1. 1
T.C.
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
MİMARLIK FAKÜLTESİ
ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMÜ
TEZ 400 LİSANS BİTİRME ÇALIŞMASI
“ŞAVŞAT KENTİNİN YAVAŞ ŞEHİR KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ VE
PLANLANMA ÖNERİLERİNİN TANIMLANMASI”
Hazırlayan: Ebru Kök
Mayıs, 2017
Trabzon
2. 2
T.C.
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
MİMARLIK FAKÜLTESİ
ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMÜ
TEZ 400 LİSANS BİTİRME ÇALIŞMASI
“ŞAVŞAT KENTİNİN YAVAŞ ŞEHİR KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ VE
PLANLANMA ÖNERİLERİNİN TANIMLANMASI”
Hazırlayan: 265965 Ebru Kök
Danışman: Doç.Dr. Aygün Erdoğan
Mayıs, 2017
Trabzon
3. 3
ÖNSÖZ
“Şavşat Kentinin Yavaş Şehir Kapsamında Değerlendirilmesi ve Planlanma Önerilerinin
Tanımlanması” adlı bu çalışma Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge
Planlama Lisans Programında hazırlanmıştır.
Tez çalışmam sırasında destek ve yardımlarını esirgemeyen, özellikle sistematik ve düzenli
çalışmak adına çok şey öğrendiğim danışman hocam Doç. Dr. Aygün ERDOĞAN’a, lisans boyunca
farklı hassasiyetler ve çalışma yöntemleri kazanmamı sağlayan değerli hocalarım Öğr. Gör. Gökhan
Hüseyin ERKAN, Öğr. Gör. Dr. Nilgün KİPER, Doç. Dr. Yelda AYDIN TÜRK, Arş. Gör. Pelin
TATLI ve bölüm başkanımız Doç. Dr. Cenap SANCAR’a teşekkürlerimi sunarım.
Lisans dönemi boyunca destek ve yardımlarını esirgemeyen Tahir Batuhan BULGURLULAR,
her zaman fikirlerini ve desteğini aldığım değerli arkadaşım Merve GÜNEŞ ve maddi manevi her
zaman yanımda olan aileme teşekkürlerimi sunarım.
Ebru KÖK
Mayıs, 2017
4. 4
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ ............................................................................................................................................8
1.1. Amaç ve Kapsam....................................................................................................................8
2. YAVAŞ ŞEHİR...........................................................................................................................10
2.1. Tanım ve Üyelik Süreci ........................................................................................................10
2.2. Amaç ve Hedefleri ile Genel İlkeler ve Politikalar ..............................................................10
2.3. Dünya ve Türkiye’de Yavaş Şehir .......................................................................................11
2.4. Yavaş Şehir Değerlendirmesi...............................................................................................16
2.4. Şavşat’ın Yavaş Şehir Olması ..............................................................................................17
3. KENTİN YAVAŞ ŞEHİR KRİTERLERİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ............18
3.1. Çalışma Alanı ......................................................................................................................18
3.2. Çevre Politikaları .................................................................................................................20
3.2.1. Teknik Altyapı...............................................................................................................20
3.2.2. Yenilenebilir Enerji .......................................................................................................20
3.2.3. Kirlilik ve Gürültü.........................................................................................................22
3.3. Altyapı Politikaları...............................................................................................................23
3.3.1. Ulaşım ............................................................................................................................24
3.4. Kentsel Yaşam Kalitesi Politikaları .....................................................................................25
3.4.1. Arazi Kullanımı .............................................................................................................26
3.4.2. Yerel Ürünler ve Kent Değerleri...................................................................................28
3.4.3. Ticaret ve Konaklama ...................................................................................................31
3.5. Tarımsal, Turistik, Esnaf Ve Sanatkarlara Dair Politikalar ..............................................32
3.6. Misafirperverlik, Farkındalık ve Eğitim için Planlar .........................................................32
3.7. Sosyal Uyum .........................................................................................................................32
3.7.1. Ekonomik veriler...........................................................................................................32
3.7.2. Kente yönelik projeler ...................................................................................................33
3.7.3. Nüfus..............................................................................................................................34
4. SORUN VE POTANSİYELLER................................................................................................37
4.1. Sorunlar................................................................................................................................37
5. 5
4.2. Potansiyeller .........................................................................................................................38
5. YÜRÜRLÜKTEKİ UYGULAMA İMAR PLANININ DEĞERLENDİRİLMESİ ...................39
5.1. Uygulama İmar Planı İle Mevcut Durumun Karşılaştırılması ...........................................39
5.2. Uygulama İmar Planının Yavaş Şehir Kapsamında İncelenmesi .......................................40
6. PLANLAMA ÖNERİLERİ ........................................................................................................41
6.1. Üst ölçek politikalar .............................................................................................................41
6.2. Planlama Önerileri...............................................................................................................42
7. SONUÇ........................................................................................................................................42
8. KAYNAKCA...............................................................................................................................43
9. EKLER........................................................................................................................................44
6. 6
Tablolar
Tablo 1:Dünyadaki yavaş şehirler (Korkut, 2016: 1417)...............................................................12
Tablo 2: Ülkemizdeki yavaş şehirler ve özellikleri (Korkut, 2016: 1421)......................................15
Tablo 3: Mevcut arazi kullanımı alanları (ha)...............................................................................27
Tablo 4: İlçe merkezindeki eğitim tesisleri ve bilgileri (https://savsat.meb.gov.tr/)......................27
Tablo 5: 1965-2016 Yılları Arası Artvin ve Şavşat Nüfus Değişimi (TÜİK GNS ve ADNKS
verileri)............................................................................................................................................34
Tablo 6: Şavşat İlçesi Son 10 Yıllık Nüfus Değişimi (TÜİK ADNKS, 2016) .................................35
Tablo 7: Kriter kodları ile sorunlar ...............................................................................................37
Tablo 8: Kriter kodları ile potansiyeller ........................................................................................38
Şekiller
Şekil 1: Amalfinin panaromik görüntüsü (Wikipedia) 13
Şekil 2: Bra kentinden bir görüntü (http://cheese.slowfood.com/...) 14
Şekil 3: Artvin ili bölge içerisindeki yeri (2017) 18
Şekil 4: Şavşat ilçesi ildeki yeri (2017) 19
Şekil 5: Çalışma alanı (2017) 19
Şekil 6: Katı atık bertaraf tesisi konumu 20
Şekil 7: Rüzgar hızı haritası (http://www.enerjiatlasi.com/gunes-enerjisi-haritasi/artvin) 21
Şekil 8: Rüzgar hızı haritası (http://www.enerjiatlasi.com/gunes-enerjisi-haritasi/artvin) 21
Şekil 9: Kirlilik ve gürültü sorunları 23
Şekil 10: Ulaşım kademelenmesi ve ulaşıma dair veriler 25
Şekil 11: Arazi kullanım durumu 26
Şekil 12: Ahşap işlemeciliği örnekleri ( http://www.artvinliyiz.net) 29
Şekil 13: Kilim dokumacılığı örnekleri (Demirtaş, 2012) 29
Şekil 14: Karagöl ve Arsiyan Yaylası 29
Şekil 15: Balık gölü ve Tibet Kilisesi 30
Şekil 16: Geleneksel mimari örneği 30
Şekil 17: Harap veya onarım gerektiren tescilli yapılar (Arazi Çalışması) 31
Şekil 18: Tarım ve hayvancılık tesisi konumu 33
Şekil 19: Turizm tesisleri konumu 34
Şekil 20: Küçük sanayi sitesi konumu 34
Şekil 21: Şavşat İlçesi Son 10 Yıllık Nüfus Değişimi (TÜİK ADNKS, 2016) 35
Şekil 22: Şavşat İlçe Merkezi Son 10 Yıllık Nüfus Değişimi (TÜİK ADNKS, 2016) 36
7. 7
Şekil 23: Şavşat İlçe Merkezi 1965-2016 Nüfus Değişimi (TÜİK GNS ve ADNKS verileri) 36
Şekil 24: Uygulama imar planı ile mevcut durumun karşılaştırılması 39
Şekil 25: Uygulama imar planının yavaş şehir kapsamında incelenmesi 40
Şekil 26: Planlama önerileri 42
Ekler
EK 1: ÇEVRE POLİTİKALARI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME.........................................44
EK 2: ALTYAPI POLİTİKALARI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME.....................................45
EK 3: KENTSEL YAŞAM KALİTESİ POLİTİKALARI KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME
.........................................................................................................................................................46
EK 4: TARIMSAL, TURİSTİK, ESNAF VE SANATKÂRLARA DAİR POLİTİKALAR
KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME ...........................................................................................47
EK 5: MİSAFİRPERVERLİK, FARKINDALIK VE EĞİTİM İÇİN PLANLAR KAPSAMINDA
DEĞERLENDİRME ......................................................................................................................48
EK 6: SOSYAL UYUM KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME ...................................................49
EK 7: 1.PAFTA YAVAŞ KENT TANIM, AMAÇLARI İLE YAVAŞ KENT KRİTERLERİNİN
MEVCUT DURUM DEĞERLENDİRMESİ .................................................................................50
EK 8: PAFTA 2 YAVAŞ KENT KRİTERLERİ ANA BAŞLIKLARI KAPSAMINDA SORUN
VE POTANSİYELLERİN GÖSTERİMİ ......................................................................................51
EK 9: 3.PAFTA MEVCUT İLE PLAN KARŞILAŞTIRILMASI, PLANIN
DEĞERLENDİRİLMESİ VE PLANLAMA ÖNERİLERİ...........................................................52
8. 8
1. GİRİŞ
Kentlerin küreselleşmesine ve tüketim odaklı olmasına tepki olarak ortaya çıkan yavaş şehir
hareketi; kentlilerin hızlı yaşam içerisinde çevrelerinin farkında olmadıkları, birbirleri ile iletişim
kurmadıkları ve yaşadıkları çevreyi yeterince tanımadıkları gibi eleştiriler ortaya koymaktadır (Olgun,
2016).
“Yaşamın kolay olduğu kentler” sloganı ile yola çıkan bu hareket; insanların birbirleri ile iletişim
kurabildikleri, sosyalleştikleri, doğasına, kültürüne ve el sanatlarına sahip çıkan, yenilenebilir enerji
kaynaklarının kullanıldığı, teknolojinin kolaylıklarından yararlanıldığı sürdürülebilir bir kentin
alternatif olabileceğini savunmaktadır.
Çalışma Artvin İli, Şavşat İlçesi merkezinin yavaş kent ilkeleri doğrultusunda değerlendirilmesi
ve planlama önerilerinin geliştirilmesini kapsamaktadır. Çalışma konusu; 2015 yılında yavaş şehir ilan
edilen Şavşat’ın, yavaş kent kriterlerinin kente etkilerinin neler olacağının tartışılması ve bu ilkelerin
kente en doğru biçimde nasıl uygulanabileceği ve yavaş şehrin nasıl sürdürülebileceği sorularından
hareketle seçilmiştir.
Çalışmada yavaş şehrin kapsamı ve gereklilikleri, amaçları, genel hedefleri açıklanmış; yavaş
şehir kriterlerinin mevcut durumları ile sorun ve potansiyelleri gösterilmiş, mevcut imar planı ile mevcut
durum karşılaştırılmış, mevcut uygulama imar planı bu kriterlere göre değerlendirilmiş ve bu plan
üzerinden plan önerileri hazırlanmıştır.
1.1. Amaç ve Kapsam
Çalışma ile yavaş şehir ilan edilen Şavşat’ın, bu ünvan bağlamında değerlendirilerek planlanması
amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda, Şavşat yerleşiminin yavaş kent özelliklerinin ortaya konması ve bu
özelliklerin sürdürülebilmesi bakımından gerekli politikalar ve plan önerileri belirlenmesi
hedeflenmiştir.
Çalışmanın ana hareket noktasını yavaş kent kriterleri oluşturmaktadır. Kriterlerin çalışma alanı
kapsamında ne derece sağlandığı, kriterler açısından sorun ve potansiyel oluşturan konuların neler
olduğu ortaya konmuştur. Mevcut durum, mevcut uygulama imar planı değerlendirilmesi, sorun ve
potansiyellerin belirlenmesi gibi her türlü çalışma yavaş şehir ilke ve kriterleri esas alınarak
hazırlanmıştır.
Yavaş şehir bağlamında ilçe geneli ve kent merkezine yönelik çalışmalar yapılmış, kent merkezi
çekirdeğinde planlama önerileri belirlenmiştir. Çalışma kapsamı altı başlıkta toplanan yavaş şehir
kriterleri ekseninde gerçekleştirilmiştir. Yapılan her türlü çalışmada bu politikalar dikkate alınmıştır.
9. 9
Yavaş şehir kriterlerinin ana konu başlıkları aşağıdaki gibidir (Şavşat Belediyesi Raporu,
2014):
1. Çevre Politikaları
2. Altyapı Politikaları
3. Kentsel Yaşam Kalitesi Politikaları
4. Tarımsal, Turistik, Esnaf ve Sanatkârlara Dair Politikalar
5. Misafirperverlik, Farkındalık ve Eğitim İçin Planlar
6. Sosyal Uyum
Çalışma alanı Artvin ili Şavşat ilçesidir. Şavşat ilçe merkezi üç mahalle ve merkeze bağlı 61
köyden oluşmaktadır. İlçe merkezi, bağlı bulunduğu köyler için hizmet merkezi konumundadır. Çalışma
alanı olan ilçe merkezi yaklaşık 725 ha, mevcut yerleşik alan 76 ha’dır. Şavşat ilçesi 17.144 nüfusa
sahiptir, bu nüfusun 6601’ü ilçe merkezinde yaşamaktadır (TÜİK ADNKS, 2016).
10. 10
2. YAVAŞ ŞEHİR
2.1. Tanım ve Üyelik Süreci
“İtalyanca “Citta”, İngilizce “Slow” kelimelerinin bir araya getirilmesiyle olusan Cittaslow, 1999
yılında İtalya Toskana’nın küçük bir kasabası olan Greve'de ortaya çıkmıştır” (Sırım, 2012:120;
Şahinkaya, 2010:1; Ergüven, 2011:203; Baldemir vd., 2013: 31 içinde Üstün Topal vd, 2016:1415).
“Birliğin Ulusal ve Uluslararası merkezi Orvieto’dur. Yavaş Şehir olarak tanımlanmak istenen şehirlerin
değerlendirilmesi bu merkez tarafından yapılmaktadır” (Keskin, 2012:89 içinde Üstün Topal vd,
2016:1415).
“Yavaş şehir akımının başlangıç noktası “hızlı yemek” e karşı olan “yavaş yemek” hareketidir.
Bu hareket; tehdit altındaki yiyeceklerin korunması ve kültürel çeşitliliğe yaptığı vurgu ile hızlı yemek
kavramına karşı çıkmaktadır” (Acuner, 2015). Sonrasında bu akımın şehirlere uygulanabileceği
düşünülerek kapsamı arttırılmş ve Yavaş Şehir akımı oluşmuştur.
“Cittaslow kısaca, küreselleşmenin şehirlerin dokusunu, sakinlerini ve yaşam tarzını
standartlaştırmasını ve yerel özellikleri ortadan kaldırmasını engellemek için Slow Food hareketinden
ortaya çıkmış bir kentler birliğidir” (Knox ve Mayer 2009: 43 içinde Ergüven, 2011: 204).
Cittaslow ağına katılmak isteyen kentlerin belediyeleri ülkelerindeki Koordinasyon Komitesine
talep başvurusu gönderir. Bu başvuruda kentin özellikleri, ağa katılmak isteme sebepleri, şehrin
kriterlerle ilgili durumları ve kriterlere yönelik proje ve planları yer alır (Acuner, 2015) Kriterlerin
%50’si ve üzerini yerine getirmiş kentler birliğe katılmaya hak kazanırlar. Belediyeler kriterlerle ilgili
ilerleme kaydettiklerinde kurulu çağırarak tasdik ettirirler ve üye belediyeler sürekli denetim altında
tutulur, özelliklerin yitirildiğine karar verilirse yavaş şehir ünvanı düşebilmektedir.
2.2. Amaç ve Hedefleri ile Genel İlkeler ve Politikalar
Yavaş şehrin temel ilkesi yerel kimliğin canlandırılması ve kentlerin özgünlüklerinin
korunmasıdır. Yavaş şehrin temel amaçları; “standartlığı değil çeşitliliği teşvik etmek, yerel kültür ve
gelenekleri desteklemek, daha sürdürülebilir çevreler, yerel üretim ve ürünleri desteklemek, çocuklar ve
gençler için sağlıklı çevre ve tüm çalışmalara yerel halkın katkısını sağlamaktır (OCHA, 2004:1 içinde
Olgun, 2016: 7).
Yavaş şehirler ağına başvurabilmesi için öncelikle gerekli şartlar gerekmektedir. Bu şartlar;
Nüfusun 50.000’den az olması, kentlerin geleneksel yapılarını korumuş olması, yerel ürünlerin
kullanılması ve satışının yapılması, yenilenebilir enerji kaynakları kullanılması, süpermarket ve fastfood
restoranları bulunmaması, kent dokusunun korunması ve eski yapıların restore edilmesi, el sanatlarının
11. 11
korunması, kent yaşamının kalitesinin sürdürülmesi, organik ürün üretim ve tüketiminin desteklenmesi,
konukseverlik olgusunun korunmasıdır (Cittaslow Türkiye, 2015).
Yavaş şehir kriterleri altı ana başlıkta toplanmaktadır. Kentlerin bu kriterlerin gerekliliklerine
sahip olması veya gereklerin yerine getirilmesi için çalışmalarının bulunması gerekmektedir. Ana
başlıklar şu şekildedir (Şavşat Belediyesi Raporu, 2014):
1. Çevre Politikaları (Hava ve su kalitesi, katı atıklar ve atık sular, yenilenebilir enerji konuları)
2. Altyapı Politikaları (Bisiklet ve yaya ulaşımı, eko ulaşım, toplu ulaşım, engellilere yönelik erişim
problemlerinin ortadan kaldırılması konuları)
3. Kentsel Yaşam Kalitesi Politikaları (Kentteki yeşil/açık alanlar, spor alanları, sosyo-kültürel alanlar,
yerel ürünlerin üretimi, kirleticilerin azaltılması konuları)
4. Tarımsal, Turistik, Esnaf ve Sanatkârlara Dair Politikalar (Geleneksel iş teknikleri ve zanaatlerin
korunması, yerel ürünlerin değerinin arttırılması, otel kapasitesinin arttırılması, tarımsal arazilerin
korunması konuları)
5. Misafirperverlik, Farkındalık ve Eğitim İçin Planlar (Esnaf ve halkın yavaş şehirle ve
misafirperverlikle ilgili eğitimleri, yerel yönetim ve sivil toplum örgütlerinin eğitim ve birlikleri ile
halkın katılımı konuları)
6. Sosyal Uyum (Farkı etnik kökenler ve azınlıkların entegrasyonu, engelli kişilerin entegrasyonu, çocuk
bakımının desteklenmesi ile yoksulluk, genç neslin istihdama katılımı ile politikaya katılım konuları)
2.3. Dünya ve Türkiye’de Yavaş Şehir
Yavaş şehir ağına üye olan 30 ülkede 208 kent, ülkemizde 11 kent bulunmaktadır (Cittaslow
Türkiye, 2017). Tablo 1’de ülkeler ve bulundurdukları yavaş şehirler gösterilmiştir.
13. 13
Tablo 1: Dünyadaki yavaş şehirler (Devamı)
İtalya'nın Campania bölgesinde yer alan ve Cerreto Dağı'nın eteklerinde kurulan Amalfi,
UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almaktadır. St. Antrea Katedrali ve Chiostro del Paradiso
Manastırı kentin en önemli tarihi miraslarındandır. Zeytinlikleri ve limon bahçeleri ile ünlüdür (Korkut,
2016) (Şekil 1).
Şekil 1: Amalfinin panaromik görüntüsü (Wikipedia)
14. 14
İtalya'nın Piedmonte bölgesindeki Bra kenti, özellikle tamamen organik tarım yöntemi ile
ekolojik şartlara uygun olarak üretilmiş sucuk, salam, çikolata gibi yöresel ürünleri ile ön plana
çıkmaktadır. Bunun yanı sıra kentte peynir imalathaneleri bulunmaktadır. tüm kent üzerinde lavanta ve
leylak kokusu hakimdir (Korkut, 2016) (Şekil 2).
Şekil 2: Bra kentinden bir görüntü (http://cheese.slowfood.com/...)
Ülkemizde Yavaş Şehir hareketi Seferihisar’ın 28 Kasım 2009 tarihinde Cittaslow ağına üye
olması ile başlamıştır (Baldemir vd., 2013:32). 2009 yılında Seferihisar ile başlayan bu süreç zaman
içerisinde hız kazanmış ve 2015 yılı sonunda Türkiye’de Cittaslow Ulusal Ağı kurulmuş ve yavaş şehir
sayısı 11'e ulaşmıştır (Cittaslow Türkiye, 2017). Ülkemizdeki yavaş şehirler ve belirgin özellikleri Tablo
2’de gösterilmiştir.
16. 16
Tablo 2: Ülkemizdeki yavaş şehirler ve özellikleri (Devamı)
2.4. Yavaş Şehir Değerlendirmesi
Küçük kentlerin kültür, ekonomi, barınma, teknoloji, ortak sorumluluk, çevre koruma
gibi konularda gelişmesi; nüfus artışı ve farklı iş olanaklarının doğması; yerel kimliğin
canlanması ve turizm olanaklarının artması yavaş kentin olumlu yanlarını oluşturmaktadır
(Olgun, 2016:24).
17. 17
Akımın etkisi ile gerekli tesislerin yapılmasından doğan betonarme yapılaşmanın artması
ile yeşil alanların tahrip olması; kentlerin gelişimin istenenden fazla artması ile yavaş şehir
özelliğini kaybedebileceği yavaş kente getirilen eleştirileri oluşturmaktadır (Olgun, 2016:26).
2.4. Şavşat’ın Yavaş Şehir Olması
Şavşat 2015 yılında Türkiye’nin 10. ve Doğu Karadeniz Bölgesi’nin 2. Yavaş şehri
olmuştur. Şavşat’ın kültürü ve özgünlüğünü korumuş olması, doğal ve tarihi değerleri, yerel
ürünleri ve iş sanatları bulundurması, hava ve su kalitesinin yüksek olması gibi özellikleri
nedeniyle yavaş şehir olmuştur. Yavaş şehrin bahsedilen olumlu yönleri neticesinde; şehrin
özgün özellikleri ve potansiyellerinin korunabilmesi ve bu özelliklerin şehre fayda sağlayarak
şehir ekonomisine katkıda bulunacak olması, kent sakinleri ve ziyaretçiler için yaşam kalitesini
arttıracak olması nedenleriyle kentte yerel kalkınma söz konusu olacaktır (Yalçın, 2013:34).
18. 18
3. KENTİN YAVAŞ ŞEHİR KRİTERLERİ BAKIMINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Bu bölümün aşağıdaki kısımlarında, Şavşat belediyesinin koordinasyon komitesine sunmuş
olduğu belgeden ve mevcut duruma yönelik analizlerinden faydalanılarak tablolar oluşturulmuştur.
Tabloların öncesinde ana başlıkla ilgili bilgi ve analizler gösterilmiş, sonrasında ise ana başlık ve
altındaki kriterlerin mevcut durumları ile sorun ve potansiyelleri açıklanmıştır.
3.1. Çalışma Alanı
Şavşat ilçesinin bağlı olduğu Artvin ili Türkiye’nin düzey iki bölgelerine göre TR90 bölgesinin
en doğusunda yer almaktadır.
Şekil 3: Artvin ili bölge içerisindeki yeri (2017)
Artvin doğuda Ardahan, batıda Rize, kuzeyde Batum, güneyde Erzurum illeri ile komşudur.
Şavşat, Artvin’in en doğusundaki ilçesidir. Şavşat, Artvin’in en doğusundaki ilçesidir. İlçenin Artvin il
merkezine uzaklığı 71 km’dir. İlçenin yüzölçümü 1317 km2‘dir.
19. 19
Şekil 4: Şavşat ilçesi ildeki yeri (2017)
Çalışma alanı Artvin Şavşat ilçe merkezinin tamamını kapsamaktadır. İlçe merkezinde 3
mahalle ve merkeze bağlı 61 köy bulunmaktadır. Şavşat ilçesi 17.144 nüfusa sahiptir, bu nüfusun 6601’ü
ilçe merkezinde yaşamaktadır(TÜİK ADNKS, 2016). Çalışma alanı olan ilçe merkezi yaklaşık 725 ha,
mevcut yerleşik alan 76 ha’dır.
,
Şekil 5: Çalışma alanı (2017)
20. 20
3.2. Çevre Politikaları
Bu başlıktaki kriterler hava ve su kalitesi, katı atıklar ve atık sular, yenilenebilir enerji
konularıyla ilgilidir. Kriterlere göre çevre politikaları başlığı üç alt başlığa ayrılmıştır. İlgili matris EK
1’dedir.
3.2.1. Teknik Altyapı
Kentte kanalizasyon ve içme suyu alt yapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır. Atık su arıtma tesisi
ise bulunmamaktadır (Şavşat Belediyesi, 2014).
Katı atıkların bertaraf edilmesi amacıyla ÇOKAB (Çoruh Havzası Kalkınma Birliği)’ne üye
olunmuş olup, Erzurum ili Oltu-Olur ilçesi sınırında oluşturulmakta olan bertaraf tesisinin yapımı
sürmektedir (AB Yatırımları Dairesi Başkanlığı, 2013).
Şekil 6: Katı atık bertaraf tesisi konumu
3.2.2. Yenilenebilir Enerji
“Yenilebilir enerji kaynakları, miktarlarının sınırlı olmaması, çevreye daha az zarar vermeleri ve güvenli
olmaları nedeniyle fosil yakıtlardan daha avantajlıdırlar” (Mutlu, 2002: 66 içinde Çukurçayır ve
Sağır:259).
Kentte güneş enerjisinden konutlar bazında hane olarak faydalanılmaktadır. Kentte yenilenebilir
enerji olarak büyük oranda HES’lerden faydalanılmaktadır.
Rüzgâr enerji potansiyeline bakıldığında kentin rüzgar enerjisi üretimine uygun olmadığı
görülmektedir. Kentin çok verimli olmayan biçimde uygun alanları da şehir merkezine uzakta
21. 21
bulunmaktadır. Ekonomik RES yatırımı için 7 m/s veya üzerinde rüzgar hızı gerekmektedir. Ekonomik
RES yatırımı için %35 veya üzerinde kapasite faktörü gerekmektedir.
Şekil 7: Rüzgar hızı haritası (http://www.enerjiatlasi.com/gunes-enerjisi-haritasi/artvin)
Şekil 8: Rüzgar hızı haritası (http://www.enerjiatlasi.com/gunes-enerjisi-haritasi/artvin)
22. 22
Biyokütle; tükenmez bir kaynak olması, her yerde yetiştirilebilmesi, özellikle kırsal alanlar için
sosyo-ekonomik gelişmelere yardımcı olması nedeniyle uygun ve önemli bir enerji kaynağı olarak
görülmektedir (Topal ve Arslan,2008:242). Biyokütleye örnek olarak, ağaçlar, mısır, buğday gibi özel
olarak yetiştirilen bitkiler, otlar, yosunlar, evlerden atılan meyve ve sebze atıkları gibi tüm organik
çöpleri, hayvan dışkıların, gübre ve sanayi atıkları sayılabilir (Topal ve Arslan,2008:242).
Yavaş şehrin kentlerin kendi enerjilerini üretebilmesi, enerjinin sürdürülebilirliğinin sağlanması
gibi nedenlerle yenilenebilir enerji kaynaklarını desteklemesi ile sosyo-ekonomik gelişmelere getireceği
katkılar ve kırsal alanlar için uygun olmasından ötürü Şavşat kenti için biyokütle enerjisi önerilmektedir.
3.2.3. Kirlilik ve Gürültü
Kirlilik ve gürültü oluşturan şehir içi ulaşım aksı (Cumhuriyet cd) ile küçük sanayi dükkânları
gösterilmiştir. 2014 tarihli halihazır harita üzerinde yapılan yapı kullanımları haritası altlık olarak
kullanılmıştır.
23. 23
Şekil 9: Kirlilik ve gürültü sorunları
3.3. Altyapı Politikaları
Bu başlıktaki kriterler bisiklet ve yaya ulaşımı, eko ulaşım, toplu ulaşım gibi konularla ilgilidir,
ulaşım başlığında kriterlere ilişkin bilgiler verilmiştir. İlgili matris EK 2’dedir.
24. 24
3.3.1. Ulaşım
Kentte bisiklet ve yaya yolu olmadığı görülmektedir. Toplu ulaşım olarak yalnızca dolmuşlar
bulunmakta olup dolmuş güzergâhı gösterilmiştir.
Taşıtların yoğun olarak kullandığı ulaşım hattı aynı zamanda Artvin-Ardahan bağlantısı olduğundan
trafik tıkanıklığı ve gürültünün giderilmesini sağlayacak çevre yolunun yapımı sürmektedir.
Minibüsçüler kooperatifine kayıtlı bulunan köylerden gelen 95 araç, Artvin-Şavşat arası taşıma yapan
ise 40 araç bulunmaktadır (Şavşat Şöförler ve Minibüscüler Odası). Bu araçların park alanları
gösterilmiştir.
25. 25
Şekil 10: Ulaşım kademelenmesi ve ulaşıma dair veriler
3.4. Kentsel Yaşam Kalitesi Politikaları
Bu başlıkta kentteki yeşil/açık alanlar, spor alanları, sosyo-kültürel alanlar, yerel ürünlerin
üretimi, kirleticilerin azaltılması gibi konular yer almaktadır. İlgili matris EK 3’tedir.
26. 26
3.4.1. Arazi Kullanımı
Kentin yapılı çevreye yönelik arazi kullanım durumu bu başlıkta incelenmiştir. Aşağıda
donatıların toplam alanları ve arazi kullanımı mevcut durumu gösterilmiştir. Daha sonra yavaş kent için
önemli arazi kullanımları açıklanmıştır. Harita, halihazır üzerinden yapılan arazi çalışması ile
oluşturulmuştur.
Şekil 11: Arazi kullanım durumu
27. 27
ARAZİ KULLANIMI
MEVCUT ALAN
(ha)
YERLEŞİK ALAN 76 ha
İDARİ TESİS 1.6 ha
AKTİF YEŞİL ALAN 0.3 ha
LİSE ALANI 0.3 ha
İLKOKUL-ORTAOKUL
ALANI
0.8 ha
ANAOKULU 0.15 ha
SAĞLIK TESİSİ 0.6 ha
DİNİ TESİS 0.2 ha
SOSYAL-KÜLTÜREL ALAN 0.8 ha
Tablo 3: Mevcut arazi kullanımı alanları (ha)
3.4.1.1. Eğitim Tesisleri
Kentte 2 anaokulu, 2 ilkokul, 2 ortaokul, 1 lise, 1 meslek yüksekokulu bulunmaktadır. Okullara dair
bilgiler aşağıdaki gibidir.
KURUM DERSLİK
SAYISI
ÖĞRENCİ
SAYISI
ÖĞRETMEN
SAYISI
ALAN
Şavşat Anaokulu 4 80 3 1200 m2
Atatürk İlkokulu-Ortaokulu 20 401 23 6000 m2
Ahmet Fevzi İlkokulu-Ortaokulu 5 110 12 2200 m2
Şavşat Anadolu Lisesi 12 283 15 3000 m2
Tablo 4: İlçe merkezindeki eğitim tesisleri ve bilgileri (https://savsat.meb.gov.tr/)
Şavşat Meslek Yüksekokulu ise 5000 m2 alana kuruludur. Okulda sağlık bakım hizmetleri
bölümü yaşlı bakımı programı, ormancılık bölümü ormancılık ve orman ürünleri programı ve otel,
lokanta ve ikram hizmetleri bölümü turizm ve otel işletmeciliği programları bulunmaktadır.
Mevcutta sağlık bakım hizmetleri bölümü yaşlı bakımı programı bölümü açılmış ve öğretime
başlamıştır.
3.4.1.2 Sağlık Tesisleri
1 adet Aile Sağlığı Merkezi ve 1 Toplum Sağlığı Merkezinde 20 sağlık görevlisi olmak üzere
toplam 27 kişi çalışmaktadır. Beraber bulunan bu kurumların alanı 1600 m2 dir.
28. 28
Şavşat Devlet Hastanesi’nde 16’sı hekim, 60’ı sağlık görevlisi olmak üzere 114 kişi
çalışmaktadır. Hastane alanı 4000 m2 dir.
Aile sağlığı merkezi kent merkezinde olup yaya olarak ulaşılabilmektedir, hastaneye ise
toplu taşıma kullanarak ulaşılabilmektedir.
3.4.1.3. Sosyal-Kültürel Tesisler
Kentte 5 öğrenci yurdu, 1 kütüphane, 2 Halk Eğitim Merkezi bulunmaktadır. Toplam
alanları 8400 m2’dir. Halk eğitim merkezlerinde kilim dokumacılığı ve el işlerine yönelik
kurslar verilmektedir.
3.4.1.4. İdari Tesisler ve Dini Tesisler
Kentte 1 araç parkı ve 2 itfaiyeye ait olmak üzere 3 belediye hizmet alanı bulunmaktadır.
İl Özel İdaresi, Sosyal Güvelik Kurumu, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Jandarma Genel
Komutanlığı, İlçe Emniyet Müdürlüğü, İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Orman İşletme
Müdürlüğü, Kaymakamlık, Belediye ilçedeki idari kurumlardır.
Belediye hizmet alanları ve idari kurumların alanları toplamı 16300 m2’dir.
Kentte 6 adet cami bulunmaktadır. Camilerin alanı genellikle 200-400 m2 arasındadır. Toplam
dini tesis alanı 2000 m2’ dir.
3.4.1.6. Spor ve Park Alanları
Kentte spor alanları 2 adet halısahadır. 1 adet kapalı spor salonu inşaatı sürmektedir.1 seyir
tepesi ve 2 park kentteki aktif yeşil alanlardır. Bu alanlar toplamı 3000 m2’dir. Mevcut nüfus
gereksinimi 7ha olduğundan yeşil alanların oldukça az olduğu görülmektedir.
3.4.2. Yerel Ürünler ve Kent Değerleri
Kente ait geleneksel zanaat olarak kilim dokumacılığı ve ahşap işlemeciliği bulunmaktadır. .
İlgili matris EK 4’tedir.
29. 29
Şekil 12: Ahşap işlemeciliği örnekleri ( http://www.artvinliyiz.net)
Şekil 13: Kilim dokumacılığı örnekleri (Demirtaş, 2012)
Kentte yoğun bulunan ve kente özgü ıhlamur, elma, armut, kızılcık, kuşburnu, ısırgan otu,
böğürtlen gibi ağaç ve bitkiler bulunmaktadır. Kentte gıda ürünleri olarak meyve kuruları, pestil, bal,
pekmez, korava, süt ürünleri ve yufka ürünleri bulunmaktadır. Kentin yemekleri, gölleri, doğası, tarihi
yapıları turistik değerleri oluşturmaktadır (http://savsat.bel.tr/).
Şekil 14: Karagöl ve Arsiyan Yaylası
30. 30
Şekil 15: Balık gölü ve Tibet Kilisesi
Kentte özellikle kırsalda geleneksel mimari örnekleri bulunmaktadır. Ahşap ve geçmeli olarak
yapılan konutlarda merek, ahır gibi eklentiler bulunmakta, balkonunda köşk adı verilen kısım
bulunmaktadır.
Şekil 16: Geleneksel mimari örneği
Kentin köylerinde yaz kış festivaller düzenlenmektedir. Meşeli köyü karagöl festivali, Sahara
pancarcı festivali, Satave gevrek festivali, Veliköy karakucak güreşleri, Marioba yayla yürüyüşü şenliği
ve Küplüce köyü dut pekmezi festvali, yöredeki festival ve şenliklerdir.
Kent merkezine tescilli yapılar bulunmakta olup bu yapılar harap veya onarım
gerektiren yapılardır (Şekil 17).
31. 31
Şekil 17: Harap veya onarım gerektiren tescilli yapılar (Arazi Çalışması)
3.4.3. Ticaret ve Konaklama
Kentte ticaret yapılarının çok az olduğu görülmektedir. Genellikle konut altı ticaret olarak
bulunan ticaretler zemin katlarda bulunmakta, bodrum katların da depo olarak kullanıldığı
görülmektedir.
Şavşat Esnaf ve Sanatkârlar Odası raporuna göre kentte 362 iş yeri bulunmaktadır. Bu
işyerlerinden 75’ini büfe, market, bakkal gibi işyerleri; 52 adedini yeme-içme ve kafe benzeri iş yerleri
oluşturmaktadır.
İmalatın ise konfeksiyon ve ev gereçleri ile yine ev veya bahçelere yönelik doğrama
atölyelerinde yoğunlaştığı görülmektedir.
Kente özgü ahşap eşya imalatı ve halı kilim dokumacılığına yönelik yalnızca iki iş yeri olduğu
görülmektedir. Bir adet de yerel ürünlerin satıldığı mekân bulunmaktadır.
32. 32
Kent merkezinde yalnızca bir adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Zemin katı ticaret olarak
kullanılan bazı yapıların üst katında kiralık odalar bulunmaktadır. Konaklama tesisleri genellikle ilçe
merkezinde yakın bulunan köylerde bulunmaktadır.
3.5. Tarımsal, Turistik, Esnaf Ve Sanatkarlara Dair Politikalar
Geleneksel iş teknikleri ve zanaatlerin korunması, yerel ürünlerin değerinin arttırılması, otel
kapasitesinin arttırılması, tarımsal arazilerin korunması gibi konular bu başlığın konusudur. İlgili matris
EK 4’tedir.
3.6. Misafirperverlik, Farkındalık ve Eğitim için Planlar
Esnaf ve halkın yavaş şehirle ve misafirperverlikle ilgili eğitimleri, yerel yönetim ve sivil toplum
örgütlerinin eğitim ve birlikleri ile halkın katılımı ile ilgili konular bu başlığın konularıdır.
Ayrıca turistlerin gezinti yaparak yerel lezzetleri tadabileceği ve yereli deneyimleyebileceği
yavaş güzergahların oluşturulması da başlıktaki önemli bir konudur. İlgili matris EK 5’tedir.
3.7. Sosyal Uyum
Farkı etnik kökenler ve azınlıkların entegrasyonu, engelli kişilerin entegrasyonu, çocuk
bakımının desteklenmesi ile yoksulluk, genç neslin istihdama katılımı ile politikaya katılım bu başlığın
konularıdır. İlgili matris EK 6’dadır.
3.7.1. Ekonomik veriler
Kentteki temel sektör hizmet sektörüdür. Tarım alanları sınırlı olduğundan ve kentte özelleşmiş
bir sanayi sektörü olmadığından hizmet sektörü istihdamı sağlamakta yetersiz kalmaktadır. Kentin kırsal
alanlar ile ilişkisi nedeni ile kent üreten bir mekan yerine kırsalın ihtiyaçlarını karşılayan bir hizmet
merkezi konumundadır.
Kente özgü ahşap işçiliği, halı-kilim dokumacılığı gibi üretim biçimlerinin değerlendirilerek
kullanılabileceği atölyeler veya bu üretim biçimleri ile ilişkili sanayi kolları kent için önem taşımaktadır.
Kırsalda veya kentte üretilen ürünlerin satışının yapılabilmesi de kente hem istihdam sağlayacak
hem de kentin kültürünün yok olmasını önleyebilecektir.
33. 33
Sosyal Güvenlik Kurumu’na kayıtlı kamuda 336 özelde 793 kişi olmak üzere toplam 1129
çalışan bulunmaktadır.
3.7.2. Kente yönelik projeler
Artvin İl Özel İdaresinden alınan verilere göre Şavşat kent merkezi yakınlarındaki köylerde
konumlanan; tarım ve hayvancılık tesisi, turizm tesisleri ve küçük sanayi sitesi bulunmaktadır. Bu
projelerin planları çizilmiş olup yapımına başlanacaktır. Bu projeler sosyal uyum başlığı içerisindeki
gençlerin istihdam durumu kriterine olumlu etki yapacaktır. Projelerin raporlarından alınmış olan
tesislerin konumları Şekil 18, Şekil 19 ve Şekil 20’de gösterilmiştir.
Şekil 18: Tarım ve hayvancılık tesisi konumu
34. 34
Şekil 19: Turizm tesisleri konumu
Şekil 20: Küçük sanayi sitesi konumu
3.7.3. Nüfus
Şavşat ilçesinin bağlı bulunduğu Artvin ili 2016 nüfusu 168.068, Şavşat ilçesi nüfusu ise
17144’dür. Özellikle 2000 yılından sonra nüfusların paralel biçimde düşüş gösterdiği görülmektedir.
Yıllar 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2007 2012 2016
Artvin 210.065 225.869 228.026 228.997 226.338 212.833 191.934 168.092 167.082 168.068
Şavşat 48917 48453 45690 45179 38427 33315 25624 18780 17660 17144
Tablo 5: 1965-2016 Yılları Arası Artvin ve Şavşat Nüfus Değişimi (TÜİK GNS ve ADNKS verileri)
35. 35
Şavşat ilçesinin son on yıllık nüfus değişimi aşağıdaki gibidir. Nüfusun kent bölümü çalışma
alanının nüfusunu göstermektedir. On yıl içerisinde kent nüfusunun 1000 kişi azaldığı görülmektedir.
YIL TOPLAM KENT KIR
2007 18780 7652 11128
2008 18240 6942 11298
2009 18058 6666 11392
2010 17866 6540 11326
2011 17929 6518 11411
2012 17660 6753 10907
2013 17507 6588 10919
2014 19024 10312 8712
2015 17524 6890 10634
2016 17144 6601 10543
Tablo 6: Şavşat İlçesi Son 10 Yıllık Nüfus Değişimi (TÜİK ADNKS, 2016)
Şekil 21: Şavşat İlçesi Son 10 Yıllık Nüfus Değişimi (TÜİK ADNKS, 2016)
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
18000
20000
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
ŞAVŞAT SON 10 YILLIK NÜFUS DEĞİŞİMİ
TOPLAM KENT KIR
36. 36
Şekil 22: Şavşat İlçe Merkezi Son 10 Yıllık Nüfus Değişimi (TÜİK ADNKS, 2016)
Şavşat ilçesinin 1965-2016 yılları arasındaki nüfus değişimi ve kır kent nüfusunun oranlarına
bakıldığında kır nüfusunun sürekli düşmesine rağmen her dönemde kent nüfusundan fazla olduğu
görülmektedir.
Şekil 23: Şavşat İlçe Merkezi 1965-2016 Nüfus Değişimi (TÜİK GNS ve ADNKS verileri)
Şavşat ilçe nüfuslarının 1965-2016 dönemi nüfus değişimi ve son on yıllık nüfuslarına
bakıldığında nüfusun maksimum 18.000’e ulaştığı görülmektedir. Yavaş kent kriterlerine göre
maksimum nüfus olarak belirlenmiş 50.000 nüfusun aşılma tehlikesinin olmadığı
görülmektedir. Kente getirilen yatırımlar ile mevcut nüfusun istihdamı artacağından nüfusun
azalma eğilimi yerine mevcut durumunu sürdürmesi beklenebilir.
7652
6942 6666 6540 6518 6753 6588
10312
6890 6601
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
ŞAVŞAT KENT MERKEZİ SON 10 YILIN NÜFUS DEĞİŞİMİ
KENT
2301
3376 3078
4015
4961 4850
7203
7652
6753 6601
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
YILLAR
ŞAVŞAT KENT MERKEZİ NÜFUS DEĞİŞİMİ
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1997 2007 2012 2016
37. 37
4. SORUN VE POTANSİYELLER
Kriterlerin değerlendirilmiş olduğu tablolardan yola çıkarak sorun ve potansiyeller
belirlenmiştir. Sorun ve potansiyeller ilgili kriterlerin kodları ile ilişkilendirilmiştir. Kriterlerin
ana başlıkları çerçevesinde sorun ve potansiyeller gösterilmiştir.
4.1. Sorunlar
Sorunlar incelendiğinde yeşil alan ve spor alanları eksikliği, bisiklet ve yaya yollarının
yetersizliği, geleneksel işçilik ve ürünlerin yeterince teşvik edilmediği görülmektedir (Tablo 7).
Kriter Kodu Sorunlar
Ç1 Hava temizliği ölçümü yapılmamış olması
Ç9 Kent içi yoldaki trafik ve gürültü problemi
Ç8 Yenilebilir enerji kaynaklarından yalnızca hes’lerden faydalanılması
Ç4-Ç6 Katı atık bertaraf tesisi ve atık su arıtma tesisi bulunmaması
A1 Topoğrafyanın kısıtlayıcı etkisi
A1 Bisiklet ve yaya yolları eksikliği
A4 Otopark yetersizliğinin ulaşımı kısıtlaması
T8 Kent merkezinde konaklamanın yetersizliği
T2-T3-T7
K14
Yerel ürün üretimi ve ticarileşmesinin yetesizliği
K12 Aktif yeşil alan ve spor alanları yetersizliği
K9 Küçük sanayi dükkânlarının gürültü ve kirlilik oluşturması
K2 Yöre mimarisine uygun yapıların harap bulunması
S5 Gençlerin istihdam sorunu
S10 Kamu konut yatırımları eksikliği
Tablo 7: Kriter kodları ile sorunlar
38. 38
4.2. Potansiyeller
Kentin potansiyellerine bakıldığında kentin doğası ve kültürünün getirdiği olumlu etkiler
görülmektedir (Tablo 8).
Kriter Kodu Potansiyeller
Ç2 Kentin su kalitesinin yüksek oluşu
Ç8 Tarım ve hayvancılık yapılması nedeni ile biyokütler enerjisi potansiyeli
Ç9 Yapımı süren çevre yolunun olumlu etkileri
A4 Yaya ulaşımının yoğun olması
T4 Turistik mekânlara ulaşım problemleri bulunmaması
T7 Festival ve şenliklerin varlığı
K3 Yöreye özgü ağaç ve bitkilerin bulunması
K13 Öreye özgü gıda ürünleri bulunması
K13 Yerel zanaatlerin bulunması
K14 Yöre ürünlerinin ticarileşmesinin başlamış olması
M7 Sosyal donatıların fazlaca bulunması
S5 Meslek yüksek okulunun turizme yönelik eğitim vermesi
S5 Yapılacak kss ve turizm tesislerinin istihdama katkısı
Tablo 8: Kriter kodları ile potansiyeller
39. 39
5. YÜRÜRLÜKTEKİ UYGULAMA İMAR PLANININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Şavşat belediyesinden alınan, yürürlüğe girdiği yıl 1996 yılı olan plan incelenmiştir. Planın
raporunun bulunmadığı bilgisi alındığında erim tarihi ve projeksiyon nüfusu bilinmemektedir. Yeni plan
yapım aşamasındadır. 1996 yılının planı, yeni plan taslağına bir kısmı aktarılmış olan planın
tamamlanması ile oluşturulmuştur. Plan; arazi çalışmaları ile yapılmış olan mevcut durum ile
karşılaştırılmış ve yavaş şehir kapsamında değerlendirilmiştir.
5.1. Uygulama İmar Planı İle Mevcut Durumun Karşılaştırılması
Mevcut durum ile karşılaştırıldığında plandaki yeşil alanlar, öneri konut alanları ve yolların
tamamının uygulanmamış olduğu görülmektedir. İdari ve sosyo-kültürel donatılar ile konut altı ticaret
alanlarının büyük kısmı uygulanmıştır.
Şekil 24: Uygulama imar planı ile mevcut durumun karşılaştırılması
40. 40
5.2. Uygulama İmar Planının Yavaş Şehir Kapsamında İncelenmesi
Haritada işaretli kriterlerde mevcut duruma oranla planın yavaş şehire daha uygun olduğu
görülmüştür. Yaya yolları ve yeşil alanların mevcut duruma göre daha fazla olduğu görülmektedir. Semt
parkı alanı, çocuk bahçesi ve parklar planlanmıştır.
Şekil 25: Uygulama imar planının yavaş şehir kapsamında incelenmesi
41. 41
6. PLANLAMA ÖNERİLERİ
6.1. Üst ölçek politikalar
Yavaş şehir kriterleri ile ilgili olarak mekânsal olmayan veya çalışılan ölçeklerde gösterilemeyecek
üst ölçekli genel politikalar belirlenmiş, konu başlıklarına göre ayrılmıştır.
Çevre Politikaları
Atık su arıtma tesisi kurulması
Yenilenebilir enerji potansiyelinin araştırılması, biyokütle enerjisinin değerlendirilmesi
Biyoçeşitliliğin korunması için gerekli çalışmalar yapılması
Altyapı Politikaları
Mevcut ve yapılacak olan her türlü kamusal alanda engellilere yönelik tasarımlara yer verilmesi
Kentsel Yaşam Kalitesi Politikaları
Mevcut veya yapılacak yeşil ve açık alanlarda verimli bitkiler ve meyve ağaçlarının kullanılması
Yeşil alanlarda kullanılan beton miktarının minimum düzeyde tutulması
Her türlü kirleticinin izlenilmesi ve azaltılması
Yöre mimarisi ve sürdürülebilir mimarinin teşvik edilmesi
Yerel ürünlerin ticarileştirilmesi ve değerlerinin arttırılması
Tarımsal, Turistik, Esnaf Ve Sanatkârlara Dair Politikalar
Etiketli esnaf/sanatkâr ürünlerin korunması
Geleneksel iş tekniklerinin değerlerinin arttırılması
Yerel ve geleneksel kültürel etkinliklerin korunması
Tarım imarlı arazilerin başka amaçlarla kullanılmaması
Tarımda gdo kullanımının yasal eşiğin altında olması
Misafirperverlik, Farkındalık Ve Eğitim İçin Planlar
Esnaf ve yöre halkına yavaş şehir ve farkındalığa yönelik eğitimlerin sürdürülmesi
Önemli yönetimsel kararlara halkın katılımının sağlanması
Sosyal Uyum
Çocuk bakımının desteklenmesi
Farklı kültürlerin entegrasyonunun sağlanması
Genç neslin istihdama katılımının arttırılması
42. 42
Toplumsal ortaklıklar ve sivil toplum kuruluşlarının bulunması
6.2. Planlama Önerileri
Yavaş şehir kriterleri ve ilkeleri kapsamında tespit edilen sorun ve potansiyeller bağlamında, kriterlerin
ana başlıkları altında plan önerileri getirilmiştir. Bu öneriler kentin yavaş şehir özelliğini sürdürebilmesi
için gerekli önerileri oluşturmaktadır. Öneriler şematik olmakla birlikte üst ölçek politikalar ile
desteklenmektedir. Kente getirilen her türlü yenilikte; mevut özelliklerin tahrip edilmesi değil,
özelliklerin korunması ve yaşam kalitesinin arttırılması önem arz etmektedir.
Şekil 26: Planlama önerileri
7. SONUÇ
Kentin özgünlüğü, sahip olduğu doğal ve tarihi değerler ile kültürel özelliklerinin korunması;
bu özelliklerin değerlendirilmesi ve değerinin arttırılması ile yerel kalkınmaya sağlayacağı sosyal ve
ekonomik katkılar nedeniyle yavaş şehir olma durumu kent için olumlu bulunmuştur.
43. 43
Yavaş şehre getirilen eleştiriler bağlamında; kentin kriterlere uyum sağlamak adına aşırı
yapılaşması ve tahrip edilmesinden, kentte kirlilik oluşturabilecek her türlü etkiden uzak durulmalıdır.
Yavaş şehrin yenilikleri, teknolojiye ve iş alanlarına karşı olmadığının bilincinde olunmalıdır.
8. KAYNAKCA
AB Yatırımları Dairesi Başkanlığı (2013), T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çoruh Havzası
Kalkındırma Birliği (ÇOKAB) Katı Atık Mastır Planı
Acuner, Elif (2015), Cittaslow (Sakin Şehir) Olma Yolunda İlk Adım, 1.Baskı, Trabzon: Celepler
Yayıncılık..
Çukurçayır, M. Akif ve Sağır, Hayriye (2008) “Enerji Sorunu, Çevre ve Alternatif Enerji Kaynakları”
T.C. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, – (20), 257-278
Demirtaş, Nihal (2012), “Şavşat(Artvin) Kilimleri” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Selçuk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü El Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı El Dokumaları Ve Örgüleri
Eğitimi Bilim Dalı.
Ergüven, Mehmet Han (2011) “Cittaslow – Yaşamaya Değer Şehirlerin Uluslararası Birliği: Vize
Örneği”, Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3 (2), 201-210
Olgun, Abdurrahman (2016), “Yavaş Şehir(Cittaslow): Seferihisar Örneğiyle Ekonomik ve Mali
Yapısı” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü.
Topal, Korkut, Kiper, Tuğba (2016) “Yerel Kimliğin Kent İle Buluşması: Cittaslow-Yavaş
Şehirler”,İdil Dergisi, 5 (25), 1413-1430
Topal, Murat ve Arslan, Işıl (2008) “ Biyokütle Enerjisi ve Türkiye” VII. Ulusal Temiz Enerji
Sempozyumu” İstanbul.
Türkiye İstatistik Kurumu (2013), Seçilmiş Göstergelerle Artvin
Yalçın, Alper (2013) “Sürdürülebilir Yerel Kalkınma İçin Cittaslow Hareketi Bir Model Olabilir Mi?”,
Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 32-41
44. 44
9. EKLER
EK 1: ÇEVRE POLİTİKALARI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME
1. ÇEVRE POLİTİKALARI MEVCUT DURUM SORUNLAR POTANSİYELLER
Ç1. Hava temizliğinin yasa tarafından belirtilen parametrelerde
olduğunun belgelenmesi
Ölçüm yapılmamıştır
Ç2. Su temizliğinin yasa tarafından belirtilen parametrelerde
olduğunun belgelemesi
Ülke ortalamasının üzerinde su temizliği olduğu test
edilmiştir
Ç3. Halkın içme suyu tüketiminin ulusal ortalamayla karşılaştırılması
Ülke ortalamasına göre oldukça düşük olduğu
görülmüştür
Ç4. Kentsel katı atıkların ayrıştırılarak toplanması ve bertarafı
Ayrıştırma çalışmaları sürmektedir
Bertaraf tesisinin inşaası sürmektedir
-2016 yılında faaliyete gireceği
belirtilmiş olan bertaraf tesisi hâlen
kullanıma açılmamıştır
Ç5. Endüstriyel ve evsel kompostların desteklenmesi
Endüstriyel atık bulunmamakta olup hayvansal
atıklar gübre olarak kullanıldığından kompostlama
gelişmemiştir
Ç6. Kentsel ya da toplu kanalizasyon için atık su arıtma tesisinin
bulunması
Tesis için iller bakasına yapılan başvuru kabul
edilmiş olup proje sürmektedir
-İlçede sanayi tesisi bulunmamasından
endüstriyel atık su oluşmaması
Ç7. Binalarda ve kamu kullanım alanlarında enerji tasarrufu
Bilinçlendirme ve teşvikler ile çalışmalar
sürmektedir
Ç8. Kamunun yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretimi
HES’ler ve güneş enerjisi kullanımına yönelik
teşvikler ile çalışmalar sürmektedir
-Yenilebilir enerji yalnızca hanelere
yönelik teşvik edilmektedir
-Yalnızca hes’ler ile enerji üretimi
sağlanmaktadır
-İlçede tarım ve hayvancılık
yapıldığından biogaz tesisi için
potansiyel bulunmaktadır
Ç9. Görsel kirlilik ve trafik gürültüsünün azaltılması
Atıl bulunan binaların değerlendirilmesi, yapımı
süren çevre yolu, tabelaların ahşapları ile
değiştirilmesi ilgili teşvikler ile çalışmalar
sürmektedir
-Küçük sanayi dükkânlarının gürültü ve
görsel kirliliği
-Kent içi yoldaki trafik ve gürültü
problemi
-Yapımı süren çevre yolunun belirtilen
akstaki trafik ve görsel kirlilik sorununu
çözmesi
Ç10. Kamusal ışık kirliliğinin azaltılması
Genel aydınlatma yönetmeliğine uygun olarak en az
ışık kirliliği oluşturacak şekilde düzenlemeler
yapılmıştır
Ç11. Hane başına düşen elektrik enerjisi tüketimi Ülke tüketimi ortalamasının oldukça altındadır
Ç12. Biyoçeşitliliğin korunması
Yöresel meyve türlerinin devamı için örnek bahçeler
oluşturulmakta, endemik tür çalışmaları sürmektedir
45. 45
EK 2: ALTYAPI POLİTİKALARI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME
2. ALTYAPI POLİTİKALARI MEVCUT DURUM SORUNLAR POTANSİYELLER
A1. Kamu binalarına bağlı verimli bisiklet yolları
İlçede bisiklet yolu bulunmamaktadır -Topografya engeli
-Yol genişliklerinin süreksizliği
A2. Mevcut bisiklet yollarının araç yollarıyla kilometre üzerinden
karşılaştırılması
Bisiklet yolu bulunmadığından karşılaştırma
yapılamamaktadır.
A3. Metro ve otobüs durakları gibi aktarma merkezlerinde bisiklet ve
park yerleri
Herhangi toplu taşım veya durak bulunmamaktadır.
A4. Özel taşıt kullanımına alternatif olarak eko ulaşımın planlanması Eko ulaşım olarak bisiklet düşünülmektedir.
A5. Engellilere yönelik mimari engellerin kaldırılması
Yaya kaldırımları düzenlenmiş, kamu kurumlarında
asansörler ve park alanları yapılmıştır
A6. Aile hayatı ve hamile kadınlar için girişimler
Konu hakkında eğitim çalışmaları yapılmış olup
ilgili birimler kurulmuştur
A7. Sağlık hizmetlerine onaylanmış ulaşılabilirlik
İlçede bulunan 1 hastane ve 5 ASM, köylere belirli
aralıklarda gidilmesi, okullarda sağlık hizmeti gibi
hizmetler bulunmaktadır
Hastaneye hizmet eden toplu taşıma
bulunmaması
A8. Kent merkezlerinde malların sürdürülebilir dağıtımı
Şavşat belediyesi raporunda bu kriter ile ilgili bilgi
bulunmamaktadır
A9. Şehir dışında çalışan şehir sakinlerinin oranı
Günübirlik olarak başka bir merkeze gidenler
bulunmamaktadır
46. 46
EK 3: KENTSEL YAŞAM KALİTESİ POLİTİKALARI KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME
3. KENTSEL YAŞAM KALİTESİ POLİTİKALARI MEVCUT DURUM SORUNLAR POTANSİYELLER
K1. Kentin direnci için planlama
Şavşat belediyesi raporunda bu kriter ile ilgili bilgi
bulunmamaktadır
K2. Kente ait değerlerin iyileştirilmesi, kent merkezlerinin ve kamu
binalarının değerlerinin arttırılması için programlar
Yeşil alanlar ve spor alanları yapılmış, tarihi ve
turistik yerlerin tanıtımı için çalışmalar
yapılmaktadır
Yeşil alanlar ve spor alanları yetersizliği
Doğal ve tarihi bir çok güzelliği ve
kendine özgü kültürü
K3. Verimli bitkiler ve meyve ağaçları kullanılarak sosyal yeşil alanların
iyileştirilmesi ve/veya oluşturulması
Sosyal alanlar ve eğitim alanları bahçelerine meyve
ağaçları ekimi yapılacaktır
Aktif yeşil alanların yetersizliği
İlçedeki zengin bitki ve ağaç çeşitliliği
bulunması
K4. Kentsel yaşanabilirliğin arttırılması
Eğitim ve trafik kirliliği konularında çalışmalar
yapılmıştır
K5. Marjinal alanların tekrar değerlendirilip kullanılması
Eski cezaevi binası ve jandarma lojmanları yıkılarak
park ve otopark yapılmıştır. Atıl alanların tespiti
sürmektedir
K6. Vatandaşlara ve turistlere yönelik interaktif hizmetlerin
geliştirilmesinde bilgi ve iletişim teknolojilerinden faydalanılması
Turizm ofisleri kurulmuş olup, tanıtım amaçlı
internet siteleri bulunmaktadır
K7. Sürdürülebilir mimari için hizmet masası oluşturulması
Şavşat mimari modelini yansıtan Şavşat evi inşa
edilmiş, turizm ofisi ve lokanta olarak hizmet
vermektedir.
Bilgilendirme ve teşvikler bulunmaktadır.
K8. Kentin internet ağına sahip olması
İnternet ile ilgili altyapının iyileştirilmesi için
çalışmalar sürmektedir.
K9. Kirleticilerin izlenmesi ve azaltılması
Küçük sanayi dükkanlarının şehir dışına taşınması
düşünülmektedir.
Ses kirliliğini belirli saatlerde kısıtlamak için
dükkanlar bilgilendirilmiştir.
Sanayi dükkanlarının kirletici etkisi
Vahşi depolamanın oluşturduğu kirlilik
K10. Sosyal altyapıyı desteklemek
Turizm etkinlikleri ve festivallere halkın katılımını
desteklemek, kurslar ve eğitimler vermek gibi
çalışmalar yapılmıştır
K11. Kamusal sürdürülebilir kentsel planlamanın teşviki
Yöresel mimariyi desteklemek adına teşvikler
yapılmış, yeni yapılan kamu kuruluşlarında yöresel
mimari kullanılmıştır.
Sürdürülebilir planlama çalışmaları
yetersiz kalmaktadır
K12. Kent içindeki kullanışlı yeşil alanların verimli bitkiler ile
değerlendirilmesi
Park alanları ve kamusal alanlarının bahçeleri yöreye
uygun bitkilendirme çalışmaları yapılmıştır
Aktif yeşil alanlar ve dinlenme alanları
yetersizliği
Yöre kimliğini yansıtan ağaç ve bitkilerin
bulunması
K13. Yerel ürünlerin ticarileşmesi için alanların yaratılması
Organik köy ürünleri pazarı kurulmuştur, bunun
dışında ilçedeki marketlerde yöresel ürünler
satılmaktadır.
Kurulan pazarların bulunduğu yapılar
başka işlevler de barındırmaktadır
yalnızca bu amaca yönelik ayrılmamıştır
Yöreye özgü gıda ürünleri ile yerel
zanaat ürünleri bulunması
K14. Atölyelerin korunması ve değerlerinin arttırılması – doğal/yerel
alış veriş merkezlerinin yaratılması
Yöresel ürünlerin ticarileşmesi için pazarlar
kurulması, turizm ofisleri ve diğer kamusal
mekanlarda tanıtılması için çalışmalar sürmektedir
K15. Yeşil alanlarda kullanılan beton miktarı
Yeşil alanlarda kullanılan beton miktarlarına yönelik
bir ölçüm bulunmamakta olup yeni yapılacak
alanlarda beton miktarının en azda tutulması
gerekmektedir
47. 47
EK 4: TARIMSAL, TURİSTİK, ESNAF VE SANATKÂRLARA DAİR POLİTİKALAR KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME
4. TARIMSAL, TURİSTİK, ESNAF VE SANATKÂRLARA DAİR
POLİTİKALAR
MEVCUT DURUM SORUNLAR POTANSİYELLER
T1. Agroekolojinin geliştirilmesi
Gübre ve tarım ilacı kullanımları ülke
ortalamalarının altındadır, denetimler ve faaliyetler
sürmektedir.
T2. El yapımı ve etiketli veya markalı esnaf/sanatkâr ürünlerinin
korunması
Markalı yufka ürünleri bulunmaktadır, el
işçiliklerine yönelik kurslar verilmektedir.
Her üründe yeterince markalaşma ve
ticarileşme mevcut değildir
Yöreye özgü ürünler bulunması
T3. Geleneksel iş tekniklerinin ve sanatlarının değerinin artırılması
Halk eğitim merkezinde iş teknikleri ile ilgili kurslar
ve üretim sürmektedir.
Geleneksel ürünlere dair yeterli üretim
yapılmaması
T4. Kırsal bölgede yaşayanların hizmetlere erişimini arttırarak kırsal
bölgelerin değerini arttırmak
Tüm köy yolları kabul edilen standartlara uygun hale
getirilmiş, içme suyu şebekesi ve elektrik hizmetine
sahiptir.
T5. Kamuya ait restoranlarda (okul kantinleri, aş evleri vb) yerel,
mümkünse organik ürünlerin kullanılması
Eğitim kurumlarına konu ile ilgili yazılar yazılmış ve
ilgili komisyon kurulmuştur. yerel lokanta ve
kafelerde organik ürünler kullanılmaktadır.
T6. Kişisel kullanımda ve yemek sektöründe tat eğitimlerinin verilmesi
ve mümkünse organik yerel ürünlerin kullanılmasının teşvik edilmesi
Halk eğitimde kurs açılmış, bilgilendirmeler
yapılmıştır.
Okullarda uygulama bahçeleri oluşturulması
planlanmaktadır.
T7. Yerel ve geleneksel kültürel etkinliklerin korunması ve değerlerinin
arttırılması
Kültüre ilişkin basılı ve dijital kaynaklar
hazırlanmaktadır.
Yörede yaz kış düzenlenen festival ve
şenlikler bulunması
T8. Otel kapasitelerinin arttırılması
İlçe köylerinde ev pansiyonculuğu yapılmakta, kent
merkezinde oteller ve yerel mimariye uygun tesisler
bulunmaktadır.
Kent merkezinde konaklama
imkanlarının sınırlı olması
Köylerde ve kent merkezine yakın
konumlanmış yöre mimarisine uygun
konaklama tesisleri bulunmaktadır
T9. Tarımda gdo kullanımının yasaklanması
AB eşiğine uygun olan eşik üzerinde GDO’lu ürün
kullanımı yasaklanmıştır. Mevcutta bu kullanımın
olmadığı görülmüş ve kontroller devam etmektedir.
T10. Tarım imarlı arazilerin başka amaçlarla değişikliği niyetinin,
fikrinin olmaması
Tarım imarlı arazilerin başka amaçlarla kullanımını
engelleyen belediye meclis kararı alınmıştır.
48. 48
EK 5: MİSAFİRPERVERLİK, FARKINDALIK VE EĞİTİM İÇİN PLANLAR KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME
5. MİSAFİRPERVERLİK, FARKINDALIK VE EĞİTİM İÇİN
PLANLAR
MEVCUT DURUM SORUNLAR POTANSİYELLER
M1. İyi karşılama
İşletmecilik yapan kimseler ve personele eğitim
verilmiştir, Belediyede ilgili birim kurulmuştur.
Konuk karşılama kursları açılması
planlanmaktadır.
M2. Esnafın ve operatörlerin farkındalıklarını arttırmak
Etiketlerde İngilizceye yer verilmesi uygulaması
başlamış. Esnaf için İngilizce kursları verilmesi
planlanmaktadır.
M3. Yavaş güzergâhların olması Mevcutta yavaş güzergâh planı bulunmamaktadır
Mevcutta yavaş güzergâh planı
bulunmamaktadır
M4. Önemli yönetimsel kararlara tabandan tavana katılım sürecini
sağlayacak aktif tekniklerin benimsenmesi
Haftanın belirli günlerinde halk toplantıları
yapılmaktadır.
M5. Eğitimciler, yöneticiler ve çalışanların cittaslow temaları
hakkında sürekli eğitim görmesi
Tanıtım toplantısı düzenlenmiş, bu konuşma ve
seminerlerin belirli aralıklarla yapılması
planlanmaktadır. Köylerdeki din adamları ve
muhtarlar bilgilendirilmiştir.
M6. Sağlık eğitimleri
Slowfood kültürüne benimsemek, beslenme ve
sağlık konularında bilgilendirmek için çalışmalar
yapılmıştır.
M7. Yöre halkına cittaslow’un anlamı hakkında sistematik ve kalıcı
eğitim vermek
İnternet sayfalarında bilgiler verilmekte olup
düzenli eğitim toplantıları yapılması
planlanmaktadır.
M8. Cittaslow üzerine yerel yönetim ile çalışan derneklerin aktif varlığı
İlçedeki sivil toplum kuruluşları ile toplantı
yapılarak katılım sağlanmıştır. Bu toplantıların
sürmesi planlanmaktadır.
M9. Cittaslow kampanyalarının desteklenmesi
Şavşat belediyesi raporunda bu kriter ile ilgili
bilgi bulunmamaktadır
M10. Cittaslow logosunun internet sayfasında ve antetli kağıtlar
üzerinde kullanılması
Cittaslow logosu belediye sayfasında
kullanılmaktadır
49. 49
EK 6: SOSYAL UYUM KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME
6. SOSYAL UYUM MEVCUT DURUM SORUNLAR POTANSİYELLER
S1. Azınlıklara yönelik ayrımcılığa karşı çalışmalar
Şavşat belediyesi raporunda bu kriter ile ilgili
bilgi bulunmamaktadır.
S2. Farklı etnik kökene sahip insanları aynı mahallede yaşaması
Şavşat belediyesi raporunda bu kriter ile ilgili
bilgi bulunmamaktadır
S3. Engelli kişilerin entegrasyonu
Engelli bireyler dernek çatısı altında
birleştirilmiştir. Yurt içi geziler düzenlenmiş ve
halk eğitim kurslarında eğitim almaları ve gelir
elde etmeleri sağlanmıştır.
S4. Çocuk bakımının desteklenmesi
Anaokulu ve anasınıflarında 125 öğrenci eğitim
almaktadır. Öğrencilerin nüfusa oranı %1.90’dır.
S5. Genç neslin istihdam durumu
20-29 yaş aralığında 1740 kişi bulunmaktadır.
Kentte çalışan toplam nüfus 1129’dur.
Gençlerin istihdam sorunu bulunmaktadır
S6. Yoksulluk
Kente özel bir yoksulluk verisi bulunmamaktadır.
Ancak çalışan nüfusun kent nüfusuna oranına
bakıldığında %17’dir.
S7. Toplumsal ortaklıklar ve sivil toplum kuruluşlarının mevcudiyeti
Şavşat belediyesi raporunda bu kriter ile ilgili
bilgi bulunmamaktadır
S8. Farklı kültürlerin entegrasyonu
Eğitim kurumunda örnek olarak farklı kültürlerde
öğrenciler alınarak entegrasyonu sağlanmıştır.
S9. Politikaya katılım
Şavşat belediyesi raporunda bu kriter ile ilgili
bilgi bulunmamaktadır
S10. Belediyenin kamu konut yatırımı Kamu konut yatırımı bulunmamaktadır.
50. 50
EK 7: 1.PAFTA YAVAŞ KENT TANIM, AMAÇLARI İLE YAVAŞ KENT KRİTERLERİNİN MEVCUT DURUM DEĞERLENDİRMESİ
51. 51
EK 8: PAFTA 2 YAVAŞ KENT KRİTERLERİ ANA BAŞLIKLARI KAPSAMINDA SORUN VE POTANSİYELLERİN GÖSTERİMİ
52. 52
EK 9: 3.PAFTA MEVCUT İLE PLAN KARŞILAŞTIRILMASI, PLANIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE PLANLAMA ÖNERİLERİ
