhimbje gjoksi e induktuar
nga kokaina
6/15/2012 E. Zaimi

20. Percaktimi i rikut
 Mjeku percakton probabilitetin e ulet te riskut
duke perdorur nje ose me shume mjete.
 Kriteret EKG-ke te Brush → risk te ulet
 mungesen e supranivelimit/depresionit te ST-se,
 T negative
 strain patern,
 dhembin e fresket Q ,
 BDM ose
 ritmit te pejsuar.
6/15/2012 E. Zaimi

21. Percaktimi i rikut
 Protokolli i Goldmanit → bazohet ne
 anamnezen, per te klasifikuar me
• risk te larte (> 70%),
 EF dhe • te mesem ose
• te ulet (< 7%)
 te dhenat EKG-ke
 Instrumenti parashikues i kohes se pandjeshme te
IAK:
 te dhenat e EKG-se,
 moshen e pacientit,
 gjinine dhe per te percaktuar
probabilitetin e
 pranine/mungesen e dhimbjes se gjoksit ishemise akute
6/15/2012 E. Zaimi

22. Vleresimi
 Pt vleresohen ne seri me EKG dhe markuesit kardiak.
 Matja e CK-MB ne oret 0,3,6 dhe 9 pas prezantimit ne
urgjence ka sensitivitet 100%, specificitet 98% dhe
vlere prediktive negative 100% ne percaktimin e IAM.
 Te tjere markues kardiak jane troponinat (I dhe T)
dhe mioglobina.
 Metoda te tjera ekzaminuese per IAK jane:
 prova ushtrimore;
 ekokardiografia e stresit dhe
 shintigrafia me teknecium(Tc 99m).
6/15/2012 E. Zaimi

23. 16. 17.
 A paraqet kriteret e  Nese s’ ka shenja
riskut te ishemie apo infarkti,
larte/intermediate mund te nxirret nga
ose troponina eshte spitali dhe te ndiqet
pozitiv ? ambulatorisht.
6/15/2012 E. Zaimi

24. Dhimbja e Barkut
Regjioni EPIGASTRIK
HIPOKONDRI I DJATHTE
Zemra HIPOKONDRI I MAJTE
Pulmoni djathte Pulmoni majte
Ne 40% te
Vleresimi ne
pacienteve
DU per shume
paciente nuk urgjent origjina
e dhimbjes se
eshte i mjafte
barkut nuk
percaktohet
kurre.

25. Dhimbja e Barkut
 Appendiciti akut eshte
urgjenca kirurgjikale e
barkut me e zakonshme.
 Diagnoza e Ap. akut nuk
vendoset ne 20-30% te
rasteve
6/15/2012 E. Zaimi

26. Kriteret Observuese per dhimbjen e Barkut
•Shenjat jetesore te qendrueshme
•Mundesi mesatare per appendicitis
•Mundesi e paket per appendicitis me faktor rreziku
•Faktor rreziku
•Shtatzania
•Te moshuarit (> 65 vjec)
•Te vegjelit (< 3 vjec)
6/15/2012 E. Zaimi

27. Tromboza e Venave te Thella
 Objektivat kryesore per trajtimin e TVT jane:
 parandalimi i trombembolise pulmonare
 reduktimi i semundshmerise dhe
 parandalimi apo minimizimi i rezikut per te bere
sindrom postflebitik.
 Pacientet qe suspektohen per TVT zakonisht
shtrohen ne spital
 ose per shkak te mungeses se testeve diagnostike
ne urgjence
 ose nese diagnoza eshte vendosur, trajtim te
metejshem qe perfshin dhe antikuagulimin, i cili
kerkon kujdes intraspitalor
6/15/2012 E. Zaimi

28. Roli i NO
 Per menaxhimin e pacienteve te dyshuar per TVT
 per diagnoze dhe
 fillimin e mjekimit me heparine me peshe mol. te vogel
 Pacientet instruktohen se si te perdorin mjekimin.
 Informohen mbi TVT, komplikacionet e tyre si dhe
efektet
 Trajtimi ambulator nuk rekomandohet nqs pt ka :
 ose dyshohet te kete TEP
 semundje te rendesishme bashkeshoqeruese
 TVT iliofemorale te shtrire
 hemoragji aktive
 insuficience renale ose
 kompliance te ulet ndjekjeje ambulatore
6/15/2012 E. Zaimi

29. Hemoragjia gastrointestinale e siperme
 Probleme me qendrimin e
zakonshem
 HGIS eshte nje situate e
zakonshme dhe me potencial
jetekercenues, me mortalitet te
pergjithshem 6-10%
 shumica e rasteve vetekufizohen
dhe 80% e tyre mund te kene
vetem nje episod hemoragjie.
6/15/2012 E. Zaimi

30. Hemoragjia gastrointestinale e siperme
 Ne treguesit prognostik
perfshihen
 mosha e pacientit,
 frekuenca kardiake,
 TA sistolik,
 ndryshimet ortostatike ne puls
ose tension,
 ngjyra e feceve ose te vjellave,
 perdorimi i antikuagulanteve dhe
 semundjet shoqeruese
6/15/2012 E. Zaimi

31. Kriteret Observuese per Sinkopin
 Risk i ulet ne mesatar per evente te padesherueshme
 Shenja vitale te qendrueshme
 Humbje e koshiences < 10 minuta
 Mungesa e shenjave fokale neurologike akute
 Elektolitet dhe kuadri i gjakut normal
 Pa te dhena objektive te ishemise apo lezionit ne EKG
ose enzimat kardiake
6/15/2012 E. Zaimi

32. Percaktimi i riskut
 Monitorimi i zgjatur elektrokardiografik mund te
zbuloje shkaqet specifike ne 1/5 e pacienteve,
gjysma e anomalive zbulohen ne 24 oret e para.
 Risku nje vjecar per disritmi ose vdekje ne
pacientet me sinkop korelon me kater faktore:
1. EKG jo normale ne DU,
2. anamneze per disritmi ventrikulare
3. anamneze per IK
4. mosha mbi 45 vjec
asnje → risk te ulet → ambulator
3-4 faktore → risk i larte → shtrim
1-2 faktore → risk mesatar → observim
6/15/2012 E. Zaimi

33. vazhdim
 Jane te papershtatshem
per tu observuar nqs kane
 shenja neurologjike,
 ndryshime ne EKG ose
 enzima te rritura,
 anamneze per traume para
siknkopit ose
 humbje te koshiences me
teper se 15 minuta.
6/15/2012 E. Zaimi

34. vazhdim
 Periudha e observimit mund te identifikoje pacientet me
disritmi ose pauze sinusale qe jane kandidate per
ekzaminim me te hollesishem ne spital
 Gjate observacionit behet ekzaminim ne seri i pacientit:
 shenjat vitale
 monitorimi elektrokardiografik i vazhdueshem
 konsultat e ndryshme
 enzimat kardiake ne dinamike dhe
 teste te tjera si:
EKO kardiake,
Vleresimi i psikiatrit ( shoqeron deri ne 25% rastet e sinkopeve)
Tilt testi (nga kjo metode mund te zbulohen 60% te pacienteve
qe kane sinkope vagale)
6/15/2012 E. Zaimi

35. Kriteret e Observimit per Asthmen
 Trajtimi i zakonshem ne DU i paefektshem
 Shenja jetesore te qendrueshme
 Volumi maksimal pas inhalimit te trete te ß-
agonistit > 32% te vleres se pritshme
 Pa semundje shoqeruese (pneumoni,
insuficience kardiake)
 Trajtimi i suksesshem ne DU por risk i larte
per relapse
6/15/2012 E. Zaimi

36. Astma bronkiale

37. Menaxhimi në DU
Kontrollohen: Ekzaminimet:
 saturimi periferik i  gjaku komplet,
oksigjenit (SpO2).  Urea,
 temperatura,  elektrolitët,
 pulsi,  gazrat në gjakun
 presioni arterial, arterial kur VEM < 50%
 ritmi i frymëmarrjes, nga parashikimi,
 vol. eksp. max (VEM)  radiografi e kraharorit
– nqs indikohet

38. Menaxhimi në DU
 Oksigjenim per të mbajtur SpO2 > 94%
 Rrugë intravenoze-nqs VEMs < 50%
 Bronkodilatator me aerozole nqs VEM < 75%
 Steroide i/v nqs është e nevojshme (nqs VEMs < 50%,
ose < 75 % pas 30 min. pas trajtimit)
6/15/2012 E. Zaimi

39. Ndjekja në DU
 Mbikqyrje e vazhdueshme
 Testet e gjakut (klinik, biokimik)
 Enzimat kardiake
 EKG

40. Kriteret për shtrim
Në çdo kohë
 Pacienti eshte i pastabilizuar me VEMs < 50%
 Çdo shenjë e formes së rëndë/ kërcënuese për jetën
te Asthmes
 Hiperkapni ( PaCO2 > 6 Kpa)
Vleresimi perfundimtar
 Nuk ka përmirësim te gjendjes
 Shkalla Glasgow e Komes ShGK < 15
 Pacienti ka nevoje vazhdimisht per aerozol me
bronkodilatator
 Hipoksia ( SpO2 < 92% në ajër)
6/15/2012 E. Zaimi

41. Kritere për daljen nga njësia
Pas çdo rishikimi
 Përmirësuar nga ana simptomatike
 VEMs > 75% dhe i qendrueshem
 Sasia e marre me inhalacion e B2 agonistëve +/-
steroidëve eshte e madhe
 Pacienti di te perdore vete mjekimin dhe pranon ta
kryeje ate
 Letra për mjekun e përgjithshëm /rregullimi i dates se
kontrollit
 Këshilla të qarta për tu rikthyer nqs keqësohet
6/15/2012 E. Zaimi

42. Kriteret e Observimit per Asthmen
 Risk per Relapse
 Visita e dyte ne DU brenda 10 diteve
 Intubim i meparshem ose shtrim ne reanimacion
 Shtrim ne spital vitin e fundit
 Tre ose me teper vizita ne DU 6 muajt e fundit
 Perdorimi i steroideve oral per me teper se 6
muaj
6/15/2012 E. Zaimi

43. Kriteret e Observimit per FA te fresket
 Kuadri i gjakut dhe elektrolitet normal
 Shenja jetesore te qendrueshme
 Pa te dhena objektive per insuficience kardiake
(distension i venave jugulare, edema te anesive, galop S3)
 Pa histori per insuficience kardiake
 Pa simptoma te ishemise se miokardit
 Pa te dhena objektive per ishemi ne EKG ose markuesit
kardiak
6/15/2012 E. Zaimi

44. Kriteret per Observacion per
Insuficiencen Kardiake
 Mundesi e madhe per trajtim te suksesshem
 Gjykimi klinik i mjekut qe observacioni eshte i
sigurte dhe pa/ose 1 faktor risku
 Faktoret e riskut:
 hipoksia,
 hipotensioni ose sinkope,
 anasarka,
 edema pulmonare ose distres respirator
 Pa te dhena objektive per ishemi ne EKG ose
markuesit kardiak
6/15/2012 E. Zaimi

45. Kriteret per Observacion per Dehidrimin
 Shenja jetesore te qendrueshme
 Shkak i eleminueshem ose i
trajtueshem i semundjes
 Crregullime elektrolitike te lehta
ne te moderuara
 Pa kompromentim kardiovaskular
 Hiperemesis gravidarum
6/15/2012 E. Zaimi

46. Kriteret Observuese per Pneumonine
 Risk i ulet vdekjeje (1% -5%):
 Vleresimi klinik ose treguesi i rendesise
 Pa faktore risku per prognoze te keqe
 Faktoret e riskut: imunosuprimimi, crregullimet
neuromuskulare, TB pulmonare, fibroza cistike
 Pa te dhena objektive per ishemi ose lezion
miokardi: EKG ose markuesit kardiak
6/15/2012 E. Zaimi

47. Pyetje???
6/15/2012 E. Zaimi